Bureaucratische wirwar rondom statushouders Wie neemt regie in inburgering en integratie?

Transcriptie

1 01 Bureaucratische wirwar rondom statushouders Wie neemt regie in inburgering en integratie? Auteur: Maarten van Ooijen (Adviseur) Oktober 2017

2 02 Inleiding Met de plaatsing van statushouders binnen Nederlands gemeenten hebben overheden samen met maatschappelijke organisaties en vrijwilligers veel werk verricht. Lysias Advies adviseerde en assisteerde. De laatste periode is sprake van veel discussie over de taakopvatting van verschillende betrokken partijen, vanwege ervaringen en (de aanloop naar) een nieuw kabinet. Daarom heeft Lysias Advies besloten om dit voorjaar op eigen initiatief een verkenning uit te voeren naar effectief beleid en best practices op het gebied van integratie, inburgering en arbeidsparticipatie. Hier presenteren we vijf goede voorbeelden van gemeenten 1 : 1. Arbeidsintegratie en inburgering in één hand in Amersfoort De gemeente Amersfoort heeft de trajectbegeleiding voor statushouders ondergebracht bij een centrum dat ook taallessen (inburgering) geeft, namelijk het NVA Centrum voor integratie en participatie. Daardoor is de samenwerking tussen het leren van de taal, begeleiding naar werk, opleiding of sociale activering organisatorisch onder één dak gebracht. Het NVA pakt daarop door. Tijdens het intakegesprek wordt vastgesteld hoe het taalaanbod slim wordt gecombineerd met zorg, activering, opleiding of werk. Het programma waarin taalaanbod werd gecombineerd met werk, leidde tot een positief resultaat voor ruim vijftig procent van de deelnemers in het eerste jaar. 2. Waarom realiseert Haren hogere slagingscijfers bij inburgering? In de gemeente Haren zijn de slagingspercentages voor inburgering veel groter dan gemiddeld. In Haren slaagt ongeveer 85% voor het inburgeringsexamen, terwijl het landelijk gemiddelde volgens de Rekenkamer ongeveer op 39% schommelt. Deze uitschieter is geen toeval, zo blijkt uit de aanpak van de gemeente Haren. Op drie punten maakt Haren eigen keuzes: De gemeente Haren geeft aanvullend aan de inburgering participatietraining van 14 dagdelen aan inburgeraars. Tijdens de participatietraining staat de verbinding met de rest van de samenleving centraal. Er worden verbindingen gelegd tussen nieuwkomers en autochtonen, tussen nieuwkomers uit verschillende culturen en nieuwkomers en potentiele werkgevers. De inburgering start al in het asielzoekerscentrum, zodra een inschrijving in het GBA heeft plaatsgevonden. De aanpak is ontwikkeld in het Azc te Onnen, vandaar de term Onnermodel. 1 Enkele van deze gemeenten kennen we alleen op basis van gedocumenteerde informatie, voor andere gemeenten hebben wij betrokkenen gesproken en geïnterviewd om de achtergrond beter te duiden.

3 03 De inburgering wordt gedaan bij het dichtstbijzijnde ROC, zodat de statushouder bij verhuizing bij een ander ROC zijn opleiding kan afmaken. De ROC s regelen de financiën onderling, zonder tussenkomst van de statushouder. Haren koppelt verschillende bestaande budgetten en bestaande organisaties aan elkaar, waardoor voor de extra inzet wel extra middelen zijn, maar geen extra middelen gereserveerd worden. 3. Van weerstand tot succes. Plan Einstein in Utrecht Overvecht Vanwege de hoge instroom van asielzoekers, besloot de gemeente Utrecht tot uitbreiding van het aantal locaties voor asielzoekers. Maar tegen locatie was veel maatschappelijke weerstand in de buurt Overvecht. De gemeente Utrecht anticipeerde op deze weerstand, met de belofte om van de locatie een modelopvang te maken. De eerste resultaten van deze opvang zijn positief. De gemeente besloot de opvang uit te breiden en maakte de volgende keuzes: In de opvang wordt ook ruimte gemaakt voor jongerenhuisvesting voor bewoners uit de wijk. In ruil voor mee-klussen konden bewoners huurkorting krijgen. In de locatie worden vele partners feitelijk onder één dak gebracht. Het betreft de organisatie voor jongerenhuisvesting, de welzijnsorganisatie, VluchtelingenWerk, vrijwilligersorganisaties en taalaanbieders. In afstemming met het COA is de afspraak dat asielzoekers die een verblijfsstatus krijgen, ook in Utrecht worden uitgeplaatst voor reguliere huisvesting. De Universiteit van Utrecht en de Volksuniversiteit geven cursussen, onder meer in ondernemerschap. De Europese Unie steunt het project financieel. 4. Statushouders als vrijwilliger aan de slag in Nijmegen Het ministerie van SZW, de gemeente Nijmegen en lokale partners zijn al geruime tijd actief in het project Aan de slag. Samen met andere partners zoals Pharos, COA en het vrijwilligerscentrum. Het gezamenlijke doel is het stimuleren van vrijwilligerswerk door asielzoekers en statushouders in de opvangcentra. Samen met vrijwilligers uit Nijmegen pakten zij klussen op zoals het onderhoud van de groenvoorziening, hulp in zorg (activiteitenbegeleiding, wandelclubs) en bij evenementen (Koningsdag, buurtfestivals) en dergelijke. De komende jaren wordt deze aanpak verder uitgebreid naar andere gemeenten. Het Kennisplatform Integratie en Samenleving (KIS) identificeerde deze succesfactoren: Nieuwkomers die al in de gemeente wonen, werven en begeleiden (als ambassadeurs) de bewoners van asielzoekerscentra. Het bestaande veld van vrijwilligersorganisaties wordt benut, er worden geen nieuwe structuren opgericht. Het vrijwilligerswerk gebeurt in groepen waarin ook inwoners van Nijmegen participeren. Het aanbod aan vrijwilligerswerk is divers, laagdrempelig en praktisch.

4 04 5. Statushouders als (zelfstandig) ondernemer Op verschillende plekken is het statushouders gelukt om als ondernemer aan de slag te gaan. Zelfstandig ondernemerschap, of ondernemerschap in bijvoorbeeld de horeca. Voor het ontwikkelen van ondernemerschap zijn diverse maatschappelijke initiatieven actief. Zij stimuleren economische zelfstandigheid door middel van intensieve coaching, (online) lesmodules, trainingen en ontwikkeling van ondernemersvaardigheden. Bij het zoeken naar investeerders, het uitwerken van een businessplan en (soms) verwerven van startkapitaal is de hulp van gemeenten nodig. Een recent project in het kader van het Europees Fonds voor Strategische Investeringen (EFSI) heeft als doel heeft migranten te laten slagen op de Finse arbeidsmarkt. Financiering vind plaats door middel van Social Impact Bonds (SIB). Bij een SIB investeren private ondernemingen in een specifiek project, met als afspraak dat de publieke sector de investeerders terugbetaalt bij succes. In Finland is nu de eerste investering gedaan via een SIB met gedeeltelijke financiering vanuit EFSI-middelen. Uitkomsten en gebruik factsheet De factsheet is een van de uitkomsten van een verkenning naar integratie, participatie en inburgering die de afgelopen maanden werd uitgevoerd. De factsheet mag u rechtenvrij gebruiken, indien u daarbij de bron vermeldt. Lysias wil graag met overheden en organisaties in gesprek over de uitkomsten en over verbetering van de lokale aanpak.

5 05 Meer informatie over de auteur: Mijn passie ligt vooral bij vraagstukken van kwetsbaarheid in de samenleving. Ik neem in opdrachten allerlei rollen aan, van adviseur tot projectsecretaris of onderzoeker. En de opgave staat bij mij altijd voorop. Successen van Maarten Maarten van Ooijen, adviseur Visie op arbeidsparticipatie van statushouders voor VluchtelingenWerk Nederland Evaluatie van duurzame veehouderij voor provincie Noord- Brabant Organisatorische positionering van inburgering. Zuidwest Nederland Assistent-secretaris Commissie Onderzoek Financiën en Huisvesting UvA Voor meer informatie:

6 06 Contactgegevens Soesterweg 310-D 3812 BH Amersfoort +31 (0)