THEMAONDERZOEK UITSTROOMPROFIEL VERVOLGONDERWIJS. Heer Bokel College

Transcriptie

1 THEMAONDERZOEK UITSTROOMPROFIEL VERVOLGONDERWIJS Heer Bokel College Plaats : Rotterdam BRIN nummer : 01UC OKE 13 VSO Onderzoeksnummer : Datum onderzoek : 22 juni 2017 Datum vaststelling : 9 november 2017

2 Pagina 2 van 13

3 INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING BEVINDINGEN VERVOLGTOEZICHT Pagina 3 van 13

4 Pagina 4 van 13

5 1 INLEIDING Voor de Staat van het Onderwijs-2018 bezocht de inspectie op 22 juni 2017 het Heer Bokel College voor een thematisch onderzoek naar het uitstroomprofiel vervolgonderwijs. De school verzorgt voortgezet speciaal onderwijs aan leerlingen in de leeftijd van 12 tot 20 jaar met psychiatrische stoornissen en/of gedragsproblematiek. Contextbeschrijving Het Heer Bokel College verzorgt voortgezet speciaal onderwijs op havo- en vwoniveau. Het onderwijs op vwo-niveau betreft alleen de eerste drie leerjaren. Daarna stromen de vwo-leerlingen door naar een reguliere school voor vwo of ze halen hun havo-diploma op het Heer Bokel College en stromen eventueel daarna door naar een reguliere school voor vwo. Het onderwijs in de bovenbouw van de havo verzorgt de school in samenwerking met een reguliere school voor voortgezet onderwijs, Wolfert Dalton. De school volgt het programma voor toetsing en afsluiting van deze school en de leerlingen doen als extraneus examen. Zij doen dit op het Heer Bokel College. De meeste leerlingen halen hun havo-diploma en stromen door naar het mbo, hbo of (regulier) vwo. Leerlingen die het op cognitief, sociaal en emotioneel gebied aankunnen, maken tussentijds de overstap naar het regulier voortgezet onderwijs. Themaonderzoek uitstroomprofiel vervolgonderwijs Ruim drie jaar geleden is de Wet kwaliteit vso ingevoerd. Het doel van het themaonderzoek is de stand van zaken in beeld te brengen van het onderwijs in het profiel vervolgonderwijs, inclusief examinering en diplomering van de leerlingen. De inspectie gaat na in hoeverre leerlingen in het vso dezelfde kans krijgen als leerlingen in het regulier voortgezet onderwijs om het vo-diploma te behalen. Ook zijn de bevoegdheden van het onderwijspersoneel dat in dit profiel het onderwijs verzorgt, onderdeel van het themaonderzoek. Onderzoeksopzet Voorafgaand aan het onderzoek heeft de school een vragenlijst van de inspectie ingevuld over het onderwijs aan leerlingen met het uitstroomprofiel vervolgonderwijs. De inspectie heeft deze vragenlijst en de documenten van de school die bij ons aanwezig zijn of ter inzage waren op de school, bestudeerd. Op basis hiervan zijn gesprekken gevoerd met de schoolleiding, de commissie voor de begeleiding, leraren en leerlingen. Verder bezochten wij vier lessen. Het betrof een les geschiedenis, een les 'studie-uur', een les sport en beweging en een les creatieve vorming. Pagina 5 van 13

6 Uitkomsten van het onderzoek naar het uitstroomprofiel vervolgonderwijs De inspectie vormt zich een algemeen beeld van het onderwijs aan leerlingen met het uitstroomprofiel vervolgonderwijs op deze school. Zij gebruikt hiervoor de standaarden uit het waarderingskader Bij het thematisch onderzoek beoordeelt de inspectie geen standaarden en geeft zij geen toezichtarrangement af. Als zij grote risico's aantreft, dan kan zij besluiten het bezoek te laten volgen door een risicogericht kwaliteitsonderzoek. Hiervoor maakt zij dan in overleg met het bestuur een vervolgafspraak. Er verschijnt een algemene rapportage over de uitkomsten van het themaonderzoek in de volgende rapportage over de staat van het onderwijs (het Onderwijsverslag). Pagina 6 van 13

7 2 BEVINDINGEN In deze paragraaf legt de inspectie de bevindingen vast van dit thematisch onderzoek. Tijdens het onderzoek richt de inspectie zich op het onderwijsleerproces, de examinering, de examenresultaten en de kwaliteitszorg. Daarvoor gebruikt zij de standaarden Aanbod (OP1), Zicht op ontwikkeling en begeleiding (OP2), Didactisch handelen (OP3), Toetsing en afsluiting (OP8), Resultaten (OR1), Vervolgsucces (OR3) en Kwaliteitszorg (KA1) van het waarderingskader Meer informatie over het toezichtkader voor het (voortgezet) speciaal onderwijs is te vinden op Algemeen beeld Het Heer Bokel College slaagt er goed in om onderwijs op havo-niveau aan te bieden. Er is rust in de school en leerlingen worden succesvol voorbereid op het examen. In principe gaan alle leerlingen op voor het havo-examen en het slagingspercentage in 2016 bedroeg 100 procent. De school heeft een onrustige tijd achter de rug. Op stichtingsniveau werd in 2016 gekozen voor een nieuwe managementstructuur met regiomanagers. De locatiemanager vertrok en twee teamleiders voor de onder- en bovenbouw leiden nu de school. De leerlingenpopulatie van de school veranderde en kent een meer complexe gedragsproblematiek. Er waren bovendien veel wisselingen in het team. Mede dankzij de interventies van de schoolcoach ontwikkelen de leraren zich in het omgaan met moeilijk gedrag. De school heeft de kwaliteit van haar onderwijs in deze periode voor een belangrijk deel weten vast te houden. Er zijn echter ook diverse verbeterpunten. Het ontwikkelingsperspectief en het groepsplan kunnen veel aan functionaliteit winnen. De lijvige plannen missen een scherpe focus op een ambitieuze uitstroombestemming en maken niet altijd duidelijk hoe en op welke gebieden leraren extra ondersteuning inzetten. Leraren kunnen het didactisch handelen verbeteren door hun (extra) instructie en ondersteuning systematischer te plannen, ook tijdens de studie-uren. Voor de versterking van het pedagogisch handelen heeft het team een helder concept nodig. De school kan de kwaliteitszorg verbeteren door haar resultaten beter te analyseren en af te zetten tegen eigen ambities. Pagina 7 van 13

8 Onderwijsleerproces Standaard OP1 - Aanbod Het aanbod bereidt de leerlingen voor op hun vervolgbestemming en samenleving. De school biedt in de bovenbouw de vier profielen van de havo aan: economie en maatschappij, cultuur en maatschappij, natuur en techniek en natuur en gezondheid. In de bovenbouw krijgt rekenen extra aandacht. De school leidt op tot referentieniveau 3F. Het onderwijsaanbod sluit nauw aan op het onderwijs van Wolfert Dalton, de reguliere school voor voortgezet onderwijs waar de leerlingen als extraneus examen doen. De school gebruikt dezelfde methoden als Wolfert Dalton. Het Heer Bokel College heeft een methodisch aanbod voor de leergebiedoverstijgende kerndoelen. Zij schafte daarvoor een nieuwe methode aan die zij op dit moment gefaseerd invoert. De school wil haar onderwijsaanbod aantrekkelijker maken en verbreden door leerlingen meer keuzemogelijkheden te bieden en meer aan te sluiten op de belangstelling en talenten van leerlingen. In de verschillende methoden die de school gebruikt, wordt aandacht besteed aan het bevorderen van burgerschap, maar de school heeft hier geen visie en doordacht aanbod voor ontwikkeld. Standaard OP2 - Zicht op ontwikkeling en begeleiding De school volgt en begeleidt de leerlingen zodanig dat zij een ononderbroken ontwikkeling kunnen doorlopen. De school volgt en evalueert de ontwikkeling van leerlingen systematisch. Leraren volgen de leerlingen in de bovenbouw op basis van methodegebonden toetsen en de toetsen behorend bij het programma van toetsing en afsluiting. Voor het volgen van de sociale en emotionele ontwikkeling gebruikt de school een genormeerd instrument. Toch maken de plandocumenten van de school onvoldoende duidelijk hoe leraren de toets- en evaluatiegegevens benutten om het onderwijs goed op de ontwikkeling van de leerling af te stemmen. Op stichtingsniveau wordt een nieuw ontwikkelingsperspectief ontwikkeld omdat de ervaring is dat het huidige format het onderwijs te weinig stuurt. Ook de inspectie vindt dat het ontwikkelingsperspectief verbetering behoeft. Het document is nu vooral gericht op het volgen van de ontwikkeling in plaats van het sturen op een ambitieus uitstroomperspectief. De inspectie kon niet altijd uit de ontwikkelingsperspectieven opmaken of de leerling wordt voorbereid op een Pagina 8 van 13

9 (tussentijdse) overstap naar het regulier voortgezet onderwijs, op doorstroming naar het vwo of naar het hbo. In één ontwikkelingsperspectief staat bij de uitstroombestemming dat regulier onderwijs geen optie is maar waar dan wel naartoe wordt gewerkt, is niet helder. Een goede onderbouwing van de keuze ontbreekt vaak. Een bijstelling van het ontwikkelingsperspectief in de bovenbouw komt regelmatig voor. Het Heer Bokel College zou het ontwikkelingsperspectief in sterkere mate als een inspanningsverplichting van de school moeten zien en de uitstroombestemming in principe niet meer moeten wijzigen in de laatste twee leerjaren. De beginsituatie is doorgaans wel goed beschreven in het ontwikkelingsperspectief. Hieruit komt vaak naar voren dat leerlingen leerachterstanden hebben of zwak presteren bij bepaalde vakken. Het ontwikkelingsperspectief en het groepsplan geven echter niet aan wat de school precies gaat inzetten om hieraan te werken en wat hiermee wordt beoogd. Ook is niet duidelijk wat de school beoogt als het gaat om de sociale en emotionele ontwikkeling van de leerling. Standaard OP3 - Didactisch handelen Het didactisch handelen van de leraren stelt leerlingen in staat tot leren en ontwikkelen. De kwaliteit van het didactisch handelen is voldoende, maar de doelgerichtheid van de lessen en de planmatigheid van de extra ondersteuning kunnen beter. De school formuleerde een intensief arrangement voor leerlingen die extra ondersteuning nodig hebben. Dit arrangement bestaat er onder andere uit dat leerlingen extra uitleg kunnen vragen tijdens het zelfstandig werken en/of geadviseerd worden om naar de huiswerkklas te gaan. De leraren zijn zich ervan bewust dat zij leerlingen gerichter extra ondersteuning kunnen bieden. Er is een scholing gepland om de differentiatievaardigheden van leraren te vergroten. De schoolcoach speelt een rol in de ondersteuning van leraren in het omgaan met leerlingen met complex gedrag. Er is echter meer nodig om het handelen van leraren op pedagogisch gebied te versterken. Op stichtingsniveau is voor een pedagogische methodiek gekozen. Deze moet op het Heer Bokel College nog worden geïmplementeerd. Pagina 9 van 13

10 Standaard OP8 - Toetsing en afsluiting De toetsing en afsluiting verlopen zorgvuldig. De toetsing en afsluiting verlopen zorgvuldig. Leerlingen doen sinds vijf jaar als extraneus examen bij een reguliere school voor voortgezet onderwijs, Wolfert Dalton. Voor Nederlandse taal, Engelse taal en rekenen gebruikt de school methode-onafhankelijke toetsen. Voor het onderwijs in de bovenbouw volgt de school het programma voor toetsing en afsluiting (pta) van Wolfert Dalton. Dit programma wordt niet aangepast. Leraren gebruiken de schoolexamens die door de Wolfert Dalton school zijn gemaakt en kijken deze zelf na op basis van de voorschriften van Wolfert Dalton. Bij de mondelinge examens is een leraar van Wolfert Dalton aanwezig. Bij de centrale schriftelijke examens is de tweede corrector van Wolfert Dalton. De examens worden afgenomen op het Heer Bokel College, maar vallen onder de verantwoordelijkheid van Wolfert Dalton. De leraren van het Heer Bokel College beschikken niet allemaal over een eerste- of tweedegraads bevoegdheid maar zijn deskundig verklaard door Wolfert Dalton. De school wil graag meer leraren aannemen met een eerste- of tweedegraads bevoegdheid, maar deze leraren zijn moeilijk te vinden en vast te houden. Voor 90 tot 100 procent van de leerlingen vraagt de school verlenging van de examentijd aan. De leerlingen doen in principe een volledig examen in één jaar. Onderwijsresultaten Standaard OR1 - Resultaten De school behaalt met haar leerlingen leerresultaten die ten minste in overeenstemming zijn met de gestelde norm. De school voldoet aan de norm dat meer dan 75 procent van de leerlingen uitstroomt op het niveau dat in het ontwikkelingsperspectief is geformuleerd. Deze gegevens zijn echter niet volledig betrouwbaar omdat de ontwikkelingsperspectieven niet altijd precies aangeven welk uitstroomniveau wordt nagestreefd. Eén van de uitstroombestemmingen is bijvoorbeeld mbo, zonder dat duidelijk is om welk mbo-niveau het gaat. Om te bepalen of het Heer Bokel College de norm van 75 procent haalt, is het dus nodig dat de school het niveau van de uitstroombestemming nauwkeuriger omschrijft in het ontwikkelingsperspectief. De school laat in principe alle leerlingen opgaan voor het examen. De slagingspercentages waren in 2015 en 2016 tussen de 95 en 100 procent. Het gemiddelde cijfer voor Nederlands en maatschappijleer was bij beide vakken Pagina 10 van 13

11 ruim voldoende. Leraren analyseren zelf de examenresultaten bij hun vak. Ook de commissie voor de begeleiding kijkt naar de resultaten. De resultaten worden echter niet systematisch op schoolniveau in kaart gebracht en geanalyseerd. Ook de resultaten op de methode-onafhankelijke toetsen worden niet systematisch op schoolniveau geanalyseerd. De school heeft geen normen voor haar resultaten geformuleerd en evenmin ambities voor de toekomst. Standaard OR3 - Vervolgsucces De bestemming van de leerlingen na het verlaten van de school is bekend en voldoet ten minste aan de verwachtingen van de school. De school belt jaarlijks met alle uitgestroomde leerlingen en/of hun ouders om na te gaan hoe de overstap naar het vervolgonderwijs is gegaan en welke aandachtspunten de school eventueel in haar beleid en onderwijs kan meenemen. De school heeft geen informatie van de vervolgopleidingen. De school wil daar wel meer in investeren. Dat geldt ook voor de contacten met andere vo-scholen, zodat tussentijdse uitstroom soepeler kan verlopen. Ook het samenwerkingsverband stimuleert de samenwerking tussen de vo- en vsoscholen. De meeste leerlingen stromen uiteindelijk door naar een passende vervolgopleiding. Soms maken ouders en/of leerlingen keuzes die afwijken van het advies van de school. Kwaliteitszorg en ambitie Standaard KA1 - Kwaliteitszorg De school heeft een stelsel van kwaliteitszorg ingericht en verbetert op basis daarvan het onderwijs. Het Heer Bokel College heeft een cyclisch systeem voor kwaliteitszorg, gebaseerd op het stichtingsbrede kwaliteitsbeleid van Yulius. De stichting werkt aan benchmarks waarmee ze de kwaliteit en opbrengsten van de scholen beter kan vaststellen en vergelijken. De interne audits geven zicht op relevante kwaliteitsaspecten. Bij het Heer Bokel College ontbreken eigen normen voor de kwaliteit van het onderwijsleerproces en de opbrengsten. De school kan haar kwaliteitszorg op dit gebied verder ontwikkelen. Zij kan in de eerste plaats reflecteren op de pedagogische en didactische kwaliteiten die leraren nodig hebben om het onderwijs goed af te stemmen op de (nieuwe) doelgroep. Door Pagina 11 van 13

12 deze kwaliteiten in beeld te brengen, wordt duidelijk welke ontwikkeling verder nodig is. De locatieleiders leggen wel lesbezoeken af, maar deze bezoeken leiden niet tot een oordeel van de school over de kwaliteit van het onderwijsleerproces. Wel geeft de school aan dat zij de kwaliteit van het didactisch handelen verder wil verbeteren door middel van professionaliseringsactiviteiten. Het expliciteren van duidelijke normen en afspraken voor het didactisch handelen kan het verbeterproces op dit gebied verder brengen. De school kan in de tweede plaats de resultaten van het onderwijs beter analyseren, deze als input voor verbeteractiviteiten benutten en ambities voor de toekomst formuleren. De school moet bovendien beter in haar schoolgids verantwoorden wat de opbrengsten van het onderwijs zijn en bijvoorbeeld aangeven of de leerlingen met succes doorstromen naar een passende vervolgopleiding. Pagina 12 van 13

13 3 VERVOLGTOEZICHT De Inspectie van het Onderwijs handhaaft voor het Heer Bokel College het basisarrangement. Dit betekent dat de inspectie op dit moment geen reden heeft om het toezicht te intensiveren. Het basistoezicht bestaat uit een jaarlijkse risicoanalyse en eventueel een themaonderzoek of een verificatieonderzoek als onderdeel van het vierjaarlijks onderzoek naar bestuur en scholen. Pagina 13 van 13