RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEITSONDERZOEK De Spinaker, lesplaats Transferium (JeugdzorgPlus) Plaats : Heerhugowaard BRIN nummer : 18ZJ OKE 06 VSO Onderzoeksnummer : 150222 Datum onderzoek : 3 december 2012 Datum vaststelling : 5 februari 2013
Pagina 2 van 14
INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING............................................ 5 2 BEVINDINGEN.......................................... 7 3 TOEZICHTARRANGEMENT................................. 14 Pagina 3 van 14
Pagina 4 van 14
1 INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs voerde op 3 december 2012 een onderzoek uit op de Spinaker, locatie Transferium - Jeugdzorgplus instelling - te Heerhugowaard om een oordeel te kunnen uitspreken over de kwaliteit van het onderwijs en over de naleving van wet- en regelgeving. De school verzorgt voortgezet speciaal onderwijs aan jongeren in de leeftijd van 12 tot 18 jaar die voor een intensieve behandeling van Stichting Parlan zijn geplaatst in Transferium Jeugdzorg. De verblijfsduur van de jongeren varieert van enkele dagen tot ruim een jaar. Toezichtkader De inspectie baseert zich bij het onderzoek op het Toezichtkader speciaal onderwijs en voortgezet speciaal onderwijs 2012. Dit toezichtkader bevat een waarderingskader voor het speciaal onderwijs en een waarderingskader voor het voortgezet speciaal onderwijs. In haar jaarwerkplan verantwoordt de inspectie welke wettelijke aspecten zij onderzoekt. Meer informatie over het jaarwerkplan en het nieuwe toezichtkader voor (voortgezet) speciaal onderwijs is te vinden op www.onderwijsinspectie.nl. Aanleiding De Spinaker, locatie Transferium, startte in november 2010 als nieuwe school bij de Jeugdzorgplus instelling Transferium. In april 2011 vond een gezamenlijk oriënterend bezoek plaats van de Inspectie Jeugdzorg en de Inspectie van het Onderwijs. In september 2011 voerde de Inspectie van het Onderwijs voor het eerst een onderzoek uit en gebruikte daarvoor een beperkt aantal kwaliteitsindicatoren. De inspectie constateerde toen enkele tekortkomingen in het (ortho)didactisch handelen en in de leerlingenzorg. Ook bij de naleving van enkele wettelijke voorschriften stelde de inspectie tekortkomingen vast. Deze tekortkomingen zijn beschreven in het inspectierapport dat is vastgesteld op 10 november 2011. De inspectie voert nu voor het eerst een kwaliteitsonderzoek uit met alle kernen normindicatoren van het waarderingskader, om eventuele risico's vast te stellen op het gebied van de kwaliteit van het onderwijs en de naleving van weten regelgeving. Onderzoeksopzet Pagina 5 van 14
De inspectie beoordeelde uit het toezichtkader van 2012 alle indicatoren van de kwaliteitsdomeinen leerlingenzorg, onderwijsleerproces en kwaliteitszorg. Deze rapportage is gebaseerd op: - Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. - Analyse van documenten die de school aan de inspectie toestuurde en die zicht bieden op de ontwikkeling van de school. - Onderzoek op locatie waarbij de inspectie: dossiers, waaronder ontwikkelingsperspectieven, bestudeerde en beoordeelde; gesprekken voerde met de directie, de commissie voor de begeleiding, afvaardiging van de leraren en een aantal leerlingen; de onderwijspraktijk observeerde tijdens tien lessen; haar bevindingen en de conclusie besprak met het bevoegd gezag en de directie. Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staan de bevindingen uit het onderzoek op het gebied van de onderwijskwaliteit en de wettelijke voorschriften. Daarna volgt een beschouwing waarin de inspectie de tekortkomingen toelicht en de schoolontwikkeling waar mogelijk in samenhang beschrijft. Hoofdstuk 3 bevat het toezichtarrangement. Pagina 6 van 14
2 BEVINDINGEN 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabel vermeldt de inspectie welke indicatoren zij bij dit onderzoek heeft betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige Waarderingskader voortgezet speciaal onderwijs 2012. De bevindingen staan weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de school de desbetreffende indicator heeft gerealiseerd. De inspectie onderzocht daarnaast of de school voldoet aan de naleving van enkele wettelijke voorschriften. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) De normindicatoren zijn gemarkeerd met een asterisk (*). Kwaliteitsaspect 1 De opbrengsten liggen op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 1 2 3 4 5 1.1 Aan het eind van de schoolperiode bereiken de leerlingen een eindniveau dat voldoet aan de landelijke standaarden voor leerresultaten. 1.2 Aan het eind van de schoolperiode bereiken de leerlingen een eindniveau dat voldoet aan de landelijke standaarden voor sociale opbrengsten. 1.3 De gerealiseerde uitstroombestemmingen van de leerlingen liggen ten minste op het niveau van de landelijke standaarden voor opbrengsten. 1.4 De school voldoet aan de landelijke standaard voor bestendiging. Kwaliteitsaspect 2 De school begeleidt de leerlingen aan de hand van hun ontwikkelingsperspectief, zodat zij zich naar hun mogelijkheden ontwikkelen. 1 2 3 4 2.1* De school stelt bij plaatsing voor iedere leerling binnen zes weken een ontwikkelingsperspectief vast. Pagina 7 van 14
Kwaliteitsaspect 2 De school begeleidt de leerlingen aan de hand van hun ontwikkelingsperspectief, zodat zij zich naar hun mogelijkheden ontwikkelen. 1 2 3 4 2.2* De school gebruikt een samenhangend systeem van (waar mogelijk genormeerde) instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen. 2.3* De school stelt vast of de leerlingen zich ontwikkelen conform het ontwikkelingsperspectief en maakt naar aanleiding hiervan beredeneerde keuzes. 2.4* De school voert het onderwijs en de ondersteuning planmatig uit. 2.5 De school kent structurele samenwerking met ketenpartners waar noodzakelijke interventies op leerlingenniveau haar eigen kerntaak overschrijden. 2.6 De mentoren stimuleren het welbevinden en de motivatie van de leerlingen. Kwaliteitsaspect 3 De aangeboden leerstofinhouden bereiden de leerlingen voor op vervolgonderwijs en samenleving. 1 2 3 4 3.1* De school hanteert een leerstofaanbod voor de kernvakken van het uitstroomprofiel. 3.2 Bij de aangeboden leerinhouden op de leergebied overstijgende vormingsgebieden biedt de school de kerndoelen als te bereiken doelstellingen. 3.3* Het leerstofaanbod van de leerroute sluit aan op de uitstroombestemming. 3.4 De leerinhouden voorzien in een doorgaande lijn. 3.5 Stage maakt voor alle opleidingsprofielen onderdeel uit van het onderwijsaanbod van de school. Kwaliteitsaspect 4 De leraren geven de leerlingen voldoende tijd om zich het leerstofaanbod eigen te maken. 1 2 3 4 4.1 De school maakt per leerroute een beredeneerde keuze voor de inzet van de beschikbare onderwijstijd. 4.2* De leraren zetten de geplande onderwijstijd doelgericht in. 4.3 De leraren maken efficiënt gebruik van de geplande onderwijstijd. 4.4 Het ongeoorloofd verzuim van leerlingen is beperkt. Pagina 8 van 14
Kwaliteitsaspect 5 Het schoolklimaat wordt gekenmerkt door veiligheid en respectvolle omgangsvormen. 1 2 3 4 5.1 De ouders tonen zich betrokken bij de school door de activiteiten die de school daartoe onderneemt. 5.2* De school heeft een veilige leer- en werksituatie voor zowel de leerlingen als het personeel. 5.3 De leerlingen gaan op een respectvolle manier met elkaar en anderen om. 5.4 De leraren gaan op een respectvolle manier om met de leerlingen. 5.5 De inrichting van het gebouw en de lesruimten getuigen van een veilige en inspirerende leer- en werkomgeving. Kwaliteitsaspect 6 De leraren leggen duidelijk uit, organiseren de onderwijsactiviteiten efficiënt en houden de leerlingen taakbetrokken. 1 2 3 4 6.1* De leraren geven duidelijke uitleg van de leerstof. 6.2* De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 6.3* De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. Kwaliteitsaspect 7 De leraren stemmen aanbod, instructie, verwerking, onderwijstijd en aanpak af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 1 2 3 4 7.1 De leraren stemmen binnen de leerroute de aangeboden leerinhouden af op de onderwijsbehoeften van leerlingen. 7.2 De leraren stemmen de instructie af op verschillen in instructiebehoeften van leerlingen. 7.3 De leraren stemmen de verwerkingsopdrachten af op de verschillen in verwerkingsbehoeften van leerlingen. 7.4 De leraren stemmen de onderwijstijd af op verschillen in behoefte aan leertijd van leerlingen. 7.5* De leraren stemmen hun (ortho)pedagogisch handelen af op (problematisch) gedrag van leerlingen. Kwaliteitsaspect 8 De school zorgt systematisch en planmatig voor behoud en verbetering van de kwaliteit van haar onderwijs. 1 2 3 4 8.1 De school heeft inzicht in de onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. Pagina 9 van 14
Kwaliteitsaspect 8 De school zorgt systematisch en planmatig voor behoud en verbetering van de kwaliteit van haar onderwijs. 1 2 3 4 8.2* De school evalueert jaarlijks de leerresultaten van de leerlingen. 8.3 De school evalueert jaarlijks de resultaten van de leerlingen op de leergebiedoverstijgende ontwikkelingsgebieden. 8.4 De school evalueert regelmatig het onderwijsleerproces. 8.5 De school evalueert regelmatig de onderwijsondersteuning. 8.6 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 8.7 De school borgt de kwaliteit van het onderwijsleerproces. 8.8 De school verantwoordt zich aan belanghebbenden over de gerealiseerde onderwijskwaliteit. 8.9 De school draagt zorg voor de kwaliteit van het onderwijs gericht op bevordering van actief burgerschap en sociale integratie, met inbegrip van het overdragen van kennis over en kennismaking met de diversiteit van de samenleving. 8.10 De school waarborgt de kwaliteit van het schoolexamen en van andere toetsinstrumenten. E. Naleving wet- en regelgeving Voldoende Onvoldoende N.1 Door of namens het bestuur is de vastgestelde schoolgids naar de inspectie gestuurd en deze schoolgids bevat de verplichte onderdelen (WEC, art. 27 en 22). N.2 Door of namens het bestuur is het vastgestelde schoolplan naar de inspectie gestuurd en dit schoolplan bevat de verplichte onderdelen (WEC, art. 27 en 21). N.3 De geplande onderwijstijd voldoet aan de wettelijke vereisten (WEC, art. 11). 2.2 Beschouwing Algemeen beeld De inspectie beoordeelt de kwaliteit van het onderwijs op de Spinaker, locatie Transferium, als voldoende. Bij elf van de dertien normindicatoren uit het toezichtkader 2012 is de kwaliteit voldoende. De school zette sinds het laatste inspectiebezoek op het gebied van de leerlingenzorg en het onderwijsleerproces een aantal belangrijke stappen. Daarmee legde zij de basis voor een kwalitatief goed onderwijs- en zorgsysteem. De organisatie is nu toe aan evaluatie en het borgen van alle processen, waarna zij op onderdelen weer een ontwikkelfase kan starten. Pagina 10 van 14
De inspectie heeft geen tekortkomingen vastgesteld bij de naleving van wettelijke voorschriften. Toelichting Opbrengsten Bij de toekenning van het toezichtarrangement staan in principe de opbrengsten centraal. Door het ontbreken van een landelijke norm tellen de opbrengsten echter voorlopig niet mee voor de beoordeling. Daarvoor in de plaats kijkt de inspectie naar de aspecten leerlingenzorg, 'onderwijsleerproces' en 'kwaliteitszorg'. Leerlingenzorg Vrijwel alle indicatoren die de leerlingondersteuning betreffen zijn van voldoende kwaliteit. Alleen het evalueren van de voortgang van de leerlingen aan de hand van het ontwikkelingsperspectief vraagt om verbetering. De school heeft duidelijk gekozen voor het opbrengstgericht werken. Door de inspanning van de commissie voor de begeleiding (cvb) lukt het om voor alle - kortverblijvende - leerlingen op basis van alle reeds bekende gegevens en eventueel eigen toetsing zo spoedig mogelijk een ontwikkelingsperspectief, een uitstroomprofiel en een leerrendementsverwachting vast te stellen. Op basis van dat ontwikkelingsperspectief kan de mentor met de leerling samen een weekplanning maken voor de lesstof. Daarnaast krijgt elke leerling een taakkaart met specifieke vaardigheden. De mentoren in de klas en in de leefgroep bespreken deze vaardigheden regelmatig met hen en stemmen dat met elkaar af. Om te kunnen bepalen of de prestaties en ontwikkeling van de leerlingen in overeenstemming zijn met de verwachting heeft de school een samenhangend systeem van instrumenten en procedures. De inspectie vindt dat de leerrendementsverwachting - niet in alle gevallen - voldoende ambitieus is geformuleerd. Daarnaast analyseert de commissie voor de begeleiding (cvb) bij de evaluatie van het ontwikkelingsperspectief onvoldoende de belemmerende en bevorderende factoren die voor de leerlingen medebepalend zijn voor hun ontwikkeling en welke consequenties die hebben voor het geplande aanbod (indicator 2.3). Deze analyse en de aanpassing van het aanbod moet de school ook met de leerlingen adequater afstemmen. Onderwijsleerproces Pagina 11 van 14
Ondanks de grote variatie in uitstroomniveaus, is de school in staat voor alle leerlingen een passend leerstofaanbod in de kernvakken aan te bieden. De leraren stemmen de leerinhouden en de verwerkingsopdrachten af op de verschillen in de onderwijsbehoeften van de leerlingen. Ze maken echter onvoldoende gebruik van de mogelijkheid om voor sommige leerlingen de leertijd tijdelijk beredeneerd aan te passen. Bij de uitleg van de leerstof is er amper sprake van effectieve instructie (indicator 6.1) en de leraren stemmen hun instructie te weinig af op de verschillen in instructiebehoeften van de leerlingen (indicator 7.2). Tijdens de lessen werken de leerlingen meestal individueel aan hun eigen leerstofplanning per vakgebied. Door de klassenmap, het klassenjournaal en het mentorverslag te combineren met de weekplanningen en de taakkaarten van de leerlingen houden de leraren overzicht op de gang van zaken. De cvb zette dit schooljaar het klassenmanagement en de effectieve groepsinstructie centraal in de begeleiding van de leraren en zorgt voor coaching en intervisie om deze vaardigheden bij de leraren te versterken. Opvallend is dat tijdens het inspectiebezoek grofweg de helft van de leerlingen niet aanwezig was. De registratie van het verzuim en de communicatie daarover is een belangrijke taak van de dagcoördinatoren. Zij konden de absenties goed verantwoorden. Naast verzuim wegens behandeling of ziekte is voor een aantal leerlingen het schoolbezoek onder bepaalde omstandigheden te belastend volgens de cvb. Zo mogelijk houdt de leefgroepmentor toezicht op het maken van het schoolwerk. De communicatie en de afstemming met de leefgroep verloopt nu beter dan in het verleden, mede doordat die via één kanaal, namelijk de dagcoördinator, verloopt. Door de inzet van de dagcoördinatoren als achtervang is de werksituatie in de klassen rustig en constructief. Het aantal incidenten is beperkt. De dagcoördinatoren analyseren en bespreken de incidenten- en verzuimregistratie regelmatig met directie en het team. De medewerkers van het behandelcentrum, de leefgroepen en de leraren werken samen aan de psychoeducatie en weten dat ook vaak in het lesprogramma te integreren. Voor de leergebiedoverstijgende vormingsgebieden formuleerde het team echter nog onvoldoende duidelijk haar streefdoelen en beschreef ook onvoldoende de verschillende activiteiten en programma's in hun samenhang en opbouw in de schooldocumenten (indicator 3.2). Kwaliteitszorg Voor de planmatigheid in het verbeteren van de onderwijskwaliteit maakt de locatie Transferium deel uit van de Spinakerbrede systematiek van een meerjaarlijks schoolplan, een jaarlijks plan van aanpak en een jaarverslag. In haar locatiespecifieke documenten beschrijft de school haar visie op goed Pagina 12 van 14
onderwijs en de wijze waarop de medewerkers dat vormgeven en planmatig werken aan verbeteringen. In het jaarverslag geeft de school overzichten van haar in- en uitstroomgegevens sinds de start van de school met daaraan gekoppeld een globale analyse. Zowel op het vlak van het onderwijsleerproces, als dat van de veiligheid, de leerlingondersteuning en de leergebiedoverstijgende ontwikkelingsgebieden hebben directie en medewerkers in de afgelopen twee startjaren heel wat processen doorlopen en verbeterd. Het wordt nu tijd voor het stabiliseren en evalueren van al deze processen (indicatoren 8.4, 8.5 en 8.3). Ook daarvoor liggen een aantal plannen klaar. Met behulp van tevredenheidsenquêtes betrekt de school de ouders en de leerlingen ook bij dat proces. De borging (indicator 8.7) en de verantwoording aan belanghebbenden van de gerealiseerde kwaliteit (indicator 8.8) moet nog volgen op de evaluatie, waarna het geheel een cyclisch karakter moet krijgen. De school moet tenslotte het onderwijs gericht op burgerschap en sociale integratie nog een plaats geven in de systematische kwaliteitszorg (indicator 8.9), evenals de procedures voor zorgvuldige afname en normering van toetsen en examens (indicator 8.10). De inspectie ziet een positieve ontwikkeling op alle gebieden. De betrokkenheid en saamhorigheid van de directie en de medewerkers versterken het vertrouwen dat de inspectie er in heeft dat de locatie Transferium in staat is de kwaliteit van haar onderwijs in de volle breedte op voldoende niveau te brengen en te houden. Pagina 13 van 14
3 TOEZICHTARRANGEMENT Kwaliteit De Inspectie van het Onderwijs kent aan de Spinaker, locatie Transferium, het basisarrangement toe. Dit betekent dat de inspectie op dit moment geen reden heeft om het toezicht te intensiveren. Het basistoezicht bestaat uit een jaarlijkse risicoanalyse en eventueel een themaonderzoek of een vierjaarsonderzoek. Naleving De inspectie heeft geen tekortkomingen vastgesteld bij de naleving van wettelijke voorschriften. Pagina 14 van 14