Wat is het NWB en wat kun je ermee? Het Nationaal Wegenbestand (NWB) is een digitaal, topologisch bestand van alle openbare, voor het verkeer opengestelde wegen in Nederland, die voorzien zijn van een straatnaam en/of wegnummer én in beheer zijn bij het Rijk, provincies, gemeenten en waterschappen. Het NWB is in de jaren 90 door RWS ontwikkeld als geometrisch basisbestand om andere interne databases met wegkenmerken zoals verkeersintensiteit, snelheidslimiet, aantal ongevallen, verhardingstype aan te koppelen (NWB als integrator). Het NWB wordt zeer divers gebruikt, binnen de publieke sector van nationaal en provinciaal niveau tot gemeentelijk en waterschapsniveau, maar ook binnen de private sector. Gekoppeld met andere data is het uitermate geschikt voor analyses en beleidsondersteuning, bijvoorbeeld rond veiligheid van wegen en berekeningen van geluidsbelasting en luchtkwaliteit. Het NWB is hiervoor veelal een basisbestand, waar aanvullende wegkenmerken aan worden toegevoegd (bijvoorbeeld gegevens over emissies). Voorbeelden waarvoor het bestand de benodigde ondersteuning biedt: Plaatsbepaling van gebeurtenissen Modellering van verkeersstromen Ruimtelijke weergave van weggerelateerde gegevens Routering vervoer gevaarlijke stoffen Verkeersmanagement Infrastructuurplanning Diverse analyses als o Parkeerdruk o Bereikbaarheid o Luchtvervuiling en geluidsoverlast o Verkeersveiligheid Het NWB is beschikbaar voor: Wegen Vaarwegen
Andere weergave parkeerdruk Overzicht geluidsoverlast
Route vervoer gevaarlijke stoffen Intensiteit wegverkeer
Gegevens Opgenomen in het NWB zijn alle wegen die worden beheerd door wegbeheerders als het Rijk, provincies, gemeenten en waterschappen, echter alleen voor zover deze zijn voorzien van een straatnaam of wegnummer (dit is niet per sé een BAG-straatnaam). Dus ook losliggende voet- en fietspaden en onverharde wegen zijn, indien voorzien van een straatnaam, in het NWB-Wegen opgenomen. Indien een weg gescheiden rijbanen heeft, wat vooral het geval is bij Rijkswegen, worden deze als aparte wegvakken in het bestand verwerkt. In totaal beslaat het NWB ongeveer 145.000 kilometer gedigitaliseerde wegvakken (in aantal +/-825.000). Geometrie en attributen Het BN1-datamodel vormt de basis voor het NWB2: in het BN-model is gedefinieerd dat elke weg is opgedeeld in wegvakken, waarbij een wegvak een deel van een weg is dat zich in principe tussen twee kruispunten (juncties) bevindt3. Op het moment dat wegkenmerken van een bepaald thema gekoppeld worden aan het BN, kan dat leiden tot splitsing van de oorspronkelijke wegvakken in het eindelijke geleverde product. Verandering van een eigenschap van een wegvak resulteert niet in splitsing in twee of meerdere wegvakken: een wegvak loopt dus ongeacht de fysieke of administratieve kenmerken van kruispunt tot kruispunt. Op deze regel is echter één uitzondering gemaakt: splitsing van wegvakken komt voor bij gemeentegrenzen, provinciegrenzen, beheergrenzen en bij bepaalde specifieke kenmerkwijzigingen zoals een hectosprong4 of een afrit5. Het NWB gaat in principe uit van de hartlijnen van een weg en niet - zoals vaak bij andere wegenbestanden - van de as van de weg. Dit betekent in de praktijk dat als een weg bijvoorbeeld een fietspad (of -strook) aan de rechterzijde heeft, de gedigitaliseerde wegvakken van de weg meer naar rechts liggen dan wanneer de as van de voor gemotoriseerd verkeer toegankelijke weg genomen wordt. Aan ieder wegvak worden een aantal kenmerken toegekend, onder meer: wegbeheerder en het wegnummer zoals uitgedeeld door wegbeheerder; relatieve positie en administratieve richting; straatnaam, woonplaats, gemeente; indien van toepassing: eerste en laatste huisnummer; wegtype en baansubsoort Aan het wegvak wordt een begintijd en eventueel een eindtijd meegegeven. In het huidige NWB komen deze tijdstippen overeen met het tijdstip van registreren of beëindigen in de database. Binnenkort wordt het NWB uitgebreid met tijdstippen die overeenkomen met wanneer het wegvak in de werkelijkheid aanwezig was (materiële historie) of zal zijn (toekomstige situatie). Het wordt daarmee ook mogelijk om correcties met terugwerkende kracht door te voeren in het NWB. De historie van NWB-gegevens wordt sinds 2000 bewaard. Kwaliteit De positionele nauwkeurigheid van de wegvakgeometrie is in de orde van meters. Te meer omdat de lijngeometrie van de wegvakken niet exact overeen hoeft te komen met de hartlijn van de weg. Deze nauwkeurigheid is voldoende voor het huidige gebruiksdoel van het NWB: het is een netwerkbestand voor koppeling van andere wegkenmerken en is primair niet bedoeld om de exacte geometrische ligging vast te leggen. De actualiteit van het NWB staat of valt met het periodiek aanleveren van weggegevens door wegbeheerders. Omdat niet alle wegbeheerders periodiek aanleveren, is de actualiteit niet homogeen. Wel geldt in het algemeen dat de actualiteit van het NWB voor de positionele nauwkeurigheid gaat: ander gebruik (dynamisch verkeersmanagement) stelt nu hogere eisen aan de actualiteit van het NWB. De juistheid van de NWB-gegevens wordt periodiek gecontroleerd door onder meer de straatnamen in NWB te vergelijken met de BAG door te controleren of straatnamen6 die in de BAG zitten ook voorkomen in het NWB en of straatnamen welke beëindigd zijn in de BAG ook zijn verwijderd uit het NWB. De volledigheid van gegevens van het NWB is 98%, d.w.z. dat 98% van alle wegen in de openbare ruimte welke voorzien zijn van een straatnaam zijn opgenomen in het NWB. Andere controles om de kwaliteit van het NWB te verhogen zijn in voorbereiding, bijvoorbeeld het koppelen van BAG verblijfsobjecten op NWB-lijnen om te achterhalen wat het eerste en laatste huisnummer van het wegvak zou moeten zijn7. Gebruikers van het NWB kunnen onjuistheden in het NWB melden bij het algemene emailadres mail@servicedeskndw.nu 1 BN staat voor BasisNetwerk. 2 BN-datamodel is de genormaliseerde vorm van het NWB. 3 Deze indeling in wegvakken is identiek aan die van de Europese standaard voor wegeninformatie (Geografic Data Files), waarin het begrip road element centraal staat. 4 Een verspringing in de hectometrering. 5 Afrit is een soort kruispunt. Verkeerskundig begint de afrit bij het verdrijvingsvlak; infrastructureel begint een afrit daar waar het asfalt zich scheidt. 6 Namen van OpenbareRuimten in de BAG 7 Dit wordt uitgevoerd via een visuele controle en handmatige bewerking
Hoe kun je gebruik maken van het NWB? Het NWB is beschikbaar als Open Data, dat wil zeggen gratis en vrij toegankelijk voor iedereen. Het NWB kan worden gedownload via de download service van Rijkswaterstaat in Esri Shapefile formaat (https://www.rijkswaterstaat.nl/apps/geoservices/geodata/dmc/ Of middels PDOK (WMS/WFS) In de download service zijn de volgende NWB producten beschikbaar: NWB-Wegen: Geografische uitsneden van het wegenbestand in uitleverformaat Shape. NWB-wegen met routesleutels: In het uitleverformaat AIC is het mogelijk om van het wegennetwerk van de gehectometreerde wegen ( wegen van de wegbeheerders Rijk en Provincie) een product aan te vragen voorzien van routesleutels, die gebaseerd zijn op wegnummer en hectometreringgegevens. NWB-wegen light: Voor het rijkswegennetwerk is het ook mogelijk een afgeleid NWB-product aan te vragen dat het rijkswegennetwerk enkel-lijnig voorstelt. WEGGEG: wegkenmerken op rijkswegen WKD: maximum snelheden op niet-rijkswegen In principe worden de downloads van het NWB maandelijks ververst; belangrijke wijzigingen kunnen via een spoedkanaal direct worden doorgevoerd en opgenomen in de uitleverproducten. Proces gegevens aanleveren aan het NWB De gegevens voor het NWB worden aangeleverd door de wegbeheerders van het Rijk (RWS), provincies, gemeenten en waterschappen,. Er is geen wettelijke verplichting voor het aanleveren van deze gegevens. Dit resulteert erin dat niet alle wegbeheerders periodiek en tijdig een levering doen. Het lijkt er op dat wegbeheerders die het NWB zelf ook gebruiken, regelmatiger aanleveren: RWS is daarom bezig om wegbeheerders actiever te betrekken en te wijzen op voordelen van het gebruik. In het document Aanleveren van digitaal kaartmateriaal door wegbeheerder van het OnderliggendWegenNet (OWN) worden richtlijnen gegeven voor de aanlevering van gegevens van het onderliggende wegennet door gemeenten, provincies en waterschappen. Verzoek aan wegbeheerders is om vóór openstelling voor verkeer en/of aanwezigheid van nieuwbouw de gegevens aan te leveren aan RWS-CIV per email. Er worden o.a. richtlijnen gegeven voor het gewenste formaat (bij voorkeur.shp of.dwg) en welke kenmerken van wegvakken dienen te worden meegeleverd. Aan de aanlevering van gegevens door wegbeheerders worden bewust geen strenge eisen gesteld om het aanleveren laagdrempelig te houden. Een aanlevering van gegevens kan dus erg divers zijn: de ene gemeente zal de raadsbesluiten van straatnamen en huisnummers als PDF opsturen, de andere gemeente zal een compleet digitaal bestand met wegvakken aanleveren. Een team van NWB-operators staat klaar om de gegevens handmatig over te zetten in het NWB. Een levering is de trigger voor NWB-operators om het NWB te muteren. De gegevens worden niet eerst gevalideerd: de levering van wegbeheerder wordt als waarheid aangenomen. In de overzetting vindt een vertaalslag plaats van een aangeleverd gegeven (bijvoorbeeld een schets van een openbare ruimte in een PDF, of digitale lijngeometrie rond een afrit) naar wegvakken (lijnen) conform de verkeerskundige en infrastructurele eisen die het NWB stelt. Bij het overzetten en aanvullen van de gegevens worden ook andere bronnen gebruikt, onder meer postcode.nl voor straatnamen en huisnummers of achtergrondkaarten van de BRT/BGT, OpenStreetMap of Google Maps. Voor straatnamen wordt als er geen naam vanuit de BAG beschikbaar is een eigen (tijdelijke8) straatnaam toegevoegd. Voor rijkswegen wordt een generieke naam Rijksweg o.i.d. toegekend 8 Straatnaam wordt terug gemeld aan wegbeheerder/ gemeente met verzoek een straatnaam op te nemen in de BAG. Na opname van een straatnaam zal NWB de officiële straatnaam overnemen.