Noord-Limburg
Inleiding In de vorm van een Plan van aanpak programma Greenport Venlo heeft de Provincie najaar 2014 haar visie gegeven op de koers die men voor Noord-Limburg van belang acht: het komen tot een effectieve en efficiënte infrastructuur om economische ontwikkeling in de regio te stimuleren en blijvend te versterken. Speerpunt daarbij is de ontwikkeling van de Brightlands Campus Greenport Venlo. De kracht van de regio hangt af van de mate waarin men erin slaagt om zijn kracht en potentie te verbinden met de maatschappelijke uitdagingen en daarmee de marktvraag van de toekomst. De ondernemers onderschrijven de door de Provincie beschreven urgentie om thans concrete stappen te zetten en de in het Plan van aanpak programma Greenport Venlo aangegeven koers en acties. In dit manifest belichten en/of onderstrepen LWV, Ondernemend Venlo en de Industriële Kringen in Noord-Limburg zaken die naar de mening van deze organisaties extra aandacht behoeven. Economische ontwikkelingen in de regio Met Brainport 2020 heeft Zuid-Oost Nederland zich 3 jaar geleden nadrukkelijk op de internationale kaart gezet. De relevante statistieken tonen aan dat de regio Zuid-Oost Nederland verantwoordelijk is voor 35 % van de nationale export en 45 % van de private R&D in Nederland. Om de kenniseconomie verder te versterken, vertrekkende vanuit een krachtige positie van onze maakindustrie, is het noodzakelijk om tot een structurele samenwerking te komen tussen kennis/onderwijsinstellingen, overheid en bedrijfsleven (de triple helix). De Provincie heeft de triple helix structuur ook aangehouden bij het formuleren van haar visie op de ontwikkeling van Noord- Limburg. In het programma Brainport 2020 wordt gewerkt met 6 subregio s; in Limburg zijn dit Noord, Midden en Zuid. Het programma steunt op 4 pijlers: people, technology, business en basics. Onderzoek heeft uitgewezen dat dit de draagvlakken zijn voor economische ontwikkeling van een regio. Acties en projecten dienen in deze 4 gebieden plaats te vinden. Van belang is dat deze in evenwicht en afstemming worden opgepakt als men een sterke regio wil bouwen. In een aantal regio s is het programma goed op stoom, waarbij uitgangspunt is het hanteren van één economische visie per subregio en structurele funding van het programma door de gemeenten op basis van een bedrag per inwoner. People Business Technology Basics
Regio Noord-Limburg Het bedrijfsleven onderschrijft het uitgangspunt van de Provincie dat er op dit moment 3 pijlers zijn voor deze regio: logistiek, maakindustrie en agro-food/health. Om de regio goed op de kaart te zetten dient men tevens te kijken naar de cross-overs tussen de 3 pijlers. Daarnaast is er een interessante ontwikkeling op het gebied van Servitization. Bedrijven positioneren zich in de markt middels het aanbieden van extra diensten (services). Voor de bedrijven in Noord-Limburg liggen hier kansen. Dit is een onderwerp dat in alle 3 de pijlers voorkomt en waar alle bedrijven in deze sectoren mee te maken hebben. Door service innovatie in te zetten als motor voor economische ontwikkeling, kunnen bedrijven en de regio hun concurrentiekracht versterken. Servitization moet mogelijk niet worden gezien als aparte sector, maar als een rode draad/nieuw verdienmodel door de sectoren industrie, logistiek en agro-food/health. Naast de 3 pijlers en servitization speelt de sector toerisme een belangrijke rol in de regio, bedrijfsleven is van mening dat kansen en ontwikkelingen in deze sector nader in kaart moeten worden gebracht. Regio Noord- Limburg Industrie Logistiek Agro-Food / Health Servitization
Wat heeft de regio nodig? Om de kracht van Noord-Limburg verder te versterken en de aansluiting met de andere regio s te borgen, is op korte termijn actie gewenst. De Provincie en de gemeenten hebben dit onderkend en in het Plan van aanpak programma Greenport Venlo van najaar 2014 de belangrijkste ontwikkellijnen en de te ondernemen acties aangegeven. Het bedrijfsleven acht het van belang om een aantal punten aan te dragen c.q. te onderstrepen. De indruk bestaat dat in het verleden veel aandacht is uitgegaan naar de agrosector, terwijl 80% van de economische kracht van de regio afkomstig is uit maakindustrie en logistiek. Om meer aandacht te vestigen op de sectoren maakindustrie en logistiek zijn de afgelopen jaren twee netwerkorganisaties opgericht. Ondernemend Venlo en LWV zijn een jaar geleden gestart met Technovalley; een platform van de 40 belangrijkste spelers in de maakindustrie dat tot doel heeft betere samenwerking en kennisuitwisseling uitmondend in betere profilering en innovatie impulsen. De logistieke sector heeft het Smart Logistics Centre Venlo tot stand gebracht. Om de economische ontwikkeling van de regio te bevorderen dient in lijn met de plannen van de Provincie een Economic Development Board (EDB) in het leven te worden geroepen. De EDB zal bestaan uit vertegenwoordigers van onderwijs, overheid en ondernemers. De EDB zal advies geven aan de sturende organen van het kennislandschap en het werklandschap over de groei- en innovatieagenda van de regio. Naar onze mening dient de EDB (tevens) te adviseren over regionale projecten als onderdeel van overkoepelende programma s. De economische ontwikkeling betreft de hele regio Noord-Limburg en niet alleen de campus ontwikkeling. Het is belangrijk dat ondernemers in de regio geïnformeerd worden over programma s en projecten die de economie en hun bedrijvigheid stimuleren. De Industriële Kringen, Ondernemend Venlo en LWV willen hier een bijdrage aan leveren, enerzijds door via hun leden te participeren in de onderscheiden netwerkorganisaties (bijvoorbeeld in Smart Logistics Centre Venlo en Technovalley) en programma s en anderzijds door hun leden op regelmatige basis te informeren over de ontwikkelingen in de regio. In die intense samenwerking ontstaat een groot en krachtig verbond, waar de focus op industrie, logistiek, agro-food/health en services het onderscheid naar economische ontwikkeling maakt. Samen met facilitering door de overheid en de inspiratie van het onderwijs houden zij het unieke vast en zetten stappen naar groei van en voor de hele regio. Middels het landelijke Techniekpact (in Noord-Limburg draagt dit de naam Techniekketen) lopen er verschillende projecten, ook in samenwerking met de Industriële Kringen, die de regio versterken.
Wat is er naar de mening van het bedrijfsleven verder nodig? A. Één gedeelde economische visie voor Noord- Limburg met concrete projecten en programma s. B. Een simpele structuur die processen coördineert en projectinitiatieven begeleidt en doorgeleidt ter besluitvorming. Deze structuur zal niet zelf projecten gaan initiëren, wel is het van belang dat regionale draagkracht is gewaarborgd. Sanering of integratie van bestaande structuren / instituten. C. Structurele facilitering van innovatieve projecten door de gemeenten op basis van een vast bedrag per inwoner. Hier hebben de gemeenten in de regio inmiddels afspraken over gemaakt. D. Het werken aan het op de kaart zetten van de regio (branding/promotie). E. Een boegbeeld vanuit het bedrijfsleven als voorzitter van de EDB. F. Aanhaking op regio overstijgende programma s als Techniekpact, Horizon 2020 etc. en deze als kader hanteren. G. En last but not least: belangrijkste succesfactor is onderling vertrouwen en respect; structuren worden door en rond mensen gebouwd. Belangrijke ontwikkellijnen voor Noord-Limburg De economische visie dient gedragen te worden door de ondernemers, overheden en onderwijsinstellingen. Het formuleren van die visie zou de eerste taak moeten zijn van de Economic Development Board. Men dient te kijken naar regionale initiatieven, welke resultaten hier worden behaald en in hoeverre deze bijdragen aan de economische ontwikkeling van de regio. Brainport 2020 heeft aangetoond dat het voor een sterke economische groei van belang is dat de initiatieven binnen de 4 pijlers (Technology, Business, People en Basics) worden opgepakt. Als Noord-Limburg de aansluiting met de ontwikkelingen in Zuidoost Nederland niet wil missen is het van belang dat deze 4 aspecten worden meegewogen in de visie die wordt geformuleerd en de initiatieven die zullen ontplooien. De visie zoals die door de Provincie is gepresenteerd geeft helder aan waar de belangrijkste ontwikkellijnen liggen voor Noord-Limburg. Als men kijkt naar het bedrijfsleven zijn er 3 pijlers die de regio vertegenwoordigen; maakindustrie, logistiek en agro-food/health. Servitization versterkt de regio middels haar cros sectorale inzet binnen deze 3 pijlers. De netwerkorganisaties, Smart Logistics Centre Venlo en Technovalley richten zich op de logistiek en de maakindustrie, zij brengen partijen binnen deze sectoren bij elkaar en kunnen draagkracht genereren. Voor agro-food/health is er voor Noord-Limburg nog geen vergelijkbare netwerkorganisatie. Gezien de campusontwikkelingen m.b.t. de agro-food/health sector is een leerstoel gezondheid en voeding een manier om hier extra aandacht aan te besteden.
Services Valley heeft een incubator functie die de bedrijvigheid in de regio kan bevorderen. Services Valley kan nadrukkelijk aan kracht winnen en daarmee een grotere bijdrage aan de concurrentiekracht van de regio leveren als men zich, in nauwe samenwerking met de kennis- en onderwijsinstellingen, op de drie pijlers zou richten (met andere woorden verbreden). Dit dient verder te worden onderzocht in samenwerking met de onderwijsinstellingen. De versnellingstafels die elders succesvol zijn gestart kunnen ook voor Noord-Limburg deze resultaten brengen. Wanneer ondernemers en kennisinstellingen bij elkaar worden gebracht en ideeën gaan uitwisselen ontstaan nieuwe concepten die kunnen leiden tot verbetering van de huidige situatie. Door deze concepten te koppelen aan een effectieve uitvoeringsorganisatie, kunnen deze initiatieven worden ondersteund en tot uitvoering gebracht. Op die manier ontstaat een ecosysteem waar bedrijvigheid en groei worden gestimuleerd. Aansluiting zoeken bij regionale- en regio overstijgende programma s is voor economische groei van belang. Limburg Makers richt zich op het ondersteunen van bedrijfsleven en heeft ook bewezen een bijdrage te leveren aan economische ontwikkelingen. Symbiose in Limburg Versnellen en Realiseren (SILVER) is het programma waar duurzaamheid en ondernemerschap aan elkaar worden gekoppeld. Het brengt bedrijven bij elkaar en helpt hen om duurzame initiatieven te ontwikkelen, ook het innovatiecentrum Greenport Venlo past prima in deze aanpak. Voor het bedrijfsleven van Noord- Limburg is het cruciaal dat men aansluit bij de ontwikkelingen omtrent de techniekketen zodat er voldoende technisch personeel wordt opgeleid. Basisbehoeften zoals een goede fysieke- en digitale bereikbaarheid, goede ondersteuning naar bedrijven op industrieterreinen (Parkmanagement),beschikbaarheid van kapitaal, en een goede communicatie zijn tevens van belang voor de regio. Deze basics zijn voor alle sectoren van toepassing en kunnen dus cross-sectoraal worden ingezet. Wanneer men kijkt naar de 4 pijlers van Brainport 2020 dan kunnen bovenstaande genoemde onderwerpen als volgt worden ingedeeld (zie onderstaande tabel). Dit zijn in de meeste gevallen lopende initiatieven. Men kan dus gebruik maken van de bestaande structuren.
Structuur Om dit alles te realiseren dient er een juiste structuur te zijn waar initiatieven gesteund worden en die de regio verbindt. Via gelden vanuit de gemeenten dient er een fonds te worden gecreëerd voor innovatieve projecten. De EDB is verantwoordelijk voor het adviseren van het kennislandschap en werklandschap over hun economische en innovatieve agenda en de koers voor de regio. In dat kader zal de EDB tevens adviseren over projecten die middels een projectenstructuur worden uitgevoerd om de regio economisch te versterken en die eventueel aanspraak kunnen maken op genoemd fonds. Wij zijn het met de Provincie en de Regio eens dat het voorzitterschap van de EDB bij een boegbeeld uit het bedrijfsleven dient te liggen. Het is van belang dat de EDB een goede afspiegeling kent van de 3 O s in de regio; waarbij het accent bij de ondernemers komt te liggen. Naast de voorzitter zouden o.i. ondernemers uit de sectoren agro-food/health, logistiek, maakindustrie en services zitting moeten hebben in de EDB. Ook de directeur van de campusorganisatie zou zitting moeten nemen in de EDB. Daarnaast zouden de gedeputeerde Economische Zaken, Voorzitter Regio Gemeenten, een wethouder, vertegenwoordiger van Ondernemend Limburg en vertegenwoordiging vanuit het onderwijs/de kennisinstellingen zitting moeten hebben in de EDB. Het kringbestuur van de LWV, waar alle voorzitters van de Industriële Kringen, Technovalley en Techniekketen in vertegenwoordigd zijn, vormt een goede infrastructuur om breder regionaal draagvlak te creëren, evenals de besturen van MKB-Noord-Limburg en de LLTB.
Actiepunten regio Noord-Limburg De Industriële Kringen, Ondernemend Venlo en de LWV zijn van mening dat de economie van Noord Limburg versterkt dient te worden middels een nieuwe krachtige samenwerking die ervoor zorgt dat economische ontwikkelingen gestimuleerd kunnen worden, dat gelden op de juiste manier worden besteed en projecten succesvol kunnen worden uitgevoerd. De Brainport 2020 structuur met haar 4 pijlers en samenwerking binnen een triple helix structuur dienen centraal te staan. De ondernemers moeten in de driver s seat zitten en zorgen samen met onderwijs voor de juiste projecten, de overheid dient een faciliterende rol te vervullen. De volgende projecten/actiepunten zijn van belang zijn voor regio Noord-Limburg: 1. Een snelle start van de EDB die voor de gehele regio Noord-Limburg en sterke economische samenwerking in triple helix vorm gaat aanjagen. 2. Instelling van 4 economische speerpunten te weten, maakindustrie (middels Technovalley), logistiek (middels Smart Logistics), servitization en agro-food/health. 3. Uit bovengenoemde programma s een aantal zaken met prioriteit op te pakken, te weten: a. Het project Urban food, Smart Industry 4.0. en Energy Science/Circulair Design Lab binnen Technovalley. b. Het project Smart Hub, Conditioned & Controlled Logistics, E-Fulfillment Centre, Sustainable hub binnen Smart Logistics. c. Het project gezond voedsel, met name voor kinderen; toegevoegde waarde creëren en structurele aandacht voor marketing binnen het cluster agro-food/health; overheid, onderwijs en ondernemers spanning zich in voor de vestiging van een leerstoel in Venlo op het gebied van gezondheid en voeding. d. Opdracht geven voor een wetenschappelijk onderzoek naar servitization als opvolging van de eerdere European Service Innovation Center (ESIC) studie van de Provincie Limburg. e. Benut de crossovers tussen de 4 pijlers door structurele afstemming van programmamanagers en boegbeelden bedrijfsleven. f. Er dient gebruik te worden gemaakt van de capaciteit van de bestaande initiatieven als uitvoeringsorganisatie ven de verschillende programma s. 4. Na succesvolle implementatie van versnellingstafels deze ook in regio Noord-Limburg uitvoeren met het doel innovatie in het MKB te stimuleren en concurrentiekracht van de regio te versterken. Ook dient hiertoe de ontwikkeling van de MKB krediet unie Noord Limburg ondersteunt te worden. 5. Binnen alle clusters worden de thema s arbeidsmarkt, onderwijs en kennis als essentieel ervaren. Deze dienen als faciliterende pijlers benoemd te worden, waarbij de techniekketen en het toekomstige tekort aan technisch gerelateerd personeel als leidraad dient. 6. De overheid faciliteert de ontwikkeling van een sterke brand, PR/imago/ communicatie als algemene ondersteuning en promotie van maakindustrie, logistiek, agro-food/health en servitization als motor van Noord-Limburg en de Brightlands Campus Greenport Venlo in het bijzonder. 7. Onderzoek de kansen en mogelijkheden voor groei van de sector toerisme.
8. De prioriteiten op het terrein van infrastructuur als benoemd in de infravisie Noord-Limburg worden aangejaagd voor snelle realisatie. Het betreft op hoofdlijnen; verdubbeling en elektrificatie van de Maasspoorlijn (Roermond-Nijmegen), de aanleg van een intercityspoorlijn Eindhoven-Venlo-Düsseldorf (inclusief de verdubbeling van het spoor Kaldenkirchen-Dülken), verbreding van de A73 tussen Boxmeer en Nijmegen en de A67 bij Venlo, uitbreiding van de bargeterminal en de goederenhaven in Venlo,de realisatie van de railterminal Tradeport Noord, de Via Venray, de verbetering van de N270 tussen Eindhoven en Well, de ontwikkeling van Trafficport en ontwikkeling van een glasvezelnet. 9. Op basis van de ervaringen met Parkmanagement in Ondernemend Venlo een uitvoeringsstructuur voor de bedrijventerreinen in heel Noord-Limburg inrichten die een impuls geeft aan zaken als camerabewaking, oplossing parkeerproblematiek, sluitende registratie van de aanwezige bedrijven, gebruik van de Netvang regeling. 10. Het aantrekkelijker maken van het investeringsklimaat door het inzetten op marktconforme grondprijzen en het versnellen van alle interne procedures tussen de overheid (gemeenten en provincie) en het bedrijfsleven. Dit kan met 75% verkort worden. Het betreft hier de toetsingsprocedures en niet de wettelijke procedures.