Ouderbetrokkenheid op je school een impuls geven? Dé 5 actiepunten die zeker niet mogen ontbreken in je komende schooljaarplan
Ouderbetrokkenheid op je school een impuls geven? Dé 5 actiepunten die zeker niet mogen ontbreken in je komende schooljaarplan Gebaseerd op de GLANS-techniek, ontwikkeld door Marja Klaver Colofon Uitgeverij: Klaveracademie Tekst: Klaver CT: Marja Klaver, Lecta de Noord, Tineke van Oosten Opmaak: De Lijn, Hengelo Datum: februari 2016 Een e-book voor directeuren Meer informatie: www.glans-techniek.nl Deze uitgave is onderdeel van de Glans-techniek, ontwikkeld door Klaver Coaching en Training. Dé methode om alle ouders succesvol te betrekken bij de schoolloopbaan van hun kind. De Glans-techniek is beschreven in het boek School en ouder schouder aan schouder. ISBN: 9789082041606
Inhoudsopgave 1. Waarom ouderbetrokkenheid zo belangrijk is 2. Activiteit 1 Wat is de goede grondhouding? 5 De G juni of augustus 3. Activiteit 2 Het hoop en dromen -gesprek 7 De L eerste drie weken van het schooljaar 4. Activiteit 3 Druk je missie en ambitie uit in één zin 9 De A de eerste helft van oktober 5. Activiteit 4 Naast elkaar: vertel ouders dat je met hen wilt samenwerken 10 De N in het eerste rapportgesprek 6. Activiteit 5 Systematisch de samenwerkingsrelatie met elke ouder onderhouden 12 De S Meten = weten en dat wat je aandacht geeft wordt mooier 7. Tot slot Zelfvertrouwen, daar draait het om 13 3
Waarom ouderbetrokkenheid zo belangrijk is Uit onderzoek blijkt steeds maar weer: wanneer ouders betrokken zijn bij de schoolloopbaan van hun kind, doet dat hun kinderen goed. Het kind haalt betere resultaten Het kind gaat met meer plezier naar school Het doorzettingsvermogen stijgt De omgang met andere kinderen en de volwassenen op school gaat beter; meer sociaal gedrag Het kind ziet leren als iets positiefs De woordenschat wordt groter De talenten van het kind komen beter uit de verf En welke ouder wil dit nu niet voor zijn of haar kind? En welke school wil dit nu niet voor haar leerlingen? De invloed van ouderbetrokkenheid is groot Een interessant voorbeeld waarin het belang van ouderbetrokkenheid duidelijk naar voren komt, is dit onderzoek over de invloed op het leren lezen van kinderen: Kwaliteit docent 43% Thuis en gezin 49% Klasgrootte 8% Henderson en Mapp, 2002 Maak een blijvend succes van ouderbetrokkenheid Ouderbetrokkenheid lijkt wel op Haarlemmer olie, een wondermiddel. Gelukkig hoeft niemand op dit wonder te wachten, elke school kan hier zelf systematisch naar toe werken. We hebben vijf activiteiten voor je op een rij gezet, die zeker niet mogen ontbreken in je jaarplan voor komend schooljaar. Vooral niet wanneer je van ouderbetrokkenheid een succes wilt maken. Met als uiteindelijk resultaat: een kind dat met zelfvertrouwen de basisschool verlaat. Voer ze in en kijk wat het effect is op het einde van het schooljaar. Heb je daar hulp bij nodig? Vanzelfsprekend staan we voor je klaar. 4
Activiteit 1. Wat is de goede grondhouding? Een goede grondhouding van leraren zorgt ervoor dat ouders zich welkom voelen. Als leraren ouders uitnodigend tegemoet treden, gaan ouders daar heel vaak als vanzelf op in. Kinderen floreren wanneer hun leraar en ouders positief over elkaar praten. Welke gedachte zit erachter? Een goede samenwerkingsrelatie tussen ouders en leraar brengt rust en ondersteunt de ontwikkeling van het kind. De leerling is sterk verbonden met zijn vader en moeder. Op school krijgt het kind ook een relatie met de leraar. Kinderen nemen bij wijze van spreken hun ouders in hun hart mee naar school en de leraar in hun hoofd mee naar huis. Zitten er kinken in de communicatieve kabel tussen ouder(s) en leraar, dan komt het kind in een loyaliteitsconflict. Dan spreken hoofd en hart elkaar tegen. Spreken beiden min of meer dezelfde taal, dan ontwikkelt een kind zich maximaal. De invloed van non-verbale taal Wat je voelt en denkt over jezelf en de ander is zichtbaar of je dat nu wilt of niet in je non-verbale taal. Het is ook hoorbaar in de toon waarop je spreekt. Samen bepalen zij 93% van het effect van je boodschap. Kinderen lezen feilloos lichaamstaal en horen aan de toon hoe de leraar over hun ouders denkt. Voor kinderen is het belangrijk dat leraren op school hun ouders met respect bejegenen. Net zo goed als het belangrijk is voor kinderen dat hun ouders positief praten over de school, de leraar en hun schoolloopbaan. 5
De activiteit 1. Formuleer als team hoe je ouders tegemoet wilt treden Verwoord welke grondtoon daarbij hoort en in welk gedrag dat zichtbaar is. Wij denken dat het beste uitgangspunt is: de leraar is de onderwijsprofessional; de ouder is de ervaringsdeskundige. Je werkt samen in het belang van het kind. De leraar draagt er zorgt voor dat de relatie met de ouder tot stand komt. 2. Hoe kun je dit met elkaar oefenen? Leuk en verrassend, zo leert de ervaring, is de volgende werkvorm. Nadat je met elkaar hebt bepaald hoe je ouders tegemoet wilt treden, kun je gaan boetseren. Een leraar (liefst iemand die houdt van spelen met gedrag) treedt de ouders van Tim (twee collega s nemen deze rol op zich) op een onvriendelijke manier tegemoet. De leraar heet hen, liefst met zo weinig mogelijk woorden, op een foute manier welkom. De collega s staan stil bij: het effect van deze grondtoon op hen, als waren zij de ouders van Tim het effect op hun relatie met de leerkracht, die hen zo tegemoet treedt. Daarmee ontdek je hoe belangrijk de eerste 10-15 seconden van het contact zijn. Begin daarna met boetseren Dat doe je zo: je vertelt hoe de leraar zich positief kan gedragen en welk gedrag bij de grondhouding hoort die jullie geformuleerd hebben. Geef samen maximaal 7 aanwijzingen. De leraar heet de ouders opnieuw welkom met gebruikmaking van de verschillende aanwijzingen. De collega s verwoorden nu opnieuw: welk effect deze grondtoon op hen heeft, als waren zij de ouders van Tim het effect van dit gedrag op hun relatie met de leerkracht, die hen zo tegemoet treedt. Daarmee ontdek je hoe belangrijk de eerste 10 tot 15 seconden van het contact zijn. Wanneer plan je dit in? Wanneer je dit in juni of aan het begin van het schooljaar doet, ben je goed voorbereid voor de volgende activiteit: het hoop en dromen gesprek. Meer weten? Bekijk het videofilmpje over een glanzende grondhouding. In deze video leer je waarom een goede grondhouding essentieel is voor een goede relatie met ouders. Ook krijg je tips hoe je deze kunt inzetten. Professionele begeleiding? We organiseren een keer per jaar een open trainingsdag waar een grondhouding met Glans centraal staat. In een dag leer je de fijne kneepjes van een goede grondhouding en hoe je deze gericht in kunt zetten als leraar. 6
Activiteit 2. Het hoop en dromen -gesprek De samenwerking tussen ouders en leraar is een krachtig instrument. Deze samenwerking start bij het begin van elk nieuw schooljaar. Het is belangrijk te bedenken hoe je als school en als leerkracht vorm gaat geven aan deze samenwerking. Wanneer plan je dit in? In de eerste drie weken van het schooljaar. Welke gedachte zit er achter? Wist je dat ouders er erg van houden om uitgenodigd te worden om zich betrokken te voelen bij de schoolloopbaan van hun kind? Uit onderzoek blijkt namelijk dat naarmate leraren ouders vaker en op verschillende manieren uitnodigen, ouders eerder geneigd zijn om te investeren in het schoolleven van hun kinderen. Ongeacht de klas waarin de kinderen zitten en ongeacht de sociaaleconomische achtergrond van de ouders. Als ouders betrokken raken bij de klas van hun kind, dan is dat het begin van de leergemeenschap die rond de klas ontstaat. Hun kind raakt betrokken bij andere kinderen, ouders raken daardoor betrokken bij elkaar. Dit is iets om als school over na te denken: wat doen we met dat gegeven en hoe? Hoe kun je deze leergemeenschap betekenisvol laten zijn, constructief? Het is óók een leergemeenschap als de ouders aan het hek mopperen over wat er niet goed gaat op school. Dat is dan wel betekenisvol, maar niet constructief. Uit de ervaring van scholen blijkt het schooljaar beginnen met een kennismakingsgesprek met elke ouder een gouden greep. Tijdens dit gesprek staan de hoop en dromen voor hun kind centraal. Dit vraagt een flinke investering, maar dit betaalt zich ruimschoots terug als er problemen opgelost moeten worden. Doordat je elkaar al kent, is er een basis van vertrouwen. Daarnaast kun je je leerling goed ondersteunen als je weet wat zijn eigen hoop en dromen en die van zijn ouders voor dit schooljaar zijn. 7
Vind als school een manier, waarop je in dit gesprek de inbreng van de ouders centraal stelt. De leraar kan dan vooral luisteren en de ouder en diens hoop en dromen leren kennen. Door als een OEN (open, eerlijk en nieuwsgierig) naar de ouders te luisteren, bouw je aan een samenwerkingsrelatie. Wanneer je het gesprek met een samenvatting afsluit en die opslaat in het LVS kun je samen met ouders halverwege het jaar kijken welke wensen al wel en welke nog geen werkelijkheid geworden zijn. We zijn dit jaar voor het eerst begonnen met een omgekeerd 10-minutengesprek. We nodigen ouders uit om kennis te komen maken en over hun kind te vertellen. We moesten er wel even aan wennen. Het was plezierig om alleen maar te hoeven luisteren en we gaan er mee door. Ook de ouders stelden het erg op prijs. Han Slegt, directeur Kindcentrum Lea Dasberg, Zutphen De activiteit Plan teambreed de hoop en dromen gesprekken. Bepaal hoe je het gesprek vorm geeft. Nodig ouders uit met een brief, vertel wat de bedoeling is, hoe het gesprek zal verlopen en hoe zij zich kunnen voorbereiden. Meer weten over hoe je een goed gesprek voert? Bekijk het videofilmpje Luisteren geeft Glans met uitleg waarom met aandacht luisteren naar ouders en kunst is en tips om te oefenen. Behoefte aan materiaal? In het boek School en ouder, schouder aan schouder vind je een voorbeeldbrief (in paragraaf 6.2.1 Het kennismakingsgesprek met de leerling). 8
Activiteit 3 Druk je missie en ambitie uit in één zin Mik op de maan; zelfs als je mist, eindig je tussen de sterren Wanneer plan je dit in? In de eerste helft van oktober. Welke gedachte zit er achter? Uit onderzoek blijkt dat scholen die expliciet weten wat zij willen met de betrokkenheid van ouders, hierin het meest succesvol zijn. En dat scholen die ouderbetrokkenheid en ouderparticipatie duidelijk onderscheiden eveneens succesvoller met ouders samenwerken. Niet zo gek als je bedenkt dat die wetenschap alleen al een bewustwording op gang brengt. Een heldere ambitie geeft je de brandstof om daadwerkelijk ergens voor te gaan. Het zorgt dat je samen de verantwoordelijkheid neemt om de ambitie te halen. Ter inspiratie de ambitie van de Glans-techniek: Elke ouder succesvol betrokken. Elke ouder van elke leerling Zoals elke leraar weet, presteren kinderen beter als de leraar hoge verwachtingen heeft. Met de ambitie elke ouder heb je een meetlat voor succes en ontdek je samen nieuwe wegen om op de maan te lopen. Succesvol Een goede samenwerking tussen leraar en ouder legt een stevige basis voor de driehoek leraarouder-kind. Een glanzende driehoek voorspelt succes. Het kind wordt begeleid door de leraar vanuit haar onderwijsprofessionaliteit en door de ouders vanuit hun ervaringsdeskundigheid. Betrokken Betrokkenheid betekent dat de leraar van elke ouder weet op welke manier hij betrokken wil zijn bij de schoolloopbaan van zijn kind. De leraar maakt met elke ouder in het begin van het jaar afspraken om verwachtingen en mogelijkheden op elkaar af te stemmen. Daarmee krijgt de driehoek kind-ouder-leraar voor dit jaar inhoud en invulling. De activiteit Evalueer eind september met je team de hoop en dromen gesprekken. Vraag je daarna af met hoeveel procent van de ouders je het komend schooljaar een goede samenwerkingsrelatie wilt ontwikkelen. Verwoord waaraan je een glanzende driehoek herkent. Wanneer je het percentage vastlegt, heb je een meetlat voor het einde van het jaar. Behoefte aan ondersteuning? Wil je meer lezen, zowel over de werking van ambitie als over hoe je de kwaliteit van de samenwerkingsrelaties met ouders meet? Bestel het boek. 9
Activiteit 4 Naast elkaar: vertel ouders dat je met hen wilt samenwerken School en ouder schouder aan schouder! Wanneer plan je dit in? Bij iedere nieuwe ouder in het kennismakings- en intakegesprek. Welke gedachte zit er achter? Als je van het begin af aan duidelijk bent als school in de verwachtingen die je van ouders hebt, en vraagt naar de verwachtingen, wensen en dromen van ouders, maak je een mooi begin van de samenwerking. Vaak is de rolverdeling met de bijbehorende verwachtingen impliciet, in ieder geval vanuit de ouders. Wanneer de school haar relatie met ouders expliciet en van het begin af aan definieert, legt zij daarmee een stevige basis voor de samenwerkingsrelatie. Hoe beter school en ouders samenwerken, des te beter de prestaties van het kind. Het gaat zelfs nog verder: wanneer ouders betrokken zijn bij de school, gaan niet alleen de prestaties van hun eigen kind, maar van alle kinderen omhoog. 2 Samen met de ouders sta je sterker, in de klas, op het schoolplein of daarbuiten. Vooral wanneer ouders en leraren weten dat je elkaar op de hoogte houdt als zich moeilijke situaties voordoen. Een praktijkvoorbeeld dat het belang van naast elkaar staan onderstreept: Een school had te maken met pesten op het schoolplein, buiten de schooluren om. Het gevolg was dat ouders negatief gingen praten over de school en enkelen zelfs hun kinderen van school haalden. De school was niet op de hoogte van het pestgedrag buiten de schooluren. Zij hoorde hier pas van toen het te laat was. De school is vervolgens gaan investeren in de samenwerking met ouders. Ze hebben verschillende acties ondernomen om weer naast de ouders te gaan staan. Een belangrijk onderdeel hiervan was het creëren van een schoolgemeenschap, waarbij de rollen en daarmee ook de verantwoordelijkheden over en weer goed vastgelegd zijn. Ouders en leerkrachten erkenden elkaar in hun deskundigheid en er ontstond opnieuw vertrouwen om er samen uit te komen. Binnen 1 jaar zijn de grootste problemen opgelost en zijn ouders weer ambassadeur van de school. 2 Vrij naar Henderson, A.; Berla, N. A New Generation of Evidence: The Family Is Critical to Student Achievement, 1995, pag. 14-16. 10
Activiteit Vertel ouders dat je wilt samenwerken en waarom. Leg uit hoe je de samenwerking ziet en vraag ouders hoe zij daar tegenaan kijken. Zo maak je duidelijk wat de ouder van jou als leraar mag verwachten en wat jij van de ouder verwacht. Vraag tijdens het kennismakingsgesprek wat de ouder heel graag wil voor zijn/haar kind over 8 jaar. Hoe wil je dat het kind de school verlaat? Waarvan zul je blij worden, wat wil je graag zien? Schrijf dit op een mooie kaart en bewaar die in het leerlingvolgsysteem, zodat de school na 8 jaar in een eindgesprek met de ouders daarop terug kan kijken. Hiermee heb je een inspirerend begin van een goede samenwerking. Behoefte aan ondersteuning? Een goede relatie onderhouden betekent dat je als leraar óók in dialoog blijft met de ouders als de samenwerking om welke reden dan ook stroef verloopt. Dit vraagt van leraren professionele gespreksvaardigheden om met creativiteit problemen te onderkennen en op te lossen. Je vindt op ons Youtube-kanaal filmpjes Gesprekstechnieken voor leraren om lastige momenten in het samenwerken tot een goed einde te brengen. We hebben ook een ouderboekje ontwikkeld. In dit mooi geïllustreerde boekje staat het belang van ouderbetrokkenheid en wat dit inhoudt helder verwoord. 11
Activiteit 5 Systematisch de samenwerkingsrelatie met elke ouder onderhouden Meten = weten Wanneer plan je het in? In december, maart en mei. Welke gedachte zit erachter? Door de kwaliteit van de samenwerkingsrelaties met de ouders systematisch in kaart te brengen, ontdek je patronen. Je ontdekt met welke ouders je goed en minder goed samenwerkt, welke ouders je regelmatig ziet en welke ouders eigenlijk niet. Zo kun je als leraar proactief actie ondernemen om met alle ouders in gesprek te komen. Je kunt bijvoorbeeld een praatje maken als je ze tegenkomt, ze expliciet uitnodigen voor het eerstkomende 10-minutengesprek, ze opbellen om te horen hoe zij vinden dat het gaat, ze een compliment maken over hun kind. Daarmee stort je op de emotionele bankrekening van de relatie. Wanneer de relatie goed is, kun je lastige situaties met elkaar tot een goed einde brengen. Wanneer je ouders nauwelijks spreekt en ze komen op school omdat ze niet tevreden zijn, dan is het lastig dit gesprek in goede banen te leiden. Door de relatie met elke ouder te waarderen, ontdek je patronen waar je blij mee bent (de parels) of die je tot actie aanzetten (de puzzels). Activiteit Vraag elke leraar in een teamvergadering met het werkblad een lijst te maken met de namen van alle ouders. Vraag je bij elke ouder in alle eerlijkheid af: hoe is de kwaliteit van onze samenwerking? Geef een plus, een nul of een min. Tel de minnen, nullen en plussen op. Hoe verhoudt zich dit tot jullie ambitie? Door dit systematisch te doen, vergeet je geen ouder. En daarmee geen kind. 12
Tot slot Zelfvertrouwen, daar draait het om Je hebt nu een aantal essentiële activiteiten tot je beschikking, waarmee je ouderbetrokkenheid een boost geeft. Deze activiteiten zijn ontleend aan de Glans-techniek: dé methode om elke ouder succesvol te betrekken bij de schoolloopbaan van hun kind, ontwikkeld op basis van het trainen van ruim 85 scholen. Ouders voeden het zelfvertrouwen en het zelfbeeld van het kind door hen op bemoedigende wijze begeleiding te bieden, erop te vertrouwen dat hun kind succes zal hebben op school en te laten merken dat zij belang hechten aan een goede opleiding. De school is succesvol wanneer kinderen met vertrouwen in zichzelf de basisschool verlaten. Niet alle ouders verlieten hun school met dat gevoel, een extra punt van aandacht om de keten van vertrouwen te realiseren. Wanneer een leerling met zelfvertrouwen de basisschool verlaat, heb je het als school ontzettend goed gedaan. Want daarmee heb je een kind optimaal toegerust om te slagen, op welke manier dan ook, in de maatschappij. Onze ervaring is dat scholen die de Glans-techniek implementeren, de volgende resultaten behalen: Ieder kind haalt zijn Persoonlijk Record Ouders zijn ambassadeur van de school Het schoolteam heeft een professionele uitstraling En daarmee zet je de school op de kaart! Lees hier de verhalen van onze ambassadeurs. Het volle potentieel van ouderbetrokkenheid benutten? Wil je van ouderbetrokkenheid echt een succes maken? Het is een veelal verborgen kapitaal dat ten volle benut kan worden als het systematisch wordt aangepakt. En wil je liever zelf weinig voorbereidingstijd kwijt zijn, maar wel je eigen regie voeren? Overweeg dan het Glans Online programma. Hiermee volg je een uitgekiend plan, dat je school stap-voor-stap naar 100% ouderbetrokkenheid brengt. Het is gericht op de leraar, het team en de directie. Ieder krijgt toegespitste training en praktische tools om het direct in het dagelijks werk toe te passen. Glans Online bevat handige sjablonen, zoals voorbeeldbrieven voor ouders, een ouder-volg-systeem, of een opzet voor de hoop en dromen gesprekken. Ook zijn er inspirerende filmpjes die je met je team kunt bekijken. We bieden naast het volledige traject ook trainingen om de ouderbetrokkenheid te versterken. Bekijk hier de mogelijkheden. We bieden ook maatwerk, met offline componenten. Bekijk hier de verschillende mogelijkheden. Liever direct met ons in contact treden? We staan graag voor je klaar. Klaver Coaching en Training Hengelosestraat 221 7521 AC Enschede 053-4315954 info@klaver-ct.nl 13