Evaluatie van de overlast in de Breedstraatbuurt - 2014 3-meting, december 2014 Utrecht.nl/onderzoek
Colofon uitgave Afdeling Onderzoek Gemeente Utrecht Postbus 16200 3500 CE Utrecht 030 286 1350 onderzoek@utrecht.nl in opdracht van Eenheid Veiligheid Gemeente Utrecht internet www.utrecht.nl/onderzoek rapportage Veronique Linssen Rob Paridaen informatie Veronique Linssen 030-286 0419 foto omslag Robert Oosterbroek bronvermelding Het overnemen van gegevens uit deze publicatie is toegestaan met de bronvermelding: afdeling Onderzoek, gemeente Utrecht December 2014
Samenvatting Achtergrond De Breedstraatbuurt in Utrecht is een buurt waar veel verschillende voorzieningen en activiteiten in een klein gebied samenkomen. De buurt wordt over het algemeen als prettig ervaren door bewoners, ondernemers en bezoekers. Desondanks zijn er al enkele jaren overlastproblemen die de leefbaarheid aantasten. In 2008 is de gemeente Utrecht daarom gestart met een buurtaanpak om de overlast op termijn terug te dringen. Om deze aanpak te monitoren en beter te kunnen afstemmen op actuele wensen van ondernemers en bewoners, voert de afdeling Onderzoek periodiek metingen uit. In dit rapport staan de resultaten van de 3-meting uit 2014, waarbij gekeken is naar geregistreerde overlast (politieregistraties en het bewonersmeldingen), overlast volgens bewoners (via onderzoek onder 160 bewoners), de ervaringen van enkele ondernemers en een verkeersonderzoek. Prettig wonen Vrijwel alle bewoners vinden het prettig wonen in de Breedstraatbuurt (97%) en sinds 2009 is dat oordeel aanmerkelijk verbeterd. Een meerderheid (59%) vindt dat de buurt de laatste jaren vooruit is gegaan en het aandeel bewoners dat zich zorgen maakt over de toekomst van de buurt is gedaald naar 4%. Ook is er ten opzichte van de meting in 2012 een duidelijke groei van het aandeel bewoners dat zich verantwoordelijk voelt voor de buurt. Al met al heeft dit alles er niet toe geleid dat bewoners zich veiliger zijn gaan voelen. Gevoelens van onveiligheid zijn op ongeveer hetzelfde niveau gebleven als in 2012. Ontwikkeling achtergrondkenmerken Breedstraatbuurt 2009-2014 Ontwikkeling Ontwikkeling 2009 2011 2012 2014 in % punten 2012-2014 in % punten 2009-2014 % prettig in de buurt 86% 89% 95% 97% +2 +11 % verantwoordelijk voor de buurt 77% 80% 69% 84% +15 +7 % negatieve toekomstverwachting 13% 24% 8% 4% -4-9 % verhuizen 28% 31% 22% 21% -1-7 % onveilig gevoel in de buurt 36% 54% 43% 41% -2 +5 % vaak onveilig gevoel in de buurt 7% 15% 10% 9% -1 +2 aantal inwoners (per 1-1) 2.464 2.506 2.514 2.525 Bron: Bewonersenquête Breedstraatbuurt 2009, 2011, 2012, 2014 vetgedrukt=significant verschil Bewoners die zich wel eens onveilig voelen ervaren overigens niet vaker (specifieke) overlastproblemen dan bewoners die zich wél veilig voelen in de buurt. 3
Minder vernieling, autokraak en geweld Het aantal geregistreerde misdrijven in de Breedstraatbuurt in de eerste helft van het jaar schommelt rond de 400. Drie jaar geleden waren dat er circa 500. Delictsoorten die in de eerste helft van 2014 duidelijk minder voorkomen dan in voorgaande jaren zijn vernieling, autokraak en schending van de lichamelijke integriteit (waaronder geweld, bedreiging, mishandeling, straatroof). In de eerste helft van 2014 zijn er bij de Meldkamer van de politie 148 overlastmeldingen binnengekomen, een daling van 10% ten opzichte van 2013. Drugs niet meer op nummer één in overlast top-drie Tijdens de meting van 2012 stond drugsoverlast nog op de eerste plek van frequent ervaren overlast, in 2014 is dat geluidsoverlast. Rommel op straat staat nu op de tweede plek en drugsoverlast op de derde. Sinds de eerste overlastmeting in 2009 is er een aanmerkelijke daling van diverse vormen van overlast in de buurt. Dat geldt met name voor jongeren op straat, prostitutie en rommel op straat. Ook de overlast van drugsgebruik (met name van softdrugs) is merkbaar gedaald. In de afgelopen twee jaar is de overlast van prostitutie sterk gedaald, wat met name het gevolg is van het sluiten van de raamprostitutie in de Hardebollenstraat. Daar staat tegenover dat nu meer bewoners dak- en thuislozen en rommel op straat tot de meest ernstige buurtproblemen rekenen. Frequent* ervaren overlast in de Breedstraatbuurt 2009 2011 2012 2014 Ontwikkeling In %-punten 2009-2014 geluidsoverlast 83% 70% 68% 72% -11% rommel op straat 85% 68% 61% 68% -17% druggebruik/handel (totaal) 75% 79% 69% 64% -11% mensen die uitgaan 64% 56% 61% 61% -3% jongeren op straat 79% 66% 63% 59% -20% drugsgebruik/handel (soft) 69% 73% 60% 57% -12% verkeersoverlast 57% 51% 47% 56% -1% dak- en thuislozen 57% 59% 44% 54% -3% drugsgebruik/handel (hard) 58% 71% 62% 52% -6% cafés/restaurants/snackbars 28% 15% 22% 23% -5% coffeeshops** - - - 17% - terrassen** - - - 12% - tippelen/afwerken op straat 24% 23% 17% 6% -18% raamprostitutie 17% 15% 14% 1% -16% Bron: Bewonersenquête Breedstraat 2009, 2011, 2012, 2014 * soms/vaak last ** nieuwe antwoordcategorieën in 2014 vetgedrukt=significant verschil met voorgaand jaar/met 2009 (laatste kolom) 4 3-meting overlast Breedstraatbuurt, december 2014
Overlast wordt vooral in verband gebracht met uitgaanspubliek, drugsgebruik en jongeren. Een sinds 2012 sterk gegroeide rol wordt toebedacht aan dak- en thuislozen en uitgaanspubliek. Overlast wordt het meest s nachts ervaren (81%), gevolgd door de avonduren. Ruim een kwart van de bewoners ervaart ook overdag overlast. Het aandeel bewoners dat de overlast in de buurt erg hinderlijk vindt is jaar op jaar gedaald, ten gunste van het aandeel dat weinig hinder ondervindt. Voor de meeste vormen van overlast zit de Breedstraatbuurt op het niveau van de wijk Binnenstad. Er is wel minder overlast van horeca en meer van drugsgebruik- en handel. Nieuwe aanpak opgemerkt De in 2013 gestarte intensievere aanpak van overlast in de buurt is bekend bij 61% van de bewoners. Als onderdeel van die aanpak weten bewoners vooral het intensiever toezicht spontaan zelf te noemen (37%), gevolgd door het weren van verdachte personen (14%). Ook het weren van prostitutie is relatief vaak spontaan genoemd (14%). Als bewoners een maatregel niet spontaan noemden, dan werden ze geholpen door de interviewer (interviewer las maatregelen dan op). Als we dit optellen bij de spontane bekendheid dan hebben we de totale bekendheid van een maatregel. Voor intensiever toezicht komt deze uit op 66% en voor het weren van verdachte personen is de totale bekendheid 35%. Verkeersdruk en hinderlijk autoverkeer gedaald Uit de verkeersmeting in de Breedstraatbuurt blijkt dat de totale verkeersdruk is gedaald ten opzichte van de meting in 2012. Dat komt door de lagere verkeersbelasting van de kruising Predikherenkerkhof/Breedstraat. Minder verkeer op die kruising kan verband houden met het sluiten van de coffeeshop Koffiedik. Op de kruising van de Wijde Begijnestraat met de Van Asch van Wijckskade is er wat meer verkeer gemeten. Net als in 2012 kan hinderlijk gedrag van automobilisten nauwelijks worden toegeschreven aan bezoekers van coffeeshops. De totale hinder van overlast gevende automobilisten is in 2014 duidelijk lager dan in 2012. 5
Drugsoverlast nog steeds sterk aanwezig volgens enkele ondernemers Het dealen en gebruik van harddrugs is volgens enkele ondernemers van het bestuur van de ondernemersvereniging nog steeds de belangrijkste bron van overlast in de Breedstraatbuurt. Volgens deze ondernemers werd het eind 2013/begin 2014 wat rustiger in de Breedstraatbuurt, maar halverwege het jaar keerde de drugsoverlast weer terug. Ze beseffen dat de dealers van harddrugs moeilijk zijn aan te pakken en dat de benodigde politie-inzet daarvoor onevenredig groot moet zijn. De aanpak kan volgens de ondernemers dan ook het best vanuit een positieve benadering worden ingestoken: maak de buurt mooi, open, licht en sociaal. Dan geef je de wijk uitstraling en maak je duidelijk dat er geen ruimte is voor dealers. 6 3-meting overlast Breedstraatbuurt, december 2014
Inhoudsopgave Samenvatting 3 Inleiding 9 1 Buurtschets Breedstraatbuurt 11 2 Geregistreerde criminaliteit en overlast 15 3 Door bewoners ervaren overlast 21 4 Verkeersoverlast 29 5 Overlast volgens ondernemers 33 Bijlagen 37 7
8 3-meting overlast Breedstraatbuurt, december 2014
Inleiding De Breedstraatbuurt in Utrecht is gelegen aan de noordrand van de Utrechtse binnenstad en het winkelgebied. Bijzonder aan de buurt is dat er veel verschillende voorzieningen en activiteiten in een klein gebied samenkomen: (historisch) wonen, horeca, daklozenopvang, coffeeshops, winkels, etc. Het woon-, werk- en leefmilieu wordt over het algemeen gewaardeerd door de bewoners, ondernemers en andere gebruikers van de buurt. Desondanks kampt de buurt al een aantal jaren met overlastproblemen die de leefbaarheid aantasten. Het gaat hierbij om een opeenstapeling van diverse soorten overlast, veroorzaakt door onder andere overlastgevoelige bedrijvigheid en voorzieningen in een beperkt geografisch gebied. Alle betrokkenen (bewoners, winkeliers, gemeente, politie) willen dat de leefbaarheid, de veiligheid en het vestigingsklimaat in de buurt verbeteren. In 2008 is de gemeente Utrecht begonnen met een buurtaanpak met een doelgericht en integraal karakter, gebaseerd op de principes van gebiedsmanagement. In december 2011 werd een nieuw plan van aanpak vastgesteld, toen bleek dat het gebruik en dealen van harddrugs waren uitgegroeid tot de grootste bron van overlast in de buurt. Eind 2013 is gestart met de intensivering van de aanpak, met onder andere het vereenvoudigen van het opleggen van gebiedsverboden, het benoemen van een winkelstraatmanager en het houden van veiligheidsschouwen. Monitoren buurtaanpak Om de aanpak in de Breedstraatbuurt te monitoren en beter te kunnen afstemmen op actuele problemen en wensen van ondernemers en bewoners, voert de afdeling Onderzoek van de gemeente Utrecht periodiek metingen uit. In 2009 is een 0-meting uitgevoerd. Om te achterhalen of de overlastsituatie verbetert en de aanpak de gewenste resultaten boekt zijn in 2011, 2012 en 2014 herhalingsmetingen uitgevoerd. Deze onderzoeken bestaan telkens uit verschillende onderdelen. Zo wordt gekeken naar de geregistreerde overlast, zoals die blijkt uit politieregistraties en het Bewonersmeldingensysteem van de gemeente. Daarnaast wordt via een huis-aan-huis onderzoek gevraagd naar het oordeel van de bewoners (face-to-face). Voor de 3-meting hebben 160 bewoners hun mening gegeven. Ook de ervaringen van enkele ondernemers 1 zijn in het onderzoek betrokken. Tot slot is via een verkeersonderzoek de verkeersoverlast in beeld gebracht en is specifiek nagegaan in welke mate bezoekers van coffeeshops zorgen voor verkeersoverlast. Met al deze gegevens wordt de ontwikkeling van de (ervaren) overlast in de Breedstraatbuurt in kaart gebracht en kan de overlastaanpak indien nodig bijgestuurd worden. Derde herhalingsmeting Eind 2013 is de aanpak voor de Breedstraatbuurt geïntensiveerd. Met deze 3-meting wordt gekeken hoe de overlast zich ontwikkelt en of de nieuwe aanpak de gewenste resultaten boekt. Deze 3- meting bestaat uit dezelfde onderdelen als de vorige meting: politie- en gemeenteregistraties, een 1 Voor de 3-meting is met drie ondernemers van het bestuur van de winkeliersvereniging van de Breedstraatbuurt een groepsgesprek gevoerd. Na de 3-meting heeft er nog een (aanvullend) winkeliers- en passantenonderzoek plaatsgevonden in de Breedstraatbuurt. Daarvoor zijn 25 winkeliers en 100 passanten bevraagd. De resultaten daarvan staan in een aparte rapportage. 9
bewonersonderzoek, een gesprek met enkele ondernemers van de ondernemersvereniging en een verkeersonderzoek. De uitkomsten van de 3-meting worden beschreven in dit rapport, waarbij een vergelijking wordt gemaakt met de resultaten uit de eerdere metingen. Bovendien worden de resultaten voor de Breedstraatbuurt waar mogelijk vergeleken met de Binnenstad en het Utrechts gemiddelde, om de uitkomsten in perspectief te kunnen plaatsen. De gemeente Utrecht heeft zich als doel gesteld om op termijn de overlast in de Breedstraatbuurt terug te dringen tot het niveau van de Binnenstad. Naast de 3-meting wordt er aanvullend onderzoek gedaan onder passanten en winkeliers in de Breedstraatbuurt. Hierover verschijnt begin 2015 een aparte rapportage. Overlast Dit onderzoek tracht een compleet beeld te geven van de overlast waar bewoners in de Breedstraatbuurt mee geconfronteerd worden. Overlast is per definitie een subjectieve beleving. Wat de één als overlast ervaart, stoort de ander niet en vice versa. Door verschillende jaren en gebieden (buurt, binnenstad, stad als geheel) met elkaar te vergelijken, krijgt de subjectieve beleving een context waarin ontwikkelingen in overlast objectief te interpreteren zijn. Over een aantal vormen van overlast is er consensus dat die - in welke vorm dan ook - hinderlijk en niet acceptabel zijn. Deze vormen van overlast zijn benoemd als strafbare feiten en overtredingen. De subjectieve beleving wordt dan niet gemeten, al zal ook hier de overlast verschillend beleefd worden. Leeswijzer Het rapport begint met een korte buurtschets waarin de mening van de bewoners over de Breedstraatbuurt en de ontwikkeling daarvan centraal staat. Hoofdstuk 2 beschrijft de feitelijk geregistreerde overlast en criminaliteit uit de politiesystemen (BVI/Cognossysteem) en het gemeentelijke Klanten Contact Systeem (KCS, voorheen Bewoners Meldingensysteem (BMU)). In hoofdstuk 3 komen de bewoners aan het woord, waarbij wordt ingegaan op alle vormen van ervaren overlast. In hoofdstuk 4 zijn de resultaten van het verkeersonderzoek opgenomen. Hoofdstuk 5 ten slotte geeft een beschrijving van de overlast volgens enkele leden van de ondernemersvereniging van de Breedstraatbuurt. 10 3-meting overlast Breedstraatbuurt, december 2014
1 Buurtschets Breedstraatbuurt Vrijwel alle bewoners vinden het prettig wonen in de Breedstraatbuurt (97%) en sinds 2009 is dat oordeel aanmerkelijk verbeterd. Een meerderheid (59%) vind dat de buurt de laatste jaren vooruit is gegaan en het aandeel bewoners dat zich zorgen maakt over de toekomst van de buurt is gedaald van 8% naar 4%. Ten opzichte van de vorige meting van 2012 is er een duidelijke groei van het aandeel bewoners dat zich verantwoordelijk voelt voor de buurt. Gevoelens van onveiligheid zijn op ongeveer hetzelfde niveau gebleven, en komen daarmee vaker voor dan in heel de wijk en heel de stad. Figuur 1 Begrenzing onderzoekgebied Breedstraatbuurt Bron: Google maps Inleiding De Breedstraatbuurt in Utrecht is een buurt gelegen aan de noordrand van de Utrechtse binnenstad en het winkelgebied. Bijzonder aan de buurt is dat er veel verschillende voorzieningen en activiteiten in een klein gebied samenkomen: (historisch) wonen, horeca, daklozenopvang, coffeeshops, winkels, etc. Om de leefbaarheid in de buurt te kunnen verbeteren wordt de overlast regelmatig gemonitord. Zowel in 2011 als in 2013 is er een nieuwe aanpak gestart, gericht op het terugdringen van met name de overlast van harddrugs. 11
Het gebied waar de buurtaanpak vanaf 2008 geldt, wordt begrensd door de Voorstraat, Potterstraat, de Oudegracht, de Van Asch van Wijckskade, de Begijnekade en de Wijde Begijnestraat (figuur 1). Dit gebied is iets kleiner dan de officiële buurt Breedstraat, Plompetorengracht eo. Voor het bewonersonderzoek zijn alleen adressen benaderd die binnen het gebied van de oorspronkelijke buurtaanpak vallen. Om de vergelijkbaarheid tussen de jaren te waarborgen is vastgehouden aan deze begrenzing, ook al richten nieuwe maatregelen zich op een groter gebied. In het bewonersonderzoek is aan bewoners een aantal algemene vragen gesteld over hun (woon)beleving. De resultaten hiervan worden in dit hoofdstuk gerapporteerd en vergeleken met eerdere jaren. Verbeterde buurtbeleving uit 2012 blijft gehandhaafd Het aandeel bewoners dat het prettig vindt om in de Breedstraatbuurt te wonen is groot en vertoont een stijgende lijn door de jaren heen. In 2014 vindt 97% van de bewoners de buurt prettig om in te wonen, een hoger aandeel dan in de stad Utrecht (91%) en een vergelijkbaar aandeel als in de Binnenstad (96%). Tussen 2009 en 2011 was er op verschillende vlakken sprake van een verslechtering van het oordeel van bewoners over de Breedstraatbuurt. In 2012 vond een omslag in positieve zin plaats, die ook twee jaar later gehandhaafd blijft. Bewoners beoordelen de Breedstraatbuurt in 2014 nog steeds op vrijwel alle fronten positiever dan in 2011. Het verantwoordelijkheidsgevoel van de bewoners voor de buurt nam toe en is anno 2014 op een vergelijkbaar hoog niveau als in 2011. Tabel 1 Ontwikkeling achtergrondkenmerken Breedstraatbuurt 2009-2014 Ontwikkeling Ontwikkeling 2009 2011 2012 2014 in % punten 2012-2014 in % punten 2009-2014 % prettig in de buurt 86% 89% 95% 97% +2 +11 % verantwoordelijk voor de buurt 77% 80% 69% 84% +15 +7 % negatieve toekomstverwachting 13% 24% 8% 4% -4-9 % verhuizen 28% 31% 22% 21% -1-7 % onveilig gevoel in de buurt 36% 54% 43% 41% -2 +5 % vaak onveilig gevoel in de buurt 1 7% 15% 10% 9% -1 +2 aantal inwoners (per 1-1) 2.464 2.506 2.514 2.525 Bron: Bewonersenquête Breedstraatbuurt 2009, 2011, 2012, 2014 vetgedrukt=significant verschil 1 =op basis van bewoners die zich onveilig voelen Breedstraatbuurt zeer geliefd bij bewoners vanwege locatie Het overgrote deel van de bewoners (97%) vindt de Breedstraatbuurt prettig om te wonen. Bewoners is gevraagd waarom dat zo is. Ruim 80% van de bewoners die de buurt als prettig beoordelen, geven de ligging hiervoor als reden. De buurt heeft volgens hen een centrale ligging, dichtbij het centrum en vlakbij diverse voorzieningen en faciliteiten (winkels en cafés, cultuur, station). 12 3-meting overlast Breedstraatbuurt, december 2014
Bijna 30% vindt de buurt levendig en bruisend, er is prettige drukte. Bijna een kwart vindt de buurt gezellig en sfeervol. Enkele uitspraken: Ik hou er heel erg ervan om in de stad te wonen, gezellig druk en alles dichtbij. Mooi groen en doorgaans stil, prettig contact met de buren. Mooiste plekje van de binnenstad. Veelzijdige jonge buurt, waar de dynamiek vanaf straalt. Er zijn slechts enkele bewoners (n=5) in het onderzoek die hebben aangegeven dat ze het niet prettig vinden in de Breedstraatbuurt. De redenen hiervoor hebben doorgaans met overlast te maken (geluid, rondhangende jeugd en ongure types). Enkele uitspraken: Junks trekken hier naartoe, omdat Hoog Catherijne wordt verbouwd en Koffiedik is gesloten. Veel veranderingen ten positieve, maar toch soms intimiderende sfeer. Meer bewoners vinden de buurt verbeterd en zijn optimistisch over de toekomst De meeste bewoners van de Breedstraatbuurt (59%) vinden dat hun buurt de laatste jaren verbeterd is. Dit is tot nu toe het meest positieve oordeel sinds de 0-meting van 2009. Nog maar 4% van de bewoners geeft aan dat de buurt verslechterd is. Vergeleken met 2012 zijn bewoners iets voorzichtiger als het gaat om de toekomstverwachtingen. Bijna de helft van de bewoners denkt dat hun buurt in de toekomst nog zal verbeteren, terwijl een vrijwel even groot deel van mening is dat de situatie gelijk zal blijven. Slechts 4% verwacht een verslechtering in de toekomst. Tabel 2 Ontwikkeling en toekomstverwachting buurt Ontwikkeling 2009 2011 2012 2014 2009-2014 Is uw buurt de laatste jaren beter of slechter geworden? beter 30% 27% 43% 59% +29% gelijk 40% 33% 37% 37% -3% slechter 30% 40% 20% 4% -26% Hoe denkt u over de toekomst van uw buurt? beter 60% 37% 56% 47% -13% gelijk 27% 39% 36% 49% +22% slechter 13% 24% 8% 4% -9% Bron: Bewonersenquête Breedstraatbuurt 2009, 2011, 2012, 2014 vetgedrukt=significant verschil Verantwoordelijkheidsgevoel voor Breedstraatbuurt toegenomen De binding van bewoners met hun buurt meten we aan de hand van het verantwoordelijkheidsgevoel voor de eigen buurt en de verhuisgeneigdheid. Het verantwoordelijkheidsgevoel van bewoners voor de Breedstraatbuurt is toegenomen ten opzichte van twee jaar geleden en ligt nu op een niveau dat vergelijkbaar is met het gemiddelde in Utrecht en de Binnenstad (tabel 3). 13
De verhuisgeneigdheid van bewoners van de Breedstraatbuurt is vergelijkbaar met 2012 (ruim 20%) en komt overeen met het stedelijk gemiddelde van 2012. Een recentere vergelijking met de (binnen)stad kan niet gemaakt worden, omdat de vraag niet meer is opgenomen in de Inwonersenquête. Tabel 3 Achtergrondkenmerken Breedstraatbuurt, Binnenstad en Utrecht (2014) Breedstraatbuurt Binnenstad Utrecht % prettig in de buurt 97% 96% 91% % verantwoordelijk voor de buurt 84% 88% 85% % negatieve toekomstverwachting 4% 7% 12% % verhuizen 21% -* -* % onveilig gevoel in de buurt 41% 29% 31% % vaak onveilig gevoel in de buurt 4% 2% 4% aantal inwoners (1-1-2014) 2.525 17.383 328.276 Bron: GBA, Inwonersenquête 2013, Bewonersonderzoek Breedstraatbuurt 2014, *= niet meer in Inwonersenquête vetgedrukt=significant verschil t.o.v. Breedstraat In 2014 voelen vier op de tien bewoners van de Breedstraatbuurt (41%) zich wel eens onveilig in de eigen buurt. Dit percentage is vergelijkbaar met 2012 (43%) en nog steeds hoger dan in de Binnenstad of Utrecht als geheel. Er is gekeken naar een mogelijke oorzaak voor de gevoelens van onveiligheid, door de ervaren overlast voor beide groepen bewoners (bewoners die zich veilig voelen en bewoners die zich (wel eens) onveilig voelen) te vergelijken. Er zijn wat dit betreft echter geen significante verschillen tussen beide groepen. Verder zijn er ook geen verschillen als het gaat om leeftijd of geslacht. 14 3-meting overlast Breedstraatbuurt, december 2014
2 Geregistreerde criminaliteit en overlast Het aantal geregistreerde misdrijven in de Breedstraatbuurt schommelt in de eerste helft van het jaar rond de 400. In 2011 waren dat er circa 500. Delictsoorten die in de eerste helft van 2014 duidelijk minder voorkomen dan in voorgaande jaren zijn vernieling, autokraak en schending van de lichamelijke integriteit (waaronder geweld, bedreiging, mishandeling, straatroof). Bij een vergelijking met de wijk Binnenstad en heel de stad onderscheidt de Breedstraatbuurt zich in gunstige zin met minder autokraak en minder winkeldiefstal. Relatief hoog is het aantal vernielingen, het aantal gevallen van woninginbraak en zakkenrollen, en het aantal schendingen van de lichamelijke integriteit. In de eerste helft van 2014 zijn er bij de Meldkamer van de politie 148 meldingen van overlast binnengekomen. Dat is een daling ten opzichte van de eerste helft 2013, maar vergeleken met de Binnenstad en heel Utrecht zijn er vanuit de Breedstraatbuurt veel meldingen. Inleiding In dit hoofdstuk beschrijven we de bij politie en gemeente geregistreerde criminaliteit en overlast in de Breedstraatbuurt. De politie registreert misdrijven en zowel gemeente als politie registreren bewonersmeldingen over verschillende vormen van overlast. De registraties in dit hoofdstuk betreffen incidenten in de buurt Breedstraat, Plompetorengracht e.o. Dat is een iets groter gebied dan alleen de Breedstraatbuurt. Omdat in praktijk het overgrote deel van de incidenten plaatsvindt in de Breedstraatbuurt is de afwijking minimaal. Politieregistratie misdrijven De criminaliteit wordt sinds 2013 gemeten op basis van misdrijven, dat wil zeggen niet alleen aangiften maar ook zaken van ambtshalve vervolging. Dit komt met name voor bij geweldszaken. Veel slachtoffers van huiselijk geweld bijvoorbeeld doen geen aangifte, maar op basis van door de politie verzamelde gedetailleerde informatie kan toch vervolging plaatsvinden. Ook als een slachtoffer een aangifte wil intrekken, zal daar niet zomaar gehoor aan worden gegeven. Die beslissing ligt nu officieel bij de officier van justitie. Om met voorgaande jaren te kunnen vergelijken is door de politie een nieuwe tijdreeks van misdrijven vanaf 2010 geleverd. Omdat op een andere registratiesysteem is overgegaan - van het regionale Gids-systeem naar het landlijke BVI/Cognos-systeem van de Nationale Politie - is ook de rubricering van misdrijven veranderd. 15
Politieregistratie meldingen Naast misdrijven zijn er overlastmeldingen die bij de meldkamer van de politie binnenkomen en worden geregistreerd. In maart 2012 is een nieuwe incidententabel in gebruik genomen. Deze is zodanig anders ingericht dat het niet mogelijk is om een vergelijking te maken met de jaren vóór 2012. Gegevens zijn nu beschikbaar vanaf de tweede helft 2012. Gemeentelijke registratie bewonersmeldingen Als bewoners overlast ervaren kunnen ze dat ook melden bij de gemeente. Het meldingssysteem van de gemeente brengt niet de totale overlast in beeld, omdat bewoners zeker niet altijd melding maken van overlast. Het levert wel vergelijkingsmateriaal op met de Binnenstad en heel Utrecht. De meldingen bij de gemeente werden tot februari 2014 geregistreerd in het Bewoners Meldingensysteem Utrecht (BMU). Sinds februari van 2014 is het BMU vervangen door het KCS (het nieuwe Klant Contact Systeem). Voor een vergelijking met eerdere jaren zijn de gegevens over de eerste helft van 2013 de laatst beschikbare. 2.1 Meerderheid bewoners meldt overlast niet Ontwikkelingen in geregistreerde criminaliteit en overlast zijn sterk afhankelijk van de meldingsbereidheid van bewoners. Daarom kijken we eerst naar de meldingsbereidheid en daarna naar de ontwikkelingen in de registraties. Bijna 60% van de bewoners meldt de overlast van jongeren, drugsgebruikers, bezoekers coffeeshops, uitgaanspubliek en dergelijke niet of niet meer. Een derde zegt de overlast soms te melden en een minderheid van 8% meldt overlast altijd. Dit is vergelijkbaar met 2012. Het meldingsgedrag van bewoners van de Breedstraat is in twee jaar tijd dus niet significant veranderd. Figuur 2 Meldingsbereidheid bewoners Bron: Bewonersenquête Breedstraatbuurt 2014 16 3-meting overlast Breedstraatbuurt, december 2014
2.2 Ontwikkeling geregistreerde criminaliteit en overlast Politieregistratie misdrijven Volgens de politieregistratie van misdrijven wijkt het totaalaantal in de eerste helft van 2014 niet veel af van dat in de eerste helft van 2012 en 2013. In 2010 en met name 2011 was er een aanmerkelijk hoger aantal geregistreerde misdrijven. Delictsoorten die in de eerste helft van 2014 duidelijk minder voorkomen dan in voorgaande jaren zijn vernieling, autokraak en schending van de lichamelijke integriteit (waaronder geweld, bedreiging, mishandeling, straatroof). Tabel 4 Geregistreerde misdrijven Breedstraatbuurt, eerste helft 2010 - eerste helft 2014 absoluut aantal misdrijven eerste helft 2010 eerste helft 2011 eerste helft 2012 eerste helft 2013 eerste helft 2014 vernieling e.d. 43 19 22 22 13 woninginbraak 7 17 10 10 12 autokraak 27 26 20 26 15 zakkenrollen 29 54 34 71 51 winkeldiefstal 14 7 8 8 11 diefstal van brom-, snor-, fietsen 87 94 61 54 71 lichamelijke integriteit * 76 75 51 51 38 overig 175 214 168 189 180 totaal 458 506 374 431 391 Bron: BVI/Cognossysteem politie * zedenmisdrijf, moord/doodslag, openlijk geweld, bedreiging, mishandeling, straatroof, overval Figuur 3 Aantal misdrijven Breedstraatbuurt, eerste helft 2010, 2012 en 2014 aantal misdrijven vernieling e.d. woninginbraak autokraak zakkenrollen winkeldiefstal lichamelijke integriteit overig 0 50 100 150 200 250 300 1e helft 2010 1e helft 2012 1e helft 2014 Bron: BVI/Cognossysteem politie 17
Voor zakkenrollen en de relatief grote groep overig is er een sterk wisselend beeld. Ten opzichte van het basisjaar 2010 zijn er in 2014 meer gevallen van zakkenrollen geregistreerd, maar in de eerste helft van 2014 is er weer een verbetering ten opzichte van de eerste helft van 2013. Vergelijking met Binnenstad en Utrecht Een vergelijking van het aantal misdrijven in de Breedstraatbuurt met dat in de wijk Binnenstad en in heel de stad kan worden gemaakt aan de hand van relatieve cijfers. De Breedstraatbuurt onderscheidt zich dan in gunstige zin met minder autokraak en minder winkeldiefstal. Relatief hoog is het aantal vernielingen, het aantal gevallen van woninginbraak en zakkenrollen, en het aantal schendingen van de lichamelijke integriteit. In de Breedstraatbuurt zijn er ook relatief meer overige misdrijven. Tabel 5 Geregistreerde misdrijven Breedstraatbuurt, Binnenstad, Utrecht; eerste helft 2014 absoluut aantal misdrijven relatief * Breedstraat buurt Binnenstad Utrecht Breedstraat buurt Binnenstad Utrecht vernieling e.d. 13 164 1.246 3,0 2,5 2,2 woninginbraak 12 61 1.212 9,1 6,7 8,3 autokraak 15 356 2.903 3,5 5,4 5,2 zakkenrollen 51 432 2.901 11,8 6,5 5,2 winkeldiefstal 11 426 833 42,3 85,1 53,1 lichamelijke integriteit 38 325 1.232 8,8 4,9 2,2 overig 251 1.898 4.319 58,0 28,7 7,8 totaal 391 3.802 16.448 Bron: BVI/Cognossysteem politie * per 1.000 inwoners plus arbeidsplaatsen, woninginbraak per 1.000 woningen en winkeldiefstal per 1.000 banen in de detailhandel Politieregistratie meldingen (meldingen van overlast via meldkamer politie) Voor de meldingen bij de meldkamer van de politie is door een wijziging in de registratie een vergelijking vanaf de tweede helft 2012 mogelijk. Gezien de grote verschillen in aantal meldingen in respectievelijk de eerste en tweede helft van het jaar is alleen een vergelijking per deel van het jaar zinvol. Voor beide jaarhelften zien we dan een dalende tendens in het totaal aantal meldingen. Bij vergelijking van de tweede helft 2013 met de tweede helft 2012 komt dat door minder overlast van jeugd en van individuele personen. In de eerste helft 2014 zijn er minder meldingen dan in de eerste helft 2013 door minder overlast van personen en minder overige meldingen (categorie onbekend ). 18 3-meting overlast Breedstraatbuurt, december 2014
Tabel 6 Overlastmeldingen Breedstraatbuurt bij meldkamer politie overlast van/door tweede helft 2012 eerste helft 2013 tweede helft 2013 eerste helft 2014 geluid 68 41 69 41 jeugd 33 10 26 12 persoon 163 70 139 61 onbekend 70 44 80 34 totaal 334 165 314 148 Bron: Meldkamer politie In de eerste helft 2014 zijn er bij de meldkamer van de politie uit de Breedstraatbuurt relatief veel overlastmeldingen binnengekomen. Twee tot drie keer zo veel als uit heel de Binnenstad en meer dan drie keer zo veel als gemiddeld uit heel de stad. Die hoge meldingsdichtheid in de Breedstraatbuurt is er voor alle vier de categorieën. Tabel 7 Overlastmeldingen eerste helft 2014; Breedstraatbuurt, Binnenstad en Utrecht absoluut relatief * Breedstraatbuurt Binnenstad Utrecht Breedstraatbuurt Binnenstad Utrecht geluid 41 219 1.445 9,5 3,3 2,6 jeugd 12 67 1.205 2,8 1,0 2,2 persoon 61 465 2.028 14,1 7,0 3,6 onbekend 34 202 952 7,9 3,1 1,7 totaal 148 953 5.630 34,2 14,4 10,1 Bron: Meldkamer politie * per 1.000 inwoners plus arbeidsplaatsen Gemeentelijke registratie bewonersmeldingen Het aantal bewonersmeldingen bij de gemeente is gedaald tot een verwaarloosbaar aantal. In de eerste helft van 2013 (de laatst beschikbare gegevens) zijn er in de Breedstraatbuurt 6 meldingen, wat naar verhouding minder is dan in heel de Binnenstad (maar meer dan in Utrecht als geheel). Tabel 8 Bewonersmeldingen overlast eerste helft 2014 absoluut aantal meldingen relatief (per 1.000 inwoners) Breedstraatbuurt Binnenstad Utrecht Breedstraatbuurt Binnenstad Utrecht eerste helft 2009 24 101 759 9,7 6,2 2,5 eerste helft 2010 22 78 759 8,9 4,7 2,5 eerste helft 2011 15 88 734 6,0 5,3 2,4 eerste helft 2012 3 82 731 1,2 4,9 2,3 eerste helft 2013 6 56 559 2,4 3,3 1,7 Bron: KCS 19
20 3-meting overlast Breedstraatbuurt, december 2014
3 Door bewoners ervaren overlast De door bewoners ervaren overlast kent een gewijzigde top drie. In 2012 stond drugsoverlast op nummer één. In 2014 is dit probleem naar de derde plaats gezakt en staat geluidsoverlast op de eerste plaats. Rommel op straat staat op twee. Sinds de eerste overlastmeting in 2009 is er een aanmerkelijke daling van diverse vormen van overlast in de buurt. Dat geldt met name voor jongeren op straat, prostitutie en rommel op straat. Ook de overlast van drugsgebruik (met name van softdrugs) is merkbaar gedaald. In de afgelopen twee jaar is de overlast van prostitutie sterk gedaald door het sluiten van de raamprostitutie op de Hardebollenstraat. Daar staat nu tegenover dat een toegenomen aantal bewoners rommel op straat en overlast van dak- en thuislozen tot de ernstigste buurtproblemen rekenen. Overlast wordt vooral in verband gebracht met uitgaanspubliek, drugsgebruik en jongeren. Een sinds 2012 sterk gegroeide rol wordt toebedacht aan dak- en thuislozen en uitgaanspubliek. Overlast wordt het meest s nachts ervaren (81%), gevolgd door de avonduren. Ruim een kwart van de bewoners ervaart ook overdag overlast. Het aandeel bewoners dat de overlast in de buurt erg hinderlijk vindt is jaar op jaar gedaald, ten gunste van het aandeel dat weinig hinder heeft van de diverse vormen van overlast in de buurt. Voor de meeste vormen van overlast zit de Breedstraatbuurt op het niveau van de wijk Binnenstad. Er is wel minder overlast van horeca en meer van drugsgebruik- en handel. De in 2013 gestarte nieuwe, intensievere aanpak van overlast in de buurt is bekend bij 61% van de bewoners. Als onderdeel van die aanpak weten bewoners vooral het intensiever toezicht spontaan zelf te noemen (37%). Als daar ook de bewoners bij worden opgeteld die de maatregel geholpen noemen, dan gaat het in totaal om 66%. Voor de maatregel betreffende het weren van verdachte personen is de totale bekendheid 35%. Inleiding In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de uitkomsten van het bewonersonderzoek in de Breedstraatbuurt. De door bewoners ervaren overlast is gemeten via een mondeling huis-aan-huis onderzoek. De vragenlijst is grotendeels gelijk aan die van de vorige metingen, zodat vergelijking in de tijd mogelijk is. Er is ook een aantal zaken gewijzigd. Zo is er in 2014 niet meer dieper ingegaan op de overlast van coffeeshops, met name omdat er nog maar één coffeeshop in het gebied zit (en één aan de rand van het gebied). In aanvulling op de vragenlijst van 2012 is specifiek gevraagd naar bekendheid en ervaringen met de intensievere overlastaanpak die in 2013 is geïnitieerd. 21
Bij het opstellen van de vragenlijst zijn de vragen zoveel mogelijk op eenzelfde manier gesteld als in de jaarlijkse, stadsbrede Inwonersenquête van de gemeente, zodat de uitkomsten voor de Breedstraatbuurt ook te vergelijken zijn met die voor de Binnenstad en Utrecht als geheel. Het bewonersonderzoek heeft plaatsgevonden in de laatste twee weken van september en de eerste van oktober 2014. In totaal is bij een representatieve groep van 160 bewoners van de Breedstraatbuurt een mondelinge enquête afgenomen. 3.1 Ontwikkelingen in de Breedstraatbuurt Drugsoverlast ingehaald door geluidsverlast Aan bewoners is gevraagd op welke gebieden zij soms of vaak overlast ervaren. Sinds de 0-meting van 2009 behoren geluidsoverlast, rommel op straat, drugsoverlast en jongeren op straat tot de zaken waar bewoners relatief vaak overlast van hebben. Al deze vormen van overlast laten ten opzichte van 2009 wél een dalende trend zien. De top drie van frequent ervaren overlast is veranderd. In 2012 bestond de top drie uit respectievelijk drugsoverlast (69% van de bewoners had hier soms of vaak last van), geluidsoverlast (68%) en jongerenoverlast (63%). In 2014 is deze top drie veranderd in: geluidsoverlast (72%), rommel op straat (68%) en drugsoverlast (64%). Wat drugsoverlast betreft kan gezegd worden dat de totale overlast van handel/gebruik van (hard/soft)drugs na een piek in 2011 verder lijkt af te nemen (de daling van 2014 ten opzichte van 2012 is niet significant te noemen). Ten opzichte van de 0-meting in 2009 nam vooral de handel in en het gebruik van softdrugs af. Tabel 9 Frequent* ervaren overlast in de Breedstraatbuurt 2009 2011 2012 2014 Ontwikkeling In %-punten 2009-2014 geluidsoverlast 83% 70% 68% 72% -11% rommel op straat 85% 68% 61% 68% -17% druggebruik/handel (totaal) 75% 79% 69% 64% -11% mensen die uitgaan 64% 56% 61% 61% -3% jongeren op straat 79% 66% 63% 59% -20% drugsgebruik/handel (soft) 69% 73% 60% 57% -12% verkeersoverlast 57% 51% 47% 56% -1% dak- en thuislozen 57% 59% 44% 54% -3% drugsgebruik/handel (hard) 58% 71% 62% 52% -6% cafés/restaurants/snackbars 28% 15% 22% 23% -5% coffeeshops** - - - 17% - terrassen** - - - 12% - tippelen/afwerken op straat 24% 23% 17% 6% -18% raamprostitutie 17% 15% 14% 1% -16% Bron: Bewonersenquête Breedstraat 2009, 2011, 2012, 2014 * soms/vaak last ** nieuwe antwoordcategorieën in 2014 vetgedrukt=significant verschil met voorgaand jaar/met 2009 (laatste kolom) 22 3-meting overlast Breedstraatbuurt, december 2014
Uit het bewonersonderzoek blijkt verder duidelijk dat de overlastfrequentie van prostitutie flink is gedaald. Het sluiten van de ramen in de Hardebollenstraat is slechts 1 bewoner ontgaan. Ook de overlast veroorzaakt door tippelen komt veel minder voor, maar nog steeds geeft 6% van de bewoners aan hier last van te hebben. Overlast drugsgerelateerde zaken gedaald Dat een bepaalde vorm van overlast vaak voorkomt, betekent niet direct dat mensen daar ook de meeste last van hebben. Daarom is naast de frequentie waarmee bewoners last hebben van een probleem in de buurt, ook gevraagd wat bewoners het meest stoort (tabel 10). Bewoners mochten hierbij maximaal drie antwoorden geven. Vergeleken met 2012 blijken bewoners minder last te hebben van de handel in/het gebruik van harddrugs. De overlast van rommel op straat nam daarentegen toe, waardoor beide vormen van overlast nu samen met geluidsoverlast de top drie vormen van de meest storende problemen in de buurt. Behalve voor rommel op straat is er een duidelijke toename voor de overlast van dak- en thuislozen. Het lijkt erop dat, nu het probleem van de harddrugs wat minder is geworden, andere vormen van overlast weer meer op de voorgrond treden. Vergeleken met de 0-meting uit 2009 hebben bewoners vooral minder last van jongeren op straat. Tabel 10 Van welke problemen hebben bewoners meeste last?* 2009 2011 2012 2014 Ontwikkeling 2009-2014 geluidsoverlast 36% 27% 33% 37% +1% drugsgebruik/drugshandel (hard) 25% 39% 46% 33% +8% rommel op straat 40% 18% 18% 33% -7% dak- en thuislozen 23% 10% 9% 28% +5% mensen die uitgaan 25% 6% 17% 25% 0% drugsgebruik/drugshandel (soft) 26% 34% 19% 24% -2% verkeeroverlast 29% 13% 17% 21% -8% jongeren op straat 36% 15% 18% 19% -17% cafés of restaurants 3% 2% 5% 8% +5% raamprostitutie 6% 2% 4% 2% -4% tippelen/afwerken op straat* 7% 4% 2% 2% -5% Coffeeshops** - - - 2% Terrassen** - - - 1% Bron: Bewonersenquête Breedstraatbuurt 2009, 2011, 2012, 2014 * maximaal drie antwoorden mogelijk ** nieuwe antwoordcategorieën in 2014 vetgedrukt=significant verschil met voorgaand jaar/met 2009 (laatste kolom) Uitgaanspubliek belangrijkste overlastgevers Bewoners is gevraagd wie de problemen en overlast in de buurt veroorzaken. In 2012 werden drugshandelaren het vaakst aangewezen als veroorzakers van overlast, maar in 2014 blijkt vooral het uitgaanspubliek voor problemen te zorgen, gevolgd door drugsgebruikers en jongeren op straat. 23
Werd het uitgaanspubliek in 2012 nog door 36% van de bewoners als overlastveroorzaker genoemd, twee jaar later is dat maar liefst 54%. Een mogelijke oorzaak voor deze toename is de recente opening van een nieuwe (populaire) uitgaansgelegenheid in de Breedstraatbuurt. Verder worden ook jongeren, dak- en thuislozen, buurtbewoners en drugsgebruikers (inclusief coffeeshopbezoekers) vaker genoemd dan twee jaar geleden. Tabel 11 Door wie worden problemen en overlast veroorzaakt?* 2009 2011 2012 2014 ontwikkeling 2009-2014 uitgaanspubliek 42% 18% 36% 54% +12% drugsgebruikers (w.o. bezoekers coffeeshops) 57% 46% 38% 49% -8% jongeren op straat 48% 24% 31% 46% -2% drugshandelaren (harddrugs) op straat 27% 38% 45% 41% +14% dak- en thuislozen 26% 19% 14% 37% +11% buurtbewoners 5% 1% 4% 17% +12% alcoholisten 26% 5% 6% 7% -19% bezoekers snackbar 3% 1% 1% 7% +4% prostitutie (raamprostitutie, klanten, tippelaarsters) 20% 8% 14% 6% -14% Bron: Bewonersenquête Breedstraatbuurt 2009, 2011, 2012, 2014 * meerdere antwoorden mogelijk vetgedrukt=significant verschil met voorgaand jaar/met 2009 (laatste kolom) Vergeleken met de 0-meting van 2009 worden zowel drugshandelaren als uitgaanspubliek vaker aangewezen als veroorzakers van overlast. Hetzelfde geldt voor dak- en thuislozen en buurtbewoners. Grote dalers zijn de groep alcoholisten en de prostituees en hun klanten. Zwaartepunt van overlast in avond en nacht Met het verstrijken van de dag neemt de overlast in de buurt toe. Dit aspect van de overlastproblematiek verandert niet. Van de bewoners ervaart 22% doorlopend overlast en dat percentage is meegeteld in de onderscheiden vijf periodes. In 2012 was er nog een aandeel van 18% dat doorlopend overlast ervoer. Tabel 12 Tijdstip waarop men overlast ervaart 2009 2011 2012 2014 's Ochtends (07.00-12.00 uur) 30% 24% 22% 27% 's Middags (12.00-16.00 uur) 34% 27% 25% 26% Vooravond (16.00-20.00 uur) 45% 38% 34% 41% 's Avonds (20.00-00.00 uur) 67% 72% 70% 67% 's Nachts (00.00-07.00 uur) 82% 74% 80% 81% Bron: Bewonersenquête Breedstraatbuurt 24 3-meting overlast Breedstraatbuurt, december 2014
Minder bewoners vinden overlast (erg) hinderlijk Bewoners van de Breedstraatbuurt is gevraagd hoe hinderlijk ze de totale overlast in de buurt vinden op een schaal van 1 tot 10. Een 1 betekent dat ze weinig hinder hebben, een 10 betekent erg veel hinder. De groep die veel hinder ervaart laat nog steeds een dalende trend zien en is anno 2014 zelfs beduidend kleiner dan de groep die weinig hinder ervaart. Het aandeel van deze groep met weinig hinder wordt elke meting groter (figuur 5). Figuur 4 Mate van ervaren hinder 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 1 t/m 4 5 t/m 6 7 t/m 10 (1 = weinig hinder, 10 = erg veel hinder) 2009 2011 2012 2014 Bron: Bewonersenquête Breedstraatbuurt 2009, 2011, 2012, 2014 Van de bewoners heeft 8% de overlast altijd gemeld en 33% heeft dat soms gedaan. 59% Van de bewoners heeft geen overlastmelding gedaan. Verreweg de meeste van hen geven als reden hiervoor dat de overlast niet ernstig genoeg is om te melden. Minder vaak genoemd worden: de overlast doet zich incidenteel voor, is kortdurend of hoort nu eenmaal bij het wonen in de binnenstad. Het melden van overlast gebeurt vooral bij de politie. 3.2 Breedstraatbuurt vergeleken met Binnenstad en Utrecht Voor zover mogelijk is de mate waarin verschillende vormen van overlast voorkomen in de Breedstraatbuurt vergeleken met de Binnenstad en de stad Utrecht (tabel 13). 25
Overlast van jongeren en rommel op straat vergelijkbaar met Binnenstad Bij het vaststellen van het maatregelenpakket in 2010 heeft de gemeente als doelstelling bepaald dat op termijn de (drugs)overlast in het Breedstraatgebied moet worden teruggedrongen tot het binnenstadsgemiddelde. Uit dit onderzoek blijkt dat de overlast van jongeren en rommel op straat op een vergelijkbaar niveau met de Binnenstad ligt. Het aandeel ervaren drugsoverlast ligt nog steeds boven binnenstadsniveau (tabel 13), maar het verschil wordt wel steeds kleiner (van 37% punt verschil, via 25% punt verschil naar 12% punt verschil). Als het gaat om prostitutieoverlast is er geen vergelijkingsmateriaal voor de Binnenstad en heel Utrecht. Tabel 13 Overlast Breedstraatbuurt, Binnenstad en Utrecht* Breedstraatbuurt Binnenstad Utrecht druggebruik/handel (totaal) 64% 52% 27% geluidsoverlast / lawaai verkeer en/of ander lawaai 72% 86% 76% jongeren op straat 59% 57% 57% drugsgebruik/handel (hard) 52% - - rommel op straat 68% 75% 70% mensen die uitgaan 61% 67% 28% drugsgebruik/handel (soft) 57% - - verkeersoverlast / gevaarlijk verkeer 56% 65% 58% dak- en thuislozen 54% - - cafés / restaurants 23% 38% 10% tippelen/afwerken op straat 6% - - raamprostitutie 1% - - Bron: Bewonersenquête Breedstraatbuurt 2014, Inwonersenquête 2013 * soms en vaak overlast opgeteld '-' geen informatie beschikbaar 3.3 Nieuwe, intensieve aanpak overlast In 2013 heeft de gemeente Utrecht de aanpak van de overlast in de Breedstraatbuurt opnieuw bekeken. Daaruit is toen een nieuwe, intensievere aanpak gekomen, met als doel de overlast in de buurt verder terug te dringen. Daarvoor zijn eind 2013/begin 2014 een aantal nieuwe maatregelen geïntroduceerd, waaronder intensiever toezicht van politie en BOA's (buitengewoon opsporingsambtenaren), het houden van veiligheidsschouwen, het eenvoudiger (en vaker) opleggen van verblijfsontzeggingen en het benoemen van een winkelstraatmanager. In 2014 is er twee keer een schouw gehouden. Bewoners en ondernemers geven voorafgaand aan de geplande buurtschouw hun knelpunten in de openbare ruimte door. Op basis daarvan wordt de schouwroute bepaald. Tijdens de schouw worden de knelpunten toegelicht door bewoners/ondernemers, waarna actie kan worden genomen door de verschillende professionals, die ook aanwezig zijn bij de schouw. Een verblijfsontzegging of een gebiedsverbod is een bevel van de burgemeester om zich te verwijderen en verwijderd te houden uit een aangewezen gebied voor een bepaalde tijd. Vanaf september 2013 tot 1 juli 2014 zijn er in de Breedstraatbuurt circa 170 verblijfsontzeggingen opgelegd: 140 ontzeggingen van 24 uur, 24 ontzeggingen van één maand en 7 ontzeggingen van twee maanden. 26 3-meting overlast Breedstraatbuurt, december 2014
Voor de Breedstraatbuurt is ook een winkelstraatmanager benoemd. Hij signaleert knelpunten in de openbare ruimte, is het aanspreekpunt voor ondernemers en bewoners en is de schakel tussen hen en de gemeente bij vraagstukken die leven in de buurt. Aan bewoners is gevraagd of ze op de hoogte zijn van deze nieuwe aanpak van de overlast in de Breedstraatbuurt. In eerste instantie konden bewoners zelf (spontaan) maatregelen noemen die hun opgevallen zijn. Aan bewoners die zelf geen maatregelen wisten te noemen zijn de vier voornoemde maatregelen voorgelegd met de vraag of ze deze kennen. Ruim 60% bewoners bekend met nieuwe aanpak overlast 61% van de bewoners geeft aan van de nieuwe aanpak op de hoogte te zijn. Een relatief hoog aandeel van 37% is (spontaan) op de hoogte van het intensiever toezicht door de politie en de buitengewoon opsporingsambtenaren (BOA s). Er is nog een aandeel van 14% van de bewoners (spontaan) op de hoogte van het opleggen van gebiedsverboden en van het aanpakken van de prostitutie. Tabel 14 Spontane bekendheid met nieuwe, intensieve aanpak overlast aandeel bewoners op de hoogte van nieuwe aanpak 61% spontane bekendheid met: intensiever toezicht van politie en BOA's (buitengewoon opsporingsambtenaren) 37% verdachte personen worden geweerd d.m.v. verblijfsontzeggingen/ gebiedsverbod 14% aanpak prostitutie / sluiten ramen Hardebollenstraat 14% de winkelstraatmanager 10% preventief fouilleren 8% sluiten coffeeshop 8% veiligheidschouw van bewoners/ondernemers langs knelpunten in de wijk 3% Bron: Bewonersenquête Breedstraatbuurt 2014 21% van de bewoners is op de hoogte van het bestaan van de overlasttelefoon en 9% heeft die ook gebeld. Meestal is het bij één telefoontje gebleven. Intensiever toezicht meest bekend bij bewoners Bij bewoners die niet zelf de maatregelen wisten te noemen, heeft de interviewer de maatregelen opgelezen met de vraag of bewoners er de afgelopen twee jaar iets van hebben gemerkt (geholpen bekendheid). Voor het intensiever toezicht geldt dat - naast de 37% die de maatregel spontaan noemt zo n 29% van de bewoners de maatregel na enige hulp van de interviewer alsnog kent. In totaal is dus 66% van de bewoners in de Breedstraatbuurt bekend met deze maatregel. Voor de maatregel betreffende het weren van verdachte personen bedraagt dat totaalpercentage 35%. 27
Tabel 15 Totale bekendheid met nieuwe, intensieve aanpak overlast spontaan bekend met maatregel geholpen bekend met maatregel totale bekendheid intensiever toezicht 37% 29% 66% weren verdachte personen 14% 21% 35% veiligheidsschouw 3% 11% 14% winkelstraatmanager 10% 10% 20% Bron: Bewonersenquête Breedstraatbuurt 2014 Overlasttelefoon bekend bij vier op de tien bewoners Om het bewoners gemakkelijker te maken om overlast te melden, is in 2009 de overlasttelefoon in het leven geroepen. De overlasttelefoon is een speciaal nummer, dat door alle bewoners die wonen in de Breedstraatbuurt en omgeving gebeld kan worden in geval van ervaren overlast. Dit nummer brengt bewoners rechtstreeks in contact met een agent en een buitengewoon opsporingsambtenaar die op dat moment werkzaam zijn in de Breedstraatbuurt en omgeving. Hierdoor kan er snel en adequaat gereageerd worden op de overlastmelding. Ruim een vijfde van de bewoners (21%) zegt de overlasttelefoon te kennen. Van deze groep heeft 44% de overlasttelefoon wel eens gebeld. De meeste van hen hebben maar één of twee keer gebeld maar er waren ook twee intensievere bellers (één bewoner belde zeven keer de overlasttelefoon en één bewoner maar liefst 15 keer). 28 3-meting overlast Breedstraatbuurt, december 2014
4 Verkeersoverlast Tijdens de meetperiode in 2014 is de totale verkeersdruk in de Breedstraatbuurt gedaald ten opzichte van de meetperiode in 2012. Dat komt door de gedaalde verkeersbelasting van de kruising Predikherenkerkhof/Breedstraat. Op de kruising van de Wijde Begijnestraat met de Van Asch van Wijckskade is er wat meer verkeer gemeten. Net als in 2012 kan hinderlijk gedrag van automobilisten nauwelijks worden toegeschreven aan bezoekers van coffeeshops. De totale overlast van automobilisten is in 2014 duidelijk lager dan in 2012. Inleiding Vanaf de buitenwijken is de Breedstraatbuurt een van de plekken waar je met de auto vrij dicht bij het stadscentrum kunt komen, bijvoorbeeld om mensen te brengen of te halen. Ook de voorzieningen in de Breedstraatbuurt zelf trekken verkeer aan. Coffeeshops zijn een veelgenoemde trekker als het om verkeer gaat. Om een zo goed mogelijk beeld te krijgen van de verkeersintensiteit in de Breedstraatbuurt en ook de verkeersoverlast (specifiek rond coffeeshops), zijn er verkeerstellingen uitgevoerd. 4.1 Verkeerstellingen op 5 locaties Net als bij de vorige metingen zijn in 2014 op de volgende vier plekken in de buurt tellingen verricht (zie ook figuur 5): Locatie 1: hoek Breedstraat / Predikherenkerkhof / Jacobijnenstraat. Locatie 2: hoek Breedstraat / Wijde Begijnestraat. Locatie 3: hoek Wijde Begijnestraat / Van Asch van Wijckskade. Locatie 4: hoek Van Asch van Wijcksstraat / Van Asch van Wijckskade. Ten opzichte van eerdere jaren is de telling Midden Breedstraat (locatie 5) komen te vervallen. Op deze locatie werd in voorgaande jaren op vrijdagavond gemeten, omdat de Breedstraat dan werd vrijgemaakt (parkeerverbod) voor de lapjesmarkt op zaterdagochtend. In het verleden waren er klachten van omwonenden over het samenscholen van jongeren met auto's op de vrijgekomen parkeerplekken. Daar is nu geen sprake meer van, omdat de lapjesmarkt tegenwoordig eerder op de avond wordt opgebouwd en het gebied daarom wordt afgezet. De telling op de Voorstraat, met de afslaande bewegingen naar de Boothstraat en de Wijde Begijnestraat (locatie 6), is toegevoegd vanwege de locatie aldaar van coffeeshop Pleasure. De verwachting is dat deze coffeeshop meer publiek aantrekt in verband met het sluiten van Koffiedik. De verkeerstellingen zijn gehouden op een donderdagavond tussen 17.00 uur en 21.00 uur. Dat is de periode van de week waarin de meeste verkeersoverlast wordt verwacht. 29