Rapportage Gevolgen uittreden GR Baanstede ten behoeve van de gemeente Zaanstad (Indicatieve berekening)
Uitgebracht aan: Auteurs: Reviewer: Gemeente Zaanstad De heer R. Sijm M.Sc Mevrouw R.M.L. Caffé M.Sc De heer drs. L. Konings Datum: 25 april 2014 2
Management samenvatting Als gevolg van diverse gebeurtenissen (o.a. het moeizaam verloop van de transitie, faillissement van detacheringsbureau Agens en het onderdeel detachering welke door de laatste ontwikkelingen on hold is gezet) heeft de gemeenteraad van Zaanstad het college opgedragen om na te gaan welke scenario s er voor de gemeenschappelijke regeling Baanstede (in het vervolg GR) zijn met de bijhorende voor- en nadelen in tijd, geld en kwaliteit. Daarbij is expliciet gevraagd om het scenario stoppen met de GR en het beschut werken voortzetten binnen de gemeente, te onderzoeken. De gemeente Zaanstad heeft Deloitte de opdracht verleend om te ondersteunen bij de beantwoording van specifiek deze vraag. De opdrachtformulering is als volgt gespecificeerd: Bereken de financiële gevolgen van het eventueel stoppen van de GR Baanstede, gebruik makend van de berekening die medio 2010 is opgesteld door E&Y en de geldende statuten Bereken de financiële gevolgen van het voortzetten van SW-activiteiten binnen de eigen gemeente Om de uitkomsten van de financiële gevolgen van uittreden en het voorzetten van SW-activiteiten binnen de eigen gemeenten te kunnen duiden en interpreteren is eveneens nagegaan wat de mogelijke kosten voor de gemeente Zaanstad zouden zijn, wanneer zij onderdeel blijft van de GR Baanstede. Bij de berekeningen is uitgegaan van de vastgestelde meerjarenbegroting 2014-2017 van april 2013. Uiteindelijk zijn een drietal scenario s geformuleerd en onderzocht, waarbij het derde scenario opheffen GR Baanstede in het kader van het onderzoek niet is beschouwd als onderdeel van de vraag vanuit de Raad. Derhalve zijn de uitkomsten van scenario 3 ter indicatie opgenomen in bijlage 3. Niet in scope (zie bijlage 3) 1 Blijven 2 3 Uittreden en voortzetten in eigen beheer Opheffen GR Baanstede Op basis van het door ons uitgevoerde onderzoek, kunnen de volgende kernboodschappen worden gedestilleerd: 3
Disclaimer De uitgevoerde berekeningen zijn waar mogelijk gebaseerd op aantoonbare gegevens (zoals de vastgestelde meerjarenbegroting 2014-2017 versie april 2013), onderbouwde aannames en veronderstellingen ( educated guess ). Daarmee zijn de uitkomsten indicatief en geven een indruk van hetgeen uittreding en voortzetting in eigen beheer zou kunnen kosten. Bij wijziging van de uitgangspunten als gevolg van meer aantoonbare gegevens en of bijvoorbeeld onderhandelingsresultaten met GR Baanstede, wijzigen eveneens de uitkomsten. In het verslag van bevindingen worden aandachtspunten (zoals de termijn van uittreden en overname van personeel of activa van de GR Baanstede door gemeente Zaanstad) meegegeven voor een adequate berekening van de financiële gevolgen van uittreden als ook het voortzetten van SW-activiteiten in eigen beheer. 4
Inhoudsopgave 1. Inleiding... 6 1.1. Vraagstelling... 6 1.2. Opdracht... 6 1.3. Werkwijze en verantwoording... 6 1.4. Opbouw rapportage... 6 2. Uitgangspunten... 7 2.1. Uitgangspunten gehanteerd bij berekeningen... 7 3. Bevindingen... 8 3.1. Scenario Blijven... 8 3.2. Scenario Uittreden en voortzetting in eigen beheer... 10 3.3. Zakelijke rechtvaardiging uittreden en voortzetten in eigen beheer... 11 4. Conclusie en aandachtspunten... 12 4.1. Conclusie... 12 4.2. Aandachtspunten... 12 Bijlage 1: Ontvangen en bestudeerde stukken... 14 Bijlage 2 Uitgangspunten (uitgebreide versie)... 15 Bijlage 3: Scenario Opheffen... 17 Bijlage 4: Samenvatting kosten verschillende scenario s... 18 5
1. Inleiding 1.1 Vraagstelling Als gevolg van diverse gebeurtenissen (o.a. het moeizaam verloop van de transitie, faillissement van detacheringsbureau Agens en het onderdeel detachering welke door de laatste ontwikkelingen on hold is gezet) heeft de gemeenteraad van de gemeente Zaanstad een motie aangenomen ten einde het college op te dragen om na te gaan welke scenario s er voor de gemeenschappelijke regeling Baanstede (in het vervolg GR) zijn met de bijhorende voor- en nadelen in tijd, geld en kwaliteit. Daarbij is expliciet gevraagd om het scenario stoppen met de GR en het beschut werken voortzetten binnen de gemeente, te onderzoeken. Specifiek voor deze vraag heeft de gemeente Zaanstad Deloitte de opdracht verleend voor het leveren van ondersteuning bij de beantwoording. 1.2 Opdracht De verstrekte opdracht is als volgt geformuleerd: Bereken de financiële gevolgen van het eventueel stoppen van de GR Baanstede, gebruik makend van de berekening die medio 2010 is opgesteld door E&Y en de geldende statuten Bereken de financiële gevolgen van het voortzetten van SW-activiteiten binnen de eigen gemeente 1.3 Werkwijze en verantwoording In het kader van de opdracht zijn vier stappen doorlopen: 1 2 3 4 Bepaling uitgangspunten Bij het eventueel stoppen van de GR Baanstede is het van belang om overeenstemming te hebben over de te hanteren uitgangspunten voor het in beeld brengen van de financiële gevolgen van het stoppen van de GR en het voortzetten van SW-activiteiten binnen de eigen gemeente Bepaling cijfers Ten behoeve van de berekingen is aantoonbaar cijfermateriaal verzameld als ook zijn onderbouwde aannames en veronderstellingen gedaan ( educated guess ) Doorrekenen financiële gevolgen Op basis van stap 1 en stap 2 zijn de financiële gevolgen van het uittreden en het voortzetten van SW-activiteiten in eigen beheer, doorgerekend. Ten behoeve van interpretative en duiding van de uitkomsten is eveneens het scenario blijven doorgerekend Rapporteren financiële gevolgen Afsluitend is voorliggend verslag van bevindingen opgesteld waarin antwoord wordt gegeven op de geformuleerde onderzoeksvragen 1.4 Opbouw rapportage De rapportage is als volgt opgebouwd: Hoofdstuk 2: Uitgangspunten Hoofdstuk 3: Bevindingen Hoofdstuk 4: Conclusie en aanbevelingen 6
2. Uitgangspunten 2.1 Uitgangspunten gehanteerd bij berekeningen Hieronder zijn per scenario de belangrijkste gehanteerde uitgangspunten weergegeven. In bijlage 2 is de uitgebreide versie van uitgangspunten opgenomen. Niet in scope (zie bijlage 3) Blijven 1 Extrapolatie 2018-2022 op basis van begrotings- en verdeelsystematiek meerjarenbegroting 2014-2017 Ontwikkeling Rijksbijdrage als gevolg van invoering van de Participatiewet 2 3 Uittreden en voortzetten in eigen beheer Uittreding per 2018 conform geldende statuten Geen hinder voor achterblijvende organisatie Termijn van 5 jaar ten behoeve van afbouw overcapaciteit Verdeelsleutel voor tekort is aandeel WSW FTE Initiële kosten voor o.a. transitie en overdracht werkgeverschap WSW Structurele kosten in eigen beheer kent een bandbreedte, afhankelijk van omzet en bedrijfskosten Opheffen GR Baanstede Gebruik gemaakt van concept jaarrekening 2013 WSW-personeel valt terug naar woongemeenten Materiële vaste activa wordt afgewaardeerd Overige activa, passiva en niet uit de balans blijkende verplichtingen nominaal Frictiekosten personeel bestaat uit afvloeiing, verlof/vakantie en traject werk-naar-werk Verdeelsleutel voor liquidatiesaldo is aandeel WSW FTE In de vraagstelling van de Raad wordt gevraagd naar de kosten van eventueel uittreden als ook de kosten voor het in eigen beheer uitvoeren van de WSW, deze komen terug in het scenario uittreden. Het scenario blijven betreft het 0-scenario, wat gebruikt kan worden als referentie voor bepaling van de zakelijke rechtvaardiging van eventueel uittreden. In het volgende hoofdstuk worden de bevindingen van beide scenario s toegelicht. Het scenario opheffen is opgenomen in bijlage 3, aangezien vanuit de Raad geen specifieke vraag geformuleerd is op het eventueel opheffen van GR Baanstede. Desondanks is een indicatieve berekening gemaakt voor het geval het scenario opheffen bestuurlijke aandacht verkrijgt. 7
3. Bevindingen 3.1 Scenario Blijven In het scenario Blijven blijft de gemeente Zaanstad onderdeel van de GR Baanstede. De GR is momenteel bezig met een herstructurering. Het is daarom zinvol gebleken om te bekijken wat de kosten van deelname zijn indien deze herstructurering conform de vastgestelde meerjarenbegroting 2014-2017 1 wordt voortgezet. Hierbij is het van belang om te beoordelen in hoeverre het resultaat beïnvloedt wordt door wijzigingen in bedrijfskosten en subsidieresultaat. De bedrijfskosten zijn immers door de organisatie te beïnvloeden. Het subsidieresultaat daarentegen is een relatief vast gegeven. Kernboodschap 1: De herstructurering van GR Baanstede leidt structureel tot circa 50% lagere bedrijfskosten per WSW FTE Scenario Blijven Bedrijfskosten per WSW FTE (indicatief) 5.352 4.910 4.256 2.046 2.656 2.663 2.663 2.722 2.837 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 Uit de bovenstaande tabel blijkt dat de reeds ingezette herstructurering van GR Baanstede naar verwachting structureel leidt tot circa 50 procent lagere bedrijfskosten per WSW FTE. In de periode 2018-2022 nemen de kosten per WSW FTE toe, aangezien de bedrijfskosten in de extrapolatie grotendeels gelijk zijn gehouden, terwijl de WSW populatie per saldo afneemt als gevolg van verloop en beperking van de toegang. 1 Versie april 2013 8
-7.763-8.813-9.870 Kernboodschap 2: De bezuiniging op de Rijksbijdrage per WSW-er leidt tot een zeer negatieve ontwikkeling van het subsidieresultaat per WSW FTE Scenario 'Blijven' Subsidieresultaat per WSW FTE (indicatief) 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022-4.658-5.588-6.750-10.833-11.302-11.778 Als gevolg van de voorgenomen korting op de Rijksbijdrage per WSW-er verslechtert het subsidieresultaat aanzienlijk. Het subsidieresultaat bestaat uit het saldo tussen hetgeen dat wordt ontvangen vanuit het Rijk minus de daadwerkelijke loonkosten. De daadwerkelijke loonkosten zijn historisch gegroeid en daarnaast dient rekening te worden gehouden met een jaarlijkse indexering, mede als gevolg van de afbouw van de populatie in relatie tot compensatie van het pensioenfonds. Het subsidieresultaat daalt van circa -4.700 in 2014 tot -11.800 in 2022. Dit is een daling van meer dan 100 procent. Kernboodschap 3: De gemeentelijke bijdrage neemt meerjarig hoofdzakelijk toe als gevolg van een verslechterd subsidieresultaat. Aangezien het subsidieresultaat niet tot nauwelijks is te beïnvloeden, is het de vraag of de gemeente Zaanstad in staat is de SW-activiteiten in eigen beheer tegen lagere kosten te organiseren Scenario 'Blijven' Onderscheid absoluut subsidieresultaat en bedrijfsresultaat (indicatief) Subsidieresultaat Bedrijfsresultaat 4.000.000 2.000.000 - -2.000.000-4.000.000-6.000.000-8.000.000 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 Op basis van de extrapolatie van de meerjarenbegroting 2 is te zien dat de bijdrage welke gemeente Zaanstad moet betalen hoofdzakelijk wordt bepaald door de negatieve ontwikkeling in het subsidieresultaat. Aangezien het subsidieresultaat minder beïnvloedbaar is dan het bedrijfsresultaat, is het de vraag of de gemeente Zaanstad de SW activiteiten tegen lagere kosten kan voortzetten. Het beantwoorden van deze vraag is een belangrijk aandachtspunt bij de zakelijke rechtvaardiging van het voortzetten van SW-activiteiten in eigen beheer. 2 De extrapolatie van de meerjarenbegroting is gebaseerd op de huidige begrotings- en verdeelsystematiek van de GR Baanstede 9
Op basis van de extrapolatie is berekend dat deelname vanaf 2018 tot en met 2022 circa 8,4 miljoen kost. De jaarlijkse bijdrage in het tekort loopt voor de gemeente Zaanstad op van circa 1,4 miljoen tot 1,8 miljoen (zie bijlage 4). De oplopende bijdrage houdt hoofdzakelijk verband met een oplopend negatief subsidieresultaat. 3.2 Scenario Uittreden en voortzetting in eigen beheer Kernboodschap 4: Wanneer de gemeente Zaanstad besluit uit te treden per 2018 (eerstvolgende mogelijkheid volgens geldende statuten) dient zij bij een redelijke en billelijke termijn van 5 jaar, rekening te houden met een uittreedsom van ca. 0,9 miljoen. Indien de gemeente Zaanstad per 2018 wilt uittreden dan is zij ca. 0,9 miljoen verschuldigd aan de achterblijvende organisatie als uittreedsom. Met deze middelen dient de achterblijvende organisatie in staat te worden gesteld om de tijdelijke overcapaciteit in 5 jaar af te bouwen. De hoogte van de uittreedsom wordt in belangrijke mate positief beïnvloed door de herstructurering die in de periode t/m 2017 wordt doorgevoerd en naar verwachting resulteert in een substantiële afbouw van onder meer het aantal ambtelijke FTE s vanwege vervreemding van bedrijfsonderdelen. Kernboodschap 5: Om daadwerkelijk uit te kunnen treden heeft de gemeente Zaanstad naast haar eigen stem, nog minimaal 5 aanvullende stemmen nodig van de overige GR-leden De gemeente Zaanstad heeft 2/3 van de stemmen nodig om goedkeuring te verkrijgen voor daadwerkelijk uittreding 3. Aangezien elk van de deelnemers 1 stem vertegenwoordigt, betekent dit dat de gemeente Zaanstad naast haar eigen stem nog 5 aanvullende stemmen nodig heeft. Kernboodschap 6: Aangezien gemeenten wettelijk verplicht zijn om WSW-activiteiten te verzorgen dienen voor een alternatieve invulling, onder meer het in eigen beheer uitvoeren, eenmalige transitiekosten te worden gemaakt Voor bepaling van de eenmalige transitiekosten is een bandbreedte gehanteerd van 150.000 (ondergrens) tot 250.000. De eenmalige transitiekosten houden onder meer verband met de overdracht van werkgeverschap WSW en de inrichting- en organisatiekosten van de nieuwe uitvoeringsorganisatie. Kernboodschap 7: Afhankelijk van de wijze waarop de SW-activiteiten in eigen beheer worden georganiseerd ontstaat ten opzichte van uitvoering binnen GR Baanstede een structureel voor- of een nadeel Gelet op de vraagstelling van de Raad, is een indicatieve doorrekening gemaakt van het alternatief waarin de gemeente Zaanstad de WSW activiteiten in eigen beheer uitvoert. Gebleken is dat er gebaseerd op de gehanteerde uitgangspunten jaarlijks bij een ongunstig scenario de gemeente Zaanstad als gevolg van: gelijke omzet, hogere afschrijvingen en huurkosten in verband met vervoers- & productiemiddelen en huisvesting en overige bedrijfskosten gelijkblijvend, jaarlijks circa 150.000 duurder uit is in vergelijking tot GR Baanstede. Wanneer de gemeente Zaanstad er bij een gunstig scenario in slaagt om haar omzet te verhogen en extra te besparen op bedrijfskosten (onder meer geen huurkosten) dan kan men mogelijk 150.000 per jaar besparen. 3 Document Gemeenschappelijke regeling werkvoorzieningschap Zaanstreek-Waterland, versie november 2003, artikel 48 lid 1 10
3.3 Zakelijke rechtvaardiging uittreden en voortzetten in eigen beheer Kernboodschap 8: Vanwege hogere kosten duurt het jaren (> 10 jaar) om de investering in het voortzetten van SW-activiteiten terug te verdienen. Ook is de kans aanwezig dat de investering zich niet terug verdient. Het is aannemelijker dat het besparingspotentieel van voortzetten in eigen beheer versus blijvende uitvoering in GR Baanstede, eerder richting het ongunstige scenario gaat dan het gunstige scenario. Deze aanname is gebaseerd op de constatering dat de GR Baanstede als gevolg van de herstructurering haar bedrijfskosten reeds sterk gaat reduceren en de materiële vaste activa, in 2018 grotendeels is afgeschreven. Hierdoor zal het naar verwachting een uitdaging zijn voor de gemeente Zaanstad om de SW activiteiten voor eenzelfde of gunstiger kostenniveau te organiseren. In de berekeningen is overigens nog geen rekening gehouden met de ontstane vertraging in de transitie. Wanneer men vervolgens met ingang van 2018 de SW-activiteiten in eigen beheer voortzet, dient een nieuwe investering in materiële vaste activa en of huur- en leasekosten gemaakt te worden. Vanwege hogere kosten duurt het jaren (> 10 jaar) om de investering in het voortzetten van SW-activiteiten terug te verdienen. Ook is de kans aanwezig dat de investering zich niet terug verdient. 11
4. Conclusies en aandachtspunten 4.1 Conclusies Op basis van het door ons uitgevoerde onderzoek kunnen de volgende conclusies worden getrokken: 4.2 Aandachtspunten De berekeningen zijn gebaseerd op uitgangspunten van de huidige begrotings- en verdeelsystematiek van de GR Baanstede. Daarnaast zijn aannames gedaan op basis van referenties bij soortgelijke onderzoeken als ook professionele deskundigheid. Daarmee zijn bepaalde uitgangspunten niet aantoonbaar en tevens onderdeel van onderhandeling met de overige GR-leden. Derhalve bestaan er belangrijke aandachtspunten voor het scenario uittreden en voortzetting WSW-activiteiten. Uittreden Termijnen: Bij de berekening is uitgegaan van een periode van 5 jaar waarbinnen de gemeente Zaanstad de achterblijvende organisatie dient te compenseren voor tijdelijke overcapaciteit. Voorafgaand aan de eerste mogelijkheid van uittreding wordt reeds geherstructureerd. De gemeente Zaanstad draagt daarin bij aan het afbouwen van de kostenstructuur, waardoor de uitgangspositie van de achterblijvende organisatie per 2018 naar verwachting sterk verbeterd is. Zaanstad kan daarmee 12
inzetten op een beperking van termijnen tot bijvoorbeeld 2 jaar, waarin eveneens redelijkheid en billelijkheid wordt betracht. Extra kosten: Indien gemeente Zaanstad wil uittreden, krijgt zij te maken met eenmalige kosten. Deze komen gewoonlijk volledig ten laste van de uittredende gemeente nadat het voornemen tot uittreden formeel bekend is gemaakt. Daarbij moet men denken aan de interne en de externe kosten voor het in kaart brengen van de financiële, juridische, personele en organisatorische gevolgen op basis van het voornemen tot uittreden, inclusief de kosten voor een rapport met feitelijke bevindingen. Overname personeel en/of activa uit GR: In de berekening van uittreden wordt ervan uitgegaan dat de gemeente Zaanstad geen personeel noch activa overneemt van de GR Baanstede. Indien zij daartoe wel besluiten, heeft het een positieve uitwerking op in ieder geval de uittreedvergoeding. Herstructurering: De vastgestelde meerjarenbegroting 2014-2017 is gehanteerd als basis. Het is van belang om waar mogelijk meer actuele inzichten te verkrijgen over de ontwikkeling van kosten. Daarbij is met name de herstructurering en het effect op de ontwikkeling van structurele bedrijfskosten van belang. Omzetgaranties: er dient rekening te worden gehouden met eventuele omzetgaranties van de gemeente Zaanstad aan de achterblijvende organisatie GR Baanstede. Desintegratiekosten: o In een uittredingsscenario zullen alleen de dienstverbanden van de WSW werknemers behorende bij gemeente Zaanstad terugvallen naar de woongemeente. Het is daardoor van belang om in te schatten met welke omvang het takenpakket van de GR zal verminderen. In verband met verrekening dient aandacht te zijn voor: Eventuele wijzigingen in de gemiddelde loonkosten per WSW werknemer voor de achterblijvende gemeenten veroorzaakt door het vertrek van de WSW werknemers uit de gemeente Zaanstad. Door het vertrek kan er sprake zijn van voor- of nadeel in de gemiddelde loonkosten per WSW werknemer voor de overige gemeenten. o Er zijn verscheidene acties die de gemeente Zaanstad in afstemming met de GR Baanstede kan ondernemen om de desintegratiekosten (en daarmee de verschuldigde uittreedvergoeding) te verlagen. Kosten voor het uittreden kunnen worden verminderd door: Overname personeel door uittredende gemeente; Afstoten inhuur tijdelijk personeel; Omvang huur kantoorruimte verminderen. Voortzetting WSW-activiteiten Ontwikkeling omzet per WSW FTE: het is van belang na te gaan op welke wijze de omzet zich mogelijk zou kunnen ontwikkelen, wanneer de WSW-activiteiten in eigen beheer worden voortgezet. Het is derhalve verstandig om de huidige orderportefeuille te analyseren op omzet per WSW FTE en herkomst als ook de omzetgaranties die mogelijk worden afgesproken met de achterblijvende organisatie. Besparingspotentieel structurele bedrijfskosten: er is in de indicatieve berekening uit gegaan van een ongunstig en gunstig scenario voor wat betreft de ontwikkeling van de structurele bedrijfskosten. Het verdient aanbeveling om een business case te laten maken die gebaseerd is op een ontwerp van de nieuwe uitvoeringsorganisatie. Afbouw WSW-personeel: er is nu uitgegaan van de landelijke trend van 6% per jaar. De gemeente kan de afbouw beter inschatten gelet op onder meer de voorspelling van natuurlijk verloop. Samenloop re-integratietrajecten: in de berekening is geen rekening gehouden met reintegratietrajecten die vanuit de doelgroepen Participatiewet gefaciliteerd kunnen worden in de nieuwe afdeling. Mogelijk dat daar aanknopingspunten in zitten om de bedrijfskosten deels te drukken. 13
Bijlage 1: Ontvangen en bestudeerde stukken Informatie uitvraag Ontvangen Status document o Recente jaarrekening inclusief balans met toelichting, liefst naar diverse werksoorten/bedrijfsonderdelen 4. 20130417 DB 05 Jaarstukken 2012 Definitief 8. 2014 04 16 DB 07 Jaarstukken 2013 (concept) Concept o Waardering van de openstaande vorderingen 4. 20130417 DB 05 Jaarstukken 2012 Definitief o Meerjarenbegroting met onderliggende uitgangspunten voor o.a. ontwikkeling van het aantal SE s, operationeel resultaat en het subsidieresultaat, bij voorkeur naar diverse werksoorten/bedrijfsonderdelen 1. 20130703 AB 09 Vaststellen begrotingen en meerjarenraming Baanstede, versie april 2013 Definitief o Afspraken over gemeentelijke garanties 2. 2011_Tekst Gemeenschappelijk regeling, zie artikel 39 Definitief o Statuten van de GR Baanstede 2. 2011_Tekst Gemeenschappelijk regeling Definitief o Bezetting van SE s Zaanstad over de diverse werksoorten/bedrijfsonderdelen 4. 20130417 DB 05 Jaarstukken 2012 zie blz 13 Definitief 14
Bijlage 2 Uitgangspunten (uitgebreide versie) Scenario Blijven Exploitatie: berekeningen vinden plaats op basis van gehanteerde uitgangspunten in de meerjarenbegroting (met uitzondering van frictiekosten) en invoering van de Participatiewet. De bijdrageverplichtingen van gemeenten worden gebaseerd op geldende verdeelsleutels binnen de GR (aandeel SW FTE en inwoneraantal). Scenario Uittreden en voortzetten in eigen beheer Uittreden Achterblijvende gemeenten mogen geen hinder ondervinden van het uittreden van de gemeente Zaanstad. Moment van uittreding is het jaar 2018. Op basis van de geldende statuten blijkt dat uittreden van een deelnemende gemeente pas kan plaatsvinden per 1 januari van een kalenderjaar, indien het voornemen daartoe tenminste drie jaar tevoren bij aangetekend schrijven aan het algemeen bestuur is kenbaar gemaakt. Ervan uitgaande dat het voornemen in 2014 kenbaar wordt gemaakt, is het mogelijk om per 2018 uit te treden. Termijn: houdt verband met de termijn waarin de vaste kosten (deels) afgebouwd kunnen worden. In onderzoeken van Deloitte wordt veelal vijf jaar (jurisprudentie) aangehouden of meer. Momenteel is Baanstede reeds bezig met een herstructurering waarbij de organisatie Baanstede wordt afgebouwd. Deze herstructurering houdt onder andere in dat bedrijfsonderdelen worden vervreemd en er sprake is van een aanzienlijke FTE reductie. De periode voor de herstructurering beslaan de jaren 2013 tot 2018. Het uittreden van de gemeente Zaanstad zou samenvallen met deze herstructurering. Hierdoor is de verwachting dat achterblijvende gemeenten minimale hinder zullen ondervinden van het uittreden van gemeente Zaanstad. De aanname is derhalve dat de minimale termijn van vijf jaar kan worden aangehouden. Daarom zijn de kosten in dit geval berekend voor de kalenderjaren 2018 tot en met 2022. Overnemen personeel en/of activa uit GR: de aanname is dat WSW personeel in zijn geheel terugvalt naar de woongemeente. Activa uit de GR wordt niet overgenomen. Exploitatie: berekeningen vinden plaats op basis van gehanteerde uitgangspunten in de meerjarenbegroting 2014-2017 en invoering van de Participatiewet. De bijdrageverplichtingen van gemeenten worden gebaseerd op geldende verdeelsleutels binnen de GR (aandeel SW FTE en inwoneraantal). Balans: berekeningen zijn gebaseerd op de concept jaarrekening 2013 aangevuld met de met opdrachtgever afgestemde aannames wat betreft afwaarderingspercentages. Er wordt vanuit gegaan dat in de periode van bekendmaking en daadwerkelijke uittreding door balanssturing (o.a. afbouw van leningen e.d.) sprake is van een balans tussen activa en passiva. In de doorrekening wordt ervan uitgegaan dat de gemeente Zaanstad bij uittreden geen personeel van de GR Baanstede overneemt. Indien zij daartoe wel besluit, heeft dit een positieve invloed op de uittreedsom. In eigen beheer voortzetten van SW activiteiten Als referentie, voor de in eigen beheer op te zetten organisatie, kan de organisatie Baanstede zoals deze is opgebouwd worden aangehouden. Er wordt uitgegaan van de situatie waarin het herstructureringsplan van Baanstede wordt doorgevoerd. Dit betekent dat o.a. aantallen WSW personeel per werksoort, verhouding ambtelijk personeel t.o.v. WSW personeel, soorten activiteiten en verhouding tussen de verschillende activiteiten, omzet per activiteit uit de meerjarenbegroting als basis voor de berekeningen dienen. 15
Scenario Uittreden en voortzetten in eigen beheer Ongunstig scenario: De initiële kosten bedragen 250.000 (stelpost) De omzet per FTE blijft gelijk aan de extrapolatie GR Baanstede 2018-2022 Met uitzondering van de kosten voor afschrijvingen materiële vaste activa en huur blijven de bedrijfskosten gelijk aan GR Baanstede 2018-2022 Ten aanzien van de afschrijving materiële vaste activa wordt uitgegaan van een investering van 750.000 die in 5 jaar wordt afgeschreven = 150.000 per jaar Ten aanzien van huisvesting wordt uitgegaan van een jaarlijkse huur van 30.000 Het subsidieresultaat blijft gelijk aan de extrapolatie GR Baanstede 2018-2022 vanuit Zaanstad. Gunstig scenario: De initiële kosten bedragen 250.000 (stelpost) De omzet per FTE neemt met 5% toe in vergelijking tot de extrapolatie GR Baanstede 2018-2022 De kosten van de omzet per FTE nemen met 5% af in vergelijking tot de extrapolatie GR Baanstede 2018-2022 De personeelskosten nemen met 10% af, als gevolg van formatiereductie en daarmee in verhouding ook de overige personeelskosten Ten aanzien van de afschrijving materiële vaste activa wordt uitgegaan van een investering van 500.000 die in 5 jaar wordt afgeschreven = 100.000 per jaar Ten aanzien van huisvesting wordt uitgegaan van een 0, aangezien huisvesting vanuit de eigen vastgoedportefeuille wordt gevonden De overige productiekosten nemen met 20% af Het subsidieresultaat blijft gelijk aan de extrapolatie GR Baanstede 2018-2022 vanuit Zaanstad Scenario Opheffen Overnemen personeel en/of activa uit GR: de aanname is dat WSW personeel in zijn geheel terugvalt naar de woongemeente. Activa uit de GR wordt niet overgenomen. Exploitatie: berekeningen vinden plaats op basis van gehanteerde uitgangspunten in de meerjarenbegroting (met uitzondering van frictiekosten) en invoering van de Participatiewet. De bijdrageverplichtingen van gemeenten worden gebaseerd op geldende verdeelsleutels binnen de GR (aandeel SW FTE en inwoneraantal). Balans: berekeningen zijn gebaseerd op de concept jaarrekening 2013 aangevuld met de met opdrachtgever afgestemde aannames wat betreft afwaarderingspercentages. Overnemen personeel en/of activa uit GR: de aanname is dat WSW personeel in zijn geheel terugvalt naar de woongemeente. Activa uit de GR wordt niet overgenomen. Desintegratiekosten: in de meerjarenbegroting wordt de afbouw van de ambtelijk personele capaciteit geplaatst in de categorie frictiekosten. Hieronder wordt in de meerjarenbegroting verstaan: kosten voor het sociaal plan (outplacement, uitkeringen ineens, WW-claims van het UWV en/of voorgeschreven aanvullingen op uitkeringen danwel afkoop daarvan). In de meerjarenbegroting wordt uitgegaan van 110.000 per FTE frictiekosten. In de berekening van de uittreedvergoeding wordt uitgegaan van 142.800 per FTE. Het verschil wordt veroorzaakt doordat in het geraamde bedrag van 142.800 het wachtgeld (WW) ambtenaren op basis van CAR-UWO, na de re-integratieperiode is gesteld op een hoger bedrag van circa 85.000 per FTE. Naar onze mening is dit een realistischer bedrag om op te nemen. De aanname is dat 60% van de ambtenaren in de WW terecht zullen komen. Voor de overige 40% geldt dat er sprake zal zijn van 24 maanden loondoorbetaling van ambtenaren in de reintegratieperiode cf. CAR-UWO. Verder is er een bedrag van 3.750 geraamd als gemiddelde kosten voor een re-integratietraject, met een maximum van 7.500. Voor meer informatie over de aannames wordt verwezen naar bijlage 2 (het berekeningsbestand, sheet onderbouwing afvloeiing) van deze rapportage. 16
Bijlage 3: Scenario Opheffen Hoewel dit geen onderdeel was van de opdrachtformulering, is een indicatieve berekening gemaakt van de verwachte kosten in het geval de GR wordt opgeheven. Hieronder wordt nader ingegaan op de berekening en op de aandachtspunten indien de GR dit scenario zou overwegen. Berekening kosten: In dit scenario wordt de GR per direct opgeheven. Er is derhalve een op de concept jaarrekening 2013 gebaseerde liquidatiebegroting opgesteld (zie ook bijlage 4). Bij het saneren van activa is rekening gehouden met de afwaardering van gronden, bedrijfsgebouwen, vervoersmiddelen, machines en installaties en overige materiele activa van respectievelijk 80%, 60%, 20%, 10% en 10%. De overige activa en passiva zijn overgenomen voor hun nominale waarde. Onder de sanering van niet uit de balans blijkende verplichtingen valt het afkopen van lopende huurcontracten. Overigens is hier geen rekening gehouden met eventuele boeteclausules op het vervroegd ontbinden van de contracten. Afvloeiingskosten zijn berekend op basis van de aangepaste inschatting van 142.800 per FTE. Het begrote liquidatiesaldo komt neer op circa 10,5 miljoen verlies in totaal. Het aandeel in het verlies welke voor rekening komt van de gemeente Zaanstad is circa 5,0 miljoen. Verder is het van belang te noemen dat in dit scenario nog kosten bijkomen voor het in eigen beheer organiseren van SW activiteiten. Aandachtspunten: Vermogenspositie, investeringen en exploitatiesaldo: o Wanneer de materiele vaste activa van de GR bij opheffing moeten worden verkocht, zal rekening moeten worden gehouden met de mogelijkheid op afwaardering van grond, gebouwen, machines apparatuur en installaties. De waarde van gronden en opstal dienen door een daartoe bevoegd persoon te worden vastgesteld. o Een specifiek aandachtspunt bij grond en gebouwen is het onderzoeken van de leveringsakte. Dit in verband met eventuele terug-leveringsvoorwaarden. Het kan namelijk zijn dat er aankoop van gronden en/of gebouwen heeft plaatsgevonden van deelnemende partijen tegen gereduceerd tarief. Bij verkoop van deze gronden kunnen speciale voorwaarden gelden. Dit is van invloed op eventueel te verwachten winst of verlies bij de verkoop van de gronden en gebouwen. Ook de waarde van financiële activa en voorraden zal een aandachtspunt zijn. De voorziening voor verplichtingen, verliezen en risico s zal vrijvallen. De opbrengsten uit verkoop van materiele activa en aanwezige liquiditeiten zullen moeten worden ingezet ter aflossing van uitstaande leningen. Het is zaak om in te schatten in hoeverre de leningen met de opbrengst van de verkopen kunnen worden afgelost. Tevens zijn er de volgende aandachtspunten: o De GR zal na moeten gaan in hoeverre het is toegestaan om geldleningen vervroegd af te lossen. Indien dit niet mogelijk blijkt te zijn zonder boete, wordt geadviseerd om te onderzoeken of de BNG bereid is mee te werken aan het oversluiten van bestaande leningen naar individuele gemeenten zodat boetes kunnen worden vermeden. De GR heeft niet uit de balans blijkende verplichtingen. Deze bestaan uit lopende huurcontracten. Bij de afkoop van lopende huurcontracten kan er een eventuele boeteclausule van toepassing zijn. 17
Bijlage 4: Samenvatting kosten verschillende scenario s Gemeente Zaanstad Kosten Scenario 2018 2019 2020 2021 2022 Totaal Scenario: Blijven 1.421.381 1.622.557 1.768.684 1.788.938 1.815.248 8.416.807 Scenario: Uittreden 5 jaar 383.113 249.274 152.075 73.466 0 857.929 Scenario: Opheffen 5.060.441 Begroot liquidatiesaldo Omschrijving Debet Credit Sanering activa 5.348.854 Sanering passiva 8.390.536 Samering niet uit de balans blijkende verplichtingen 856.642 Kosten afvloeiing personeel, verlof/vakantie en traject werk-naar-werk 6.568.800 Liquidatiesaldo (tekort) 10.467.124 Aandeel Zaanstad 5.060.441 18