THEMAONDERZOEK UITSTROOMPROFIEL VERVOLGONDERWIJS Beukenrode Onderwijs Plaats : Doorn BRIN nummer : 02RM OKE 01 VSO Onderzoeksnummer : 292518 Datum onderzoek : 21 april 2017 Datum vaststelling : 29 september 2017
Pagina 2 van 13
INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING............................................ 5 2 BEVINDINGEN.......................................... 7 3 VERVOLGTOEZICHT..................................... 13 Pagina 3 van 13
Pagina 4 van 13
1 INLEIDING Voor de Staat van het Onderwijs-2018 bezocht de inspectie op 21 april 2017 de school Beukenrode Onderwijs voor een thematisch onderzoek naar het uitstroomprofiel vervolgonderwijs. De school verzorgt voortgezet speciaal onderwijs aan zeer moeilijk opvoedbare leerlingen in de leeftijd van 12 tot 20 jaar. Contextbeschrijving Beukenrode Onderwijs heeft licentie om met ingang van het schooljaar 2016/2017 in het vmbo zelf het examen van het voortgezet onderwijs af te nemen. Zij verzorgt onderwijs voor het uitstroomprofiel vervolgonderwijs in de vmbo-beroepsgerichte richtingen, vmbo-theoretische leerweg en de onderbouw van havo. Daarnaast biedt zij een entreeopleiding aan in samenwerking met ROC Midden Nederland, locatie Nieuwegein. Leerlingen die halverwege de loopbaan laten blijken het vmbo niet te halen, kunnen overschakelen naar een arbeidsmarktgericht uitstroomprofiel. Zij kunnen certificaten halen en een ivioexamen maken. De leerlingen in de beroepsgerichte richtingen maken dit schooljaar (2016/2017) voor het eerst het examen van de school en krijgen een diploma van de school. In vmbo-tl maken zij dit jaar het staatsexamen en vanaf volgend schooljaar (2017/2018) het examen van de school. Themaonderzoek uitstroomprofiel vervolgonderwijs Ruim drie jaar geleden is de Wet kwaliteit vso ingevoerd. Het doel van het themaonderzoek is de stand van zaken in beeld te brengen van het onderwijs in het profiel vervolgonderwijs, inclusief examinering en diplomering van de leerlingen. De inspectie gaat na in hoeverre leerlingen in het vso net als leerlingen in het regulier voortgezet onderwijs de kans krijgen om het vodiploma te behalen. Ook zijn de bevoegdheden van het onderwijspersoneel dat in dit profiel het onderwijs verzorgt, onderdeel van het themaonderzoek. Onderzoeksopzet Voorafgaand aan het onderzoek heeft de school een vragenlijst van de inspectie ingevuld over het onderwijs aan leerlingen met het uitstroomprofiel vervolgonderwijs. De inspectie heeft deze vragenlijst en de documenten van de school die bij ons aanwezig zijn of ter inzage waren op de school, bestudeerd. Op basis hiervan zijn gesprekken gevoerd met de schoolleiding, de intern begeleider, leden van de examencommissie, leraren en leerlingen. Verder bezochten wij twee theoretische lessen in de bovenbouwgroepen. Er waren op die dag geen lessen in de beroepsgerichte vakken ingeroosterd. Pagina 5 van 13
Uitkomsten van het onderzoek naar het uitstroomprofiel vervolgonderwijs De inspectie vormt zich een algemeen beeld van het onderwijs aan leerlingen met het uitstroomprofiel vervolgonderwijs op deze school. Zij gebruikt hiervoor de standaarden uit het waarderingskader-2017. Bij het thematisch onderzoek beoordeelt de inspectie geen standaarden en geeft zij geen toezichtarrangement af. Als zij grote risico s aantreft, dan kan zij besluiten het bezoek te laten volgen door een risicogericht kwaliteitsonderzoek. Hiervoor maakt zij dan in overleg met het bestuur een vervolgafspraak. Er verschijnt een algemene rapportage over de uitkomsten van het themaonderzoek in de volgende rapportage over de staat van het onderwijs (het Onderwijsverslag). Pagina 6 van 13
2 BEVINDINGEN In deze paragraaf legt de inspectie de bevindingen vast van dit thematisch onderzoek. Tijdens het onderzoek richt de inspectie zich op het onderwijsleerproces, de examinering, de examenresultaten en de kwaliteitszorg. Daarvoor gebruikt zij de standaarden Aanbod (OP1), Zicht op ontwikkeling en begeleiding (OP2), Didactisch handelen (OP3), Toetsing en afsluiting (OP8), Resultaten (OR1), Vervolgsucces (OR3) en Kwaliteitszorg (KA1) van het waarderingskader-2017. Meer informatie over het toezichtkader voor het (voortgezet) speciaal onderwijs is te vinden op www.onderwijsinspectie.nl. Algemeen beeld Het is een compliment waard dat Beukenrode Onderwijs een eigen licentie voor het afnemen van het examen van het voortgezet onderwijs heeft gerealiseerd. De examenresultaten bij de beroepsgerichte leerwegen zijn de afgelopen jaren goed. Bij de theoretische leerweg was het percentage geslaagden iets minder hoog. Bovendien leggen bijna alle leerlingen in één jaar het volledige examen af en een klein deel spreidt het examen over twee jaar. De school heeft met het aanbod van vijf afdelingsvakken bij twee sectoren in de beroepsgerichte leerwegen en het aanbod van alle vier profielen in de vmbotheoretische leerweg, een breed onderwijsaanbod. Vanaf komend schooljaar (2017/2018) biedt zij vier nieuwe profielen aan in de beroepsgerichte leerwegen. Daarmee hebben de leerlingen een ruime keuze aan beroepsrichting. Met de examenlicentie en het rijke onderwijsprogramma kunnen wij stellen dat de vso-leerlingen met het uitstroomperspectief vervolgonderwijs op deze school dezelfde kans hebben als leerlingen in het regulier voortgezet onderwijs om het volledige te maken en het vo-diploma te behalen. Er zijn nog wel enkele aandachtspunten. De aandacht van de school voor de leergebiedoverstijgende vaardigheden kan beter. Zij besteedt aandacht aan de leergebiedoverstijgende vaardigheden burgerschap en sociale integratie. Echter, de ontwikkeling van de leerlingen bij deze vaardigheden gemeten met objectieve instrumenten, kan nadrukkelijker een onderdeel vormen van het ontwikkelingsperspectief en de evaluatie daarvan. Deze vaardigheden zijn voor de doelgroep immers relevant voor het vervolgonderwijs en voor het functioneren in de samenleving. De school heeft bovendien weinig systematische informatie over het functioneren van de leerlingen nadat zij de school verlaten. Pagina 7 van 13
Een ander aandachtspunt is de kwaliteitszorg. Er ontbreekt een essentieel aspect van kwaliteitszorg namelijk, dat het bestuur de normen voor succes vaststelt en periodiek nagaat of de school de succesnormen behaalt en op basis van de bevindingen van de evaluatie nieuwe verbeterdoelen formuleert. De tevredenheidsmetingen die de school thans uitvoert, voldoen niet als resultaaten effectevaluatie. Succesnormen en evaluatie van de mate waarin die zijn behaald, ontbreken voor de examenresultaten, voor het functioneren van de leerlingen in de vervolgopleiding en voor de waarborg van kwaliteit. Onderwijsleerproces Standaard OP1 - Aanbod Het aanbod bereidt de leerlingen voor op hun vervolgbestemming en samenleving. Bevindingen De school heeft een rijk aanbod aan onderwijsprogramma's. Zij biedt in de beroepsgerichte leerwegen twee sectoren met vijf afdelingsvakken aan en alle vier de profielen in de vmbo-theoretische leerweg. Vanaf komend schooljaar (2017/2018) biedt zij vier van de tien nieuwe profielen aan in de beroepsgerichte leerwegen. Het aanbod voor rekenen en taal voldoet aan de vereiste referentieniveaus. De leerlingen worden vakinhoudelijk goed voorbereid op de vervolgbestemming. Het aanbod voor burgerschap en sociale integratie en het aanbod voor de leergebiedoverstijgende vaardigheden, waaronder sociale vaardigheden, is minder inzichtelijk. De school geeft aan dat het aanbod voor burgerschap verweven is in andere vakken als aardrijkskunde en maatschappijleer. De sociale vaardigheden stimuleert zij voornamelijk via mentorgesprekken en een algemeen pedagogisch model. Daarnaast kunnen leerlingen verwezen worden naar externe instanties voor deskundige begeleiding. Het pedagogisch model hanteert zij sinds 2014/2015 en het is er op gericht om leerlingen systematisch de uiting van het gedragsprobleem te leren beheersen. De inspectie concludeert dat het aanbod de leerlingen voorbereidt op hun vervolgbestemming. De voorbereiding op de samenleving kan inzichtelijker. Standaard OP2 - Zicht op ontwikkeling en begeleiding De school volgt en begeleidt de leerlingen zodanig dat zij een ononderbroken ontwikkeling kunnen doorlopen. Pagina 8 van 13
Bevindingen De school maakt voor alle leerlingen ontwikkelingsperspectieven. De behoefte van de leerlingen aan de leergebiedoverstijgende vaardigheden, burgerschap en sociale integratie vormt onvoldoende consequent onderdeel van (de evaluatie van) het ontwikkelingsperspectief. Gezien de doelgroep kan systematisch stimuleren van de leergebiedoverstijgende vaardigheden relevant zijn voor kenmerken van individuele leerlingen die de maximale ontwikkeling belemmeren. De school volgt de schoolprestaties en de ontwikkeling van de leerlingen op de sociale en emotionele ontwikkeling met een methodeonafhankelijk instrument. Zij hanteert een algemeen pedagogisch model voor de benadering van de leerlingen door het onderwijzend team, waarmee zij wil bevorderen dat de leerlingen reflecteren op hun gedrag. Daarnaast is het de taak van met name de mentoren om de leerlingen te stimuleren tot gedragsbeheersing. Zij becommentariëren het gedrag in het examendossier van individuele leerlingen en noemen aandachtspunten. Deze werkwijze laat, volgens de inspectie, veel ruimte voor vrijblijvendheid bij de leerlingen. De commissie voor de begeleiding maakt in het ontwikkelingsperspectief niet zichtbaar als een leerling, op grond van de analyse van de leerlingkenmerken, meer nodig heeft dan de algemene aanpak. Vervolgens ontbreekt in de evaluatie van het ontwikkelingsperspectief de mate waarin de school (en zo nodig externe ketenpartners) systematisch aandacht heeft besteed aan de ondersteuningsbehoefte van de leerling en het effect ervan op de ontwikkeling van de leerling. De inspectie concludeert dat de school zicht heeft op de onderwijsbehoeften van de leerlingen en dat zij de ontwikkeling van de leerlingen volgt en stimuleert. De ondersteuning van de leerlingen bij leergebiedoverstijgende vaardigheden, burgerschap en sociale integratie kan nadrukkelijker en meer systematisch een onderdeel zijn van het ontwikkelingsperspectief. Standaard OP3 - Didactisch handelen Het didactisch handelen van de leraren stelt leerlingen in staat tot leren en ontwikkelen. Bevindingen De kwaliteit van het didactisch handelen van de leraren is wisselend. Het doelgericht onderwijzen van onderwerpen uit het examenprogramma van het betreffende vak, is algemeen aanwezig. De leraren verschillen in de duidelijkheid Pagina 9 van 13
van de uitleg en in de mate waarin zij het aanbod en de aanpak afstemmen op behoeften van individuele leerlingen. Zij verschillen ook in de mate waarin zij de leerlingen actief betrekken bij de les. De leraren werken sinds dit schooljaar (2016/2017) niet meer met een systeem (in dit geval groepsplannen) waarin zij de wijze waarop zij werken aan de specifieke behoefte aan een pedagogische en didactische aanpak bij individuele leerlingen, plannen. Dat betekent dat zij geen directe taak hebben in de uitvoering van de ontwikkelingsperspectieven in de klas met een gerichte aanpak voor de onderwijsbelemmerende/bevorderende factoren. Dit heeft tot gevolg dat waarborg voor een doorgaande lijn in de pedagogische en didactische aanpak van de leraren tijdens de lessen, ontbreekt. De mentoren hebben de taak om individuele leerlingen naar behoefte te ondersteunen. De inspectie concludeert dat het didactisch handelen van de leraren de leerlingen in staat stelt tot leren. De leraren verschillen wel in de mate waarin zij de ontwikkeling van individuele leerlingen op de belemmerende factoren voor een maximale uitstroom, planmatig stimuleren. Deze taak heeft de school recent belegd bij de mentoren. Standaard OP8 - Toetsing en afsluiting De toetsing en afsluiting verlopen zorgvuldig. Bevindingen Dit schooljaar (2016/2017) neemt de school alleen in de beroepsgerichte richtingen zelf het examen af. Vanaf komend schooljaar (2017/2018) neemt zij, met uitzondering van de entreeopleiding, alle examens zelf af. Alle leraren zijn bevoegd om te onderwijzen en de school ziet er op toe dat alleen leraren die daartoe bevoegd zijn, examens afnemen. Beukenrode Onderwijs volgt het programma van toetsing en afsluiting (pta) van de samenwerkende vo-school en vanaf het moment dat zij zelf examineert, volgt zij haar eigen pta. De school heeft voor een aantal leerlingen verzoeken gedaan voor een aangepaste wijze van examineren, met name voor tijdsverlenging vanwege dyslexie. De inspectie concludeert dat de toetsing en afsluiting zorgvuldig gebeurt. Met de verworven licentie om zelf te examineren zorgt de school voor extra kwaliteit. Onderwijsresultaten Standaard OR1 - Resultaten De school behaalt met haar leerlingen leerresultaten die ten minste in overeenstemming zijn met de gestelde norm. Pagina 10 van 13
Bevindingen Afgelopen schooljaar (2015/2016) waren de examenresultaten bij de leerlingen in de beroepsgerichte richting met 97 procent geslaagden, goed. In vmbotheoretische leerweg zijn vijf van de acht leerlingen geslaagd (62,5 procent). Op schoolniveau is 86 procent van de examenkandidaten voor het diploma voortgezet onderwijs geslaagd. De school maakt niet zichtbaar in hoeverre het behaalde niveau overeenkomt met het uitstroomperspectief van de leerlingen. Ervan uitgaande dat een leerling slaagt als het voldoende kennis en vaardigheden beheerst voor het niveau van het examen, betekent de prestatie van de school dat zij voldoende resultaten behaalt met de beroepsgerichte leerwegen. De kennis en vaardigheden bij leerlingen in de theoretische leerweg moet, zo bezien, beter. Standaard OR3 - Vervolgsucces De bestemming van de leerlingen na het verlaten van de school is bekend en voldoet ten minste aan de verwachtingen van de school. Bevindingen De school houdt periodiek telefonisch contact met de leerlingen. Het contact is niet gericht op het volgen van de schoolloopbaan, maar zij geeft aan dat nabij tachtig procent van de uitgestroomde leerlingen in 2015 nog een opleiding volgt op het niveau van het diploma. De school heeft geen systematische registratie en evaluatie van het vervolgsucces. Zij verzamelt bij oud-leerlingen geen informatie om na te gaan in hoeverre het onderwijs op Beukenrode Onderwijs voldoende aansluit op de vereiste kennis en vaardigheden in de vervolgbestemming. De inspectie concludeert dat de school de schoolloopbaan van de leerlingen na diplomering nog beter kan volgen en betrekken op de kwaliteit van het door haar aangeboden onderwijs. Kwaliteitszorg en ambitie Standaard KA1 - Kwaliteitszorg De school heeft een stelsel van kwaliteitszorg ingericht en verbetert op basis daarvan het onderwijs. Bevindingen De school heeft een integraal beleidsplan (2015-2019) met een onderwijskundig Pagina 11 van 13
beleid dat aansluit op de onderwijsgerelateerde kenmerken die zij beschrijft van de leerlingenpopulatie. De school maakt daarmee aannemelijk dat zij ernaar streeft om planmatig te werken aan onderwijs van goede kwaliteit dat is afgestemd op de onderwijsgerelateerde kenmerken van de leerlingenpopulatie. Zij toetst de kwaliteit aan de hand van tevredenheidsonderzoeken en bespreekt knelpunten. Op basis daarvan start zij verbeteracties die ze planmatig invoert en de voortgang van de uitvoering volgt. Zij volgt uitgebreid de voortgang van de verbeteracties en rapporteert in het jaarverslag. Zij geeft de resultaten van de diplomering weer. Toch ontbreekt een essentieel aspect van de kwaliteitszorg, namelijk dat het bestuur meetbare doelen en normen voor succes vaststelt en periodiek nagaat in hoeverre de school de succesnormen behaalt en op basis van de bevindingen van de evaluatie nieuwe verbeterdoelen formuleert. Zowel voor het leerproces, de schoolprestaties, de examenresultaten als voor het succes van de leerlingen in de vervolgbestemming, ontbreekt het aan vastgelegde kwaliteitsnormen. Bovendien ontbreken er streefdoelen bij de verschillende examenvakken en andere ontwikkelingsgebieden. De school kan door het ontbreken van succesnormen niet vaststellen of de opbrengsten die zij realiseert voldoen aan de mogelijkheden. Zij geeft de resultaten van de diplomering weer. Zij maakt echter geen evaluatieverslag met een analyse van de prestaties per vak en met een verklaring voor de behaalde resultaten. De inspectie concludeert dat de kwaliteitszorg beter moet. De school hanteert een stelsel van kwaliteitszorg, maar de kwaliteit ervan schiet tekort door het ontbreken van meetbare streefdoelen. Het bestuur heeft bovengenoemde constatering in beeld. Zij geeft aan dat inmiddels een overleg loopt met een extern bureau om op het terrein van de kwaliteitsmeting Beukenrode Onderwijs te begeleiden. Het behalen van eerder geformuleerde succesnormen (examenresultaten) en de evaluatie daarvan moeten mbv de door de externe partij gebruikte benchmark een valide beeld op gaan leveren waarmee meetbare streefdoelen geformuleerd kunnen worden. Tevens streeft zij ernaar dat de school in deze aanpak een instrument ontwikkelt om het functioneren van leerlingen in de vervolgopleiding te monitoren. Pagina 12 van 13
3 VERVOLGTOEZICHT De Inspectie van het Onderwijs handhaaft voor Beukenrode Onderwijs het basisarrangement. Dit betekent dat de inspectie op dit moment geen reden heeft om het toezicht te intensiveren. Het basistoezicht bestaat uit een jaarlijkse prestatieanalyse, eventueel een themaonderzoek of een vierjaarlijks onderzoek naar bestuur en scholen. De inspectie constateert geen tekortkomingen in de naleving van artikel 3 van de WEC betreffende de bevoegdheden van het onderwijzend personeel. Pagina 13 van 13