RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEITSONDERZOEK VMBOGT VMBOK Plaats : St.-Annaparochie BRIN nummer : 01BE 00 VMBOGT BRIN nummer : 01BE 00 VMBOK Onderzoeksnummer : 282888 Datum onderzoek : 19-20 maart 2015 Datum vaststelling : 26 mei 2015
Pagina 2 van 12
1. INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs heeft op 19 en 20 maart 2015 een onderzoek uitgevoerd op CSG Ulbe van Houten afdelingen vmbo kader en (g)t, om een oordeel te kunnen uitspreken over de kwaliteit van het onderwijs op deze afdeling en over de naleving van wet- en regelgeving. Daarmee geldt dit onderzoek ook als het bezoek dat de inspectie op alle scholen voor voortgezet onderwijs ten minste eens in de vier jaar aflegt. Aanleiding De aanleiding voor dit onderzoek is het volgende. We hebben voor de afdelingen een risicoanalyse uitgevoerd. De afdeling vmbo basis van CSG Ulbe van Houten is betrokken in het jaarlijkse steekproefonderzoek voor het Onderwijsverslag 2015. Het kwaliteitsonderzoek op de afdelingen vmbo-k en vmbo-gt van CSG Ulbe van Houten hebben we gecombineerd met het steekproefonderzoek op de afdeling vmbo-b van deze school. Van het ov-onderzoek is een apart rapport opgesteld. Dit onderzoek leidt tot een kwaliteitsprofiel voor uw school en een bepaling van de toezichtarrangementen. CSG Ulbe van Houten biedt de opleidingen vmbo b, k en (g)t aan. De school heeft in totaal 359 leerlingen. De afdeling vmbo kader heeft 41 leerlingen en de afdeling vmbo (g)t telt 145 leerlingen. Toezichthistorie In april 2012 hebben we een onderzoek uitgevoerd op CSG Ulbe van Houten. We vonden toen dat de kwaliteit van de lessen onvoldoende was. Met de schoolleiding is naar aanleiding van deze bevindingen afgesproken dat de school hier verbetering in zou aanbrengen. Na een half jaar is met een onaangekondigd bezoek opnieuw een oordeel gegeven ten aanzien van de leskwaliteit. Op dat moment vonden we de kwaliteit van de lessen van voldoende niveau. Onderzoeksopzet De inspectie baseert haar kwaliteitsoordelen door de onderwijspraktijk van de school te toetsen aan een selectie van kwaliteitsindicatoren uit het toezichtkader voortgezet onderwijs 2013. Bij dit onderzoek hebben we de indicatoren uit het Pagina 3 van 12
zogenaamde kernkader onderzocht. Dit is het gedeelte uit het toezichtkader dat bij al onze kwaliteitsonderzoeken minimaal wordt beoordeeld. In het onderzoek is ook een aantal indicatoren uit het aanvullende kader onderzocht waarmee we de sociale kwaliteit in beeld brengen. Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: Wij hebben relevante documenten van en over de school geanalyseerd. Het leerlingvolgsysteem is ingezien. In aansluiting daarop is een aantal dossiers van leerlingen bestudeerd. De incidentenregistratie is ingezien. Schoolbezoek, waarbij wij in een aantal lessen de onderwijspraktijk hebben geobserveerd. Wij hebben gesprekken gevoerd met de schoolleiding, leraren, zorgfunctionarissen, de decaan, mentoren en leerlingen. Aan het eind van het schoolbezoek heeft de inspectie de bevindingen van het onderzoek besproken met de directie. Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staat de conclusie van het onderzoek waaronder het vervolgtoezicht. In hoofdstuk 3 beschrijven we de bevindingen uit het onderzoek in de vorm van een kwaliteitsprofiel. Dit wordt gevolgd door een paragraaf waarin het oordeel van de inspectie wordt toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Pagina 4 van 12
2. CONCLUSIES EN TOEZICHTARRANGEMENT Een kwaliteitsonderzoek zoals wij hebben uitgevoerd, leidt tot een zogenaamd toezichtarrangement voor kwaliteit en/of voor naleving. Een arrangement kan basistoezicht inhouden of juist aangepast toezicht inhouden. In het eerste geval (bij basistoezicht) vinden wij de kwaliteit van voldoende niveau en is het daarom niet nodig om de school onder intensief toezicht te plaatsen. Als er echter teveel tekortkomingen zijn geconstateerd, wordt conform beslisregels geoordeeld dat de kwaliteit onvoldoende is en stellen we een aangepast arrangement vast voor zwakke of voor zeer zwakke kwaliteit en/of voor naleving. Onze conclusie voor de CSG Ulbe van Houten, afdelingen vmbo-k en vmbo-(g)t) is als volgt: Het onderwijs op de afdelingen vmbo-k en vmbo-(g)t van CSG Ulbe van Houten is over het geheel genomen van voldoende basiskwaliteit, daarom krijgen deze beide afdelingen een basisarrangement. Wel zijn we kritisch op belangrijke onderdelen van de onderwijskwaliteit, daarom maken we met de schoolleiding de afspraak om over een jaar, in maart 2016, een voortgangsrapportage aan ons toe te sturen waarin de school zich verantwoordt over de gerealiseerde verbeteringen in het onderwijsproces. Op basis van deze voortgangsrapportage beslissen we over het vervolgtoezicht op deze school. Wij hebben geen tekortkomingen in de naleving van de wettelijke voorschriften vastgesteld. Pagina 5 van 12
3. BEVINDINGEN In dit hoofdstuk leest u de bevindingen uit ons onderzoek op basis waarvan we tot onze conclusie over de kwaliteit zijn gekomen. Eerst geven we een samenvattend algemeen beeld over de kwaliteit van het onderwijs op CSG Ulbe van Houten voor beide afdelingen. Daarna volgt het kwaliteitsprofiel waarin de oordelen op de indicatoren staan. Vervolgens lichten we die oordelen in onderlinge samenhang toe. 3.1 Algemeen beeld CSG Ulbe van Houten is een kleinschalige school met een regio-functie. Leerlingen komen uit meerdere dorpen in de omgeving. Het gebouw is gedateerd, komend jaar zal een nieuw gebouw worden geopend. In dit nieuwe gebouw zal ook de openbare school voor voortgezet onderwijs in Sint Annaparochie komen. Het team is druk bezig met de voorbereidingen voor de verhuizing. Het team en de leerlingen van CSG Ulbe van Houten vinden de school veilig en gezellig. De leraren werken met plezier op deze school. Een aantal leden van het team is al heel lang aan deze school verbonden. We troffen een informele cultuur aan, waarbij sprake is van een sterk 'wij- gevoel'. De examenresultaten van de school zijn goed. De leerlingen halen relatief hoge cijfers op de examens en in de bovenbouw is weinig sprake van afstroom of doubleren. Hierbij merken we op dat het rendement is de onderbouw juist erg laag is. Veel leerlingen presteren dus niet op het niveau waarop het advies van de basisschool was. Dit geeft ons de indruk dat een deel van de leerlingen onderpresteert op CSG Ulbe van Houten. We constateerden bij dit onderzoek daarnaast dat de kwaliteit van de lessen onder druk staat. Het is van belang om hier gericht aandacht aan te blijven besteden. Ook bij het vorige inspectiebezoek bleek de kwaliteit van de lessen matig, in een half jaar tijd heeft het team toen de kwaliteit op een aanvaardbaar niveau gebracht. De school heeft de kwaliteit blijkbaar wel in huis, maar toch is ook nu de conclusie dat de kwaliteit van de lessen omhoog kan. 3.2 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabel staan de indicatoren die in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader voortgezet onderwijs. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. Pagina 6 van 12
Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen Wij hebben daarnaast onderzocht of de school voldoet aan de naleving van enkele wettelijke voorschriften. Dit wordt tot uitdrukking gebracht met de score ja of nee. Aanwijzing voor auteur: Geef hier eventueel toelichting structuuropbouw van de tabellen bij meerdere afdelingen. 01BE 00 VMBOGT - VMBOGT De opbrengsten liggen op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie verwacht mag worden 1 2 3 4 5 1.1 De leerlingen behalen in de onderbouw het opleidingsniveau dat mag worden verwacht. 1.2.3 De leerlingen lopen weinig vertraging op in de bovenbouw van de opleiding vmbo-gt. 1.3.3 De leerlingen van de opleiding vmbo-gt behalen voor het centraal examen de cijfers die mogen worden verwacht. 1.4.3 Bij de opleiding vmbo-gt zijn de verschillen tussen het cijfer voor het schoolexamen en het cijfer voor het centraal examen van een aanvaardbaar niveau. 01BE 00 VMBOK - VMBOK De opbrengsten liggen op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie verwacht mag worden 1 2 3 4 5 1.1 De leerlingen behalen in de onderbouw het opleidingsniveau dat mag worden verwacht. 1.2.2 De leerlingen lopen weinig vertraging op in de bovenbouw van de opleiding vmbo-k. 1.3.2 De leerlingen van de opleiding vmbo-k behalen voor het centraal examen de cijfers die mogen worden verwacht. 1.4.2 Bij de opleiding vmbo-k zijn de verschillen tussen het cijfer voor het schoolexamen en het cijfer voor het centraal examen van een aanvaardbaar niveau. Pagina 7 van 12
De leerlingen krijgen voldoende tijd om zich het leerstofaanbod eigen te maken 1 2 3 4 4.3 De leerlingen maken efficiënt gebruik van de onderwijstijd. Het (vak)didactisch handelen van leraren stelt leerlingen in staat tot leren en ontwikkeling 1 2 3 4 7.1 De onderwijsactiviteit heeft een doelgerichte opbouw. 7.2 De leraar geeft een begrijpelijke uitleg. 7.3 De leerlingen zijn actief betrokken. 7.4 De leerlingen krijgen effectieve feedback op hun leerproces. De leraren stemmen hun didactisch handelen af op verschillen tussen leerlingen 1 2 3 4 8.2 De leraar stemt de instructie af op verschillen tussen leerlingen. 8.3 De leraar stemt de verwerking af op verschillen tussen leerlingen. De school biedt effectief aanvullend onderwijs en ondersteuning aan leerlingen die dat nodig hebben. (basisondersteuning) (De school bestrijdt effectief achterstanden.) 1 2 3 4 9.1 De school volgt systematisch de vorderingen van de leerlingen aan de hand van genormeerde toetsen. 9.2 De school bepaalt wat de onderwijs- en ondersteuningsbehoefte is van individuele of groepen leerlingen. 9.4 De school voert de ondersteuning planmatig uit. De school bewaakt de kwaliteit van haar opbrengsten 1 2 3 4 12.1 De school evalueert systematisch de opbrengsten. 12.2 De school werkt doelgericht aan de kwaliteit van de opbrengsten. De school bewaakt de kwaliteit van het onderwijsproces 1 2 3 4 13.1 De school evalueert systematisch het onderwijsproces. 13.2 De school werkt doelgericht aan de verbetering van het onderwijsproces. Pagina 8 van 12
Nalevingsindicatoren 2013 ja nee N1 N2 N4 Door of namens het bestuur is de vastgestelde schoolgids naar de inspectie gestuurd en deze schoolgids bevat de onderzochte onderdelen (WVO, art. 24c en 24a). Door of namens het bestuur is het vastgestelde schoolplan naar de inspectie gestuurd en dit schoolplan bevat de onderzochte onderdelen (art. 24c en 24 WVO). Door of namens het bestuur zijn het Examenreglement en het PTA naar de inspectie gestuurd en deze documenten bevatten de onderzochte onderdelen (Eindexamenbesluit art. 31). Pagina 9 van 12
3.3 Toelichting bij kwaliteitsprofiel Het bovenstaande algemene beeld en kwaliteitsprofiel lichten we hieronder toe. Daarbij komen achtereenvolgens de sterke punten en de verbeterpunten van de school aan bod: Sterke punten van CSG Ulbe van Houten De examenresultaten zijn goed De afgelopen jaren heeft CSG Ulbe van Houten het goed gedaan bij de eindexamens. Op de afdeling vmbo-k was het bovenbouwrendement hoog, dat betekent dat weinig leerlingen in leerjaar 3 of 4 blijven zitten, afstromen naar een lager niveau of zakken voor het eindexamen. Op de opleiding vmbo- (g)t ligt het rendement bovenbouw op het niveau dat verwacht mag worden. De examencijfers voor de opleiding vmbo-k liggen ruim boven het landelijk gemiddelde. Ook voor de opleiding vmbo-(g)t is het resulaat goed. Voor de afdeling vmbo-b haalt de school eveneens hoge examenresultaten. CSG Ulbe van Houten is een veilige school Uit vragenlijsten onder leerlingen en ouders en ook uit de gesprekken die wij voerden met deze groepen komt het beeld van een veilige school naar voren. Leerlingen vinden het gezellig op school en ze geven aan dat er bijna nooit incidenten zijn. Als er iets is, wordt het meteen opgepakt, zo vertellen ze. Ook leraren spreken van een prettig klimaat. De leerlingen zijn over het algemeen goed aanspreekbaar en de leraren hebben onderling een prettig contact. Voor leerlingen die over de schreef gaan is een stilteruimte beschikbaar waar altijd toezicht is. De betrokkenheid van de leraren bij de leerlingen is groot. Uit de incidentenregistratie kunnen we afleiden dat er nauwelijks incidenten voorkomen op de school. Wel geeft de directie aan dat het drank- en drugsgebruik van leerlingen buiten de school grote zorgen baart. De zorg en begeleiding is ondersteunend We hebben geconstateerd dat de zorgcultuur en de zorgstructuur op CSG Ulbe van Houten bijdraagt aan de ontwikkeling van leerlingen. Voor leerlingen met een zorgvraag is adequate ondersteuning aanwezig in de school. Ook heeft het team goede contacten met instanties en deskundigen buiten de school. Deze externe ondersteuning wordt daar waar nodig ingezet. De school gebruikt landelijk genormeerde toetsen om de ontwikkeling van de leerlingen op de basisvaardigheden in kaart te brengen. Verzuim van leerlingen is wekelijks onderwerp van gesprek tussen de teamleiders, de verzuimcoördinator en de zorgcoördinator. Bij dit wekelijks overleg maken de betrokkenen concrete afspraken om het verzuim terug te dringen. Pagina 10 van 12
Verbeterpunten van CSG Ulbe van Houten Het onderbouwrendement is te laag De adviezen die de leerlingen van de basisschool kregen, komen in veel gevallen op CSG Ulbe van Houten niet overeen met de plaatsing in klas 3. Zo valt op dat op alle drie afdelingen een te groot percentage van de leerlingen een hoger advies heeft, dan waar zij in het derde leerjaar zitten. Dat betekent dat een te groot deel van de leerlingen op de afdelingen onder verwachting presteert op deze school. Dit knelpunt is al jaren zichtbaar. In eerste instantie werd door de school aandacht besteed aan de kwaliteit van de adviezen vanuit het basisonderwijs. Ondertussen is de 'Friese plaatsingswijzer' in gebruik genomen, maar hiervan is nog geen positief effect zichtbaar op de opbrengstenkaart van CSG Ulbe van Houten. Het is van belang om hier steviger op te sturen. De kwaliteit van de adviezen staat niet meer ter discussie. De hoge examenresultaten kunnen daarmee voor een deel verklaard worden uit het feit dat leerlingen afgestroomd zijn. Het is van belang om leerlingen niet te laten afstromen, maar ze uit te dagen op het niveau waarop ze binnen komen. De kwaliteit van de lessen kan omhoog We vonden dat de kwaliteit van de lessen die we hebben gezien te wensen overliet. Over het algemeen hadden de lessen voldoende rust en orde. We vonden echter dat de toegevoegde waarde van de lessen klein was. De lessen waren eenvormig, meestal gaf de leraar eerst een korte klassikale uitleg en daarna gingenleerlingen opdrachten maken uit het boek. In veel gevallen betrof dit het huiswerk. We misten variatie in werkvormen, waarbij leerlingen worden geprikkeld om op verschillende manieren kennis en vaardigheden op te doen. Leerlingen waren in veel lessen passief en afwachtend. De lessen waren daarbij sterk klassikaal, terwijl veel klassen heterogeen zijn samengesteld. Afstemming op verschillen zagen we nauwelijks, ook niet ten aanzien van het verschil in vmbo-b en vmbo-k. Het doelgericht leren, waarbij de docent bewuste keuzes maakt in het aanbod en de didactiek, gericht op het leerdoel voor de leerlingen, is een belangrijk verbeterpunt. Interactie met de leerlingen is hierbij essentieel, de kwantiteit en de kwaliteit van de interactie vonden we nu te minimaal. Het geven van gerichte feedback is belangrijk voor het leerproces van leerlingen. Ook is het nodig om leerlingen zelf te laten formuleren wat ze leren, hoe ze leren en waarom ze dat leren. Ten slotte vonden we dat leraren te veel ongewenst gedrag en ongewenste uitingen van leerlingen tolereren. Het is nodig om duidelijke regels en afspraken consequent door alle leraren te handhaven ten aanzien van bijvoorbeeld schelden of vloeken in de klas. Pagina 11 van 12
De kwaliteitszorg mist scherpte We zijn kritisch over de wijze waarop de school invulling geeft aan de kwaliteitszorg, met name ten aanzien van de zorg voor het onderwijsproces. De school heeft recent geen eigen 'vlootschouw' uitgevoerd. Teamleiders doen wel lesbezoeken, maar niet bij alle docenten en er is geen totaalbeeld of analyse van de kwaliteit van de lessen. Ook wordt onvoldoende gericht gewerkt aan de kwaliteit van de lessen. Dit was ook in 2012 aan de orde, bij het vorige inspectiebezoek. De schoolleiding en het team is toen geschrokken van de opmerkingen van de inspectie en heeft zich in korte tijd weten te verbeteren. Ook nu is het nodig om de school te wijzen op de noodzaak kritisch te blijven kijken naar het eigen proces en hier gericht op te sturen. Pagina 12 van 12