Met dank aan Sharon Dobbe, stagiaire bij de Kamer van Koophandel, kantoor Leiden, die 46 afspraken in een haalbaar schema wist onder te brengen
2 Inhoudsopgave: Introductie pag. 3 Opdracht pag. 3 Aanpak pag. 3 Het Ondernemersfonds Leiden pag. 4 De respons pag. 7 Partijen pag. 7 Onderwerpen pag. 8 Uitkomsten pag. 8 Winkelcentra buiten het centrum pag. 8 Bedrijventerreinverenigingen pag. 8 OV Bio Science Park (OV BSP) pag. 9 Centrummanagement (CM) pag. 10 Leidse Universiteit (LU) pag. 10 Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) pag. 11 Onderwijs, Sport, Welzijn en Cultuur pag. 11 Bestuur Ondernemersfonds pag. 12 Gemeente Leiden pag. 12 Overig pag. 13 Conclusies pag. 14 Vooraf pag. 14 Modellen pag. 14 Advies pag. 15 Respondentenlijst pag. 17
3 Introductie Het Ondernemersfonds Leiden bestaat 5 jaar. Het bestuur heeft in die periode van looptijd aanleiding gezien het fonds opnieuw te laten evalueren. Want dit is de 2 e evaluatie. Insiders weten dat het ondernemersfonds Leiden destijds voor een proeftijd van 2 jaar werd opgericht. De centrale vraag van de 1 e evaluatie was dan ook: gaan we door? Daar werd eensgezind en Leiden breed positief op geantwoord met die kanttekening, dat het eigenlijk nog te vroeg was om inhoudelijk op de zaak in te gaan. Met een fonds in opbouw. Met ondernemend Leiden dat aan het groeien was in organisatie en ook moest wennen aan de mogelijkheden en het gebruiken van het fonds. Nu, 3 jaar later, is het wel mogelijk om uitgebreid op de inhoud in te gaan. Het bestuur van het Ondernemersfonds wil dat ook graag om optimaal te kunnen aansluiten op de wensen van ondernemend Leiden. Opdracht De evaluatie is opnieuw uitbesteed aan Bureau Bodewes uit Haarlem. Wij voelen ons betrokken bij het Ondernemersfonds Leiden, maar horen er niet bij. Dat maakt het mogelijk om het fonds met enige afstand en onafhankelijk te evalueren. Wij hebben om die positie gevraagd en deze ook gekregen van het bestuur van het fonds. Aanpak De evaluatie is gebaseerd op een groot aantal gesprekken met betrokkenen. Met zo n beetje alle, direct of indirect van het ondernemersfonds gebruikmakende organisaties, met de bestuursleden van het fonds en overige organisaties als de Leidse Universiteit, het LUMC, de BV Leiden en de Kamer van Koophandel. Voor gedetailleerde informatie over inkomsten en bestedingen wordt verwezen naar de jaarverslagen van het ondernemersfonds. Ook de gemeente Leiden is betrokken bij de evaluatie. Zij is niet alleen van belang vanwege de financieringsconstructie - de verhoging van de zakelijke OZB - maar ook omdat de gemeente vaak partij is in het al dan niet kunnen realiseren van collectieve investeringen van ondernemers. Voorafgaand aan de respons gaan wij in op de ontwikkeling van het Ondernemersfonds. Met een schets van de grote lijn tot nu toe die het mogelijk maakt om de respons overzichtelijk in kaart te brengen. Na de respons volgen de conclusies. Gelukkig vond niet iedereen hetzelfde. Wij laten de overeenkomsten en verschillen zien en brengen die weer terug naar een grote lijn voor verder. Daarmee lopen wij hier op één conclusie vooruit. Doorgaan met het fonds wordt opnieuw breed gedragen. Kort gezegd is het zo dat de reacties veel meer gaan over de al dan niet gewenste ontwikkelrichting van het ondernemersfonds, dan over doorgaan en werking. De geluiden over doorgaan en werking staan steeds aan de basis van een vervolg. Dat maakt dat alle opmerkingen en kanttekeningen als bouwstenen zijn geplaatst. Op grond van de waardering voor het fonds is er beslist een goed en gezamenlijk vervolg te vinden.
4 Het Ondernemersfonds Leiden Pionieren Het woord pionieren valt vaak als het gaat om het Ondernemersfonds Leiden. Het is het eerste ondernemersfonds in Nederland dat gemeentebreed werd opgezet. In een paar andere gemeenten bestonden kleine gebiedsgerichte fondsen gevoed met opbrengsten uit precario- of reclamebelasting. Meestal waren die gericht op het financieren van één specifiek doel, als feestverlichting in winkelstraten. Er was geen voorbeeld, geen regeling voor een gemeentebrede opzet. Alles moest worden uitgevonden. En er was aanleiding voor die uitvinding. Zowel in winkelconcentraties als op bedrijventerreinen was er sprake van moeizame organisatie van ondernemers en van problematische collectieve financiering van gezamenlijke wensen. Er was al wel centrummanagement, gericht op de versterking van de binnenstad van Leiden, maar volstrekt afhankelijk van bijdragen van de gemeente en eveneens lijdend aan een teveel aan financieel en inhoudelijk niet betrokken ondernemers en eigenaren. De kortste weg was om een fonds op te richten voor de binnenstad en voor de rest de boel de boel te laten. Die weg wordt nog steeds in een aantal gemeenten ingeslagen. Ondernemend Leiden koos voor een gemeentebreed fonds en opende daarmee de mogelijkheid om in alle gebieden van Leiden collectieve investeringen van ondernemers gemakkelijker te maken. Die brede keuze hield ook nog een heel andere opening in. Ondernemend Leiden bleek uit veel meer ondernemers te bestaan dan er ooit was gedacht. De voeding van het fonds vanuit een opslag van de zakelijke OZB werd ook opgebracht door de Leidse Universiteit, het LUMC en door instellingen voor onderwijs, cultuur, welzijn en sport. Dat bracht veel extra geld in de lade, maar ook de mogelijkheid om over grenzen heen samen te doen. Gebiedsgericht De opbrengst uit de verhoging van de zakelijke OZB werd met een kleine aftrek voor fondskosten en een beperkte reservering voor onderwijs, welzijn, cultuur en sport vrijwel geheel als trekkingsrecht aan de ondernemersverenigingen in de deelgebieden ter beschikking gesteld. Zij krijgen nog steeds een zeer groot deel van hun inleg terug en dankzij de voornoemde instellingen in een aantal gevallen zelfs meer dan dat. Het eerste gevolg van de instelling van het ondernemersfonds was de ontwikkeling van de gebiedsgerichte ondernemersorganisaties. Veel winkeliersverenigingen stond het financiële water aan de lippen. Zij kwamen weer op gang. Op bedrijventerreinen was op veel plaatsen in het geheel geen sprake van organisatie. Men kan zich afvragen of de noodzaak van het collectief of de middelen van het fonds als eerste werden gevoeld. In ieder geval heeft ieder gebied nu zijn eigen organisatie, kennen ondernemers elkaar beter, maken alle verenigingen gebruik van het fonds. Ondernemend Leiden is, als geen andere gemeente in Nederland, georganiseerd. De basis van organisatie en geld is op orde. Klein Leed Met toenemende collectieve investeringen kwam ook de gemeente Leiden in beeld. Als vergunningverlener, als mogelijke investeringspartner, in het transparant maken van budgetten die desgewenst van ondernemerszijde zouden kunnen worden aangevuld. De in de loop van het ondernemersfonds ontstane term Klein Leed geeft aan dat dit proces niet zonder problemen verliep.
5 Vooral op bedrijventerreinen ontstond frustratie. Nu kon er wat en toch weer niet. Het bestuur van het fonds werd om hulp gevraagd. Men wilde die hulp graag verstrekken. Vertraging of belemmering in de uitvoering raakt ook het fonds. Zo kwam het Klein Leed Overleg tot stand dat nog steeds in ontwikkeling is. Een beetje breder Ondertussen groeide er op het Bio Science Park en in het centrum al een bredere samenwerking. Hier past de vermelding dat juist grote spelers als de LU en het LUMC kozen om hun aanzienlijke financiële inbreng zonder voorwaarden aan het ondernemerscollectief van beide gebieden ter beschikking te stellen. Op het Bio Science Park kon niet alleen het parkmanagement worden uitgebreid, maar ontstond ook gezamenlijke positionering, kennisuitwisseling en werving van aanvullende branchegerelateerde ondernemingen. Vanuit het ondernemersfonds en Centrum Management ontstond een veel bredere kijk op werken aan de (binnen)stad en werden organisaties als Leiden Marketing, Museumgroep Leiden en Cultuurfonds Leiden gerealiseerd. Recent gerelateerd aan de inzet van het ondernemersfonds is er de oprichting van de Stichting Topsport Leiden. Daarmee heeft de (top)sport in Leiden een aanspreekpunt en met zo n aanspreekpunt kan er in de gebieden en gericht op de stad mee worden gewerkt. In de andere gebieden is het benutten van ondernemerschap in de Leidse brede zin nog niet wijdverbreid. Ook al is er het goede voorbeeld van samenwerking van bedrijvenvereniging Lammenschans / Kanaalpark met ROC Leiden. Bestaan er plannen voor het verbeteren van de openbare ruimte op bedrijventerreinen in combinatie met kunst en promotie. En is er ook sprake van daadwerkelijke wijkgerichte samenwerking van coöperaties, welzijnsinstellingen, gemeente en politie, maar nog zonder economische component. Juist voor het tot stand brengen van deze verbindingen heeft het bestuur van het OF een brede samenstelling en adviesfunctie. Ondernemersklimaat Ondernemers in Leiden hebben een streepje tegen. Daarmee doelde een voorzitter van een bedrijvenvereniging op de uiteenlopende werelden van gemeente Leiden en ondernemend Leiden. Hij voegde er aan toe dat men dat niet uitsluitend aan het huidige college van B&W zou moeten toerekenen. In zijn herinnering is het altijd zo geweest. Een dergelijk en in Leiden breed onderschreven beeld van de gemeente biedt een prachtige gelegenheid om een stevig, gedragen en eensgezind ondernemersgeluid te organiseren. De komst van het nieuwe college verhoogde de noodzaak van een sterke eensgezinde lobby op het gebied van bereikbaarheid en grootschalige economische ontwikkeling. Wij schreven al dat ondernemend Leiden in de periode van het bestaan van het ondernemersfonds aanzienlijk is versterkt. De winkeliersverenigingen en verenigingen op bedrijventerreinen (ook onderling), het Centrum Management, de vele nieuwe organisaties die werken aan de stad. De oude indeling van Kamer van Koophandel, LVI en MKB (nu BV Leiden) is niet vanzelfsprekend de representant van alle nieuwe krachten. Breder is niet automatisch sterker geworden. Dat wordt het pas als men samen een weg vindt naar een eensgezinde opstelling en lobby.
6 Ook in dit geval is er aan het ondernemersfonds gevraagd om stappen te ondernemen. Alhoewel dat niet zo duidelijk ligt als bij Klein Leed. Vooralsnog tijdelijk is de commissie Stadsbreed ontstaan, opgebouwd uit de grote organisaties in de stad, met vertegenwoordigers uit de gebieden, gefaciliteerd door het OF en gericht op bereikbaarheid. Ontwikkeling Ontwikkeling is een laatste woord dat in deze schets over de grote lijn van het Leidse Ondernemersfonds aan de orde moet komen. Het fonds heeft zich ontwikkeld en ondernemend Leiden sterker gemaakt. Dat is niet gebeurd door stilletjes als fondsbankier af te wachten, maar door intensief bezig te zijn met het economische klimaat van de stad. Moet het ondernemersfonds terug naar het krappe hok waar het feitelijk al nooit in paste? Of vindt ondernemend Leiden een weg om elkaar de ruimte te laten, te profiteren van oude en nieuwe waarden? Het is nog een open keuze om elkaar ontwikkeling te gunnen en positie. Tijd voor de respons.
7 Respons Partijen In het kader van deze evaluatie zijn 46 gesprekken gevoerd. Dat is een groot aantal, maar in dit bijzondere geval niet te groot. Want alle respondenten zijn zonder uitzondering betrokken bij het fonds. Tot het laatste toe hoorden wij nieuws en kregen van het begin tot aan het eind waardevolle ideeën en suggesties mee. In het wie vindt wat houden wij het volgende onderscheid aan: De winkeliersverenigingen buiten het centrum De bedrijventerreinverenigingen (ook gesproken met de Stichting Bedrijfsadvies) OV Bio Science Park (OV BSP) Centrummanagement (CM) De straatverenigingen binnen het centrum De Leidse promotieorganisaties LU en LUMC Onderwijs, Sport, Welzijn en Cultuur Bestuur OF Gemeente Overig De Leidse Universiteit maakt onderdeel uit van het CM en OV BSP en klinkt in die reacties door. Het LUMC maakt deel uit van OV BSP. LU en LUMC maken beiden deel uit van de promotie van Leiden in breder verband. Vanwege het gewicht laten wij ze ook afzonderlijk klinken. In deze notitie klinkt ook de respons over en van het bestuur van het OF door. Veel mensen weten niet zoveel van dat bestuur en in dat kader is een doorkijkje van belang. Tegelijkertijd is het zo dat besluitvorming over deze evaluatie in het bestuur van het ondernemersfonds nog moet plaatsvinden. In die zin is in deze notitie over standpunten van bestuursleden terughoudendheid betracht. Ook zonder het speciale verzoek van de accountmanagers bedrijfsleven van de gemeente Leiden was de gemeente breed aan de orde gekomen. Overigens niet alleen met gemor, maar ook met waardering voor de accountmanagers, met goede suggesties van gebruikerszijde en met een solide voorzet van de wethouder economische zaken.
8 Onderwerpen In het wat vindt wie heeft het navolgende steeds als leidraad gediend voor de gesprekken: De directe vragen over het fonds Doorgaan / Doorgaan met huidige percentage Mateo van Het tevredenheid kunnen verkrijgen over: van middelen o De wijze waarop het OF aanvragen voorziet van advies en hulp o De creativiteit van het OF o Transparantie bestuur; coöptatie / besluitvorming, werkwijze, website Ontwikkeling van de eigen organisatie als gevolg van het ondernemersfonds Ontwikkeling van de eigen collectieve bestedingen als gevolg van het ondernemersfonds Eigen inzet versus uitbesteden Samenloop fonds met dienstverlening gemeente Stad en ondernemersfonds Verwachtingen, wensen, belemmeringen Uitkomsten Winkelcentra buiten het centrum Doorgaan met OF zien alle verenigingen als belangrijk en noodzakelijk Men is zeer positief over de werking van het OF Er wordt niet gesproken over een hogere opslag, maar wel over de plezierige bijkomstigheid dat winkeliers op de wijze van het OF zo goed als ongemerkt bijdragen aan het collectief Er wordt verschillend gedacht over de toegenomen saamhorigheid, maar vrijwel overal draagt het OF bij aan de bestuurskracht van de verenigingen De gesprekken verlopen grotendeels via de klassieke kant van het OF waarbij de verenigingen stellen geen advies nodig te hebben over bestedingen, hun eigen contacten met de gemeente belangrijk vinden en de inzet van de gemeente redelijk positief inschatten Samenwerking tussen winkeliersverenigingen komt sporadisch voor Als extra inzet van het OF wordt het ondersteunen van het oplossen van Klein Leed een aantal malen genoemd, maar altijd aanvullend op eigen inzet (KVO, camera s en parkeren zijn de meest genoemde onderwerpen) Twee winkeliersverenigingen koppelen het OF aan een grotere lobby Deels omdat ondernemend Leiden anders gaten laat vallen in belangenbehartiging Deels ook met een oproep om groter te denken in het verbeteren van ondernemersklimaat en het in de buurt realiseren van meer dwarsverbanden met andere sectoren Bedrijventerreinverenigingen Doorgaan met OF wordt breed gedragen maar met discussie over de wijze waarop Er zijn veel welgemeende complimenten voor het OF, vooral over wat er met steun van OF door de verenigingen kon worden opgebouwd Er wordt niet gesproken over een hoger opslagpercentage. Wel over de voordelen van het vrijwel ongemerkt kunnen betrekken van ondernemers in financiële zin Veel van de bedrijventerreinverenigingen zijn op initiatief van het OF tot stand gekomen. Ze hebben voldoende bestuurskracht. Van toegenomen saamhorigheid en uitwisseling is op een aantal terreinen wel sprake en in een aantal andere gevallen niet De kanttekeningen over het OF betreffen de werking van de adviesraad; meer te richten op gebruikers en op de aanpak van Klein Leed Het begin van het oppakken van Klein Leed is door velen als in voorbereiding en uitvoering onvoldoende ervaren
9 In een gesprek komt de mogelijkheid aan de orde het OF te laten groeien tot een koepel van verenigingen. Veel breder wordt gesteld dat de verenigingen sterker zijn geworden, deels al gezamenlijk werken, ook in de lobby en afstemming van ondersteuning. Dat er dus geen aanleiding is voor ontwikkeling van het OF in die richting Er is zorg over de omvang en kosten van bestuursondersteuning en voor parkmanagement op de terreinen. Deze problematiek wordt in het zgn. voorzittersoverleg van een aantal bedrijventerreinen afgestemd Veel meer dan bij winkelcentra, ziet men de gemeente als hèt orgaan dat veel collectieve verbetering in de weg staat; denk aan KVO en camera s Collectieve bestedingen op bedrijventerreinen komen mede daardoor niet optimaal op gang De bestedingen op de terreinen zijn onder te verdelen in: verenigingsactiviteiten, parkmanagement en harde infrastructuur. Zowel bij parkmanagement als bij infrastructuur ontbreekt het aan een heldere gemeentelijke opstelling van gemeentelijke inzet en kosten De OV BSP wordt door veel verenigingen als voorbeeld gezien. Toch vindt de brede waaier van producten en diensten op dit park weinig navolging op de andere terreinen Een ander voorbeeld is de samenwerking van OV Lammenschans / Kanaalpark en ROC Leiden (samen in een bestuur en met een doorbraak in de combinatie van werken en leren) Vrijwel iedereen vindt het van logisch tot noodzakelijk dat het OF de draad van Klein Leed oppakt (onvoldoende resultaat raakt ook het OF) maar met de verenigingen al dan niet gezamenlijk in de eerste lijn en met het OF op de achtergrond Vrijwel alle bestuurders dringen aan op een beter afgestemde grote lobby van ondernemend Leiden met een heldere taakverdeling voor de verenigingen zelf, de BV Leiden en het OF Er is waardering voor dat het OF de grote lobby meer centraal op de kaart heeft gezet, maar men ziet het OF niet in een blijvende voortrekkersrol OV BSP De OV BSP waardeert het OF. Het fonds versterkt de vereniging Er is parkmanagement met een breed scala aan collectieve producten en diensten Er is samenwerking op het gebied van onderzoek en stages met ROC, Hogeschool, LUMC en Universiteit Dankzij het geld van het OF is er ook een effectieve stem in de werving van nieuwe bedrijven Er is weinig contact met andere gebiedsgerichte bedrijvenverenigingen OV BSP is een tegenstander van het afromen van budget voor overstijgende doelen Overstijgende doelen, inclusief de lobby, dienen te worden gefinancierd op basis van instemming vanuit het trekkingsrecht van de verenigingen OV BSP zou graag een kleiner bestuur van het OF zien dat is opgebouwd uit 3 blokken; CM, OV BSP en de rest, met het OF bestuur op de achtergrond van ondernemend Leiden De opzetfase van het OF was heel goed, maar het ontwikkelingswerk is nu gedaan en de rest is, met financiering vanuit het OF, aan de verenigingen Men acht zich sterk genoeg voor eigen inzet in het kader van Klein Leed en verwacht dat de evaluatie van het OF leidt tot een op afroep te activeren en decentraal te financieren grote lobby, te organiseren uit de 3 blokken OV BSP ziet het OF daarin niet op de voorgrond, maar voelt ook niet voor een lobby onder de vlag van de BV Leiden
10 Centrummanagement CM Bestuur (inclusief de nieuwe voorzitter, de centrummanager en de straatverenigingen zijn uitermate blij met het OF; het fonds zorgt voor structureel geld De gesprekken gaan grotendeels over het CM als aanjager van de winkelfunctie van de binnenstad en in haar rol als ondersteuner van winkeliersverenigingen, maar CM bestuur en manager wijzen ook op de koepelfunctie van het CM De meeste straatverenigingen oordelen positief over de werkwijze van het OF en van CM De Haarlemmerstraat zet vraagtekens bij het aan hen door CM toebedeelde budget. De overige straatverenigingen zijn positiever over het samen kunnen doorspreken van jaarplan en begroting van CM Er is kritiek op de transparantie van het CM (verdelen van budgetten) en op de transparantie van het OF (budget ten behoeve van overstijgend) CM is vanouds de verdeler van een totaal OF budget voor het centrum en heeft daarmee een uitzonderingspositie binnen het OF Pas later kwam Leiden Promotie, de Museumgroep en het Cultuurfonds. Voor zover zij meedelen in de uitgaven van CM is dat dus onder regie van het CM Leiden Promotie ziet zichzelf als meer logische koepel voor de aansturing van het centrum. Belangrijker wordt geacht dat de stadsorganisaties zich nog meer tot een effectief geheel ontwikkelen CM acht zich sterk genoeg voor eigen inzet in het kader van Klein Leed, waarbij de meeste straatverenigingen aangeven dit zelf aan te pakken, waar nodig met ondersteuning van de CM manager Een kleiner bestuur van het Ondernemersfonds als genoemd onder OV BSP komt uit de koker van het CM. Inmiddels wordt er ruimer gedacht over het voorkomen van verkokering Bestuursleden van CM delen de opvattingen van OV BSP over de grote lobby en de bezetting daarvan met dien verstande dat er daar meer ruimte klinkt in het over en weer gunnen van posities Leidse Universiteit De inbreng van universiteit wordt geleverd door de door de LU gedetacheerde directeur van Leiden Marketing. Die posities worden gescheiden De opmerking over een eventuele koepelfunctie van Leiden Marketing voor Leiden Promotie Cultuur en CM is opgenomen onder CM De LU is positief over het OF; over bestuur en over uitvoering De LU zet wel in op het door het OF doorpakken in overstijgende onderwerpen, zowel in de lobby ( vervoer is uitermate belangrijk voor studenten ) als in de uitvoering ( heel veel kleine dingetjes kunnen samen toch veel beter; denk aan rotondes ) Er zijn veel relaties tussen LU en LUMC, direct gerelateerd aan afstemming over het OF is er over de grote bestedingen van het OV BSP contact met LU en LUMC LUMC Het LUMC is zonder enig voorbehoud voor doorgaan van het OF; doorgaan voor slagkracht In de OV BSP telt het LUMC als 1 onderneming en opereert op de achtergrond, samen met de andere ondernemingen ( wij willen niet solitair optreden ) Het LUMC plaatst het OF vooral in het faciliteren van uitvoerende zaken LUMC zet zelf in op tal van andere niveaus in de stad, heeft haar eigen lijnen met de gemeente en is terughoudend in de grote lobby
11 Waarbij wordt aangemerkt dat het gevecht om de RGL wel wat groot is aangezet en al weer achter de rug Het OF werkt goed; de bottleneck zit niet in de grote lobby, maar in de realisatie van uitvoering. Daarin zou het OF de kleinere verenigingen in kunnen steunen Onderwijs, Sport, Welzijn en Cultuur ROC Het ROC is een grote voorstander van het OF Zowel voor de netwerkfunctie; bedrijfsleven, onderwijs, cultuur en sport ( dat vindt je nergens anders ) als voor het ondersteunen van gebieden OV Lammenschansweg & Kanaalpark en OV BSP zijn sterke voorbeelden van samenwerking op het gebied van A&O te vinden; van stages en onderzoek tot bedrijven in onderwijsgebouwen aan toe; Het koppelen van het OF aan koepels van onderwijs heeft nog onvoldoende opgeleverd. Een zekere overkoepeling blijft nodig, maar een veel groter gedeelte kan worden gekoppeld aan inzet in gebieden De netwerkfunctie van het OF heeft de St. Topsport opgeleverd. Een breed bestuur blijft dus nodig als inspiratiebron Juist om invloed te kunnen blijven uitoefenen moet het OF terug naar de basis van het OF en de kleine en grote lobby aan anderen laten. Sport De sport was vreemde eend in de bijt van ondernemersoverleg; dat de sport daar nu bij hoort is een grote opbrengst ( dat vindt je nergens anders ) De St. Topsport is er uit voort gekomen, een betere band van de sportverenigingen en een betere relatie met de gemeente Ook de sport heeft behoefte aan een goede bereikbaarheid van de stad (evenementen) en doet mee in de promotie van de stad. Sport is ook van belang voor de LU (studiekeuze van Nederlandse en buitenlandse studenten) en voor de komst van grote bedrijven Hier klinkt een pleidooi voor een innovatieve ontwikkeling van het OF; niet alleen maar geld verdelen, maar ook stimuleren van de mogelijkheden die zich aandienen Welzijn Er is gesproken met een van de 2 grote spelers op het gebied van welzijn in Leiden Het OF heeft lang ingezet op de combinatie van beide organisaties, dat bleek te lastig Libertas heeft een interessante link met wijken en buurtwinkeliers en probeert deze te koppelen aan zorg Men ziet het OF meer als een goede denktank voor samenwerking op het gebied van wijkwelzijn dan als fonds ( voor een beetje project hebben wij grotere bedragen nodig en andere fondsen ) Inzet op de grote lobby is niet ons ding. Een goede ontwikkeling is het platform leefbaarheid waarin gemeente, politie, coöperaties, opbouwwerk en wijkwelzijn samen afstemmen. Het ondernemen ontbreekt nog in deze opsomming Libertas die geenvraagt aansluiting aandacht vinden voor bij de hetsolitair OF gevestigde ondernemer (wijkwinkelier en anderen)
12 Cultuur Eerste prioriteit is de opbouw van de sector en het versterken van de synergie van de stadsorganisaties Het Cultuurfonds heeft zelf een poging ondernomen om tot samenwerking te komen met ondernemersverenigingen in gebieden. Stadspromotie en cultuur kunnen ook daar als versterking van de economie worden ingezet Bestuur ondernemersfonds Over Het bestuur en de fondsmanager krijgen zeer veel welgemeende complimenten Met betrekking tot de fondsfunctie is die waardering unaniem De inhoudelijke voordelen van een zo breed samengesteld bestuur komen niet over bij de gebruikers Men relateert de kwaliteit van het bestuur aan het zonder enige wanklank kunnen uitvoeren van haar fondsfunctie 2 grote partijen zien in meer of mindere mate aanleiding te pleiten voor een uit blokken samen te stellen kleiner bestuur Veel partijen noemen het oplossen van de onverenigbaarheid van organisaties en personen in de samenwerking van Ondernemend Leiden als belangrijke prioriteit ( Leiden op haar smalst ) en betrekken in deze waarneming ook het bestuur van het OF Van De meeste bestuursleden zijn over en weer zeer te spreken over de brede samenstelling van het bestuur, over de inhoudelijke uitwisseling die daar direct mee samenhangt, over de kwaliteit en de sfeer Er zijn ook geluiden dat die sfeer in de context van het overleg over een meer overstijgende inzet van het OF onder druk is komen te staan De meeste bestuursleden pleiten voor een blijvend brede samenstelling van het bestuur Gemeente Leiden Over Er is veel kritiek op de ondernemersgerichtheid van de gemeente Leiden Het betreft dan niet de dienstverlening in de eerste lijn die juist vaak wordt geroemd, maar de opvolging en opstelling van het gemeentelijk apparaat Er zijn ook veel reacties over het slagen van gemeentelijke dienstverlening die dan weer wel in een adem worden genoemd met een lange looptijd en veel noodzakelijke inzet van ondernemerszijde Het ontbreekt aan een heldere gemeentelijke opstelling van gemeentelijke inzet en kosten als basis voor eigen collectieve inzet van ondernemers in parkmanagement en infrastructuur Dat het geluid over de gemeente in negatieve zin doorslaat heeft veel te maken met frustratie over grote onderwerpen als KVO en camera s Het is opvallend dat gemeentelijke deelname aan het fonds slechts enkele keren maar aan de orde is gesteld Van De gemeentelijke accountmanagers zoeken naar mogelijkheden en positie om de dienstverlening van de gemeente ten opzichte van het bedrijfsleven te verdiepen en te structureren De wethouder EZ ziet mogelijkheden om op grond van een prioriteitenlijst tot wederzijdse afspraken en planning te komen
13 Overig De gesprekken met de BV Leiden leveren geen verassingen op voor wat betreft de door hen gewenste taakverdeling van OF en BV Leiden, maar wel waardering voor het OF De Rabobank maakt melding van eigen netwerken ten aanzien van de lobby voor een beter ondernemersklimaat in Leiden.
14 Conclusie respons Vooraf Het Leidse Ondernemersfonds steunt ook na 5 jaar nog steeds op een breed draagvlak. Het grote belang van het ondernemersfonds voor de verenigingen en het economisch klimaat in Leiden wordt steeds benadrukt, met de inzet van het bestuur, de visie van de voorzitter en de waardering voor de fondsmanager. De opmerkingen en kanttekeningen laten een gegroeid ondernemend Leiden zien. Ontwikkeld in of met het ondernemersfonds wordt er nu volop gediscussieerd over de gewenste positie en ontwikkeling van het fonds. Het continueren van het fonds is steeds uitgangspunt. Modellen Uit de reacties kunnen een aantal modellen worden samengesteld van hoe respondenten het functioneren en de ontwikkeling van het ondernemersfonds zien: 1. Strikte model Wordt door veel geïnterviewden gezien zoals zij de oorsprong en start van het OF beleven; het OF bedoeld om geld te verzamelen via de OZB opslag zakelijk en het zonder verdere eigen bemoeienis op verzoek verdelen van de middelen. Deze strikte interpretatie wordt gekoppeld aan een OF dat verenigingen steunt in opbouw en organisatie, maar ook koppelt in en adviseert over bestedingen; 2. Klein Leed model Het strikte model aangevuld met meer fondsregie op Klein Leed wordt vaak genoemd. Met deze extra inzet van het OF als aanvulling op de eigen inzet van de verenigingen; 3. Model inclusief grote lobby Is strikte basis plus Klein Leed plus grote lobby. De ondernemerslobby van Leiden is een dominant gesprekonderwerp gebleken en men is eensgezind over het ongewenste verdeelde karakter. Er is overeenstemming bereikt over een tijdelijke oplossing voor de gezamenlijke lobby (financieel, inhoudelijk en in looptijd afgebakend). De wens om de inzet van het OF in de grote lobby te continueren is gebaseerd op de gedachte dat het verbeteren van het ondernemersklimaat niet ophoudt bij het beschikbaar stellen van geld, op de brede samenstelling van het fonds en op het overzicht dat deze samenstelling biedt. Een grotere rol van het OF in dit kader wordt steeds gekoppeld aan overeenstemming over rollen en posities van partijen in Leiden. Eensgezindheid dient aan de basis van de lobby te staan; 4. Model Leiden breed In dit model ondersteunt het ondernemersfonds ondernemend Leiden, zowel in de strikte zin inclusief advies, als op het gebied van Klein Leed en de grote lobby door zelf op de achtergrond en neutraal te blijven. Het zwaartepunt van de respons ligt bij de eerste 2 modellen en bij de laatste. Het 3 e model heeft ook gewicht. Gesteld wordt dat de belangenbehartiging van Ondernemend Leiden beter moet worden geregeld. In die opgave wordt ook het ondernemersfonds geadresseerd. Er is zorg of een al te strikte taakopvatting van het fonds ten koste kan gaan van het versterken van
15 dwarsverbanden en overstijgende belangen. Dit gezegd hebbende vinden de meeste betrokkenen dat het ondernemersfonds in dit verband op de achtergrond moet blijven. Eigen waarneming en advies Waarneming Het OF heeft ondernemend Leiden en het werken aan het ondernemersklimaat van Leiden zeer versterkt en niet alleen in de gebieden. Ook de samenhang van ondernemend Leiden met Onderwijs, Sport en Cultuur is, weliswaar nog in opbouw, maar toch verbeterd. Er zijn mogelijkheden om de samenwerking met de sector Welzijn uit te breiden. Het fonds werkt. Met ingang van 2009 zijn de uitgaven op het niveau gekomen van de inkomsten. Leiden heeft met het OF een gouden instrument in handen. Dat wordt door iedereen beseft, maar raakt door veel discussie over de ontwikkelingsrichting van het fonds soms op de achtergrond. Het rendement van de inzet van het OF aan de emancipatie en eensgezindheid van ondernemend Leiden is aan het afnemen. Vreemd genoeg is dat nu juist een gevolg van het succes van het fonds. Dankzij het fonds zijn er nu veel meer partijen die iets te doen en te zeggen hebben. Zij moeten samen een weg vinden. Veel opmerkingen over het rendement van het OF gaan eigenlijk over de rol van de gemeente in het kunnen aansluiten op collectieve investeringen. Leiden is een strijdbare en innovatieve stad. De koppeling van idee aan samen doorpakken heeft het ondernemersfonds doen ontstaan. Strijd, tot het elkaar uitsluiten aan toe, leidt nu tot het ontbreken van een eensgezinde oplossing voor samenwerking en lobby. Veel ondernemers en ondernemersverenigingen begrijpen die opstelling niet en wij sluiten ons daarbij aan. Advies Ons advies heeft het model Leiden breed als basis: Het past het ondernemersfonds om op de achtergrond te faciliteren en ondernemend Leiden haar werk te laten doen. Al die organisaties kunnen dat dankzij het fonds steeds beter. In het realiseren van collectieve investeringen kan het ondernemersfonds uitstekend werk verrichten door met de gemeente Leiden een kaderovereenkomst af te sluiten over de aanpak van Klein Leed, bijeenkomsten te organiseren waarin die aanpak wordt gevolgd en door het op afroep ondersteunen van de uitvoeringspraktijk; De adviesraad kan een meer praktische invulling krijgen. Enerzijds gericht op het over en weer communiceren van de uitvoeringspraktijk. Anderzijds en even concreet door de mogelijkheden te bespreken van samenwerking met andere sectoren als onderwijs, sport, cultuur en welzijn (in gebieden en al dan niet gezamenlijk); Er zijn steeds meer partijen betrokken bij de collectieve belangenbehartiging van ondernemend Leiden. De tijdelijke constructie van de commissie stadsbreed is een goede basis om te komen tot een breed gedragen vervolg voor de lobby. Het is handig als het ondernemersfonds opnieuw kan worden benut als financier en haar bestuur als adviseur. Afzien van gedoe over stemrecht, profiteren van elkaars krachten en het wederzijds accepteren van een onafhankelijke voorzitter zijn de overige elementen;
16 Ook in dit model is er een brede taakstelling voor het ondernemersfonds en de noodzaak van een blijvend breed samengesteld bestuur. Het huidige bestuur is neutraal, doet uitstekend werk in het initiëren van bestedingen en samenwerking; zowel gebiedsgericht, als sectoraal en overstijgend. Kiezen als ondernemersfonds voor een positie op de achtergrond schept juist ruimte om ondernemend Leiden gevraagd en ongevraagd van adviezen te blijven voorzien. Want het is nooit af en ook hier is het goed om optimaal te profiteren van wat is opgebouwd; De meeste gebieden hechten zeer aan hun eigen opbrengst uit het fonds en dat is hun goed recht. Evenzeer is het in het belang van de gebieden dat het ondernemersfonds de middelen heeft om regie te voeren op Klein Leed, lobbyactiviteiten financieel te ondersteunen, of een idee uit te werken dat veelbelovend is, maar nog te ver weg voor de gebruikers. Een uitbreiding van de post onvoorzien houdt Leiden op het pad van ontwikkeling van ondernemersklimaat. Relatief grote overstijgende uitgaven blijven in dit advies aan de verenigingen. Zij zien hun overstijgende belangen en zijn positief ingesteld. Wij verwachten dat zij ook op deze wijze collectief zullen investeren als zij hun belang zien en eensgezind worden benaderd. Een aan de evaluatie te wijden adviesraad in januari / februari van komend jaar is een uitstekende gelegenheid om de evaluatie inclusief een eensgezind vervolg te presenteren. Alle daarvoor benodigde partijen zijn vertegenwoordigd in het bestuur van het OF. Wat zou het goed zijn als ook de gemeente zich daar als ondernemer zou presenteren, met de daarbij behorende opbrengst van gemeentegebouwen in het fonds. Bureau Bodewes
17 Respondentenlijst Ondernemersverenigingen Joop du Prie OV De Waard Arno de Jong OV Rooseveltstraat & Trekvliet Frits Holleman OV Stevenshof Peter Kempeneers OV Lammenschansweg & Kanaalpark Henk Feunekes ROC Leiden / OV Lamm. & Kanaalpark Danny Douwes OV Boerhaavedistrict Jos Maas OV Roomburg / Meerburg Toon Stegmann, Erna Barel & Ruud Santing OV BSP Marnix Zwart Stichting Bedrijfsadvies Ramses Braakman, Jeroen Monkhorst & Marius Gort OV De Veiling Vooruit! Cees van Duin (telefonisch) OV Verbeekstraat / Haagse Schouwweg Winkeliersverenigingen Ed Nozeman Gerrit van Noort Richard Koolen John van der Born Edwin Beunk en Koen de Wit Jan van de Burg John Hedeman Frank Scheffer Centrummanagement Leiden Jan van der Linden en Teade Groen Frans Shohaus (telefonisch) Joost Bleijie Berthine Verheugd Dagobert Schulp Christa Kroon Laurens Verspaandonk Overig Ingrid Hooyenga Erica Haffmans Hans van Oel John Kroes Loes van Groningen Arjen Vels Remco Jansen Robert Strijk Willem van der Poel Karen Bos Bestuur Ondernemersfonds Aart van Bochove Ben Schuttenbeld Irene Overvliet OV Professorenwijk OV Leiden Noord WV Wagnerplein WV Stevensbloem WV Luifelbaan WV Diamantplein WV Kopermolen WV Herenstraat Bestuur CM Leiden Bestuur CM Leiden Centrummanager WV Hartje Stad WV Haarlemmerstraat WV Pieterskwartier WV Breestraat Koninklijke Horeca Nederland Cultuurfonds Leiden Museumgroep Leiden LU en Leiden Marketing LUMC BV Leiden Rabobank Leiden Gemeente Leiden Gemeente Leiden adviseur OF Libertas Bestuur OF Bestuur OF - KvK Leiden Bestuur OF - BV Leiden
18 Sjaak Scheffer Ed van der Kraan Jan van Zwieten Saskia Trimbos Steven Engelsman Esmeralda Vergeer Rob Lussenburg Bestuur OF Bestuur OF Bestuur OF Bestuur OF - ROC Leiden Bestuur OF - Volkenkundig Museum Fondsmanager OF Adviseur OF Joop du Prie Tijdens deze evaluatie overleed volkomen onverwacht Joop du Prie van ondernemersvereniging De Waard. Hij staat voor al die ondernemers die ondernemers samenbrengen. Het gesprek met hem was plezierig.