Voorstel voor de Raad Datum raadsvergadering : 12 september 2013 Agendapuntnummer : XII, punt 5 Besluitnummer : 1049 Portefeuillehouder : Wethouder Henk Lammers Aan de gemeenteraad Onderwerp: Beleidsplan Openbare verlichting 2013-2017. Samenvatting: Het huidige beleidsplan Openbare verlichting is in 2006 vastgesteld, in de afgelopen jaren zijn diverse ontwikkelingen binnen de openbare verlichting actueel. Daarom is nieuw plan opgesteld voor de periode 2013 t/m 2017. Dit nieuwe plan geeft een beleidskader voor aanleg, beheer en onderhoud van de openbare verlichting. Door de voornemens in het vorige beleidsplan te monitoren zijn de uitgangspunten opnieuw afgewogen. Geconstateerd is dat deze op onderdelen moeten worden aangepast. De wijzigingen betreffen kaders/normen, energieverbruik, sociale veiligheid, beheer en onderhoud en nieuwbouw. Kaders/normen: - ROVL 2011 (Richtlijn Openbare Verlichting 2011). Een grote verandering ten opzichte van het eerdere plan is de nieuwe (ROVL-2011). In de ROVL wordt er eerst een keuze gemaakt tot niet verlichten, wel verlichten of te besluiten tot een alternatieve maatregel (bijv. bermplanken). Voortaan wordt er niet meer standaard vanuit gegaan dat er openbare verlichting wordt geplaatst. - Lichthinder. Het aspect lichthinder krijgt meer aandacht bij uitbreiding en vervangen van bestaande verlichtingsinstallaties. De Nederlandse Stichting voor Verlichtingskunde (NSVV) heeft over lichthinder een aantal richtlijnen en normen opgesteld (Algemene richtlijn betreffende lichthinder). Energieverbruik: - Lampen.De huidige installatie is energiezuinig. Sinds 2003 is de efficiency van de openbare verlichting sterk verbeterd. De verlichting beschikt reeds over lampen met een zeer laag verbruik. Nieuwere lamptechnieken leveren daardoor in De Wolden geen grote energie en milieuwinst meer op. Het grootschalig vervangen van de bestaande lampen door LED-lampen kost meer dan het oplevert. - Aanpassen schakeltijden.de openbare verlichting gaat aan en uit op vastgestelde tijdstippen (schakeltijden). De aanpassing houdt in dat de verlichting later aan en eerder uit gaat. Het aanpassen van de schakeltijden komt er in de praktijk op neer dat de verlichting per dag ca. 30-50 minuten minder brand. Hierdoor zal er in De Wolden een energiebesparing gerealiseerd kunnen worden van ca. 39.093 62.550 kwh en ca. 1,1-1,8 ton minder CO2. De aanpassing zal in juli/augustus 2013 plaats vinden. - Onderzoek draagvlak minder verlichtingsmasten. In het vorige beleidsplan is juist het omgekeerde gebeurd. Er is door de raad geld beschikbaar gesteld voor het bijplaatsen van lichtmasten. Inmiddels is iedereen bewuster geworden van de kosten(energie) en de duisternis en zijn er in Nederland initiatieven ontwikkeld Pagina 1 van 5
voor het verminderen van het totaal aantal masten. Het eventueel verminderen van de masten moet natuurlijk gebeuren in overleg met de diverse belangengroepen. Het draagvlak voor het verminderen van het aantal lichtmasten moet worden onderzocht samen met de inwoners en belangenverenigingen voordat er masten verwijderd gaan worden. Sociale veiligheid: - Onderzoek verdeling avond- en nachtbranders. De verlichting in de gemeente bestaat uit avond- en nachtbranders. De avondbranders gaan door de week om 24.00 uur uit en de nachtbranders blijven branden. Er is echter niet goed in beeld hoe de verdeling van deze branders is. Bij een schouw in de kern De Wijk bleek dat er geen regelmatig patroon zit in het wel of niet branden van de verlichting na 24.00 uur. Door geen regelmatige verdeling van het type brander ontstaan er donkeren vlekken in het verlichtingsbeeld in de straten. Dit geeft veel vragen en opmerkingen van de burgers. Het geeft namelijk een onveilig gevoel. Door goed in beeld te krijgen wat avond- en nachtbranders zijn kan er een regelmatig patroon aangebracht worden wat het veiligheidsgevoel zal vergroten. Beheer/onderhoud: - Regulier onderhoud. In de gemeente staan ca. 5190 stuks lichtmasten met daarop een gelijk aantal armaturen (de lampenkap) en lampen. Voor het onderhouden van de verlichting is de Kwaliteitsvisie Openbare ruimte De Wolden van toepassing. Het onderhoudsniveau is vastgesteld op B (matig) voor alle gebieden in de gemeente. Uit de beleidsschouw komt naar voren dat de verlichting voldoet aan het gevraagde niveau. - Lamp vervanging. Om de bedrijfszekerheid op het huidige niveau te houden blijven we per 5 jaar groepsvervanging(remplacering) van de lampen uitvoeren, incidentele uitval van de lampen wordt eens per drie weken hersteld. - Controle op stabiliteit voor oudere masten. Om te voorkomen dat onnodig geld geïnvesteerd wordt in vervanging van oude, maar technisch nog in goede staat verkerende lichtmasten, worden lichtmasten die ouder zijn dan 30 jaar tijdens remplacering geïnspecteerd op stabiliteit en gebreken. Wanneer uit de inspectie blijkt dat masten nog minimaal vijf jaar zonder problemen mee kunnen, en er geen andere redenen zijn om tot vervanging over te gaan, worden de masten niet vervangen. Nieuwbouw: - LED-verlichting toepassen. Bij reconstructies, waarbij meer dan 10 armaturen moeten worden vervangen, en uitbreiding/nieuwbouw locaties Led-lampen toepassen. - Eigen OV-net. Waar mogelijk wordt een eigen OV-net gerealiseerd. Er zijn binnen de gemeentegrenzen al stukjes eigen net. Bij een eigen OV-net kan de gemeente zelf werkzaamheden uitvoeren, lichtmasten aansluiten/afkoppelen, de schakeltijden aanpassen, etc. Er horen ook verplichtingen bij. De gemeente is dan formeel netbeheerder (net als bij de riolering), met alle daaraan verbonden verplichtingen, verantwoordelijkheden en financiële risico s. De kosten voor de aangegeven wijzigingen passen binnen het beschikbare budget van de openbare verlichting. Op 16 mei 2013 is het plan opiniërend besproken door de raad. Tijdens deze raadsvergadering is het plan goed ontvangen door de partijen. Er waren nog wel enkele aandachtspunten. Deze waren: 1. Het toepassen van groenlicht in het buitengebeid met name in natuurgebieden. 2. Participatie voor weghalen van lichtmasten en avond nachtbranders. 3. Standaardisatie materialen. Pagina 2 van 5
Ad 1. Groenlicht is ontstaan door een ontdekking van de offshore industrie. Een NAMecoloog ontdekte dat met name de rode component in witte verlichting leidde tot ontregeling van het ingebouwde kompas van trekvogels en ze niet of te laat op hun bestemming komen. Van de groene lampen op boorplatforms raken aanzienlijk minder aantal vogels op zee ontregeld. Als gevolg van deze ontdekking wordt de groene verlichting ook vaak toegepast bij of in natuurgebieden. Het beste is natuurlijk geen verlichting maar soms is dit toch noodzakelijk vanuit verkeers- of sociale veiligheid. Dit is ook de gedachte die uitgaat van de Richtlijn Openbare Verlichting 2011 (ROVL-2011) die in de gemeente gehanteerd gaat worden. Het plaatsen van (groene)verlichting wordt meegenomen binnen de uitvoering van het beleidsplan openbare verlichting 2013 2017. Ad 2. Het eventueel verminderen van de masten en aanpassen van de verdeling avonden nachtbranders gaat gebeuren in overleg met de diverse belangengroepen (inwoners en belangenverenigingen). Naast het verwijderen van eventuele masten in het buitengebied zal er ook gekeken worden of er masten verwijderd kunnen worden binnen de kom. Dit wordt meegenomen binnen de uitvoering van het beleidsplan Openbare verlichting 2013-2017. Ad 3. Door het aantal typen van lichtmasten, armaturen en lampen zoveel mogelijk te standaardiseren kunnen de voorraadkosten laag gehouden worden, wat zich vertaalt in lagere exploitatielasten. Slechts in bijzondere situaties ((dorp)centra) kan worden afgeweken van het standaardpakket. Dit wordt meegenomen in de uitvoering van het beleidsplan Openbare verlichting 2013 2017. Fase van besluitvorming: Besluitvormend. Ontwerpbesluit: Het Beleidsplan openbare verlichting 2013-2017 vast te stellen. Inleiding en aanleiding: Inleiding: In het Beleidsplan Openbare Verlichting zijn de kaders voor de aanleg en het beheer en onderhoud vastgelegd. De kaders geven duidelijkheid aan de inwoners en richting voor de uitvoering. Het plan past binnen het kader van de Kwaliteitsvisie De Wolden, waarin het algemene beleidskader schoon, heel & veilig is aangegeven. In het plan staat de uitwerking van het beleid, het specifieke kwaliteitssysteem en de richtlijnen voor beheer en onderhoud van de openbare verlichting in de gemeente De Wolden voor de komende vijf jaar. Aanleiding: In de afgelopen jaren zijn diverse ontwikkelingen binnen de openbare verlichting actueel. Met het beleidsplan Openbare verlichting 2013 2017 wordt rekening gehouden met deze ontwikkelingen. Problemen of vraagstukken: Beschrijving probleem: Door ontwikkelingen op technisch en maatschappelijk vlak is het beleidsplan 2006 niet meer actueel. Beoogd effect: Voor de periode 2013 2017 een beleidskader voor de aanleg, het beheer en onderhoud van de openbare verlichting. Het nieuwe kader zorgt voor nog efficiënter en duurzamer beheer en onderhoud van de openbare verlichting. Pagina 3 van 5
Ontwerpbesluit: toelichting en argumentatie: Toelichting ontwerpbesluit: Beheer & onderhoud Dit beleidsplan beschrijft welke wijzigingen we in de jaren 2013 t/m 2017 in het beheer en onderhoud gaan doorvoeren. Het plan vormt de basis voor het uitwerken van de uitvoeringsplannen voor de komende jaren en verbeterpunten voor een efficiënter beheer en onderhoud van de openbare verlichting met daaraan gekoppeld de beschikbare budgetten. Normen/richtlijnen Een grote verandering is dat er een nieuwe richtlijn gehanteerd gaat worden voor het plaatsen van openbare verlichting. Het gaat dan om de Richtlijn Openbare Verlichting 2011 (ROVL-2011). Deze vervangt de inmiddels verouderde richtlijn NPR 13201-1, uit het vorige beleidsplan. In de ROVL wordt er eerst een keuze gemaakt tot verlichten, niet verlichten of te besluiten tot een alternatieve maatregel voordat er begonnen wordt met ontwerpen. Er wordt dus niet standaard vanuit gegaan dat er verlichting geplaatst wordt. We gaan selectiever om met het uitbreiden van de installatie. Maatregelen/beleidsontwikkelingen Het beleidsplan openbare verlichting 2013-2017 komt in hoofdlijnen overeen met het huidige beleidsplan openbare verlichting 2006-2010. Er zijn een aantal nieuwe maatregelen/beleidsontwikkelingen als planvorming opgenomen. Deze zijn onderzoek naar draagvlak voor verwijderen van verlichtingsmasten, onderzoek en zonodig aanpassen van de verdeling avond- en nachtbranders, controle op stabiliteit voor oude masten hoger dan 5,5 m. Argumenten ontwerpbesluit: Actueel beleidskader. Kanttekeningen: Alternatief beleid: Geen verbeteringen in beheer en onderhoud doorvoeren. Financiële effecten: De kosten voor de maatregelen/beleidsontwikkelingen passen binnen de bestaande exploitatie van de openbare verlichting. In 2014 zal er door het aanpassen van de aanen uitschakeltijden van de openbare verlichting (b&w besluit nr. 814, 19 februari 2013) een besparing zijn op de energiekosten. Het plan is uitvoerbaar binnen de beschikbare middelen. Personele effecten: Juridische effecten: Participatie- en communicatieparagraaf: (in te vullen aan de hand van de menukaart) Burgers en belangengroepen zijn en worden betrokken bij het onderzoek naar draagvlak voor de omvang van het aantal verlichtingsmasten en het onderzoek naar verdeling avond- en nachtbranders. Fatale termijnen: Pagina 4 van 5
Aanpak en uitvoering: Uitvoering van de maatregelen staan gepland in de periode 2013 2017. Bijlagen (alleen digitaal): - Beleidsplan openbare verlichting 2013-2017. Zuidwolde, 29 augustus 2013 Burgemeester en wethouders van De Wolden, secretaris Nanne Kramer burgemeester Roger de Groot Pagina 5 van 5