1. ONTWERPEN Duits spreken in een 4 VWO Uitgevoerd in: 4 VWO Schooljaar: 2006-2007 Uitvoeringstijd: Duits lessenserie als voorbereiding van een Voortgangstoets Spreken 1.1. Probleembeschrijving Spreken is voor de leerlingen in 4 VWO geen examen onderwerp. Ze hebben alleen maar de taalvaardigheden Lezen en Luisteren te oefenen. De leerlingen vinden de spreekopdrachten, die ik hen geef saai en nutteloos (b.v. leren van het gedicht Osterspaziergang van J. W. v. Goethe). Ze kunnen dat wat ze in de lessen leren niet in de praktijk toepassen (volg is: gebrek aan motivatie). Dus ik wil ze nu aan een opdracht zetten, die hun ondersteuning en zelfvertrouwen voor de praktijk (spontane situatie in Duitsland, Oostenrijk of Zwitserland) geeft. Meestal waarderen de leerlingen het niet dat ze Duits met mij moeten spreken. (citaat leerling: Dat hoeft toch niet, wij zijn toch niet bij Duits 2. ) Een leerling zei tegen mij: als wij al moeten spreken, waarom doen we dan niet iets waar we echt iets aan hebben? 1.2. Ontwerphypothese Mijn hypothese is: de leerlingen zijn gemotiveerder als A.) het leerboek niet het enige bestanddeel in de les is, maar er ook buiten het boek met leuke opdrachten wordt gewerkt. B.) de leerlingen zich bewust worden van hun eigen interessen, hun eigen ervaringswereld aansluiten, waarbij ze zelf hun onderwerpen kunnen kiezen. C.) de lessen meer afwisseling bieden Door deze interventies kan worden bereikt dat de leerlingen door hun betere motivatievoor het vak zelfbewuster worden als het om het spreken in spontane situaties gaat. Competentie, sociale verbondenheid, engagement en autonomie zijn de vier psychologische basisbehoeften, zo als ze bij A. Minnaert in verband met de motivatie van leerlingen genoemd worden (PowerPoint Presentatie van 14 september 2006). Ik denk als alle vier basisbehoeften aan bod komen, dan kunnen de leerlingen het best leren. Sociaal verbonden zijn ze met elkaar als ze gaan samenwerken. Daarbij kunnen zij ook engagement laten zien en zelf iets voorbereiden (verhoging van autonomie). En uiteindelijk voelen ze zich competent om te spreken en om hun eigen onderwerp te presenteren. De genoemde basisbehoeften zijn dus allemaal even belangrijk daarbij
1.3. Probleemdiagnose Beschrijving Verklaringen/oorzaken Mogelijke oplossing(en)
* De leerlingen ervaren spreken als nutteloos * Leerlingen willen zich alleen maar richten op lezen en luisteren om het examen te halen * hebben geen motivatie om te spreken * De spreekopdrachten sluiten niet bij hun ervaringswereld aan * Zijn meestaal niet uit de praktijk zo dat ze zich afvragen wat het nut is *Leerlingen hebben als het om spreekopdrachten gaat geen eigen keuzemogelijkheid * de spreekopdrachten in het boek spreeken de ll. niet aan * ze willen een praktische spreekopdracht (weet ik uit gesprekken met de leerlingen en uit gesprekken met collega s) *lesdoelen inbedden in een Microsoft PowerPoint Presentatie * afwisseling door loslaten van werken met het boek * leerlingen zelf onderwerpen laten kiezen waarover ze een presentatie voorbereiden * leerlingen bewust maken van hun eigen interessen * samenwerken in groepjes als motivatieverhoging * competitie met anderen leerlingen ik wil, dat mijn presentatie de beste is! * zelfstandig onderzoek kunnen doen op internet voor hun presentatie. ONTWERPPLAN
Claudia Frehse Berlage Lyceum Amsterdam 1. plan van eisen a.) Aan welke inhoudelijke en praktische eisen moet het onderwerp voldoen (analyse van de praktijksituatie/ de opdrachtsituatie)? Nagegaan moet worden in hoeverre de leerlingen vertrouwd zijn met het werken van Microsoft PowerPoint als voorwaarde voor een presentatie de lessen moeten een duidelijke structuur hebben de beoordelingscriteria moeten duidelijk aan de leerlingen worden uitgelegd, de leerlingen krijgen een beoordeling voor spreken B25 (computerlokaal met beamer) voor presentatie reserveren B16/ B17 (computerlokaal) 2 lesuren reserveren Om de leerlingen echt gemotiveerd te krijgen deze taak te doen, laat ik hen vrije keuze bij het onderwerp. Ze kunnen zelf kiezen, over wat ze willen spreken en hoe de presentatie er uitziet. b.) Welke elementen uit je werktheorie moeten specifiek aandacht krijgen in het ontwerp? Autonomie en Motivatie In mijn werktheorie wilde ik aan de slag met het onderwerp autonomie van de leerlingen. Ik zag, dat ze niet echt gemotiveerd zijn om Duits te spreken en dat heeft volgens mij met het feit te maken, dat ze geen eigen keuze kunnen maken als het om spreekopdrachten gaat. (Citaat werktheorie: Autonomie: Ik wil, dat een leerling in mijn les met ondersteunende hulp weet, wat hij moet leren en daarna ook zelf ziet, wat hij/zij moet verbeteren. ) De vraag is nu, hoe ik het probleem verhoging van autonomie en motivatie) in verband met mijn studiedeel ontwerpen kan aanpakken. Ik kan nastreven, Interesse bij de leerlingen te stimuleren (afwisseling in de lessen met gebruik van een PowerPoint presentatie) en inzet belonen (woorden, cijfer), keuzemogelijkheden aanbieden (zelf kiezen over welk onderwerp ze willen spreken) en kritiek bespreekbaar maken.
c.) Welke leerdoelen moeten bereikt worden met de lessenserie? de leerling kan na een voorbereidingstijd in het Duits vrij spreken de leerling is niet bang om fouten te maken de leerling voelt zich zeker als hij in een spontane situatie in het Duits moet antwoorden de leerling beheerst de Sprechhilfen für eine Präsentation de leerling kan bij de presentatie gebruik maken van PowerPoint de motivatie voor het spreken van de vreemde taal is vergroot 2. schetsmatige opzet van de lessenserie 1 e les: 1. Microsoft Power Point Presentatie presenteren In de eerste les introduceer ik het onderwerp. Daarbij ben ik van plan om een voorbeeld van een PowerPoint Presentatie te laten zien. De leerlingen kunnen vragen stellen wat het onderwerp betreft. Hoe lang moet de presentatie zijn?, Wanneer moet het af zijn?, Hoe veel pagina's moet een presentatie bevatten?, Mag ik het ook alleen doen?, 2. De beoordelingscriteria vastleggen en uitdelen Ik vind het niet handig als de leerlingen over de beoordelingscriteria zouden kunnen meepraten. Ik kan ze wel vragen wat er alles erbij hoort, maar dan toch in mijn hoofd hebben, wat ik van hun verwacht. Dan ga ik mijn idee van beoordelen (een voorbereid blaadje) uitdelen en met hun bespreken. De beoordelingscriteria zijn: 1. er is goed gebruik gemaakt van PowerPoint ( duidelijke structuur in de presentatie, passende illustraties, verzorgde lay-out et cetera 2. er is een goede samenwerking met de partner 3. er wordt goed en planmatig (door-)gewerkt. Ook tussenresultaten beantwoorden aan de gestelde eisen. 4. er worden niet veel grammaticale fouten (alleen maar na werkwoorden haben, sein kijken) gemaakt
5. de leerlingen beheersen de Sprechhilfen en hebben deze toegepast in hun presentatie Ik maak hun in deze les duidelijk dat ze voor de presentatie Duitse uitdrukkingen moeten leren, gebruiken en toepassen voor hun presentatie. De uitdrukkingen die de leerlingen moeten leren gebruiken worden in de eerste les aangeboden. 2 e les 1. Presentatie-concept maken De leerlingen moeten in tien minuten in een team met 2 personen een concept ontwikkelen: Over wat willen ze praten?, Wat is de inhoud van de presentatie?, Waarom heb ik dit onderwerp gekozen? 2. Concept presenteren door de leerlingen Iedere team krijgt tijd om zijn presentatie kort voor te stellen. Feedback van de klas goed, niet goed, je moet dat veranderen : dus ze krijgen een GO (je kunt aan de slag met je presentatie) of NO GO (verder uitwerken) van de docent! Uiteindelijk besluit de docent of ze nog iets moeten veranderen. De leerlingen geven alleen maar adviezen. 3 e en 4 e : De leerlingen werken zelfstandig aan hun presentatie. 5 e en 6 e les: Presentatie in groepjes van tweeën. De rest van de klas krijgt beoordelingsformulieren met welke ze de presentatie moeten beoordelen. Bij de beoordeling letten de ll. op verschillende aspecten op. Een groep b.v. kijkt naar de Sprechhilfen en of ze goed gebruikt worden, en een andere groep kijkt naar grammaticale fouten. Ook het evalueren zelf wordt weer beoordeeld: Aan het eind van alle presentaties geven de leerlingen de formulieren bij mij af. Als zij deze hebben goed ingevuld, krijgen zij een punt voor het onderwerp evalueren op hun eigen beoordelingsformulier. Als ze het niet doen, krijgen ze geen punt. Hierbij wordt een op de school ontwikkeld beoordelingsformulier gebruikt. 3. een onderzoeksopzet (Voldoet de lessenserie aan de ontwerpeisen?) Onderzoeksvraag
Wordt de motivatie van de leerlingen voor het vak Duits groter als ik ze m.b.v. Microsoft PowerPoint een spreekvaardigheidopdracht laat voorbereiden, waarbij zij zelf hun onderwerp kunnen kiezen? Hoe kan ik gegevens verzamelen? Er moet zo veel mogelijk bewijsmateriaal worden verzameld: 1... kijken of ze vrijer en spontaner spreken: daarvoor observeer ik hun prestaties. Aan de hand van de beoordelingsformulieren en door observatie bekijk ik wat er gebeurt, als de leerlingen Duits spreken. Gaat het vlot? Hebben ze daarbij wat zelfvertrouwen gewonnen? 2...voor het ontwerpen een vragenlijst (motivatie) uitdelen/ interview met 4 leerlingen In mondelinge interviews met een deel van de leerlingen (4of 5) kijk ik hoe de antwoord op mijn onderzoeksvraag is. 3...na het ontwerpen: opnieuw een interview met dezelfde leerlingen maken Hoe worden gegevens (statistisch) verwerkt? - in een vergelijkingsverslag van de twee interviews ( wat zijn de veranderingen, wat is gelijk gebleven) 4. planning van uitwerking, uitvoering, evaluatie, verslaglegging Wat moet uitgewerkt worden? Sprechhilfen für eine Präsentation Beoordelingsformulier voor de leerlingen Vragenlijst voor een interview Videocamera organiseren Gedetailleerde uitwerking van de lessenserie. Wanneer? begin van de 4 e periode dan hebben de leerlingen 2 uren per week onderzoeksperiode vanaf 23 april t/m 16 mei 2007 vakanties: meivakantie 30 april t/m 9 mei, Hemelvaart 17 t/m 20 mei) Evaluatie-verslag Antwoord van onderzoeksvraag verslag inleveren vanaf 16 mei, wenselijk tot 16 mei 2007 (20 mei t/m 28 mei excursie Rome
en Pinksteren)