RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEITSONDERZOEK. St. Jozef

Transcriptie

1 RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEITSONDERZOEK St. Jozef Plaats : Cadier en Keer BRIN nummer : 02KX OKE 01 VSO Onderzoeksnummer : Datum onderzoek : 11 maart 2014 Datum vaststelling : 20 juni 2014

2 Pagina 2 van 17

3 INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING BEVINDINGEN TOEZICHTARRANGEMENT Pagina 3 van 17

4 Pagina 4 van 17

5 1 INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs voerde op 11 maart 2014 een onderzoek uit op Sint Jozef, locatie Urmond, om een oordeel te kunnen uitspreken over de kwaliteit van het onderwijs en over de naleving van wet- en regelgeving. De Sint Jozefschool is een cluster 4-school voor voortgezet speciaal onderwijs aan leerlingen van 13 tot 20 jaar met (zeer) ernstige gedragsproblematieken. De, op dit moment elf, leerlingen op de locatie in Urmond maken deel uit van een aparte doelgroep binnen Sint Jozef. Het betreft jongeren met leer-, gedrags-, psychosociale en/of psychiatrische problematiek en daarnaast een licht verstandelijke beperking (lvg). Het zijn plaatsbekostigde leerlingen die in behandeling zijn bij het behandelinstituut Gastenhof, onderdeel van de zorgstichting Sint Anna die valt onder de Koraalgroep. Het onderwijs aan cliënten van Gastenhof op de hoofdlocatie van Sint Jozef in Cadier en Keer is niet in dit onderzoek meegenomen. Toezichtkader De inspectie baseert zich bij het onderzoek op het Toezichtkader speciaal onderwijs en voortgezet speciaal onderwijs Dit toezichtkader bevat een waarderingskader voor het speciaal onderwijs en een waarderingskader voor het voortgezet speciaal onderwijs. In haar jaarwerkplan verantwoordt de inspectie welke wettelijke aspecten zij onderzoekt. Meer informatie over het jaarwerkplan en het nieuwe toezichtkader voor (voortgezet) speciaal onderwijs is te vinden op Aanleiding In november 2009 voerde de inspectie een onderzoek uit naar kwaliteitsverbetering (okv) op de hoofdlocatie van de Sint Jozefschool in Cadier en Keer. In aanvulling op dit onderzoek bracht de inspectie een bezoek aan de locatie Urmond, waar de school sinds schooljaar 2007/2008 voor een beperkt aantal leerlingen een lesplaats had ingericht. Het bezoek had het karakter van een zogenaamde nulmeting. Voor de Sint Jozefschool in Cadier en Keer stelde de inspectie een basisarrangement vast. Met betrekking tot de lesplaats in Urmond benoemde zij een aantal verbeterpunten. De uitkomsten van het onderzoek in Cadier en Keer en het bezoek in Urmond heeft de inspectie vastgelegd in een rapport van bevindingen, dat zij op 16 februari 2010 heeft vastgesteld. Pagina 5 van 17

6 Tijdens het jaarlijks bestuursgesprek, dat dit schooljaar in oktober 2013 plaatsvond, maakte de inspectie met het bestuur afspraken over het inspectietoezicht. De hoofdlocatie van Sint Jozef in Cadier en Keer kwam in aanmerking voor een vierjaarlijks bezoek. Op de lesplaats in Urmond zou de inspectie een eerste risicogericht onderzoek uitvoeren om de kwaliteit van het onderwijs te beoordelen. Ook zou zij vaststellen of er in Urmond sprake is van een aparte onderwijskundige eenheid. Onderzoeksopzet De inspectie beoordeelt de indicatoren van de kwaliteitsdomeinen leerlingenzorg, onderwijsleerproces en kwaliteitszorg. Binnen het kwaliteitsdomein onderwijsleerproces beperkt zij zich tot oordelen over de indicatoren van de aspecten onderwijsaanbod, onderwijstijd en schoolklimaat met uitzondering van indicator 3.5, omdat van stage geen sprake is. Over de kwaliteit van het (ortho)didactisch handelen en de afstemming op de onderwijsbehoeften van de leerlingen plaatst de inspectie enkele algemene opmerkingen. Tijdens het onderzoek waren één leraar en één assistent werkzaam. Het is niet de bedoeling deze individueel te beoordelen. Omdat een landelijke norm voor opbrengsten in het (voortgezet) speciaal onderwijs vooralsnog ontbreekt, spreekt de inspectie geen oordelen uit over de indicatoren 1.1 tot en met 1.4 binnen het kwaliteitsdomein opbrengsten. Binnen het kwaliteitsdomein kwaliteitszorg beoordeelt de inspectie indicator 8.9. op dit moment niet. Deze luidt: De school draagt zorg voor de kwaliteit van het onderwijs gericht op bevordering van actief burgerschap en sociale integratie, met inbegrip van het overdragen van kennis over en kennismaking met de diversiteit van de samenleving. In schooljaar 2013/2014 voert de inspectie een pilot uit, waarbij zij dit onderdeel van de kwaliteitszorg meeneemt in een bredere beoordeling van de sociale kwaliteit van scholen. Deze rapportage is gebaseerd op: Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de locatie die bij de inspectie aanwezig zijn; Onderzoek en analyse van documenten die de school aan de inspectie toestuurde en die zicht bieden op de ontwikkeling van de locatie; Onderzoek op locatie waarbij de inspectie: dossiers, waaronder het ontwikkelingsperspectief, bestudeerde en beoordeelde; Pagina 6 van 17

7 gesprekken voerde met de directeur, de afdelingscoördinator, de locatiecoördinator, de commissie voor de begeleiding, één leraar, één assistent en twee leerlingen; twee onderwijsactiviteiten observeerde in groepjes van drie leerlingen. Na afloop van het onderzoek besprak de inspectie haar bevindingen met de directeur, de afdelingscoördinator en de zorgcoördinator. Bij dit gesprek was het bestuur aanwezig. Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staan de bevindingen uit het onderzoek op het gebied van de onderwijskwaliteit en de wettelijke voorschriften. Daarna volgt een beschouwing waarin de inspectie de tekortkomingen toelicht en de schoolontwikkeling waar mogelijk in samenhang beschrijft. Hoofdstuk 3 bevat het toezichtarrangement. Pagina 7 van 17

8 Pagina 8 van 17

9 2 BEVINDINGEN 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabel vermeldt de inspectie welke indicatoren zij bij dit onderzoek heeft betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige Waarderingskader voortgezet speciaal onderwijs De bevindingen staan weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de school de desbetreffende indicator heeft gerealiseerd. De inspectie onderzocht daarnaast of de school voldoet aan de naleving van enkele wettelijke voorschriften. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) De normindicatoren zijn gemarkeerd met een asterisk (*). Kwaliteitsaspect 1 De opbrengsten liggen op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht Aan het eind van de schoolperiode bereiken de leerlingen een eindniveau dat voldoet aan de landelijke standaarden voor leerresultaten. 1.2 Aan het eind van de schoolperiode bereiken de leerlingen een eindniveau dat voldoet aan de landelijke standaarden voor sociale opbrengsten. 1.3 De gerealiseerde uitstroombestemmingen van de leerlingen liggen ten minste op het niveau van de landelijke standaarden voor opbrengsten. 1.4 De school voldoet aan de landelijke standaard voor bestendiging. Kwaliteitsaspect 2 De school begeleidt de leerlingen aan de hand van hun ontwikkelingsperspectief, zodat zij zich naar hun mogelijkheden ontwikkelen * De school stelt bij plaatsing voor iedere leerling binnen zes weken een ontwikkelingsperspectief vast. 2.2* De school gebruikt een samenhangend systeem van (waar mogelijk genormeerde) instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen. Pagina 9 van 17

10 Kwaliteitsaspect 2 De school begeleidt de leerlingen aan de hand van hun ontwikkelingsperspectief, zodat zij zich naar hun mogelijkheden ontwikkelen * De school stelt vast of de leerlingen zich ontwikkelen conform het ontwikkelingsperspectief en maakt naar aanleiding hiervan beredeneerde keuzes. 2.4* De school voert het onderwijs en de ondersteuning planmatig uit. 2.5 De school kent structurele samenwerking met ketenpartners waar noodzakelijke interventies op leerlingenniveau haar eigen kerntaak overschrijden. 2.6 De mentoren stimuleren het welbevinden en de motivatie van de leerlingen. Kwaliteitsaspect 3 De aangeboden leerstofinhouden bereiden de leerlingen voor op vervolgonderwijs en samenleving * De school hanteert een leerstofaanbod voor de kernvakken van het uitstroomprofiel. 3.2 Bij de aangeboden leerinhouden op de leergebied overstijgende vormingsgebieden biedt de school de kerndoelen als te bereiken doelstellingen. 3.3* Het leerstofaanbod van de leerroute sluit aan op de uitstroombestemming. 3.4 De leerinhouden voorzien in een doorgaande lijn. Kwaliteitsaspect 4 De leraren geven de leerlingen voldoende tijd om zich het leerstofaanbod eigen te maken De school maakt per leerroute een beredeneerde keuze voor de inzet van de beschikbare onderwijstijd. 4.2* De leraren zetten de geplande onderwijstijd doelgericht in. 4.3 De leraren maken efficiënt gebruik van de geplande onderwijstijd. 4.4 Het ongeoorloofd verzuim van leerlingen is beperkt. Kwaliteitsaspect 5 Het schoolklimaat wordt gekenmerkt door veiligheid en respectvolle omgangsvormen De ouders tonen zich betrokken bij de school door de activiteiten die de school daartoe onderneemt. 5.2* De school heeft een veilige leer- en werksituatie voor zowel de leerlingen als het personeel. Pagina 10 van 17

11 Kwaliteitsaspect 5 Het schoolklimaat wordt gekenmerkt door veiligheid en respectvolle omgangsvormen De leerlingen gaan op een respectvolle manier met elkaar en anderen om. 5.4 De leraren gaan op een respectvolle manier om met de leerlingen. 5.5 De inrichting van het gebouw en de lesruimten getuigen van een veilige en inspirerende leer- en werkomgeving. Kwaliteitsaspect 8 De school zorgt systematisch en planmatig voor behoud en verbetering van de kwaliteit van haar onderwijs De school heeft inzicht in de onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. 8.2* De school evalueert jaarlijks de leerresultaten van de leerlingen. 8.3 De school evalueert jaarlijks de resultaten van de leerlingen op de leergebiedoverstijgende ontwikkelingsgebieden. 8.4 De school evalueert regelmatig het onderwijsleerproces. 8.5 De school evalueert regelmatig de onderwijsondersteuning. 8.6 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 8.7 De school borgt de kwaliteit van het onderwijsleerproces. 8.8 De school verantwoordt zich aan belanghebbenden over de gerealiseerde onderwijskwaliteit De school waarborgt de kwaliteit van het schoolexamen en van andere toetsinstrumenten. E. Naleving wet- en regelgeving Voldoende Onvoldoende N.1 Door of namens het bestuur is de vastgestelde schoolgids naar de inspectie gestuurd en deze schoolgids bevat de verplichte onderdelen (WEC, art. 27 en 22). N.2 Door of namens het bestuur is het vastgestelde schoolplan naar de inspectie gestuurd en dit schoolplan bevat de verplichte onderdelen (WEC, art. 27 en 21). N.3 De geplande onderwijstijd voldoet aan de wettelijke vereisten (WEC, art. 11). Pagina 11 van 17

12 2.2 Beschouwing Algemeen beeld Het onderwijs aan de leerlingen van de Sint Jozefschool in Urmond is naar het oordeel van de inspectie van onvoldoende kwaliteit. Bij het bezoek in november 2009 constateerde de inspectie diverse ontwikkelpunten, waar de locatie in haar fase van opbouw aan moest werken. Het betrof vooral ontwikkelingen op het gebied van leerlingenzorg, kwaliteitszorg en onderwijsaanbod. Ook de samenwerking met het behandelinstituut Gastenhof vroeg nadere aandacht. Bij dit kwaliteitsonderzoek stelt de inspectie vast dat het huidige algemene beeld van de locatie in sterke mate overeenkomt met dat van Dat betekent dat de locatie zich onvoldoende tot een volwaardige lesplaats heeft weten te ontwikkelen. Positief zijn, net als toen, het enthousiasme en het respect waarmee schoolleiding en teamleden zich voor de jongeren inzetten en voor hen een aangenaam (ortho)pedagogisch klimaat weten te realiseren. In het kader van naleving van wet- en regelgeving plaatst de inspectie kanttekeningen bij de informatie in schoolplan en schoolgids. Ook wijst zij het bestuur op de verplichting een nevenvestiging aan te vragen. Toelichting Opbrengsten De inspectie heeft nog geen landelijke norm bepaald, waartegen zij de opbrengsten van een school voor (voortgezet) speciaal onderwijs kan afzetten. De indicatoren binnen het kwaliteitsdomein opbrengsten kan zij daarom niet beoordelen. De school heeft in een overzicht vastgelegd waar de leerlingen naartoe uitstromen. Zij heeft geen nadere analyse uitgevoerd naar het rendement van de behandeling en het onderwijs bij deze doelgroep met complexe belemmerende factoren. Leerlingenzorg Het systeem van leerlingenzorg van Sint Jozef is onvoldoende afgestemd op de specifieke kenmerken van de populatie in Urmond. Het staat daarmee onvoldoende ten dienste aan het bereiken en verantwoorden van optimale resultaten bij deze leerlingen. Alle normindicatoren binnen het kwaliteitsdomein leerlingenzorg beoordeelt de inspectie daarom met een onvoldoende. De populatie bestaat voornamelijk uit jongeren die sociaal-emotioneel zeer kwetsbaar zijn en een gebroken schoolloopbaan hebben. Bij deze jongeren stelt Sint Jozef zich op de eerste plaats ten doel om hen te motiveren naar school te Pagina 12 van 17

13 gaan. De doelen in het handelingsplan van de leerlingen zijn basaal en voorwaardelijk. De cognitieve ontwikkeling komt niet op de eerste plaats. Bovendien krijgen alle leerlingen deeltijdonderwijs. Het leerstofaanbod voor de kernvakken staat daardoor slechts zeer beperkt in relatie tot het ontwikkelingsperspectief, dat in de plannen als uitstroombestemming arbeid of dagbesteding vermeld staat. Het is niet duidelijk hoe de school planmatig te werk gaat om de leerlingen in Urmond doelgericht een stukje van de leerroute naar arbeid of dagbesteding te laten doorlopen. Begin- en eindpunt van een beoogd traject zijn niet scherp gedefinieerd. De school bepaalt onvoldoende systematisch de didactische beginsituatie van de leerlingen. Vaak beschikt de leraar niet over IQ-gegevens of informatie van een school van herkomst. Afspraken over het standaard inwinnen van deze gegevens liggen niet vast. De instaptoets die de leraar gebruikt om het beginniveau in te schatten, is gedateerd en biedt slechts globale informatie. Door- en uitstroomniveaus ontbreken om beoogde vorderingen te beoordelen. Bovendien heeft de school geen adequaat en samenhangend geheel aan instrumenten en procedures om de voortgang van deze jongeren te volgen en te meten. Zij kan zich onvoldoende een compleet beeld vormen van de ontwikkeling van de leerling over de volle breedte in relatie tot het ontwikkelingsperspectief. De nadruk ligt op het observeren en registreren van de ontwikkeling op competenties en enkele (ortho)pedagogische doelen uit het handelingsplan. Voortgang op deze doelen is voor de leerling van belang om naar de 'echte school te kunnen. Daarmee wordt de hoofdlocatie in Cadier en Keer bedoeld. Om daar het onderwijs te kunnen volgen, moeten leerlingen zonder problemen in staat zijn in een busje van en naar Cadier en Keer te reizen. Voor sommige leerlingen is dit doel te hoog gegrepen. De afstand tot de hoofdlocatie maakt het voor hen onmogelijk om geleidelijk in te groeien en zo snel mogelijk te profiteren van de rijkere leer- en praktijkomgeving die daar geboden wordt. De samenwerking met het behandelinstituut Gastenhof is ten opzichte van 2009 enigszins verbeterd. Een volgsysteem is ingevoerd, waarmee school en instelling gemakkelijk informatie kunnen uitwisselen. Daarnaast vindt er regelmatig overleg plaats. Van één kind één plan is echter geen sprake. Ook dragen beide partijen onvoldoende samen de verantwoordelijkheid voor het dagprogramma van de jongeren, de effectieve leertijd en een overeenkomstig (ortho)pedagogisch leer- en leefklimaat. Pagina 13 van 17

14 Onderwijsleerproces Met behulp van bronnenboeken en eigen materiaal stelt de leraar voor de jongeren in Urmond een aanbod samen, dat aansluit bij individuele doelen van de leerlingen. De doelen staan teveel op zichzelf. Ze maken onvoldoende deel uit van leerlijnen met vaste leerinhouden, die de leerlingen gericht voorbereiden op arbeidsmatige dagbesteding of een andere passende uitstroombestemming. Bovendien is de samenhang in het aanbod niet altijd duidelijk. Het is daarom een goede ontwikkeling dat de school werkt aan didactische programma s om het onderwijsaanbod te versterken en te voorzien in een doorgaande lijn. De teamleden in Urmond zijn creatief in het bedenken van mogelijkheden om de leerlingen praktische vaardigheden bij te brengen. Desondanks blijft het praktijkaanbod nog altijd beperkt. Gastenhof behoort tot de Koraalgroep, waar ook Sterk in Werk onder valt. Dat is een stichting die hulp biedt aan jongeren met een afstand tot de arbeidsmarkt. Mogelijk kan de school langs die weg de kansen voor de jongeren vergroten. Alle leerlingen in Urmond krijgen deeltijdonderwijs. Het gebruik van die tijd is niet altijd even efficiënt. De toch al beperkte onderwijstijd, die in het rooster per vak gepland staat, wordt niet volledig aan het vak besteed. In hoge mate houdt de school rekening met de belastbaarheid van de jongeren en hun spanningsboog, die over het algemeen kort is. Hierdoor ontstaan vaste gewoontes, zoals standaard ontspanningsmomenten, die er vooral toe dienen om het klimaat beheersbaar te houden. Ze bieden bovendien weinig ruimte aan leerlingen om zich op dit punt te ontwikkelen. Het onderwijs in Urmond vindt plaats op de benedenverdieping van een woonhuis, dat aan het behandelinstituut Gastenhof verbonden is. De woonkamer met keuken is als lesruimte ingericht. De inrichting is veilig en sfeervol, maar heeft niet het karakter van een klaslokaal. Jongeren zien de lesplaats dan ook niet als een echte school. Sommige leerlingen spannen zich daarom extra in om zo snel mogelijk onderwijs te mogen volgen op de hoofdlocatie in Cadier en Keer. De afstand daarnaartoe is te ver om een geleidelijke overgang tot stand te brengen. In 2009 had de school een lesruimte die dichter bij de behandelgroep gesitueerd was. In geval van nood kon de leraar de groepsmedewerkers toen sneller en beter bereiken. Ondanks de maatregelen die de school genomen heeft, voelt de leraar zich niet altijd veilig. Vooral op de dagen waarop de assistent afwezig is. Het werken in deze tamelijk geïsoleerde setting is voor de teamleden weinig ideaal. Bovendien is de schoolleiding veel tijd en energie kwijt aan het coördineren en ondersteunen van het onderwijs op deze locatie. Pagina 14 van 17

15 Kwaliteitszorg De school kent de kenmerken en onderwijsbehoeften van de lvg-jongeren en wil deze nog scherper in kaart brengen. In het schoolplan van de Sint Jozefschool is echter geen onderwijsconcept voor deze doelgroep opgenomen met daarvan afgeleide, concrete doelen, die de school met haar onderwijs wil bereiken. Daardoor ontbreekt een wettelijk verplicht referentiekader. Dat is nodig om het onderwijs aan deze leerlingen effectief te kunnen inrichten en de kwaliteit ervan te kunnen evalueren. In mei 2012 hebben Gastenhof, de Sint Jozef- en de Parkschool, een cluster 3-school in de regio, een rapport uitgebracht waarin zij een programma onderwijs en zorg voor deze doelgroep beschrijven. Het betrof een initiatief tot samenwerking in het kader van passend onderwijs. De samenwerking met de Parkschool is echter nooit van de grond gekomen. De instrumenten voor zelfevaluatie die de school tot nu toe hanteert, bieden slechts beperkte input voor ontwikkeling en behoud van de kwaliteit van het onderwijs. Dat geldt voor de Sint Jozefschool als geheel, maar zeker ook voor de locatie Urmond. De school is van plan een interne audit in te voeren die hieraan beter tegemoet moet komen. Naar verwachting komen dan de jaarlijkse verbeteracties, waaraan de school planmatig werkt, beter in relatie te staan tot het onderwijskundig beleid en de uitkomsten van zelfevaluaties. Over de resultaten van de leerlingen en de effecten van de verbeteracties moet de school zich aan belanghebbenden verantwoorden, in ieder geval aan ouders via de schoolgids. Ook op dit punt kan zij zich verbeteren. Pagina 15 van 17

16 Pagina 16 van 17

17 3 TOEZICHTARRANGEMENT Kwaliteit Sinds 2009 kent de Inspectie van het Onderwijs aan de Sint Jozefschool in Cadier en Keer het basisarrangement toe. Op 12 maart 2014 voerde zij een vierjaarlijks bezoek uit op de hoofdlocatie. Dit bezoek gaf de inspectie geen directe aanleiding om het arrangement opnieuw in overweging te nemen. Zij besloot daarom het basisarrangement te handhaven. De kwaliteit van het onderwijs in Urmond vertoont echter belangrijke tekortkomingen. De inspectie beschouwt deze lesplaats met een capaciteit van ongeveer veertien leerlingen niet als een apart object van toezicht. Met het bestuur maakt de inspectie afspraken om de kwaliteit van het onderwijs in Urmond te verbeteren. Tijdens het jaarlijks bestuursgesprek in oktober 2014 stelt de inspectie vast of het bestuur erin geslaagd is de tekortkomingen op te heffen. De uitkomsten van de jaarlijkse risicoanalyse voor de Sint Jozefschool als geheel en de effecten van de verbeteracties in Urmond bepalen dan of de inspectie besluit het toezicht te intensiveren. Naleving In het kader van naleving van wettelijke voorschriften stelt de inspectie de volgende tekortkomingen vast: Het bestuur heeft voor de lesplaats in Urmond geen aparte nevenvestiging aangevraagd (artikel 76a van de WEC). In de nieuwsbrief van de inspectie speciaal onderwijs van november 2013 staat vermeld dat een bestuur verplicht is voor een nieuwe lesplaats een nevenvestiging aan te vragen, wanneer deze zich buiten de gemeente bevindt, waar de hoofdlocatie van de school gevestigd is. Een dislocatie buiten die gemeente is niet mogelijk. In een reactie van 2 juni 2014 heeft het bestuur de inspectie laten weten dat de procedure voor het aanvragen van een aparte nevenvestiging gestart is. Het bestuur heeft in de schoolgids en schoolplan onvoldoende informatie opgenomen over het onderwijs aan de lvg-jongeren in Urmond (artikel 21 en 22 van de WEC). De inspectie zal het schoolplan en de schoolgids op dit punt toetsen bij de start van het schooljaar 2014/2015. Pagina 17 van 17