Zie presentielijst; op beide locaties 60 à 70 belangstellenden

De gemeenteraad organiseert di. 07-02-2017 bezoek aan Overvecht Club 1001 en Plan Einstein Aanwezig Voorzitter: Gemeenteraad: Griffie: Overigen: Bewoners: Verslag: Annemieke Eggink, wijkregisseur a.i. van Overvecht Bouchra Dibi (PvdA), Dimitri Gilissen en Queeny Rajkowski (VVD), Joost Heilbron (Partij voor de Dieren), Maarten Koning en Selma Bas (D66), Tim Homan (Student & Starter), Stephan Oost (Stadsbelang Utrecht), Anton Poelarends (ChristenUnie), Marlene de Regt (GroenLinks), Tim Schipper (SP) en Sander van Waveren (CDA) bewoners en ondernemers, wijkraadsleden, medewerkers wijkbureau, leden college Zie presentielijst; op beide locaties 60 à 70 belangstellenden Majne van de Merwe (Rosenbaum Select, notulisten & verslaggevers) Opening Het is donker op de NPD-strook (Brailledreef), maar bij Club 1001 branden de kachels en staat de koffie klaar. Herontwikkeling NPD-strook Het terrein waar vroeger de Nederlandse Pakketdienst was gevestigd, wordt herontwikkeld. Gebiedsmanager Karin Diederen en stedenbouwkundige Leon Borlee lichten de plannen, het proces en het stedenbouwkundig programma van eisen toe. Op de hoek Zamenhofdreef/Brailledreef worden (deels levensloopbestendige) woningen gerealiseerd voor studenten, senioren en starters op de woningmarkt. Daarnaast komen er ruimten voor kleine bedrijven en maatschappelijke initiatieven. De eerste bewoners kunnen er naar verwachting in 2019 hun intrek gaan nemen. De gemeente Utrecht heeft al lange tijd de wens om de NPD-strook te herontwikkelen, maar die moest als gevolg van de economische crisis worden opgeschort. In 2014 werd er een nieuw begin gemaakt; de gemeente (eigenaar van de strook) nam toen het initiatief voor een organische aanpak: waar kansen werden gezien, werd gestart. Zo wordt er in samenwerking met de eigenaar van Shoppingcenter Overvecht gewerkt aan verbetering van de openbare ruimte. Voor informatie wordt verwezen naar de website van Centrum Overvecht. Kort geleden werd er in Club 1001 een initiatievenmarkt gehouden; mensen konden daar zelf suggesties doen voor nieuwe woon- en zorginitiatieven op de NPD-strook. Deze inbreng wordt doorgegeven aan de ontwikkelaar, die in een openbare aanbestedingsprocedure is geselecteerd. De belangstelling vanuit de markt was groot. In hun opzet moesten aanbieders ondermeer aangeven hoe zij vorm zouden gaan geven aan versterking en verlevendiging van het centrum van Overvecht, hoe zij toekomstige bewoners en gebruikers zouden laten participeren in het proces en hoe zij met duurzaamheidseisen zouden omgaan. Bij de selectie heeft de gemeente gebruik gemaakt van eigen deskundigheid en van inbreng uit de groepen die op de NPD-strook gaan wonen en/of werken. 1

Ervaringen Jasper Fastl, voorzitter wijkraad Overvecht, vindt het plezierig dat de wijkraad al in een vroeg stadium werd gevraagd om mee te denken, in het bijzonder over het aspect participatie. De wijkraad is erover te spreken dat mogelijk toekomstige bewoners nu al worden betrokken. Siebren Teule (VIDIUS Studentenunie) noemt het 'een leerzaam traject'. Leuk om alle creatieve en vooruitstrevende ideeën in uitvoering te zien! Toelichting Stedenbouwkundig programma van eisen 'Gezonde verstedelijking,' dat was de opgave, licht Leon Borlee toe. Belangrijk aandachtspunt is de beperking van milieuhinder; de strook bevindt zich immers pal aan een verkeersknooppunt. Er zijn nu alleen maar winkels in het gebied, afgezien van twee bescheiden woongebouwen. De omliggende wegen zijn slecht oversteekbaar, waardoor het winkelcentrum als een 'eiland' in de wijk ligt. Voor fietsers is er vrijwel geen ruimte. Het streven is om dit winkelcentrum te transformeren tot een echt centrum vanuit het midden tot aan de randen. Op de NPD-strook zullen waarschijnlijk vier woongebouwen (één op elke hoek) verrijzen. Zij zullen samen een gesloten bouwblok vormen, waardoor er een binnentuin ontstaat een ontmoetingsplek. Door de inrichting van de plinten met andere functies ontstaat er levendigheid in het gebied. Voor de invulling hiervan zijn creatieve plannen voorhanden; de bedenkers hebben ook al nagedacht over de financiering daarvan. De NPD-strook wordt ontsloten via de Zamenhofdreef. De huidige weg (2x 2 rijstroken) wordt getransformeerd naar 2x 1 rijstrook, waardoor meteen de oversteekbaarheid zal verbeteren. Aspecten van duurzaamheid worden steeds meegenomen; 'een vanzelfsprekendheid', aldus Leon Borlee. De GPR-score geeft een indicatie van de kwaliteit en duurzaamheid van gebouwen, zie bijvoorbeeld de website van Duurzaam Wonen. Reacties en discussie Een van de raadsleden constateert dat de bouwblokken zes of zeven lagen hoog worden. Verstoren die torentjes de bezonning van het binnenterrein niet? In dit verband wordt verwezen naar het bezonningsdiagram. Alleen in de winter hebben de torens mogelijk wat invloed op het invallende zonlicht. Wat vinden de winkeliers in het winkelcentrum ervan dat de Zamenhofdreef twee rijstroken kwijtraakt? Hoe groot is de kans dat bezoekers van bewoners hun auto op de parkeerterreinen van het winkelcentrum gaan parkeren? Leon Borlee wijst erop dat alle woningen in het plan (de studentenwoningen uitgezonderd) één parkeerplaats in het eigen bouwblok krijgen. Bezoekers moeten in de openbare ruimte parkeren. Parkeeronderzoek heeft uitgewezen dat er altijd genoeg ruimte bij het winkelcentrum zal zijn, behalve op zaterdagen tussen 14.00-15.00 uur. Tijdens een presentatie van de plannen aan de winkeliers hebben zij geen bezwaren laten horen tegen het plan om de Zamenhofdreef aan te passen; dat is geen onderwerp van gesprek geweest. Problemen met de stadsbuslijn worden niet verwacht, want dankzij de nieuwe aansluitingen wordt de route van de bus niet doorkruist door mensen die afslaan naar het parkeerterrein. 2

Desgevraagd geeft Karin Diederen aan dat er minimaal 100 middeldure (particuliere) huurwoningen en koopwoningen worden gebouwd en koopwoningen; daarmee passen de plannen bij het Actieplan Middeldure Huur. Sociale woningbouw komt er niet, maar bij de studentenwoningen is de mogelijkheid van sociale huur er wel afhankelijk van de woonvorm. Verdere vragen kunnen per e-mail aan Karin Diederen worden gesteld (k.diederen@utrecht.nl) of via de website van wijkbureau Overvecht. Hierna vertrekt het gezelschap, overwegend per fiets, naar Plan Einstein. De Versnelling In Plan Einstein (Einsteindreef 92-93) sluiten de wethouders Kreijkamp (wijk) en Diepeveen (maatschappelijke ondersteuning) zich aan. Ook de media zijn er; zij houden er rekening mee dat niet iedereen wil worden gefotografeerd of gefilmd. In september 2016 ging De Versnelling 'uit de startblokken', vertelt Annemarie Reintjes (procesbegeleider). Vier pijlers: gezondheid, opvoeden & opgroeien, samenleven en werk & ondernemerschap. Het thema veiligheid werd toegevoegd toen het gebouw Einsteindreef in beeld kwam als opvanglocatie voor vluchtelingen niet vanwege de komst van de vluchtelingen in het bijzonder, maar omdat bewoners aangaven dat Overvecht al zoveel problemen heeft waar naar hun gevoel niet altijd even goed naar geluisterd wordt. De pijlers werden ingevuld met veel inbreng van wijkbewoners en professionals. Uit de analyse bleek dat Overvecht niet goed te vergelijken is met andere wijken: wat ergens anders werkt, werkt in Overvecht meestal niet meteen. Het idee was om zaken die al goed gingen, nog beter en groter te maken. Veel winst is te behalen door meer samenwerking en verbinding tussen organisaties en organisaties en bewoners in Overvecht. Overvecht is een prima wijk in de stad voor mensen die zijn aangewezen op de sociale woningvoorraad, al leidt het hoge percentage socialehuurwoningen tot instroom van kwetsbare mensen. De professionals in de wijk zijn daarop ingesteld; wie in Overvecht werkt, is daar deskundig genoeg voor. Voor bewoners geldt: in Overvecht start je toekomst! Op orde komen, meekomen en verder komen, dat is het motto van De Versnelling. Aan de organisaties in de wijk wordt gevraagd om zich te richten op de doelen van de wijk, die vaak verder gaan dan het belang van de eigen instelling. Zo ontstond het idee voor 'bijenkorven', ontmoetingsplekken in de wijk voor bewoners en professionals. Plekken waar mensen gewoon in en uit kunnen lopen, zonder ingewikkelde reserveringsregels. Voor ontmoeting, samenwerking en het uitproberen van ideeën. De Dreef is een van de eerste bijenkorven; daarnaast worden er overal in de wijk Buurtkamers geopend zoals De Klop en Burezina. Zolang er behoefte aan zulke voorzieningen is, worden ze gesteund. Armoede is een overstijgend thema; ruim 40% van de bewoners leeft op of onder het minimum. Wie alleen maar bezig is om de eindjes aan elkaar te knopen, kan niet goed meedoen in de samenleving. Een financiële bestaansbasis is belangrijk om op orde te kunnen komen. Voor de stand van zaken in de verschillende pijlers wordt verwezen naar het boekje 'Uit de startblokken' (januari 2017), vanavond mee te nemen of later af te halen bij het wijkbureau. 3

Ervaringen Helga Zorn, sociaal ondernemer en actieve bewoonster, ging het gesprek met bewoners aan en merkte dat er een verband is tussen gezondheid, inkomen, relaties, huisvesting en zo meer. Wie om wat voor reden niet meer werkt of niet meer kan werken, ontmoet vaak ook gebrek aan respect. Daarover is een boekje gemaakt: 'Ons leven kan iedereen overkomen', met behulp waarvan bewoners in gesprek willen komen met de instanties. Jan Schuin is een van de vier wijkboa's (bijzonder opsporingsambtenaar) van Overvecht. De wijkboa's leggen contact met jeugdgroepen en gaan met hen in gesprek. In het begin was er veel strijd, maar het begint beter te gaan. Bewoners geven aan dat zij het verschil beginnen te zien. Een mooi resultaat is al bereikt: er werd tijdens de jaarwisseling slechts één bushokje vernield, in plaats van de gebruikelijke tientallen. 'Mede dankzij de vele vrijwilligers en de ketenpartners' voegt Jan daaraan toe. Caroline Sarolea vertelt dat haar organisatie, Al Amal, sinds de zomer actief is in Overvecht, in aanvang in het gebied rond de SSS-dreven. In een klein gebied beginnen, is de visie van de organisatie, om de mensen die er wonen echt te leren kennen en hun vertrouwen te winnen. Het doel is om geïsoleerde gezinnen te bereiken en hen activeren, veelal mensen die alleen maar bezig zijn met overleven. Al Amal werkt veel samen met de Buurtteams. Het overbruggen van de taalkloof is een belangrijke toegevoegde waarde, want de medewerkers van Al Amal spreken bijna alle talen. Reacties en discussie Hoeveel tijd heeft er gezeten tussen het afbouwen van het Krachtwijkengeld en De Versnelling? Volgens Annemarie Reintjes is er sprake geweest van een naadloze overgang. Enkele raadsleden vragen zich af of er ook vaders meedoen aan de Ouder-babygroepen. Annemarie Reintjes erkent dat het in dit verband vaker over moeders gaat, al worden de vaders zeker wel benaderd. Het belang van een aanwezige vader wordt beslist onderkend. Welke doelen zijn er voor de vijf pijlers geformuleerd? Wanneer zijn we tevreden? Annemarie Reintjes geeft aan dat De Versnelling zich als eerste richt op de zogenoemde '-er' doelen: minder van dit, meer van dat, het ene groter en het andere beter. Daarbij wordt niets opgelegd, maar wordt samen met bewoners een richting gekozen. Na verloop van tijd zullen de doelstellingen SMART worden gemaakt. Verschilt de aanpak van de wijkboa's van die van de toenmalige straatcoaches? Er is verschil, zegt Jan Schuin, want de wijkboa's maken heldere afspraken met de jeugdgroepen en kondigen aan dat er anders wordt opgetreden als men zich daar niet aan houdt. De straatcoaches konden niet doorpakken de wijkboa's kunnen dat wel. Een van de raadsleden merkt op dat het helemaal niet is gegaan over sterke bewoners die de aanpak kunnen dragen en trekken. Hierop vertelt Annemarie Reintjes dat de Versnellingscafés wel iedere keer nieuwe mensen aantrekken, maar dat de aanpak nóg dieper de wijk in moet en dat er toch nog meer gebiedsgericht en kleinschaliger gewerkt moet gaan worden. Helga Zorn stelt dat er altijd bewoners zullen zijn die het niet alleen kunnen. Nu doet zich het effect voor dat krachtige verbinders worden overvraagd daar moeten de professionals het dus overnemen, terwijl dat nu juist de bedoeling niet was. Helga pleit ervoor om in de komende tijd aandacht te besteden aan de balans tussen deze bewonersgroepen. 4

Plan Einstein Toelichting door Niene Oepkes, beleidsadviseur vreemdelingen- en asielzaken. In 2015 werd er een dringend beroep op de gemeente Utrecht gedaan om mee te helpen bij de opvang van de sterk toenemende instroom van vluchtelingen. De gemeente heeft al sinds 1993 een asielzoekerscentrum (AZC) in de stad, en heeft dus al veel ervaring opgebouwd. De beslissing om een extra opvang in Overvecht te realiseren, stuitte op veel weerstand en boosheid. De gemeente heeft zich er sterk voor ingezet om ervoor te zorgen dat de voorziening Overvecht iets positiefs zou gaan brengen voor de hele wijk. Daarvoor werd een beroep gedaan op het Europese fonds voor Urban Innovations Actions. Met financiële ondersteuning daarvan krijgt de gemeente ruimte om te experimenteren, maar dat kan volgens Niene Oepkes niet zonder hulp van de wijk zelf. In samenwerking met Socius Wonen werden er veertig jongeren 'met hart voor Overvecht' opgespoord die in Plan Einstein zouden willen gaan wonen en zouden willen gaan fungeren als 'bruggenbouwers' tussen de wijk en de toekomstige bewoners. De nieuwkomers vluchtelingen, asielzoekers brengen kennis en ervaring mee; mislukt waren zij in hun land van herkomst over het algemeen niet. Wie zijn of haar land verlaat en het Westen weet te bereiken, is bovendien ondernemend. Er zullen dus cursussen ondernemerschap worden aangeboden, die ook openstaan voor deelnemers uit Overvecht. De cursussen worden verzorgd door de Universiteit Utrecht. Wie niet in Nederland wil blijven, heeft dan nieuwe bagage verworven, waarmee hij of zij overal ter wereld terecht kan. Andere samenwerkingspartners zijn de Volksuniversiteit (aanbod business Engels), Social Impact Factory (ondernemersplannen toetsen in de praktijk), VluchtelingenWerk Midden Nederland en Wijkbureau Overvecht. Plan Einstein is een tijdelijke voorziening; in 2018 valt het doek. We kunnen dan op een succes terugkijken als iedereen dat jammer vindt. Ervaringen Roland, lid klankbordgroep en wijkbewoner, is enthousiast over de aanpak. De klankbordgroep komt maandelijks bijeen en bespreekt dan de gang en stand van zaken. Knelpunten zijn bespreekbaar, en die worden dan ook echt onderzocht en teruggekoppeld voorbeeld: het parkeerknelpunt na de komst van de naastgelegen school. 'Wat is goed en/of leuk voor de wijk en wat is er mogelijk?' Die vraag staat centraal. De raadsleden vragen zich af of er naast het enthousiasme ook kritiek is. Roland vertelt dat de sfeer in de klankbordgroep overwegend constructief en positief is. Negatieve signalen zijn er echter ook wel; op de uitnodiging voor een buurtlunch, georganiseerd door bewoners van Plan Einstein, kwamen enige negatieve, maar ook bezorgde reacties. 'Plan Einstein is een linkse bubbel', werd gezegd. De bewoners hebben de ervaring dat rechtsmensen er niets van moeten hebben en ook niet willen komen kijken. Socius is een jongerenhuisvester die gespecialiseerd is in de transformatie van kantoor- naar woongebouwen, met grote betrokkenheid van de toekomstige bewoners. De organisatie heeft veel ervaring met de huisvesting van gemengde groepen. Pim Koot en Ton van Rijswijk (Socius Wonen) hebben veel mensen ontmoet die iets voor Plan Einstein willen doen, maar daar ook kritische vragen over stellen. De leden van de klankbordgroep zijn daar goede voorbeelden van. Er wonen sinds 1 november jl. 38 jongeren in Plan Einstein, waarvan 2/3 deel afkomstig uit Overvecht. In de selectieprocedure hebben zij gemotiveerd waarom zij juist hier willen wonen. Er is een 5

wachtlijstje voor de woningen. Het is de bedoeling dat de jongeren 'de wijk naar binnen gaan halen'. De ideeën daarvoor beginnen los te komen. Durf risico's te nemen, is het pleidooi van Socius, geef vrijdenkers de ruimte! De bewoners Mo Saiah en Paul Kleine verzekeren de raadsleden ervan dat zij een warm welkom voorbereiden, maar dat zij aanvankelijk ook wel kritisch waren: hoe kun je nu een verbinding maken tussen een opvangcentrum en de wijk, terwijl er binnen diezelfde wijk al nauwelijks verbinding is? Het zou mooi zijn als alle bewoners huidige en toekomstige zouden openstaan voor elkaars cultuur en veel van elkaar gaan leren. Mo en Paul geven de raadsleden mee dat verbinding en participatie het allerbelangrijkste is. Contacten moeten nu worden gelegd, zodat anderen het werk kunnen voortzetten als Plan Einstein in 2018 eindigt. Participatie komt nog te weinig voor; mensen willen wel, maar weten niet hoe. 'Een samenleving waarin iedereen gelijk is aan elkaar, een samenleving waarin we tolerantie en acceptatie hoog hebben staan, een samenleving waarin we ons focussen op de emancipatie van ieder mens, waarin we een mens beoordelen op competenties en kerntaken niet op huidskleur, naam of geloof. Een samenleving waarin participatie belangrijk is, zodat iedereen kan meedenken en kan meedoen, ongeacht wie hij of zij is. Samen zorg je ervoor dat het beter wordt. Een wijk waarin de scheiding tussen arm en rijk niet zo duidelijk kunnen zien, en laten we ook de duidelijke lijn tussen rechts en links niet vergeten! Die is er in 2018 niet meer.' Dit willen de 38 bewoners de komende twee jaar bereiken. Reacties en discussie Wat is er veranderd sinds je in Plan Einstein woont? Volgens Mo zijn de bewoners in een positie gekomen waarin zij voor verandering kunnen zorgen. Plan Einstein kan voor positieve effecten in de wijk zorgen; 'vraag niet wat Plan Einstein voor jou kan doen, maar wat het voor de wijk kan doen!' De realisatie van Plan Einstein heeft lang op zich laten wachten, vult Niene Oepkes aan, onder andere vanwege de moeizame verbouwing en de opstelling van het COA. Toch gaat hier iets heel bijzonders gebeuren, is de verwachting. Wonen er ook minder succesvolle jongeren in Plan Einstein? Dat is het geval, zeggen Mo en Paul. Er woont een heel gemengd gezelschap: MBO- en HBO-studenten, ondernemers, mensen zonder werk en zo meer. De bewoners helpen en ondersteunen elkaar waar dat maar kan. Maar, vragen de twee, wat is succes eigenlijk? Dat is toch niet relevant? Laten we ophouden met het succes af te meten naar hoeveel je verdient. Sluiting Tijdens de afsluitende borrel is er nog genoeg gelegenheid om met de bewoners van Plan Einstein in gesprek te gaan daar wordt door velen gebruik van gemaakt. 6