Geef een. Over rapportgesprekken en eigenaarschap

Transcriptie

1 Over rapportgesprekken en eigenaarschap Geef een Het is voor een kind heel fijn om te weten waar het staat, hoe het daar gekomen is, waar het naartoe gaat werken én hoe het daar kan komen. Renée van Eijk wilde de kinderen in haar groep meer betrekken bij hun eigen ontwikkeling. Ze voeren nu zelf rapportgesprekken met een positief resultaat: tevreden ouders, zinvolle reflectie en minder lange gesprekken. TEKST: RENÉE VAN EIJK FOTO'S: CHANTAL WINATASASMITA Een aantal jaar geleden gaf ik les aan groep 6. Lina zat bij mij in de klas. Halverwege het jaar besloot ik om een aantal kinderen zelf te laten bepalen of ze mijn instructie nodig hadden. Lina koos ervoor om niet meer mee te doen met de instructie. Na het eerstvolgende dictee stonden Lina en haar moeder aan mijn bureau. Lina had nog nooit een 4 gehaald! Ik keek haar aan en vroeg haar of zij wist hoe het kwam. Ze gaf toe dat ze geen instructies had gevolgd. Juf, ik denk dat ik toch weer mee wil doen met de instructie van spelling. Het gevolg? Een zeer betrokken en actieve Lina tijdens de uitleg, met bijpassende resultaten. Als leerkracht wil je kinderen allereerst het vertrouwen geven om zelf verantwoordelijkheid te dragen. Voor mij betekent dit dat ik luister naar de behoeften van elk kind en ze een eigen stem geef. Maar ik moet de kinderen ook vakoverstijgende vaardigheden leren, zoals reflecteren, plannen, doorzetten, omgaan met tegenslag en doelen stellen. Hoe betrek je kinderen in hun ontwikkeling? Hiervoor zijn meerdere manieren, bijvoorbeeld: Laat de kinderen hun eigen planning maken. Laat de kinderen kiezen hoeveel werk ze van een les maken. Laat de kinderen bepalen welke instructie ze nodig hebben. Laat de kinderen hun eigen doelen stellen. Geef de kinderen een keuze in hoe ze nieuwe lesstof verwerken. Laat de kinderen reflecteren op door hen gemaakt werk. 14 praxisbulletin april 2019

2 RAPPORTGESPREKKEN TEAM Kinderen in de lead bij rapportgesprekken. Do's, don'ts en praktische tips. BEELD: SHUTTERSTOCK Afhankelijk van de groep, en vooral door naar het individuele kind te kijken, maak ik een keuze uit een van de voorgaande suggesties. Sinds vorig schooljaar doe ik dat niet alleen in het dagelijks onderwijs, maar ook in de rapportgesprekken die ik voer. Correctie, de gesprekken die de kinderen nu voeren! Nieuwe invulling voor rapportgesprekken Geïnspireerd door artikelen over portfoliogesprekken op scholen begon ik na te denken over de rapportgesprekken die ik voer. Een belangrijke regel bij mij is dat het kind altijd bij het gesprek aanwezig is. Het voelt voor mij niet goed om over de ontwikkeling van het kind te praten terwijl het kind er zelf niet bij is. Maar is het eigenlijk niet raar dat ik vervolgens een gesprek met de ouders heb óver de ontwikkeling van het kind, terwijl het kind erbij zit maar er eigenlijk nauwelijks wat over te zeggen heeft? Ik besloot het roer om te gooien en het kind het rapportgesprek te laten voeren. Maar hoe pak je dat aan? Stap 1 Samen kijken naar een voorbeeldrapport Bespreek hoe de kinderen naar hun rapport kunnen kijken. Ik laat een voorbeeldrapport zien en bespreek wat groei is. Ook laat ik zien waar een kind trots op kan zijn en hoe dat voelt. Soms ben je blijer met een 7 dan met een 9, omdat je voor die 9 niets hebt hoeven doen en voor die 7 keihard hebt moeten werken. Ook bespreken we waar je van mag balen, hoe dat voelt en dat je mág balen. Tot slot geef ik aan dat iedereen een eigen ontwikkeling heeft, iedereen heeft zijn eigen trots- en baalmomentjes. Deze houding uit ik tijdens al mijn lessen en in mijn hele onderwijs. april 2019 praxis bulletin 15

3 Baalmomentjes mogen er ook zijn Stap 2 Eigen resultaten bekijken Plan een kijkmoment in met de kinderen in de klas. Bij ons op school hebben de ouders en kinderen inzage in Parnassys en zijn ze van de meeste resultaten op de hoogte. De cijfers op het rapport zijn daarom vaak geen verrassing meer voor de kinderen én hun ouders. Dat betekent niet dat er geen teleurgestelde reacties volgen als ik de rapporten uitdeel. Maar, dat mag ook. Het is niet realistisch en misschien ook niet wenselijk dat een kind altijd blij is met alle resultaten van school. Als een kind van iets baalt, wil het kind het waarschijnlijk liever anders. De wil om vooruit te gaan legt de basis voor het volgende doel. Stap 3 Aantekeningen maken Laat de kinderen voor zichzelf opschrijven waar ze trots op zijn en waar ze niet tevreden over zijn. Laat ze vervolgens bij alle trotse dingen opschrijven waarom dat zo goed is gegaan. Geef hier ook voorbeelden bij. Vaak gaan dingen die goed gaan gewoon vanzelf, tenminste, zo lijkt het voor een kind. Als een kind erachter komt waarom een bepaald vak zo goed gaat, kan het deze strategieën wellicht ook toepassen op andere onderdelen. Bij datgene waar de kinderen van balen laat ik ze opschrijven wanneer ze wel tevreden zouden zijn. En wat is ervoor nodig om dat te behalen? Ook hier geef ik weer voorbeelden. Hebben ze hulp nodig? Van wie? Hebben ze materiaal nodig? Hebben ze tijd nodig? Hoeveel? 16 praxisbulletin april 2019

4 RAPPORTGESPREKKEN TEAM Stap 4 Format vaststellen Bespreek het format voor het rapportgesprek met de kinderen. Geef hierin ruimte voor hun eigen ideeën. Zo gaven de kinderen bij mij in de groep aan dat ze willen beginnen met het doel van het gesprek, omdat ik daar altijd de les mee begin. In groep 6 bedachten we het volgende format. Gesprek openen, ouders welkom heten. Doel benoemen. Kijktijd geven. Vertellen waar je trots op bent en hoe dat komt. Vertellen waar je van baalt en wat je gaat doen om het te verbeteren. Vertellen waarom je klaar bent voor groep 7. Spreektijd geven aan de juf. Ruimte geven voor vragen. Gesprek afsluiten, ouders bedanken. Het format kan per jaar, per groep en per gesprek natuurlijk op onderdelen verschillen. Stap 7 Welkom bij mijn rapportgesprek Voer het rapportgesprek. Of, beter gezegd, laat het gesprek voeren. Geniet van wat het kind laat zien, hoe het zicht heeft op wat er goed en minder goed gaat. En kijk hoe trots de ouders vaak zijn dat hun zoon of dochter dit gesprek zelf voert. Het is meteen een mooi moment om te observeren hoe de communicatie tussen ouder en kind gaat. Zorg dat het format op het bord staat en laat de kinderen de voorbeeldzinnen of eigen voorbereiding bij zich houden. Zo heeft het kind altijd iets om op terug te vallen als de zenuwen het even overnemen. Want het is echt ontzettend spannend om te doen! Stap 5 Oefenen met een klasgenoot Oefen het gesprek! Sommige kinderen schrijven graag voluit op wat ze van plan zijn te zeggen, andere hebben dat niet nodig. Ik laat de kinderen zelf tweetallen maken. Vervolgens oefenen ze in die tweetallen hun rapportgesprek. Een van de twee speelt de ouder, de ander speelt zichzelf. Omdat ze zelf tweetallen mogen maken is het veilig, je bepaalt namelijk zelf aan wie je jouw rapport laat zien. Stap 6 Oefenen met de juf of meester Nodig een aantal kinderen uit om het gesprek met jou te oefenen. Je hebt als leerkracht zelf goed in de gaten welke kinderen het spannend vinden om dit gesprek te voeren en daarom het extra oefenmoment met een volwassene heel fijn vinden of goed kunnen gebruiken. Of nodig dat ene kind uit waarvan je vermoedt dat het iets te rooskleurig naar zijn eigen rapport kijkt. Het tegenovergestelde kan ook: het kind dat juist veel te negatief over zichzelf denkt. Dat wil je als leerkracht uiteraard voor zijn. STap 8 Verslag maken en evalueren Noteer de afspraken die gemaakt zijn, geef deze aan het kind en laat de kinderen met elkaar reflecteren op hoe de gesprekken zijn gegaan zodra alle gesprekken zijn gevoerd. Geniet van wat het kind laat zien april 2019 praxis bulletin 17

5 MENS EN MAATSCHAPPIJ Gelukt, wat een mooi resultaat! Met een glimlach van oor tot oor heb ik het afgelopen jaar de rapportgesprekken bijgewoond. Niet elk gesprek verliep vlekkeloos of zonder stotteren en vragende blikken van het kind naar mijn kant, maar dat hoort ook bij deze prachtige ervaring. En wat een trotse ouders heb ik gezien. Een bijzondere gewaarwording en stiekem best wel fijn: de gesprekken duurden allemaal niet zo lang als gewoonlijk. Wellicht omdat ik zelf een ontzettende kletskous ben tijdens oudergesprekken en nu beperkte spreektijd kreeg. Maar misschien was het meer omdat de ouders allemaal zo blij verrast waren door de grote rol van hun kinderen en vooral hoe goed ze die uitvoerden. Zo sloot Sanne haar gesprek bijvoorbeeld af: Papa en mama, bedankt dat jullie de tijd hebben genomen om op mijn rapportgesprek te komen en te luisteren naar hoe het met me gaat op school. En het komt ook een beetje door jullie, omdat jullie mij altijd helpen. Kijk, daar kun je als ouder weinig tegenin brengen. Do's Voorbeeldzinnen geven. We hebben dit gesprek omdat... Een format op het bord zetten waar de kinderen tijdens het gesprek naar kunnen kijken. Ouders vertellen dat hun kind het gesprek voert. Kinderen met elkaar laten oefenen. Ruimte inplannen, waarbij de ouders vragen aan jou kunnen stellen. Positief afsluiten. Zelf goed voorbereiden. Don'ts Stiltes direct opvullen of juist te lang laten duren. Dingen die niet goed gaan verzwijgen. Niet alles gaat goed en dat is niet erg. Het gesprek overnemen. Renée van Eijk is leerkracht in het basisonderwijs in Rotterdam en schrijft in opdracht van IEP; een merk van Bureau ICE. Ze is een vaste blogger op bureau-ice.nl. Renée spreekt geregeld op onderwijsevenementen. 18 praxisbulletin april 2019