juni 2012 b e e l d k w a l i t e i t p l a n C e n t r u m p l a n h o e k P r o m e n a d e - g e m e e n t e U d e n - j

beeldkwaliteitplan Centrumplan hoek Promenade Uden gemeente Uden juni 2012 b e e l d k w a l i t e i t p l a n C e n t r u m p l a n h o e k P r o m e n a d e - g e m e e n t e U d e n - j

Luchtfoto plangebied en omgeving.

Inhoud 1. Inleiding 5 2. Historische ontwikkeling centrum Uden 7 3. Ruimtelijke hoofdstructuur centrum 9 4. Ruimtelijke kwaliteit centrum 5. Hoofddenkrichting 17 6. Beeldkwaliteitzones 21 7. Zone 1: Parkzicht 23 8. Zone 2: Winkelruimte 27 9. Zone 3: Groene ruimte 10. Algemeen 9 b e e l d k w a l i t e i t p l a n C e n t r u m p l a n h o e k P r o m e n a d e - g e m e e n t e U d e n -

Kerkstraat. Marktstraat. Promenade. Pastoor Spieringsstraat.

1 Inleiding Aanleiding De betekenis van het centrumgebied voor Uden is groot. Het centrum is niet alleen van belang voor de eigen bevolking, maar heeft bovendien een belangrijke verzorgende functie voor de regio. Vanaf de jaren 60 en 70 van de vorige eeuw heeft de regionale aantrekkingskracht gezorgd voor een dynamische groei in aard en aantal functies in het centrum van Uden. Om de regionale positie ook op lange termijn veilig te stellen, heeft de gemeente Uden ervoor gekozen om de structuur van het winkelcentrum aan de basis te versterken. De gemeente Uden werkt al vele jaren aan een kwaliteitsimpuls voor het centrum. Op vele plekken zijn de positieve resultaten van die kwaliteitsslag reeds te ervaren. Waar de Kerkstraat, Marktstraat en Promenade samenkomen, zijn eerdere plannen door marktomstandigheden nog niet tot uitvoer gekomen. Desondanks heeft de gemeente nog steeds de ambitie om hier te komen tot een hoogwaardige afronding van het centrum. Onder de naam Centrumplan hoek Promenade is een nieuwe denkrichting geformuleerd. Om de gewijzigde projectopzet tot uitvoer te brengen, stelt de gemeente Uden een nieuw bestemmingsplan op. Het bestemmingsplan uit 2008 is niet meer toereikend om het Centrumplan te realiseren. Aanvullend wil de gemeente Uden voorliggend beeldkwaliteitplan vaststellen om te kunnen sturen op de ruimtelijke kwaliteit. Met de beoogde ontwikkelingen aan de Promenade wil de gemeente Uden de kernwinkelstructuur aan de westzijde afronden, wordt plaats geboden aan nieuwe formules in Uden en ontstaat een nieuw bronpunt voor parkeren aan deze zijde van het winkelcentrum. Dit is nodig om ook op langere termijn te kunnen concurreren met omliggende winkelcentra, zodat Uden een plek blijft waar men vanuit de wijde omtrek graag naar toe komt. Doel beeldkwaliteitplan Het beeldkwaliteitplan is een bron van inspiratie om een zo hoog mogelijk ambitieniveau te bereiken. Het doel van dit plan is om toekomstige initiatiefnemers, architecten, stedenbouwkundigen en landschapsarchitecten in te lichten over de ruimtelijke bedoelingen van de gemeente en datgene dat nodig is om op collectief en individueel niveau de beoogde omgevingskwaliteit te garanderen. Door het stellen van deze kaders faciliteert de gemeente het ontwerp en geeft een ontwerprichting mee. Uiteindelijk functioneert het beeldkwaliteitplan als toetsingskader voor de welstandcommissie bij de toetsing van bouwplannen. Daarbij gaat het niet alleen om de kwaliteit van de gebouwde omgeving, maar ook om de beoogde kwaliteit van de openbare ruimte. Leeswijzer Als opmaat naar de ontwikkelde hoofddenkrichting beschrijven we allereerst de historische ontwikkeling, de ruimtelijke structuur van het centrum en de bestaande ruimtelijke kwalitait. We onderscheiden daarna drie verschillende beeldkwaliteitszones. Per zone is vervolgens de beeldkwaliteit omschreven op het niveau van de stedenbouwkundige- en architectonische aspecten en de openbare ruimte. Daarna komen algemene aspecten aan bod die voor alle zones gelden. b e e l d k w a l i t e i t p l a n C e n t r u m p l a n h o e k P r o m e n a d e - g e m e e n t e U d e n - 5

De historische kaart van 1865 laat een langgerekte openbare ruimte zien bij de aansluiting van de Marktstraat op de Sint Jansstraat. De Kerkstraat is nog niet als herkenbaar lint ingetekend. Op de historische kaart van 1895 is een gelijkwaardige splitsing ingetekend. Op de splitsing staat het dorpshuis. De Kerkstraat is een doorgaand lint. (bron: www.kich.nl) Een kaart van de huidige situatie waarop cultuurhistorisch waardevolle panden zijn gemarkeerd. (bron: www.kich.nl)

2 Historische ontwikkeling centrum Uden Uden bestond voorheen uit een aantal afzonderlijke agrarische buurtschappen. Vanaf halverwege de 19e eeuw vond, langs de verbindende wegen tussen de buurtschappen, verdichting van bebouwing plaats in de vorm van lintbebouwing. De bebouwing kreeg daardoor een gemengd karakter, zowel naar functie als naar verschijningsvorm. Zoals bij meerdere Brabantse plaatsen, bood deze structuur lange tijd ruimte aan allerlei ontwikkelingen. Door de voortdurend toenemende dynamiek van de laatste 60 jaar, werd Uden omgevormd tot een nieuwe, meer stedelijke structuur. Ten gevolge van de hoge ontwikkelingsdynamiek in de laatste 60 jaar is echter niet overal ruimtelijke samenhang ontstaan. Herontwikkelingslocaties in en rond het centrum kunnen een bijdrage leveren aan de verbetering van de ruimtelijke samenhang. Historische structuren, gebouwen en andere elementen die verwijzen naar de ontstaansgeschiedenis van Uden, zijn van belang voor de identiteit en daarmee voor een deel verantwoordelijk voor de emotionele binding aan de gebouwde omgeving. Sommige oorspronkelijke structuren in Uden zijn veranderd of geheel verdwenen. Daartegenover zijn er nieuwe routes, plekken en gebouwen bijgekomen die Uden een nieuw eigen gezicht opleveren. Van de oude structuur zijn de historische lijnen: Marktstraat, Kerstraat, Sint Janstraat nog herkenbaar aanwezig. De Galerij, de Promenade en de Pastoor Spieringsstraat zijn voorbeelden van nieuwere elementen. Ter vervanging van de Pius X-kerk (afgebrand in 1886) werd aan de Kerkstraat de nieuwere en grotere Petruskerk gebouwd. In deze periode was sprake van de eerste centrumontwikkelingen, daar waar de belangrijkste wegen samenkwamen: de Kerkstraat, de Marktstraat, de Sint Janstraat en rond het Marktveld. Na 1945 vonden belangrijke ruimtelijke ontwikkelingen plaats die grote veranderingen in de structuur tot gevolg hadden. Met name de aanleg en verdere ontwikkeling van een nieuwe verkeersstructuur rond het centrum maakte de verdere groei als voorzieningengebied mogelijk. Kenmerkend voor de structuur van Uden is nu dat de omliggende buurten sterk gericht zijn op het centrum. Het centrumgebied manifesteert zich binnen het bebouwde gebied van Uden als een verstedelijkte kern. Het centrumgebied bestaat nu als een netwerk van straten en pleinen, waarin de historische structuurlijnen zich nog duidelijk onderscheiden. De basis van dit onderscheid is niet in de eerste plaats de aard van de bebouwing, want historische bebouwing in het centrum van Uden is schaars. De historie is zichtbaar in de pandsgewijze ontwikkeling en de lijnen gevormd door de consequent aanwezige boomstructuur van gesnoeide lindebomen in de historische straten en op de Markt. Verder herinneren afzonderlijke elementen zoals het Raadhuis en de Petruskerk aan het verleden. b e e l d k w a l i t e i t p l a n C e n t r u m p l a n h o e k P r o m e n a d e - g e m e e n t e U d e n - 7

3 Ruimtelijke hoofdstructuur centrum Een netwerk van straten en pleinen vormt het centrum. De Markt en het Mondriaanplein zijn hierin grote open ruimtes waarvandaan diverse straten lopen. De Sacramentsweg is als verbindende schakel tussen de Marktstraat en Galerij een belangrijke straat in het hoofdwinkelcircuit. Meer naar het westen vormt de Passage een tweede verbinding. Aan de westzijde vervult de Promenade voor een deel deze functie. Door de eenzijdige winkelwand is de winkel-acht hier niet compleet. Het nieuwe Centrumplan hoek Promenade biedt een kans om het kernwinkelcircuit aan deze zijde op een volwaardige wijze af te ronden. In het stelsel van straten en pleinen vormt het Brabantplein een winkelplein tussen de Pastoor Spieringsstraat met zijn parkeerplaatsen en de Galerij als onderdeel van het kernwinkelcircuit. Aan de randen van het winkelgebied liggen aanloopstraten waarvan de Sint Janstraat, zowel vanuit historisch perspectief als vanwege de aanwezigheid van winkels en horecafuncties, de belangrijkste is. Aan de westzijde van het centrum, in het gebied tussen de Kerkstraat en de huidige Promenade, is op dit moment sprake van een rommelig karakter. De overgang van het winkelcentrum naar de Kerkstraat met zijn historische karakter is gefragmenteerd. De Pastoor Spieringsstraat loopt als verkeersring dwars door dit gebied. Gezien vanuit het kernwinkelcircuit ontbreekt hier de volwaardige westelijke verbinding tussen de Marktstraat en Galerij. De Petruskerk vormt aan deze zijde van het centrum een belangrijk beeldbepalend gebouw. De Pastoor Spieringsstraat heeft, als onderdeel van de verkeersring rond het centrum, voor verschillende wegvakken steeds weer een ander profiel. De Pastoor Spieringsstraat is onderdeel van de verkeersring rond het centrum. Met name in het gedeelte aan de noordkant van het centrum, voor het zwembad en de bioscoop, bezit de Pastoor Spieringsstraat een laankarakter met parkeren in de middenberm. Ook voor het gebied aan de westzijde van het winkelcentrum, zal voor de Pastoor Spieringsstraat een profiel gekozen moeten worden. Hier ligt een kans om vanuit de karakteristiek van de openbare ruimte, te zoeken naar ruimtelijke samenhang. In navolging van de herontwikkeling van de Wel en het huidige zwembad en bioscoopgebouw, ontstaan hier kansen voor vernieuwing van het noordwestelijke en westelijke gedeelte van het centrum. b e e l d k w a l i t e i t p l a n C e n t r u m p l a n h o e k P r o m e n a d e - g e m e e n t e U d e n - 9

Dynamiek in het centrum van Uden. Diversiteit is een kwaliteit van het centrum, maar zorgt op enkele plekken ook voor een rommelig beeld. Het laden en lossen is gescheiden van het kernwinkelcircuit. Bijzondere functies zijn gehuisvest in afzonderlijke gebouwen. (bron: wikimedia) Schaalsprongen komen veelvuldig voor in het centrum. De Pastoor Spieringsstraat als groene laan.

4 Ruimtelijke kwaliteit centrum Algemeen beeld Verscheidenheid typeert het Udense centrum: verscheidenheid in ruimtevormen (straten, pleinen, passages), in bebouwing (oud, nieuw, hoog, laag architectonische expressie, materiaalgebruik), in vormgeving van de openbare ruimte (profielen, bestratingsmateriaal, beplanting) en daaraan toegevoegd een scala van elementen zoals reclameobjecten, terrassen en geparkeerde auto s. Op zichzelf vormt deze verscheidenheid een kwaliteit van het centrum. Het is een uitdrukking van dynamiek, welvaart, vrijheid en spontaniteit. Het past daarmee ook bij de Udense identiteit en mentaliteit. Op sommige locaties levert het echter ook een rommelig beeld op. Het nieuwe Centrumplan hoek Promenade kan vanuit een visie op de locatie als onderdeel van het gehele centrum, een stimulerend effect hebben op de ruimtelijke kwaliteit. Het biedt de mogelijkheid om middels een ingrijpende ruimtelijke ingreep deze locatie en het centrum als geheel te verbeteren met behoud van bestaande kwaliteiten. Stedenbouwkundige opzet Het centrum van Uden kenmerkt zich door een compacte structuur, met een duidelijk herkenbaar verschil tussen verblijfsgebied en expeditiestraten voor bevoorradingsverkeer. In het centrum van Uden bestaat een mix aan functies, uiteenlopend van winkels, wonen en horeca, maar ook sociaal culturele en maatschappelijke voorzieningen. Winkels zijn veelal gecombineerd met woningen. De bijzondere functies bevinden zich overwegend in afzonderlijke gebouwen die vaak een schaalsprong geven ten opzichte van de directe omgeving. Theater Markant is hiervan een voorbeeld. Kenmerkend voor de bebouwingsstructuur van Uden is dan ook dat grote en kleine gebouwen, meer complexgewijze bebouwing en individuele panden naast elkaar aanwezig zijn in het straatbeeld. Dit betekent ook dat er veel variatie zit in het aantal bouwlagen. Het aantal bouwlagen in het centrum van Uden varieert van 2 tot 5 bouwlagen met een enkel hoogteaccent zoals de Wel met 11 bouwlagen. Aan de noordzijde en de zuidzijde van het centrum is het aantal bouwlagen overwegend 4 à 5 lagen (Pastoor Spieringsstraat en Koopmanstraat). Aan de oost- en westelijke zijde (Sint Janstraat, Birgittinessenstraat en oostzijde Kastanjeweg) is meer lage bebouwing behouden gebleven met een individuelere uitstraling. De centrumring, bestaande uit de Pastoor Spieringsstraat, de Sint Janstraat, de Birgittinessenstraat, Wilhelminastraat, de Koopmanstraat en de Kastanjeweg, omsluit en ontsluit het centrum van Uden. Delen van de centrumring hebben een stenig stedelijk karakter, andere delen zijn vormgegeven als een groene laan. Met de herinrichting van het deel bij Centrumplan hoek Promenade kan dit groene karakter worden versterkt. Architectuur Voor de bebouwing in het centrum is de overheersende typologie appartementengebouwen van 3 tot 5 bouwlagen, met winkels of kantoren in de plint. Een nieuwere variant hierop is de combinatie met stadswoningen, zoals in de Koopmanstraat. b e e l d k w a l i t e i t p l a n C e n t r u m p l a n h o e k P r o m e n a d e - g e m e e n t e U d e n - 1 1

HoutBrox als krachtig architectonisch gebouw. Diversiteit van reclames en luifels zorgen voor een rommelig beeld. Recentere gebouwen in en rond het centrum hebben vaak de nodige geleding in de gevels. Een type dat ook veel voorkomt is bebouwing in twee lagen met een kap. Soms is dit in zijn geheel in gebruik als woonhuis, in andere gevallen wordt wonen gecombineerd met een commerciële functie op de begane grond. In de overgang van woning naar straat wordt soms op een markante manier het hoogteverschil verwerkt. Er is bijvoorbeeld een trap naar de voordeur of een verhoogd terras of een voortuin in een bak. In het centrum zijn voorbeelden te vinden van krachtige architectonische elementen zoals de panden van HoutBrox en G-Star. Op sommige plekken is zeer functioneel ontworpen. Ook de luifels laten een divers beeld zien. Het beeld varieert van luifels als storende elementen, die een sterke scheiding vormen tussen de begane grond en bovengelegen lagen, tot winkelluifels die integraal zijn ontworpen met het bouwvolume. Moderne bebouwing volgt de oorspronkelijke pandsgewijze ontwikkeling. De Markt is hoogwaardig ingericht.

4. Ruimtelijke kwaliteit centrum Dwars door de totaalstructuur van het centrum loopt de historische lintbebouwing van de Kerkstraat, de Marktstraat en de Prior van Milstraat. Binnen de centrumring liggen ook nog enkele woonbuurten met woningen in 2 lagen met of zonder kap. Aan de randen van het centrum staat wat opvallende en afwijkende bebouwing. Zo staan er torens aan de kop van de Pastoor Spieringsstraat (de Wel) en grootschalige hoogbouw aan de Willem Alexanderhof en Beatrixhof. Openbare ruimte In de openbare ruimte is een aantal zaken opvallend. De centrumring is voor een deel als stedelijke laan ingericht, voor een deel ook als groene laan en voor een deel nog als oud lint. Aan de randen van het centrum ligt een groot aantal parkeerterreinen. De Markt is ook een parkeerterrein, maar doet daarnaast dienst als multifunctionele ruimte voor de weekmarkt, kermis en evenementen. Het winkelgebied is zeer gemengd van karakter met verspreide terrassen bij horeca, maar ook op enkele plekken nog autoverkeer en diverse kleinschalige fietsenstallingen. De dooradering van Uden met laanbeplanting vormt een grote kwaliteit. Dit geeft Uden een groene aanblik. Openbare groengebieden bieden uitloop- en recreatiemogelijkheden in de directe omgeving van stedelijke functies en het centrum. Het centrum raakt aan twee belangrijke structurele groenelementen. Aan de westelijke zijde ligt het Nonnenveld en aan de oostelijke zijde het vernieuwde Bevrijdingspark. Deze elementen verbinden in feite het centrum met het buitengebied van Uden. In de Nota Openbare ruimte wordt voorgesteld om de centrumring een laankarakter te geven met bomen op een middenberm. Op deze wijze ontstaat een extra groene verbinding rond het centrum. Vanaf de centrumring zijn de verschillende parkeerlocaties goed te bereiken. Daarvoor wordt sinds begin 2011 gebruik gemaakt van een parkeerverwijssysteem. Vanaf de A50 en de ring is het centrum met de auto op korte afstand en makkelijk bereikbaar. De grotere parkeerplaatsen liggen met name aan de zuid- en oostzijde van het centrum. Ook de Markt is, buiten de weekmarkt en evenementen, in gebruik als parkeerterrein. Onder het Brabantplein bevindt zich een parkeergarage die vanaf de Pastoor Spieringsstraat bereikbaar is. De centrumring heeft een stroomfunctie voor het centrum en is via de hoofdwegenstructuur van Uden verbonden met de Rondweg Noord (afslag A50 Uden Noord), de Lippstadtsingel (afslag A50 zuid), Rondweg Volkel en de Middenpeelweg. Dit maakt het centrum van Uden ook vanuit de regio goed bereikbaar. De Pastoor Spieringsstraat, het deel van de centrumring dat grenst aan Centrumplan hoek Promenade, heeft naast de stroomfunctie ook een functie als (groen) verblijfsgebied. Hier bevinden zich parkeerplaatsen in de middenberm. b e e l d k w a l i t e i t p l a n C e n t r u m p l a n h o e k P r o m e n a d e - g e m e e n t e U d e n - 1 3

De Kerkstraat zal autoluw worden. (bron: Google) De Galerij, Sacramentsweg en (de verbinding naar) het Brabantplein zijn ingericht als voetgangersgebied. Fietsen staan verspreid in het centrum. In de Pastoor Spieringsstraat gebuiken fietsers en auto s dezelfde rijloper. Een absolute kwaliteit is het grote aantal woningen boven de winkels. De aanwezige horeca zorgt voor verbreding van de functionele opbouw. (bron: Jansennico)

4. Ruimtelijke kwaliteit centrum Met het Centrumplan hoek Promenade ontstaat een nieuw bronpunt voor parkeren direct grenzend aan kernwinkelcircuit van Uden. Laden en lossen gebeurt vooral via de Neringstraat west en -oost, Marktstraat, Mondriaanplein, en de straten van de centrumring. De gemeente is bezig met de realisatie van de U van Uden. Dit project heeft tot doel om, door herinrichting van straten tot bijvoorbeeld 30 kmzones, het verkeer te laten kiezen voor een meer gewenste route van noord naar zuid. Hierdoor moet minder autoverkeer gaan rijden over de Kerkstraat en de Pastoor Spieringsstraat. Het kernwinkelcircuit en de aansluiting met het Brabantplein zijn ingericht als voetgangersgebied. Opvallend is dat de Marktstraat ook toegankelijk is voor autoverkeer, zij het beperkt via een sluis. Doordat de Marktstraat en de Promenade een afwijkende inrichting hebben, zijn de begrenzingen en routes in het kernwinkelcircuit niet helder. In het echte voetgangersgebied is fietsen in principe alleen toegestaan buiten winkeltijden. In het centrum zijn overal verspreid stallingsmogelijkheden voor fietsen. Functionele structuur In het centrum overheerst de winkelfunctie met het grote en diverse aanbod. Verder is er onder andere plaats voor (harde en zachte) horeca, kantoren en vooral aan de randen en boven winkels ook woningen. Het winkelaanbod is groot en goed vergelijkbaar met kernen met een vergelijkbare regiofunctie. Een aantal categorieën is ondervertegenwoordigd, zoals de voedings- en genotmiddelen, media, antiek en warenhuis. In de aanloopstraten van het centrum is sprake van leegstand. Het centrum onderscheidt zich door het brede modeaanbod, de horeca en de parkeervoorzieningen. Wat verder opvalt is dat op veel plekken in het centrum boven de winkels mensen wonen: in veel stedelijke centra is dit minder het geval. De aanwezigheid van woningen heeft een positieve invloed op de leefbaarheid in een centrumgebied. Het centrum van Uden is in het recente verleden nauwelijks gegroeid of vernieuwd, in tegenstelling tot andere vergelijkbare centra. Er is ruimte voor groei, bijvoorbeeld in segmenten die nog niet (goed) vertegenwoordigd zijn. Voor het goed functioneren van een winkelgebied zijn zichtlijnen en routes van groot belang, gecombineerd met goed gesitueerde trekkers. In het centrum van Uden ontbreekt hierin duidelijk een schakel op de locatie van Centrumplan hoek Promenade. Hier kan de route worden afgebouwd, met trekkers op de goede plekken en zichtlijnen tussen oud en nieuw winkelgebied. b e e l d k w a l i t e i t p l a n C e n t r u m p l a n h o e k P r o m e n a d e - g e m e e n t e U d e n - 1 5

Kenmerken hoofddenkrichting: weg maximaal verleggen groene promenade doortrekken in plangebied groene kwaliteit rond kerk winkelachtje afronden Kerkstraat herinrichten nieuwe bebouwing aansluiten bij bestaand karakter zichtlijnen op bebouwing en markante plekken parkeren en bevoorrading eenvoudig inpassen trekker aan winkelplein twee hoekpunten met bijzondere woonkwaliteit

5 Hoofddenkrichting De ontwikkeling van het Centrumplan hoek Promenade biedt een oplossing voor verschillende ontbrekende schakels in het centrum. Zo vormt de winkelroute nu een acht die niet helemaal compleet is. Goed gesitueerde nieuwbouw met winkelruimtes zorgt voor een afronding van het kernwinkelcircuit. Door de Pastoor Spieringsstraat te verleggen, ontstaat ruimte voor nieuwe functies, parkeren en voor 1 of 2 trekkers. Een grote winkel met regionale aantrekkingskracht brengt evenwicht in de totale functionele opbouw in het centrum. De omgeving als referentie Er is plaats voor nieuwe volumes met een markant element op de hoek met de Marktstraat. Dit element valt op door de architectuur en materialisering. Een geleding in de gevels geeft de grotere volumes toch een kleinschalig beeld waardoor ze passen in de maat en schaal van de omgeving. DIt om aan te sluiten op het historische karakter van de Marktstraat en de Kerkstraat. De zijde die grenst aan de nieuwe Promenade, als onderdeel van het kernwinkelcicuit, hoeft minder te refereren aan het historische en kleinschalige karakter. De bijzondere situering van de hoekpunten bij de kerk en aan de kant van de Marktstraat vormen een goede aanleiding voor een bijzondere woonkwaliteit. Herinrichting van de Pastoor Spieringsstraat biedt de kans om de noordzijde van de centrumring verder als een groene promenade vorm te geven, in het verlengde van het deel ter hoogte van het zwembad. Ook rondom de verlegde Pastoor Spieringsstraat zullen groene openbare parkachtige ruimtes ontstaan tussen de bijzondere bestaande en nieuwe bebouwing. Bovendien krijgt de Kerkstraat, aansluitend op de U van Uden, een nieuwe inrichting met een meer authentiek karakter, zoals bij een historisch lint hoort. Ontwikkelingsruimte Dynamiek en verandering zijn altijd twee belangrijke kernbegrippen geweest in Uden en zeker in het centrum. Er moet daarom ook binnen het Centrumplan hoek Promenade genoeg ontwikkelingsruimte zijn. Dit betekent bijvoorbeeld dat bouwhoogtes mogen worden vergroot ten opzichte van historische bebouwing van doorgaans maximaal twee lagen met kap. Maar ook dat gebouwen van functie mogen veranderen en het karakter van de openbare ruimte mag veranderen. Binnen deze ontwikkelingsruimte dient te worden gezocht naar de Udense maat en schaal. In totaal geldt een maximale hoogte van 5 bouwlagen (18.50 meter). Dit geldt voor de bebouwing binnen de centrumring. Voor de bebouwing rond de kerk is de huidige hoogte maatgevend. Om de nieuwe grootschalige massa op de locatie passend te maken, zal niet het totale plan die hoogte krijgen. De Udense maat en schaal vraagt om een variatie in hoogtes, gecombineerd met variatie in rooilijnen en materialen. Ook moeten grootschalige gebouwen en bouwmassa s van 5 bouwlagen worden gecombineerd met kleinschaligere panden en een meer individuele uitstraling. De gebouwde parkeervoorziening binnen het plan moet binnen het bouwvolume worden verwerkt en als het ware ingepakt zijn met bebouwing. De wens b e e l d k w a l i t e i t p l a n C e n t r u m p l a n h o e k P r o m e n a d e - g e m e e n t e U d e n - 1 7

is een herkenbare entree, maar wel een ingetogen entree met een beperkte inbreuk op het winkelfront. Of er nu wordt gekozen voor één of voor meerdere volumes tussen de Promenade en Pastoor Spieringsstraat, de relatie tussen het winkelgebied en de groene zone rond de kerk vormt een cruciaal onderdeel van de totale ruimtelijke kwaliteit. Als er een fysieke verbinding komt tussen de gebieden, moet deze verbinding een aantrekkelijke en veilige omgeving zijn en functioneren als aanloopstraat met kleinschalige voorzieningen en met toegangen tot woningen. De grote trekkers presenteren zich richting het kernwinkelcircuit. Op het schaalniveau van het hele plan kan de openbare ruimte als verbindende factor worden ingezet. De nieuwbouw sluit met de plint aan op de openbare ruimte. Hier past uitnodigende bebouwing, zonder anonieme gevels, die multifunctioneel kan worden ingezet (op één moment maar ook verspreid in de tijd). Woningen hebben waar mogelijk een voordeur aan de straat om contact Een pandsgewijze ontwikkeling als referentie aan het historische lint van de Marktstraat. Grenzend aan het kernwinkelcircuit zijn grootschaligere volumes toegestaan.

5. Hoofddenkrichting met het maaiveld te houden. Er kunnen functies komen die ook s avonds activiteit geven voor zover te combineren met de woonfunctie. Kleinschalige horecavoorzieningen met terrassen, ondersteunend aan de winkelfunctie, zijn ook mogelijk. Verblijven kan op formele plekken bij de horeca en informeel op bankjes, muurtjes en dergelijke. Hier kan creatief gebruik worden gemaakt van de hoogteverschillen in het gebied, waarbij voldoende ruimte moet blijven voor de bevoorrading en geen onnodige obstakels worden toegevoegd. Udense karakteristiek Het karakter van het Udense centrum heeft zich de afgelopen decennia op een organische wijze ontwikkeld. Het is in Uden gebruikelijk dat eigentijdse toevoegingen, zonder sterk onderscheid, in de historische omgeving staan. In de ontwikkeling van het centrum en de afronding van het kernwinkelcircuit in het Centrumplan hoek Promenade, moet plaats zijn voor het koesteren van elementen uit het verleden, voor nieuwbouw die herinnert aan het verleden maar ook voor nieuwbouw met een eigentijdse, toekomstgerichte uitstraling. Uitgangspunt voor de toe te voegen volumes en ruimtes is de morfologie. De nieuwbouw moet een duidelijke bijdrage leveren aan het versterken en verbeteren van het huidig beeld. De nieuwe blokken en openbare ruimtes moeten passen in de maat en schaal van Uden. Door parcellering in de gevels toe te passen kan kleinschaligheid worden bereikt bij grotere volumes. Variatie in de verschillende volumes is gewenst. Verkeersstromen Om een veilige en kwalitatief goede winkelomgeving te kunnen bieden, horen voetgangers in het centrum de hoofdrol te hebben, daarna de fietser en dan pas het auto- en vrachtverkeer. Centrumplan hoek Promenade ligt aan de centrumring en kan op die manier eenvoudig worden ontsloten. Het parkeren voor bezoekers van het centrum en bewoners van de nieuwe woningen moet logisch en veilig toegankelijk zijn. Verkeersstromen moeten worden gescheiden of juist gemengd waar nodig en mogelijk, maar het moet duidelijk zijn welk gedrag er van iedereen wordt verwacht. Van de parkeerplaatsen lopen veilige routes naar het winkelgebied. Ook een soepele inpassing van laden en lossen is gewenst. b e e l d k w a l i t e i t p l a n C e n t r u m p l a n h o e k P r o m e n a d e - g e m e e n t e U d e n - 1 9

6 Beeldkwaliteitzones De beeldkwaliteitenkaart is gebaseerd op de hoofddenkrichting en is verdeeld in verschillende zones: Zone 1: Parkzicht Zone 2: Winkelruimte Zone 3: Groene ruimte gewenste parcellering ontstaat. Met het vergroenen van het gebied van zone 3 ontstaat een nieuwe dynamiek in dit deel van het centrum van Uden: een rustiek openbaar groengebied aan de voet van de kerk. De hoofdstukken hierna beschrijven per zone de beeldkwaliteitseisen die ervoor zorgen dat het gewenst beeld bereikt wordt. Daarna volgt een hoofdstuk met algemene aspecten die in elke zone gelden. De zones hebben elk een eigen karakter met een gewenst beeld. Met deze zonering sluit dit beeldkwaliteitplan enerzijds aan bij de reeds bestaande structuur en anderzijds bij de nieuwe identiteit die de hoofddenkrichting aan dit gebied geeft. De aansluiting bij de bestaande structuur is gewaarborgd in zone 1 en 2. In zone 1 moet het toekomstige beeld aansluiten op de pandsgewijze korrel langs de oude historische structuren. Voor zone 2 is complexmatige bebouwing toegestaan conform bestaande bebouwing in het kernwinkelgebied. Doordat beide zones aan de Marktstraat samenkomen, ontstaat daar een opdeling in de gevel die ervoor zorgt dat de Nieuwe dynamiek in het centrum van Uden: een groene verblijfsplek. b e e l d k w a l i t e i t p l a n C e n t r u m p l a n h o e k P r o m e n a d e - g e m e e n t e U d e n - 2 1

Zone 1

7 Zone 1: Parkzicht Deze zone beslaat de Kerkstraat, de bebouwing aan de Pastoor Spieringsstraat en het begin van de Markstraat. De Kerkstaat en de Markstraat zijn twee historische linten die binnen het plangebied op elkaar aansluiten. De Marktstraat liep voorheen over in de Sint Janstraat. Door een verbreding van het profiel was hier een langgerekte openbare ruimte ontstaan met daarin een knik. Haaks op die langgerekte ruimte sloot de Kerkstraat aan. In het midden van dat kruispunt stond het dorpshuis. In het huidige beeld is de oude structuur niet goed meer te herkennen. Met de nieuwe ontwikkelingen onstaat de kans om goed zichtbaar te maken dat de Kerkstraat en de Marktstraat onderdeel zijn van de historische structuur. Het beeld dat hierbij hoort is dat van een dorpse schaal met verschillende panden naast elkaar. Door de laanbeplanting en de stijl van de bestrating met een rijloper door te trekken langs deze oude structuur, wordt de structuur op subtiele wijze herkenbaar. Ook de hogere ligging van de Marktstraat, Kerkstraat en de Sint Jansstraat ten opzichte van de Pastoor Spieringsstraat draagt daaraan bij. Een pandsgewijze ontwikkeling aan de Pastoor Spieringsstraat zorgt ervoor dat een overgang ontstaat van de complexmatige bouw ten noorden van het plangebied naar het kleinschaligere karakter van het park, de Kerkstraat en de Marktstraat. Hierbij wordt gezocht naar een bepaalde mate van individualiteit en variatie. Een tussenmaat tussen het historische deel aan de Marktstraat, Kerkstraat en Sint Janstraat en de grootschalige bebouwing aan de ring verder naar het noordoosten. Stedenbouwkundige aspecten Aan de zijde van de Marktstraat ontstaat een goede plek voor een trekker. Aan de zijde van de Pastoor Spieringsstraat volgt de bebouwing de centrumring. De nieuwbouw kan bestaan uit één of meer volumes. De bouw van meerdere volumes biedt de kans om een fysieke verbinding te maken tussen het winkelgebied en de groene zone rond de kerk. Op deze manier kunnen beide gebieden profiteren van elkaars sfeer en voorzieningen. De verbinding moet uitnodigend zijn met voorzieningen en entrees van de woningen. Dichte gevels zijn hier niet toegestaan. Rooilijn Verspringende rooilijnen versterken het beeld van pandsgewijze ontwikkeling. Oriëntatie Het bouwvolume is zowel geörienteerd richting de Marktstraat in het zuiden als richting het westen en noorden. Verbijzondering van de hoeken zorgen voor een bijzondere woonsfeer. Aan de Pastoor Spieringsstraat zijn diverse functies mogelijk. Dichte gevels moeten waar mogelijk worden vermeden. Ter plaatse van evenuele steegjes grenzen entrees van woningen en voorzieningen aan de openbare ruimte. Parcellering Constructief gezien mag het 1 gebouw zijn, visueel is het gebouw opgedeeld in losse volumes. Dit draagt bij aan het oorspronkelijke beeld van verschillende panden naast elkaar. Bouwhoogte en dakvorm Begane grond minimaal 4 meter hoog ter accentuering van de commerciële functie in de plint. b e e l d k w a l i t e i t p l a n C e n t r u m p l a n h o e k P r o m e n a d e - g e m e e n t e U d e n - 2 3

(bron: www.doelbeelden.nl) Leilindes begeleiden de historische structuur. Passend bij de morfologie van de historische context een pandsgewijze ontwikkeling. Bebouwing op de hoeken heeft een alzijdige oriëntatie. Een duidelijke rijloper verwijst naar de historische structuur. Brede trottoirs aan de zijde van de Pastoor Spieringsstraat. (bron: www.doelbeelden.nl) (bron: www.doelbeelden.nl) (bron: www.doelbeelden.nl)

7. Zone 1: Parkzicht Totale bouwhoogte minimaal twee lagen met kap Massaopbouw en plastiek of drie lagen zonder kap, en maximaal vier lagen met kap of vijf lagen zonder kap. Architectonische aspecten De architectuur moet het pandsgewijze beeld versterken. De afzonderlijke blokken onderscheiden zich van elkaar door diversiteit in materiaal- en kleurgebruik, gevelindeling en detaillering. De karakteristiek van het historische Uden kan hier op een creatieve manier worden verwerkt. Herhaling is toegestaan, mits twee naast elkaar gelegen panden verschillend zijn en mits een ritme wordt voorkomen. Aan de zijde van de Pastoor Spieringsstraat is plaats voor een bijzondere woonkwaliteit: tussen groen en centrum. De uitstraling mag gemengd zijn met verspreid groen, winkels en wonen. Ondanks de de combinatie van winkels, bevoorrading en entrees van woningen mag aan deze parkrand geen geheel gesloten achterzijde van het nieuwe deel van het centrum zijn, maar een duidelijk entreegebied. Met de materialisering moet de nieuwe bebouwing ook goed aansluiten op de omgeving. Het zal in hoofdzaak gaan om metselwerk, ingetogen en rustig. Conform het huidige beeld in de Marktstraat en de Kerkstraat is zowel een moderne als een traditionele bouwstijl hier mogelijk. Overheersende baksteenarchitectuur; gevelopeningen zijn geponsde gaten in de gevel. Installaties ten behoeve van klimaatbehandeling zijn niet storend en zichtbaar vanaf het maaiveld aanwezig. Gevelindeling Hoge begane grond van minimaal 4 meter. Variatie in gevelindeling. De gevel landt op het maaiveld. Een horizontale plint die de blokken met elkaar verbindt is niet toegestaan. Materiaal- en kleurgebruik Baksteen in aardse kleuren. Accenten in verschillende materialen mogelijk. Detaillering Detaillering is vrij en mag variëren van bijvoorbeeld heel fijnmazig en historiserend tot strak en modern. extra aandacht voor erfafscheidingen. Parkeren Voor het inpandig parkeren zie het laatste hoofdstuk met algemene beeldkwaliteitseisen. Aspecten openbare ruimte Een aantal algemene aspecten waarvoor in alle zones dezelfde beeldkwaliteitseisen gelden, zijn te vinden in het hoofdstuk Algemeen. Onderstaande aspecten hebben betrekking op de openbare ruimte van de Kerkstraat en het begin van de Marktstraat. Het oude dorpshuis stond ongeveer op de plek van de geplande rotonde. Dit biedt kansen om te verwijzen naar de historie, bijvoorbeeld met een landschappelijk element. Profielen Herkenbare rijbaan met aan weerszijden een stoepstrook. Oude lindebomen in de Marktstraat behouden. Bij voorkeur laanbeplanting met lindebomen doorzetten en versterken. Een opvallend element, zoals bijvoorbeeld een forse inheemse boom in het midden van de rotonde, markeert deze bijzondere plek. b e e l d k w a l i t e i t p l a n C e n t r u m p l a n h o e k P r o m e n a d e - g e m e e n t e U d e n - 2 5

Zone 2

8 Zone 2: Winkelruimte De sfeer sluit aan bij de sfeer aan het kernwinkelcircuit. Dit is een logische plek voor een nieuwe trekker. Dat komt tot uiting in de schaal van de bebouwing en de inrichting van de openbare ruimte. De bebouwing mag grootschalig zijn, maar kent wel een menselijke schaal door de architectonische uitwerking van de gevel. Stedenbouwkundige aspecten De nieuwbouw kan bestaan uit één of meer volumes. Aan de oostzijde is de rooilijn vrij. Van belang is dat enerzijds een besloten ruimte ontstaat met een nieuw winkel- en verblijfsplein aan het uiteinde van de Galerij en anderzijds de bebouwing het winkelend publiek automatisch het kernwinkelcircuit laat volgen. Hiervoor is een stevige wand nodig van minimaal 3 lagen. Het blikveld vanuit de Galerij wordt gevangen door wandvorming. Het nieuwe blok komt naar voren ten opzichte van de bestaande rooilijn in de Marktstraat. Hierdoor versmalt het profiel van de Marktstraat en ontstaat een logische markering van het kernwinkelcircuit. Door het knijpen van het profiel krijgt de langgerekte openbare ruimte van de Marktstraat een meer besloten karakter. Tevens vloeit de ruimte niet meer weg richting de Pastoor Spieringsstraat. De bouw van meerdere volumes biedt de kans om een fysieke verbinding te maken tussen het winkelgebied en de groene zone rond de kerk. Op deze manier kunnen beide gebieden profiteren van elkaars sfeer en voorzieningen. De verbinding moet uitnodigend zijn met voorzieningen en entrees van de woningen. Dichte gevels zijn hier niet toegestaan. Rooilijn De rooilijn is vrij. De bebouwing mag in een rechte rooilijn staan, verspringingen zijn eveneens mogelijk. Op de hoek van de Markstraat met het kernwinkelgebied, zorgt een uitstekende rooilijn van de nieuwe bebouwing voor een logische routing. De rooilijn moet dusdanig gekozen worden dat een besloten ruimte ontstaat aan het einde van de Galerij. Het bouwvolume bakent de ruimte af. Dit kan op verschillende manieren. Door te spelen met de rooilijn van de nieuwe bebouwing, ontstaat een verblijfsruimte aan het einde van de Galerij. b e e l d k w a l i t e i t p l a n C e n t r u m p l a n h o e k P r o m e n a d e - g e m e e n t e U d e n - 2 7

Stevige wandvorming zorgt voor een sterke afbakening van de verblijfsplek. Een hoge verdiepingshoogte zorgt voor herkenbaarheid van de commerciële voorzieningen. Opdeling van de gevel en dieptewerking zorgt voor een menselijke maatvoering. Grote complexen met een horizontale winkelplint passen aan de Promenade. Verbijzondering van de hoeken zorgt voor een bijzondere woonsfeer.

8. Zone 2: Promenade Oriëntatie Het bouwvolume kent een alzijdige oriëntatie. Verbijzondering van de hoeken. Aan de Promenade komen winkels en horeca. Ter plaatse van eventuele steegjes grenzen entrees van woningen en voorzieningen aan de openbare ruimte. Parcellering Opdeling en diepte in de gevel zorgen voor een menselijke schaal. Bouwhoogte en dakvorm Begane grond minimaal 4 meter hoog. Totale bouwhoogte minimaal twee lagen met kap of drie lagen zonder kap, en maximaal vier lagen met kap of vijf lagen zonder kap. Bij het nieuwe pleintje is de bebouwing minimaal drie lagen. Architectonische aspecten Het deel van het gebouw dat grenst aan de huidige Promenade zal de uitstraling hebben van een hoogwaardig winkelgebied. De focus ligt op de winkelfunctie en op etalageruimtes. Massaopbouw en plastiek Zowel een moderne als een traditionele bouwstijl is hier mogelijk. Installaties ten behoeve van klimaatbehandeling zijn niet storend en zichtbaar vanaf het maaiveld aanwezig. Gevelindeling Hoge begane grond van minimaal 4 meter. Verspringingen of dieptewerking in de gevel zorgen voor een menselijke schaal. De gevel landt bij voorkeur op het maaiveld. Een winkelplint begeleidt het publiek. Materiaal- en kleurgebruik Materiaal- en kleurgebruik is vrij. Detaillering Detaillering is vrij en mag variëren van bijvoorbeeld heel fijnmazig en historiserend tot strak en modern. Parkeren Voor het inpandig parkeren zie het laatste hoofdstuk met algemene beeldkwaliteitseisen. Vooruitstekende rooilijn van nieuwe bebouwing begeleid winkelend publiek langs het kernwinkgelgebied. Aspecten openbare ruimte Op de kop van de Galerij is een pleinruimte voorzien die samen met de nieuw in te richten Promenade de afronding van het kernwinkelcircuit vormt. De pleinruimte kan een afwijkend bestratingspatroon van het kernwinkelcircuit krijgen om deze plek als scharnierpunt te accentueren. Door de uitvoering van het plein wordt de aandacht op dit punt gevestigd. De inrichting moet zorgen voor een comfortabele verblijfsplek. Van belang daarbij is dat een rustig beeld ontstaat. Deze bestrating is familie van de bestrating van het winkelcircuit. Langs het b e e l d k w a l i t e i t p l a n C e n t r u m p l a n h o e k P r o m e n a d e - g e m e e n t e U d e n - 2 9

Een hoogwaardige inrichting met een besloten verblijfsplek aan de zijde van het kernwinkelcircuit. (bron: www.doelbeelden.nl) (bron: www.doelbeelden.nl) (bron: www.doelbeelden.nl) (bron: www.doelbeelden.nl)

8. Zone 2: Promenade plein komt een obstakelvrije looproute in dezelfde bestrating als de rest van het winkelcircuit. De in- en uitgang van de parkeergarage voor voetgangers moet rechtstreeks uitkomen op het kernwinkelcircuit. Verder moet de bevoorrading van winkels naadloos aansluiten op de Neringstraat en de Pastoor Spieringsstraat, met een heldere routing en voldoende manoeuvreerruimte. Een aantal algemene aspecten waarvoor in alle zones dezelfde beeldkwaliteitseisen gelden, zijn te vinden in het hoofdstuk Algemeen. Onderstaande aspecten hebben betrekking op de openbare ruimte van de Promenade en het pleintje. De afronding van het kernwinkelcircuit krijgt bij voorkeur eenzelfde inrichting als de huidige inrichting van de Galerij. Profielen Het nieuwe profiel dat al in de Galerij is aangelegd bij voorkeur hier doortrekken. Nieuwe deel Promenade krijgt een passende breedte voor een winkelstraat van maximaal 10 meter. Breed, obstakel vrij, wandelgebied om rond te struinen. Hoogteverschillen die in de huidige situatie zo kenmerkend zijn voor het gebied, terug laten komen. Denk hierbij aan randjes, trapjes en/of korte hellingbanen. Belangrijk is de veiligheid. Andere aandachtspunten zijn dat er voldoende ruimte aanwezig is om te laden en lossen en dat er geen onnodige obstakels worden toegevoegd. Het pleintje vormt een verblijfsplek en is herkenbaar door een afwijkende bestrating en hoogwaardige inrichting ten behoeve van een comfortabel verblijf. Deze bestrating is familie van de bestrating van het winkelcircuit. Hier is de mogelijkheid voor terrassen. Langs het plein komt een looproute in dezelfde bestrating als de rest van het winkelcircuit. Bestaande bomen zoveel mogelijk inpassen. Laad- en loscircuit aansluitend op de Neringstraat en Pastoor Spieringsstraat. b e e l d k w a l i t e i t p l a n C e n t r u m p l a n h o e k P r o m e n a d e - g e m e e n t e U d e n - 3 1

Zone 3

9 Zone 3: Groene ruimte De ruimte tussen de Pastoor Spieringstraat en de Kerkstraat wordt een groene verblijfsplek rondom de aanwezige historische gebouwen. De parkachtige sfeer wordt bepaald door verspreide bomen en struiken in een gazon met paden. De parkachtige omgeving rond de Petruskerk vormt een schakel tussen de meer historische omgeving van de Kerkstraat en het nieuwe winkelcentrum ten oosten van de Pastoor Spieringsstraat. Het groen is als het ware uitgestrooid over het gebied tussen de Kerkstraat en de nieuwbouw van Centrumplan hoek Promenade. Hiermee onstaat in het centrum een aantrekkelijke ruimte rondom de aanwezige historische gebouwen. Het bestaande en nieuwe groen speelt een belangrijke rol in de kwaliteit en structuur van de openbare ruimte. Uitgangspunt is behoud van bestaande kwaliteiten en aanvullen met structureel groen. De Pastoor Spieringsstraat kan als groene laan de verbinding gaan leggen tussen het Bevrijdingspark en de parkachtige ruimte rond de Petruskerk en kan na aanleg van de groene centrumring de verbinding leggen met de Sint Janstraat en het Nonnenveld. Rond de pastorie en de naburige woning komt een muur, die wordt verzacht met groen. Het is een bakstenen gemetselde muur van twee meter hoog, met stenen die passen bij de historische bebouwing. Passend zijn bijvoorbeeld dezelfde stenen als van de pastorie en de kerk. De muur vormt een vloeiende lijn die wordt onderbroken met penanten. De penanten steken iets uit boven de muur met op de penant een afdeksteen of gemetselde ezelsrug. De muur wordt bekleed met groen, hierdoor krijgt hij de uitstraling van een oude kloostermuur. Ter hoogte van de muur is plaats voor struiken, bijvoorbeeld rodondendrons. Ook kan de muur zelf deels worden begroeid met klimplanten of muurplanten. De Pastoor Spieringsstraat doorsnijdt het parkachtige gebied tussen centrumplan Promenade en de Kerkstraat. In tegenstelling tot de rest van de centrumring, geldt in de Pastoor Spieringsstraat een maximumsnelheid van 30 km/uur. Het gebied ter hoogte van Centrumplan hoek Promenade herbergt een combinatie van verblijf- en verkeersfuncties. Oversteken door voetgangers en fietsers zal zowel geregeld als ongeregeld gebeuren. De ruimte moet zo worden ingericht dat in beide gevallen de veiligheid gewaarborgd is. Het groen wordt als het ware uitgestrooid over het gebied, wat het een eigen karakter geeft. Dit kan automobilisten erop attenderen dat de snelheid hier lager moet zijn en de nadruk minder ligt op snelle doorstroming. Aan de zijde van de nieuwe bebouwing aan de Promenade komt een breed trottoir waar voetgangers vrij baan krijgen. b e e l d k w a l i t e i t p l a n C e n t r u m p l a n h o e k P r o m e n a d e - g e m e e n t e U d e n - 3 3

Routes zijn duidelijk herkenbaar. (bron: www.doelbeelden.nl) Formele en informele zitplekken nodigen uit tot verblijven. (bron: www.doelbeelden.nl) (bron: www.doelbeelden.nl) Spelen in het park. Follie en kunst in het groen. (bron: www.doelbeelden.nl) (bron: www.doelbeelden.nl) (bron: www.doelbeelden.nl)

9. Zone 3: Pastorietuin Stedenbouwkundige aspecten De aspecten hebben betrekking op het gebouw in de groenzone. Rooilijn De rooilijn verspringt ten opzichte van de bestaande bebouwing. Architectonische aspecten De aspecten hebben betrekking op bebouwing in de groenzone. Massaopbouw en plastiek heldere eenvoudige vormen Aspecten openbare ruimte Een aantal algemene aspecten waarvoor in alle zones dezelfde beeldkwaliteitseisen gelden, zijn te vinden in het hoofdstuk Algemeen. Onderstaande aspecten hebben betrekking op het groengebied en de Pastoor Spieringstraat. Oriëntatie Het bouwvolume kent een alzijdige oriëntatie. Parcellering Het gebouw heeft een eigen identiteit. Bouwhoogte en dakvorm Maximaal twee lagen. Gevelindeling De gevelindeling is vrij. Materiaal- en kleurgebruik aansluiten bij omgeving Detaillering ingetogen detaillering. Groen In het groengebied is gras met zowel boomgroepen als solitaire bomen het uitgangspunt. Dit loopt door in de vorm van verstrooide bomen in de middenberm van de ring, tot aan de nieuw geplande bebouwing. Routes en verblijfsplekken zijn hoogwaardig vormgegeven voor een comfortabel gebruik. Informeel gebruik moet mogelijk zijn. Kerkepaadje behouden. Bestaand groen zoveel mogelijk inpassen. Gedoseerd toevoegen van objecten. Enkele spaarzame en goed gekozen objecten met eventueel aandacht voor de historie. b e e l d k w a l i t e i t p l a n C e n t r u m p l a n h o e k P r o m e n a d e - g e m e e n t e U d e n - 3 5

Een prettige verblijfsplek met gras en bomen. Een bakstenen muur passend bij de historische bebouwing. Begroeid met groen krijgt de muur het karakter van een oude kloostermuur.

9. Zone 3: Pastorietuin Muur Bakstenen gemetselde muur met een hoogte van 2 meter. Stenen passend bij historische bebouwing. De muur vormt een vloeiende lijn die wordt onderbroken met penanten die iets boven de muur uitsteken. Op de penant komt een afdeksteen of een gemetselde ezelsrug. De muur wordt bekleed met groen. Ter hoogte van de muur plaats voor struiken, bijvoorbeeld rodondendrons. Parkeren Op de parkeerplaats voor de kerk in de Kerkstraat moet ruimte zijn voor hagen en bomen. Schuinparkeren in het midden van de Pastoor Spieringstraat onder bomen. Profielen Profiel van de Pastoor Spieringstraat ten oosten van het plangebied, met parkeren en bomen in het midden van de weg, continueren tot aan de Marktstraat. Brede trottoirs om rond te struinen. Afzonderlijke zones voor auto s en voetgangers. Verkeer heeft ondergeschikte rol. Heldere (fysieke) relatie tussen winkelgebied en de Pastorietuin voor langzaam verkeer. b e e l d k w a l i t e i t p l a n C e n t r u m p l a n h o e k P r o m e n a d e - g e m e e n t e U d e n - 3 7

Een daktuin zorgt voor een bijzondere woonsfeer midden in het centrum. Comfortabele en aantrekkelijke entrees van de woningen zijn van belang. (bron: www.doelbeelden.nl) Ingetogen terrasmeubilair geeft een rustig beeld.

10 Algemeen Voor een aantal aspecten voor de openbare ruimte gelden in alle zones dezelfde beeldkwaliteitseisen. In dit hoofdstuk zijn deze aspecten opgenomen. Daktuinen Daktuinen zijn toegestaan. Deze daktuinen kunnen zowel privéruimte zijn als semi-openbaar. Bewoners van de aanliggende appartementen kunnen er gebruik van maken, naast hun private buitenruimte (tuin of balkon). De detaillering van erfafscheidingen is belangrijk. Entrees woningen De entrees van de woningen zijn het visitekaartje voor de woningen. Van belang is de locatie van de entree en de inrichting van de entree. Het aspect sociale veiligheid en de beleving van de openbare ruimte hangen van beide af. De hoofdentree ligt altijd aan een winkelstraat of aanloopstraat. Niet aan besloten hofjes, zijpaden of parkeerterreinen. Het ligt goed in het zicht en is goed verlicht. De hoofdentree is fraai vormgegeven en is een eenheid met de winkelfronten. Hoofdentrees zijn ruim opgezet, met een hoge hal (bijvoorbeeld een vide) en transparant en licht. Bezoekers kunnen buiten beschut wachten. Fietsenstalling Het fietsparkeren wordt verspreid maar geclusterd. Er moeten ruim voldoende fietsparkeerplaatsen aanwezig zijn, op de plekken waar de druk het hoogst is. De fietsenrekken zijn in één stijl die op verschillende plekken terugkomt. Terrassen Terrassen horen bij een gezellig en levendig centrum. De terrassen moeten bijdragen aan een hoge ruimtelijke kwaliteit van de bebouwing en omgeving. Het streven is om eenheid te krijgen in het toe te passen meubilair. Terrasmeubilair In overleg kan een type of materiaal (bijvoorbeeld hout of rotan) worden bepaald, dat op alle terrassen in het centrum wordt toegepast. Per terras is slechts één type tafel en stoel toegestaan. Parasols Het gebruik van parasols is toegestaan. Voor de parasols geldt hetzelfde als voor het meubilair. Ook hier is het streven om eenheid in het beeld te krijgen. In overleg kan een type parasol of kleurgebruik worden vastgesteld. Per terras is slechts één type parasol toegestaan. Parasols mogen alleen branche-eigen reclame bevatten. Terrasafbakening / schotten Een terrasafbakening is toegestaan om bezoekers uit de wind te laten zitten. De terrasafbakening dient dan te voldoen aan de volgende criteria: De maximale hoogte van terrasschotten bedraagt 2 meter, de schotten bestaan in ieder geval aan de bovenzijde, minimaal 0,75 meter, uit transparant materiaal. Terrasschotten mogen alleen loodrecht of haaks op de gevel. Waar nodig ruimte vrij laten tussen gevel en terrassen in verband met looplijnen. Bevestigingspunten in/tussen de bestrating zijn alleen toegestaan als ze geen onveilige situatie opleveren en verwijderd kunnen worden zonder daarbij de bestrating te beschadigen. b e e l d k w a l i t e i t p l a n C e n t r u m p l a n h o e k P r o m e n a d e - g e m e e n t e U d e n - 3 9

Reclame-uitingen zijn zorgvuldig vormgegeven en afgestemd op de architectuur van de bebouwing.

10. Algemeen Terrasschotten mogen niet direct aansluiten op zonwering. Het mag niet de indruk wekken een gesloten geheel te zijn. Terrasschotten mogen nooit de verkeersstromen hinderen en moeten goed zichtbaar zijn in verband met de verkeersveiligheid. Een looproute van minimaal 5 meter breed blijft vrij van obstakels. Zonnescherm Zonneschermen zijn toegestaan mits de doorloophoogte onder de volant minimaal 2,20 meter bedraagt. Het zonnescherm past qua kleurstelling en vormgeving bij de architectuur van het pand. Markering en bestrating Een terras dient zoveel mogelijk voor de eigen gevel te worden ingericht. Eventuele andere opties zoals op het plein of een verbreding in overleg met belanghebbenden en gemeente. Reclame Reclame hoort bij het straatbeeld. De veelheid en uitbundigheid van reclame-uitingen kunnen het straatbeeld echter ernstig verstoren. Het heeft uiteindelijk ook geen effect, want waar iedereen schreeuwt wordt niemand gehoord. Het is daarom wenselijk om het toepassen van reclame op straat te reguleren. Voor het aanbrengen van licht- en gevelreclame en andere vormen van (buiten-)reclame is een gemeentelijke vergunning vereist. Het bouwplan wordt getoetst aan het bestemmingsplan als het gaat om een constructie of een bouwwerk geen gebouw zijnde. De toetsing van reclame-uitingen vindt vervolgens plaats door de welstandscommissie op basis van het beeldkwaliteitplan. Voor het reguleren van reclame-uitingen zijn dus goede instrumenten voorhanden. In zijn algemeenheid is het uitgangspunt om de veelheid aan reclame-uitingen terug te dringen. Reclame krijgt een meer ondergeschikte rol in het straatbeeld. De stoepstrook dient als een begrensde zone waarin kleine uitstallingen, kledingrekken en reclameboodschappen mogelijk zijn. Reclame dient verband te houden met de diensten of producten welke in het pand plaatsvinden of worden verkocht. De huisstijl van een winkel/bedrijf mag de gevel en de omgeving niet domineren, maar moet zich voegen naar de architectuur van het pand. Reclame op de gevel bestaat uit losse letters en logo s. Geheel dichtgeplakte ramen zijn niet toegestaan. Op ooghoogte mag maximaal 30 procent van elk raamoppervlak worden beplakt mits deze beplakking los gehouden wordt van de kozijnen. Van elk raam mag bovendien 30 procent van het totale oppervlak worden beplakt en ook hier geldt dat de beplakking los moet blijven van de kozijnen. Bewegende of knipperende reclame is niet toegestaan. Maximaal 1 reclame-uiting plat op de gevel en 1 reclame-uiting loodrecht op de gevel per 20 meter gevelbreedte. b e e l d k w a l i t e i t p l a n C e n t r u m p l a n h o e k P r o m e n a d e - g e m e e n t e U d e n - 4 1

De luifels zijn een slanke toevoeging aan de gevel. Doorzichtige luifels zorgen ervoor dat de begane grond en bovengelegen lagen één geheel blijven vormen. Open rolluiken geven een vriendelijk beeld.

10. Algemeen Geen haakse lichtreclame aan erkers of balkons. Indien er op de verdieping woonruimte of een bedrijfsbestemming zonder publieksfunctie aanwezig is mag de reclame niet op deze laag worden aangebracht. Reclame-uitingen die het zicht op de openbare ruimte ontnemen zijn niet toegestaan. Reclame dient qua afmetingen te passen binnen de contouren van het gebouw. Reclame op daken is niet toegestaan. Platte reclame is alleen toegestaan binnen de contouren van de gevelopeningen. De breedte van de reclame mag maximaal 75% van de gevelbreedte beslaan. Lange doorlopende banden zijn niet toegestaan. Rolluiken Rolluiken worden gebruikt uit veiligheidsoverwegingen. Rolluiken hebben grote invloed op het aanzien van de winkelgevels, daarmee hebben ze grote invloed op het beeld van het centrum na sluitingstijd. Een veelvuldig gebruik van dichte rolluiken zorgt voor een onaantrekkelijke en anonieme omgeving. Dit is vanuit het oogpunt van sociale veiligheid ongewenst. Om deze redenen wordt uiterste terughoudendheid betracht bij het toepassen van rolluiken voor winkels. Vanuit veiligheidsoverwegingen of verzekeringstechnische redenen kan een rolluik of rolhek echter noodzakelijk zijn. Voor de toetsing van een rolluik of rolhek kunnen de volgende criteria worden gehanteerd: De afscherming moet van een open type zijn; een rolluik of rolhek moet minimaal 50% onbelemmerd doorzicht bieden. Het rolluik of rolhek mag alleen het kozijn in de gevel afsluiten en niet de gehele gevel. Een rolluik of rolhek wordt bij voorkeur achter de etalageruit geplaatst. Een rolluik of rolhek is alleen toelaatbaar als andere middelen ontoereikend zijn. Luifels Luifels zijn toegestaan. Het streven daarbij is om een uniform beeld te krijgen. Dit uniforme beeld ontstaat door toepassing van een aantal criteria en door het in onderling overleg bepalen van het type luifel: De luifels zijn slank en transparant geconstrueerd, uitgevoerd in staal, zink en glas. De luifels mogen geen visuele scheiding tussen begane grond en verdieping teweegbrengen. Ze dienen aan de gevel te hangen en worden niet ondersteund door kolommen. De luifels zijn eenvoudig te onderhouden. Een doorgaande luifel is in principe niet toegestaan. Een blok of pandsgewijze luifel heeft de voorkeur. Laden en lossen De bevoorrading van de winkels kan een negatieve invloed hebben op de beleving van de beeldkwaliteit en kan voor geluidsoverlast zorgen. Daarnaast kan het invloed hebben op de verkeersafwikkeling. Al deze vormen van overlast dienen tot een minimum beperkt te worden. Hiervoor kunnen de volgende criteria worden gehanteerd: Warenhuizen en grote winkels laden en lossen bij voorkeur inpandig. Dat wil zeggen dat de b e e l d k w a l i t e i t p l a n C e n t r u m p l a n h o e k P r o m e n a d e - g e m e e n t e U d e n - 4 3

Licht en lucht in de parkeergarage.