Kansen voor taal: een dubbelslag! Tessa van Velzen - Sardes Focus: Vak & Taal, Taal & Vak Voorbeeld 1: Docenten LO Voorbeeld 2: Sectie geschiedenis Voorbeeld 3: Kappers/zorg niv. 2 Discussie: de docent Nederlands
5 minuten Warming up Wat is je rol? Waar sta je als school? Is taal in het vak een gangbare of logische combinatie bij jullie op school?
Taal in het vak
Urgentie voor taal? Lage woordenschat receptief én productief Struikelen over schooltaalwoorden Moeite met begrijpend lezen Geen zin om te lezen Moeite met formuleren (schriftelijk en mondeling) Mondelinge vaardigheid blijft beperkt tot dagelijks taalgebruik Slordig en spelfouten
Viertal Ronde 1: 3 minuten A + B: meerwaarde van taal in het vak C + D: bezwaren van taal in het vak Ronde 2: 5 minuten B + C: uitwisselen meerwaarde & bezwaren A + D: uitwisselen meerwaarde & bezwaren
Meerwaarde Meer aandacht en tijd voor taal Consolideren Doorlopende lijn en samenwerking Taalrijke omgeving op school Authentieke contexten Leren op basis van ervaring Versterking van het vak
Bezwaren Het kost teveel tijd De leerkrachten zijn zelf onzeker over hun eigen taalniveau Het gaat ten koste van het doel van het vak Dat hoort bij de docent Nederlands
Gym en Taal Échte, rijke context, waarin leerlingen kunnen:.. Horen Zien Voelen Ervaren
Drie voorbeelden 1. Wat is de aanleiding? 2. Waarom doen vakleerkrachten mee? 3. Wat gebeurt er in de praktijk? 4. (didactische) handreikingen 5. Wat hebben vakleerkrachten nodig? 6. De volgende stap Herken je dit? Wat neem je mee?
Vakleerkachten LO Taal mag niet ten koste gaan van bewegen
Waarom doen gymleerkrachten mee? Verbetering motorische vaardigheden Samenwerking (ook leidinggeven & organiseren) Zelfverzekerdheid/weerbaarheid Leerlingen aan het denken zetten over vitaliteit en een gezonde leefstijl Gerichte instructie Contact met leerlingen In gesprek met leerlingen
Wat gebeurt er in de praktijk? Eigen taalaanbod Aanbod van nieuwe woorden Consolideren van woorden Interactie met leerlingen Interactie onderling stimuleren aanbod productie feedback
Eigen taalaanbod: valkuil Weinig taal: Kijk doe maar zo, let op, hier zet je af en dan doe je zo.. moeilijke taal vermijden In plaats van: Strek je armen. Pak de ringen met beide handen goed vast. Zorg dat je goed grip hebt. Zwaai met je benen en wijs met je tenen richting het plafond. Buig je benen om vaart te maken
Eigen taal aanbod Verplaatsen Afspringen Samenwerking Egoïstisch Middelmatig Veel voorkomend Overspelen Tactiek Stellen Richtpunt Vaardig Rekening houden met
Een rijk taalaanbod Bij dit fitcircuit test je je uithoudingsvermogen. Concentreer je op de oefeningen en probeer het uiterste uit jezelf te halen Verspreid je allemaal over de mat. Onthoud! Het maken van een handstand tegen de muur is een voorwaarde voor de volgende oefening. Met een schijnbeweging leid je je tegenstander af en zet je haar op het verkeerde been!
Nieuwe woorden Leerkracht legt het handballen stil en zegt: Speel het spel tactisch! Tactisch komt van tactiek en betekent dat je ergens goed over na denkt. Een tactisch spel is vaak een slim spel. Je bedenkt als team een goede tactiek. Heel snel te bal overgooien is bijvoorbeeld een tactische zet. Younes; wat vind jij nog meer tactisch?
Nieuwe woorden Semantiseren (betekenis geven): Duidelijke uitleg Uitbeelden tijdens de uitleg Uitbreiden: woord in een logische context Uitproberen: leerlingen over het woord laten nadenken Consolideren: herhalen van het woord & zinvolle interactie
Checklist! Welke woord past goed bij mijn instructie (is het een nuttig woord in mijn les)? Welke woord is onbekend voor leerlingen? Welk woord komt ook in andere contexten voor (in de les, bij muziek, bij rekenen)? Welke woord kan ik niet snel uitleggen door een afbeelding of een synoniem?
Interactie met leerlingen Leerlingen betrekken bij de instructie Samen spelregels bedenken Elkaar instructie geven Instructie aanvullen Zinvolle momenten tijdens de les De samenwerking verloopt niet goed hoe gaan we..? Wat is een goede strategie om? Wat is jouw geheime wapen? Meriam maakt een kaarsrechte handstand. Kun je stap voor stap uitleggen hoe je dat doet? Leerling betrekken bij de afsluiting van de les Kort in tweetallen reflecteren.
Oude versus nieuwe gewoonten Zelf invullen: Ik zie dat het jongleren bij de meesten goed gaat. Als het niet lukt, kun je proberen Korte, niet uitdagende vragen: Hoe ging het spel? (goed) Vragen naar woordbetekenis: Wat betekent lichaamsspanning? Leerlingen betrekken: Ik zie dat jullie druk bezig zijn met jongleren. Vertel eens kort; heb je een goede tip voor de ander? Specifiekere (gerichtere) vragen: Wat verliep er goed? Hoe zou je kunnen zorgen voor meer doelpunten? Nadenken over woordbetekenis: Waarom is lichaamsspanning bij het maken van een handstand zo belangrijk?
Interactie onderling stimuleren Morgen is het basketbaltoernooi. Hoe gaan jullie zorgen voor een optimale prestatie? Jullie spelen het spel heel fanatiek. De samenwerking verloopt alleen niet goed. Welke strategie kun je als tikker gebruiken om sneller anderen te tikken? Tips: Verschillende rollen in het spel (aanvoerder) Gezamenlijk spelregels bedenken In duo s spel nabespreken
(didactische) handreikingen Gebruik veel verschillende woorden én synoniemen Vermijd moeilijke woorden niet Bied nieuwe woorden aan Creëer momenten voor interactie Daag leerlingen uit zelf taal te gebruiken Prikkelende vragen, open vragen Échte, interessante vragen Niet zélf invullen Werk samen met andere docenten
Reacties leerkrachten De winst ligt in het feit dat je jezelf als leerkracht bewust bent van de taal die je gebruikt. Je gaat bewuster lesgeven. Aandacht voor taal is zo een verrijking van je les. Door échte, interessante vragen aan leerlingen te stellen, ontstaat er meer contact met leerlingen
Dubbele winst! Aanbod woorden Rijke taalomgeving Consolideren van woorden (cognitief complexe) taalproductie Specifiekere/ preciezere instructie Reflectiemomenten Controle van begrip Nadenken over het vak Meer contact met leerlingen Bewuster lesgeven
Wat: Wat hebben zij nodig? Bewustwording kansen voor taal/ urgentie Koppeling aan eigen lesdoelen Basiskennis taalverwerving (aanbod, productie, feedback) Basisdidactiek woordenschat (welke woorden zijn relevant? Hoe bied ik ze aan? Hoe controleer ik begrip?) Tips in goede vragen stellen Eventueel: inzicht in verschillende taalniveaus Hoe: Introductie workshop, video-coaching, succeservaringen delen, zélf ideeën opdoen, samenwerking met docent NL Kern = blijf dicht bij je vak!
De volgende stap?
Discussie: 1. Wat is de aanleiding? 2. Waarom doen vakleerkrachten mee? 3. Wat gebeurt er in de praktijk? 4. Wat hebben vakleerkrachten nodig? 5. Didactische handreikingen 6. De volgende stap Herken je dit? Wat neem je mee?
Sectie geschiedenis Aanleiding: - Leerlingen formuleren slecht - Leerlingen lezen de teksten niet - Leerlingen lijken de verbanden in teksten niet te zien - Leerlingen hebben een lage woordenschat
Waarom doen vakleerkrachten GS mee? Kern van mijn vak is dat je informatie uit bronnen interpreteert Ik wil dat leerlingen gaan genieten van de mooie verhalen uit de geschiedenis Ik wil de link leggen met de actualiteit en de geschiedenis Ik vind het frustrerend dat leerlingen over de toets struikelen. Ze geven niet gericht antwoord of lezen de vraag slecht. Wat is het onderscheid tussen.? Noem de overeenkomsten tussen Beargumenteer waarom.. Noem een verklaring
Wat gebeurt er?
Acties geschiedenisdocenten: Leerlingen lezen elke les 10 minuten (bij start, bij einde les) Leerkracht zorgt voor gevarieerd aanbod aan boeken/tijdschriften Leerkracht zorgt dat boeken zichtbaar en toegankelijk zijn In de vensterbank boeken Posters met boeken Leerkracht legt een verbinding tussen boeken en lesthema Leerkracht introduceert boeken waar zijzelf enthousiast over is Leerkracht gaat met leerlingen in gesprek over dat wat zij hebben gelezen
Opbrengsten Het levert leuke gesprekken op over een biografie van Zlatan Ibrahimovic, maar ook historische onderwerpen zoals het slavernijverleden of Anne Frank Ik merk ook dat leerlingen steeds meer vragen om leuke titels om te lezen en boeken willen lenen. Om die laatste reden hebben we van de directie toestemming gekregen om leesboeken en historische strips aan te schaffen
Bewust met leesteksten omgaan Procesgericht lezen Voor het lezen.. Leerlingen nieuwsgierig maken naar de tekst (ik wil de tekst lezen..) Grotere opdracht (ik moet de tekst lezen, want ) Vragen maken vooraf (Wat wil je weten uit de tekst?) Tijdens het lezen.. Bewust van leesstrategieën Na het lezen.. - Direct iets doen met de informatie - Andere taalvaardigheden gebruiken
Activerende werkvorm rondom het Expertmethodiek lezen 1. Tekst in 4 stukken verdelen. Iedere leerling leest 1 stuk (zelf lezen) 2. In deelgroepjes tekst behandelen (inzet op tekstbegrip) 3. Terug in kerngroep: Iedere expert vertelt over stuk tekst. Anderen stellen vragen. (Verwerking informatie) Hele groep is verantwoordelijk voor alle informatie
Vragen maken bij een tekst Leerling leest een tekst Leerling maakt vragen voor een ander Leerling krijgt vragen van de ander
Volgende stap? Docenten hebben een lijst met woorden gekregen van de docent Nederlands. (schooltaalwoorden) Zij weten nog niet goed wat zij hiermee kunnen doen.
Dubbele winst! Leesbevordering (belangrijk voor woordenschat!) Leeskilometers maken Ondersteuning bij leesvaardigheid Ondersteuning bij tekstbegrip Transfer Nederlands geschiedenis Interesse van leerlingen voor historische onderwerpen Leuke gesprekken met leerlingen Beter tekstbegrip Actievere houding leerlingen
(didactische) handreikingen Stimuleer leesplezier door een divers een aantrekkelijk aanbod Wees zelf ambassadeur van het lezen Koppel romans/tijdschriften/strips aan het thema dat centraal staat Geef leerlingen niet zomaar een tekst te lezen, maar zet op activerende lessen: Voor het lezen Tijdens het lezen Na het lezen (onthouden begrijpen integreren toepassen (S. Ebbens)
Wat hebben leerkrachten nodig? Bewust van het belang van lezen Basiskennis leesproces leerlingen Verzameling activerende werkvormen Samenwerking met docent Nederlands Afspraken onderling (10 min lezen per dag) Ondersteuning directie bij het verzamelen van verschillende leesmaterialen
Discussie: 1. Wat is de aanleiding? 2. Waarom doen vakleerkrachten mee? 3. Wat gebeurt er in de praktijk? 4. Wat hebben vakleerkrachten nodig? 5. Didactische handreikingen 6. De volgende stap Herken je dit? Wat neem je mee?
Kappersopleiding! Aanleiding Lage woordenschat studenten Commentaar vanuit de BPV Beperkte mondelinge vaardigheden Moeite met vragen stellen Matige sociale vaardigheden (beleefdheid!) Matig inzicht in beroepsbeeld en houding
Waarom doen vakdocenten mee? Ik merk dat studenten klanten niet goed te woord staan Studenten vallen in de salon negatief op door hun taalgebruik Studenten spreken net zo tegen klanten als tegen hun familie of vrienden Studenten luisteren niet goed naar mijn instructie
Wat gebeurt er? Hele team bij taalontwikkeling betrokken: Studenten Taaldocent/taalcoach Theorie- en praktijkdocenten Stagebegeleider Studieloopbaanbegeleider Praktijkopleider Klanten in de BPV Modellen in de praktijklessen
1. Kwalificatiedossier bekijken Voorbeelden Behandeling voorbereiden en afronden Maakt afspraak, ontvangt klant en rondt behandeling af Verzorgt haar en hoofdhuid Geeft advies en bevordert de verkoop van producten/diensten
Type gesprekken oefenen Informeel gesprek voeren met de klant Vakgesprek voeren met de klant Reflectiegesprek voeren met praktijkopleider Overleggen met collega s en/of leidinggevende
Gespreksvaardigheid oefenen Een gesprek beginnen Een gesprek op gang houden Omgaan met feedback Gerichte vragen stellen aan de klant Leidinggevende raadplegen Informatie verstrekken over producten en onderhoud kapsel aan de klant Non-verbale signalen herkennen
Wat gebeurt er concreet? Lessen gespreksvaardigheid voorafgaand aan de praktijkles (30 min) Vakdocenten geven taalactiverend les Samenwerking docent Nederlands en vakdocenten
Wat heeft het team nodig? Bewustwording belang van taal Koppeling taaldoelen en beroepsdoelen Training taalactiverende didactiek : handvatten om in de praktijk aan de slag te gaan Sturende en stimulerende taalcoach Punt van aandacht op de agenda Facilitering
Samenvatting Gym: taal nodig om contact met leerlingen te vergroten, preciezere instructie te geven en leerlingen te laten nadenken over het vak Geschiedenis: taal nodig om bronnen te kunnen interpreteren en plezier in het vak te krijgen Kappers/zorg-opleiding: taal nodig om klant te woord te staan en beroepshouding vorm te geven
Boodschap: Sluit aan bij je eigen vak (maak het niet te moeilijk) Onderzoek hoe/ waar taal je vak versterkt Deel ervaringen en successen met elkaar Werk samen met elkaar (met name docent Nederlands)
Kern: Geen extra materialen, middelen, trainingen maar: Inzetten op didactische vaardigheden vakleerkrachten. Activerend en effectief lesgeven. Dubbele winst! Discussie: Wat is de rol van docent Nederlands? Hoe werk je samen? Wat is bij jullie de volgende stap?