Ziektebeleving en dementie bij migranten Gözde Duran coördinator ProMemo, Expertisecentrum Dementie voor Professionals
Agenda 1. Kennismaking 2. Waar lopen we tegenaan in de praktijk? 3. Uitleg dementie bij migranten 4. Handvatten voor professionals
Kennismaking
ProMemo Expertisecentrum Dementie voor en met Professionals Lectoraat Innoveren in de Ouderenzorg Lectoraat ICT-innovaties in de Zorg
Culturele Diversiteit De toename in etnische en culturele diversiteit van de bevolking is een ingrijpende verandering die ook de gezondheidszorg niet ongemerkt voorbijgaat. De wijze waarop patiënten en cliënten hun ziekte beleven en uiten, als ook hun opvattingen van de behandeling ervan kunnen sterk uiteenlopen en soms haaks staan op de opvattingen van zorgverleners. Het aanbod blijkt vooralsnog onvoldoende voorbereid en toegerust op de diversiteit van zorgvragers. Raad voor de Volksgezondheid en Zorg (RVZ)
Waar lopen we tegenaan in de praktijk?
Ouderdom in de Turkse cultuur Formeel aspect: Speelt een rol wanneer oudste zoon trouwt Functioneel aspect: Speelt een rol wanneer men niet meer fysiek in staat is te werken of te zorgen voor iemand
GGZ & Migratie Schizofrenie: Is 1.9 14.6 maal verhoogd bij de migranten groepen. Kan komen door: - Social Defeat - Uitsluiting meerderheidsgroep - Eerdere trauma s - Drugsgebruik - Laag IQ Depressie & Angst: Veel vaker depressieve en angstklachten bij oudere migranten. Bij Nederlanders >55 jaar: 14,5% Migranten >55 jaar: 34% Marokkanen 61% Turken
Verklaringsmodellen rondom dementie Dementie als normale veroudering Dementie als spirituele ervaring Dementie als een neuropsychiatrische aandoening Dementie als een samenspel tussen biologische, psychologische en sociale gebeurtenissen
Via de thuiszorg is er iemand gekomen die uit de Koran gelezen heeft over zwarte magie. Er is geen zekerheid dat de oorzaak van dementie niet medisch is. Er is misschien nog hoop. Hoop dat God alsnog zegen geeft en het kwaad uit hem haalt Marokkaanse dochter
Ik zei het eerder ook al, ze was heel vlijtig, ze aanbad geld, nog steeds, zelfs nu ze ziek is, weet ze niet hoe snel ze haar tas moet verbergen. Haar bankpasje, haar tas, dat geld heeft haar geest/verstand weggenomen. Het enige wat ik weet is dat ze geld aanbidt. Ze mocht niemand, haar kinderen zelfs niet, ze hield van geld. Dat heeft het veroorzaakt Turkse dochter
Verklaringsmodellen rondom dementie Andere verklaringsmodellen dan het heersende westerse neuropsychiatrisch verklaringsmodel Openheid over dementie in naaste familie Schaamte en ongemak in bredere gemeenschap Mantelzorgers geven aan dat ze willen praten over dementie!
Mantelzorg rondom dementie Culturele en/of religieuze taak Vrouwentaak Superieure zorg
Mantelzorg rondom dementie Religieuze opdracht Nou wij zien dat vanuit de Islam, ik ben moslim en vanuit de Islam wordt er gezegd, dat mensen die lijden in het leven, van hun zonden zeg maar afkomen, voor het hiernamaals. Dus je wordt er schoner door. Dus het lijden is in principe het verschonen van de ziel. Ja. Dat je straks dan eigenlijk schoon bij Allah terecht komt. (Marokkaanse dochter (48) die zorgt voor haar Marokkaanse moeder met dementie) Als iemand ziek is in de familie, dan moet de familie voor degenen die ziek zijn zorgen. Want dat zegt Onze Lieve Heer, de naasten moeten voor hun familieleden zorgen. (Surinaamse dochter (50) die zorgt voor haar Surinaamse moeder met dementie)
Mantelzorg rondom dementie Moderne opdracht Kijk in de Islam, over dementie heb ik niet specifiek stukken gelezen, dat ken ik ook niet, dat heb ik ook niet gelezen. Alleen welke ziekte het dan ook is, je moet altijd goed voor je vader en moeder zijn. En goed voor hun zorgen. Dat is wat de Islam zegt. En soms interpreteren ze het naar mijn mening verkeerd, verzorgen betekent niet dat jij zelf moet verzorgen, maar je kan ook het goed regelen dat er verzorgd wordt. Zo kijk ik er dan ook naar. (Turkse dochter (43) die zorgt voor haar Turkse vader met dementie).
Mantelzorg rondom dementie Superieur Ze laten de mensen in hun lijden. Ze hebben helemaal geen contact met de patiënten. Het is gewoon hun werk en that's it, ze laten hun gewoon creperen. Ik heb daar een meneer gezien, dat is iets wat ik nooit zal vergeten, het was een Nederlandse meneer en die was echt drie en half uur aan het bedelen alsjeblieft, ik wil water drinken, alsjeblieft ik wil water drinken, nou dat gaat door merg.. ik word er nog steeds emotioneel van.. Dan denk ik van nou, als een verpleegster al niet in staat is om dat te doen, dan denk ik wat doe je daar? Ja en dat is ook een hele grote reden voor mij geweest om mijn moeder gewoon zelf te verzorgen. (Marokkaanse dochter (38) die zorgt voor haar Marokkaanse moeder met dementie)
Mantelzorg rondom dementie (eenzame) vrouwentaak Nee, ik ben alleen. Daarom kom ik tegen ze in opstand. Niet 1 van hen, spreekt ook maar uit mijn zusje doet dit alles, ze vinden het doodnormaal dat ik het doe. Ik moet het doen. zij moeten niet, maar ik moet. Ik krijg niks van niemand. Ik zeg toch, ze zien het als mijn verplichting. Alsof ik verplicht ben om alles te doen! niemand geeft er wat om. Ze geven niets om de rest. Ze zeggen: ze heeft een dochter. Laat haar dochter maar komen. (Turkse dochter (46) die zorgt voor haar dementerende moeder).
Hulpverleners Informeer naar en respecteer het verklaringsmodel over dementie. Blijf je bewust van barrières Maak gebruik van sleutelfiguren
Hulpverleners Doorbreek gebrek aan kennis Cultuursensitieve kennisoverdracht Hoe werkt het brein of het lichaam? Hoe ziet dit eruit in de praktijk?
Cultureel interview www.cultureelinterview.nl
SignaLeren http://signaleren.alzheimer-nederland.nl/
Cross Culturele Dementiescreening https://testweb.bsl.nl/tests/ccd/