Rapport Gemeente Gulpen-Wittem Actualisatie rapport Kwaliteit in Beeld
Gemeente Gulpen-Wittem Actualisatie rapport Kwaliteit in Beeld Bestand: P:\prj100\GUW\112\rapp\ Project: GUW112 Gecontroleerd door: JVB September 2012
Inhoudsopgave Inhoudsopgave Samenvatting... iii 1 Inleiding... 5 1.1 Doel rapport Actualisatie Kwaliteit in Beeld... 5 1.2 Waarde van Groen... 5 1.3 Groen areaal Gulpen-Wittem... 5 2 Beheerkosten en overige beheersaspecten... 6 2.1 Rapport Kwaliteit in Beeld... 6 2.2 Overige beheersaspecten... 7 2.3 Knelpunten huidige kosten... 7 3 Voorstel met overzicht benodigde budgetten... 9 3.1 Voorstel... 9 3.2 Overzicht benodigd budget... 10 Tabellenlijst i
Samenvatting Samenvatting Dit rapport is opgesteld met als doelstelling de gemeenteraad te informeren over de wijzigingen in het groenareaal van de gemeente Gulpen-Wittem en het benodigde beheer voor het groen. De kosten voor het groenonderhoud op het huidige onderhoudsniveau in de directiebegroting bedragen 1.306.000,- per jaar voor aankomende jaren. De werkelijke uitgaven voor het huidige onderhoud bedragen 900.000,00 per jaar. Het verschil in deze bedragen is deels uit te leggen door het toevoegen van groenelementen (in het buitengebied) aan de kostenberekeningen. Het betreft hier een bedrag van 250.000,- per jaar. Daarnaast heeft de marktwerking in het groenonderhoud tot gevolg dat er substantieel lager wordt ingeschreven voor de contracten dan de directiebegrotingen. Met het voorstel dat in dit rapport is beschreven willen we het doel bereiken om het groen in de gemeente Gulpen-Wittem op een manier te onderhouden waarbij het beeld van het groen verzorgd is, waarbij de kwaliteit van de beplanting gewaarborgd blijft en er toch een besparingsslag gemaakt kan worden. Het voorstel houdt in dat het vigerende beheer gehandhaafd blijft met uitzondering van de volgende punten. - Terugbrengen renovatiekosten: Het achterstallig onderhoud van momenteel is veel minder schrijnend dan voorheen. Dit geeft ons de mogelijkheid om de renovatiekosten deels terug te dringen voor enkele jaren. Wij stellen voor om de renovatiekosten terug te brengen van 317.000,- naar 100.000,- - Verlagen frequentie bomensnoei: Het snoeien van bomen dient met een bepaalde frequentie te gebeuren. Wij hebben het voorstel om de periode tussen de snoeibeurten iets op te rekken. Dit levert een besparing op van 30.000,- per jaar - Beperken Basis+ gebied tot toeristische kernen: De dorpscentra en het bovenwijks groen ofwel de parels worden op kwaliteitsniveau basis+ onderhouden. Ons voorstel is om de begrenzing van het basis+gebied aan te passen en te beperken tot de echte toeristische kernen. Dit levert een besparing op van ongeveer 50%. Dit betekent een besparing van 40.000,- op de meerkosten van het basis+gebied. Deze besparingen resulteren in een benodigd budget van 1.019.000,- Marktwerking Er kan geconstateerd worden dat de inschrijvingen op aanbestedingen de laatste jaren vaak substantieel lager zijn dan de directiebegrotingen. In de praktijk blijkt dat voor de meeste aanbestedingen voor groenonderhoud ingeschreven wordt met een inschrijvingsprijs die meestal 10 tot 30% lager ligt dan de directiebegroting. Daar het verschil tussen het benodigd budget ( 1.019.000,-) en het beschikbaar budget ( 900.000,-) een omvang heeft van ongeveer 13% willen wij voorstellen om er van uit te gaan dat dit verschil opgevangen wordt door de benoemde marktwerking. iii
Gemeente Gulpen-Wittem Inleiding 1 Inleiding 1.1 Doel rapport Actualisatie Kwaliteit in Beeld Dit rapport is opgesteld met als doelstelling de gemeenteraad te informeren over de wijzigingen in het groenareaal van de gemeente Gulpen-Wittem en het benodigde beheer voor het groen. In dit rapport zal een voorstel gegeven worden voor het beheer en onderhoud van het groen met daarbij behorende uitgangspunten. 1.2 Waarde van Groen Een groene leefomgeving is waardevol, diverse onderzoeken tonen de waarde van groen in stedelijk gebied aan. Deze meerwaarde beperkt zich niet tot aankleding van de openbare ruimte maar beslaat een variatie aan aspecten. Milieu Zoals bekend is zetten bomen CO2 om in zuurstof. Door de bevolkingsdichtheid en intensieve verkeersbewegingen in stedelijke gebieden vindt hier veel uitstoot van CO2 plaats. De aanwezigheid van voldoende groen kan dit compenseren tot een lager niveau. Tevens vangen bomen veel fijnstof uit de lucht af. Dit wordt vastgehouden door de bladeren, waar het bij regen van afspoelt en wegspoelt. Vooral kinderen en ouderen blijken zeer gevoelig te zijn voor fijnstof in de lucht. Dit kan zich uiten in astma en andere aandoeningen aan de luchtwegen. Gezondheid In aanvulling van het groen als zuurstofleverancier is aangetoond dat mensen zich in een groene leefomgeving beter voelen. Revalidatie gaat sneller en ook de effecten op de geestelijke gezondheid zijn groot. Recreatie Als een van de belangrijkste eisen van de gebruikers van recreatieve gebieden wordt het groen aangegeven. Gebieden met een hoge groene waarde worden intensiever bezocht dan gebieden met beperkte aanwezigheid van groen. Waarde huizen Door bovenstaande aspecten is het wonen omringd door groenvoorziening populair. Huizen in wijken met veel groen worden gemiddeld sneller en duurder verkocht dan vergelijkbare woningen in een minder groene omgeving. Waarde als vastgoed Natuurlijk heeft groen ook een economische waarde. De kosten voor aanschaf en de aanleg van beplantingen zijn een voorbeeld van deze waarde. Echter kan het zijn dat, zeker bij bomen, de (vervangings)waarde naar mate de beplanting groeit hoger wordt. 1.3 Groen areaal Gulpen-Wittem Om het groen goed te onderhouden is een minimaal onderhoudsniveau nodig dat bijbehorende kosten met zich meebrengt. Naast het onderhoudsniveau heeft ook de hoeveelheid groen gevolgen voor de kosten. Gemeente Gulpen-Wittem is een groene gemeente met veel gebieden buiten de bebouwde kom, waar relatief veel beplanting zoals hagen, bomen, bermen en bosplantsoen voorkomt. Het groen in de gemeente Gulpen-Wittem dat door de gemeente wordt onderhouden bestaat momenteel uit 176,7 hectare gras, 46,7 hectare beplanting en 9668 stuks bomen. 5
Beheerkosten en overige beheersaspecten Gemeente Gulpen-Wittem 2 Beheerkosten en overige beheersaspecten 2.1 Rapport Kwaliteit in Beeld Groenonderhoud dient gericht te zijn op verkrijging en handhaving van het beeld dat de ontwerper van de groenvoorziening voor ogen had. Om dit te bewerkstelligen kan op basis van locatie en aard van de beplanting een onderhoudsplan opgesteld worden om dit beeld te verkrijgen/behouden. Naast de reguliere werkzaamheden zoals bijvoorbeeld onkruidbeheersing dient ook de kwaliteit van de beplanting gehandhaafd te worden. Aangezien aan onderhoud kosten zijn verbonden heeft het beschikbare budget ook direct gevolgen voor het beeld dat de burger buiten ervaart. Aan de hand van het rapport Kwaliteit in Beeld dat in 2007 is gepresenteerd aan de gemeenteraad, heeft gemeente Gulpen-Wittem gekozen voor bepaalde uitgangspunten in het beheer. Deze uitgangspunten zijn de volgende: - Zonering Door een zonering toe te passen in het kwaliteitsniveau was een variatie in beheer en kosten mogelijk. Er werd een opdeling gemaakt van de gemeente in twee zones. In de twee zones worden verschillende kwaliteitsniveaus toegepast. Het kwaliteitsniveau basis wordt toegepast in de woongebieden en in het buitengebied. Op kwaliteitsniveau basis+ worden de dorpscentra en het bovenwijks groen ofwel de parels onderhouden. Bij de keuze is voornamelijk gekeken naar de locaties waar veel mensen verblijven en waarde aan hechten. Zonering: Dorpscentra Basis + Woongebieden Basis Bovenwijks groen / parels Basis + Buitengebied Basis Op basis van de beschikbare gegevens waren percentages bepaald die representatief waren voor de hoeveelheid groenvoorziening op Basis+ niveau conform bovenstaande indeling. De extra kosten om bovengenoemde gebieden op basis+ te onderhouden waren berekend op 60.000,- per jaar. - Kosten achterstallig onderhoud Met goed afgestemd onderhoud is de levensduur van beplanting optimaal maar nooit oneindig. Jaarlijks zullen hierdoor delen van de bestaande beplanting vervangen moeten worden. In het rapport Kwaliteit in Beeld is een voorstel gedaan om budget vrij te maken voor de benodigde renovatie van het groen. De gemeente Gulpen-Wittem heeft dit budget beschikbaar gesteld waardoor veel achterstallig onderhoud kon worden bijgewerkt. - Onkruidbestrijding De chemische onkruidbestrijding in de beplanting is in de jaren 2008 tot 2011 afgebouwd. Eerder werd bijna al het onkruid in beplanting met chemische middelen bestreden. Vanaf 2011 wordt het onkruid in de beplanting alleen mechanisch bestreden. Momenteel zijn veel chemische middelen om onkruid in beplanting te bestrijden verboden. Mechanische bestrijding van onkruid is hierdoor de beste optie. - Bomenonderhoud In het huidige onderhoudsbudget (sinds 2008) is voldoende ruimte gereserveerd voor boomonderhoud. Dit budget wordt ingezet voor het reguliere onderhoud zoals snoeiwerk en VTA-controles. 6
Gemeente Gulpen-Wittem Beheerkosten en overige beheersaspecten Het totale benodigde budget op basis van bovengenoemde uitgangspunten was 1.167.000,- per jaar. 2.2 Overige beheersaspecten Naast het onderhoud dat in dit rapport behandeld wordt zijn er meer beheersaspecten die invloed hebben op het budget. Deze maatregelen dienen echter gebiedsspecifiek bekeken en uitgewerkt te worden en zijn niet meegenomen in dit rapport. Onderhoud sportvelden: Het onderhoud van sportvelden omvat voor een groot deel groenelementen. Aangezien dit onderhoud onderdeel van het accommodatiebeleid is en specifieke maatregelen vergt, wordt het buiten beschouwing gelaten bij deze berekening van de kosten voor het onderhoud van de groenvoorziening. Reconstructie buitenruimte: Bij groot onderhoud van wijken maar ook bij nieuwe aanleg van groenvoorzieningen ontstaat de mogelijkheid om de nieuwe beplanting efficiënt in te richten. Snippergroen kan voorkomen worden en beheergroepen welke minder kostbaar zijn in het onderhoud kunnen worden toegepast. Tevens kan bij inrichting rekening gehouden worden met het gebruik van de ruimte waardoor extra onderhoud door verkeerd gebruik voorkomen wordt. Omvorming beheergroepen Aangezien de eisen aan de functie van beplanting in de loop van de tijd veranderd zijn, kan ook de wens ontstaan voor andere beplanting. Tevens kan door veranderend budget aanpassing van groen nodig zijn. Deze aanpassing kan door omvorming doorgevoerd worden. Dit wil zeggen dat bepaalde soorten beplanting verwijderd en vervangen worden door meestal goedkoper te onderhouden groen. Verkoop gronden Het groenareaal van gemeenten bestaat naast de functionele openbare gebieden ook uit kleinere stukken groenvoorziening. De oorzaak hiervan ligt in het feit dat overgebleven stukken grond vaak bij gemeenten in bezit blijven. Een manier om de kosten van het groenareaal te verlagen wordt de laatste jaren vaak gezocht in verkoop van deze groenpercelen aan particulieren. Deze vorm van kostenverlaging verlangt grote zorgvuldigheid in verband met de te behouden groenstructuren binnen de gemeente. Naast deze groenstructuren dient goed bekeken te worden welke functie de groenpercelen nog meer invullen voordat hierover een keuze wordt gemaakt. 2.3 Knelpunten huidige kosten Om in een later stadium een eerlijke vergelijking te kunnen maken tussen verschillende onderhoudsniveaus en de daarbij behorende kosten dienen eerst enkele tegenstrijdigheden tussen de directiebegroting en de huidige kosten opgehelderd te worden. De kosten voor het huidige onderhoudsniveau in de directiebegroting bedragen 1.306.000,- per jaar voor aankomende jaren. Het budget voor het huidige onderhoud bedraagt 900.000,- per jaar. Zoals duidelijk te zien is het verschil tussen deze bedragen groot, er zijn enkele verklaringen te geven om een deel van dit verschil uit te leggen. 7
Beheerkosten en overige beheersaspecten Gemeente Gulpen-Wittem Uitbreiding groenareaal In het kader van Mergelland Oost zijn diverse beplantingsstroken in het buitengebied toebedeeld aan gemeente Gulpen-Wittem. Deze zijn kortgeleden volledig geïnventariseerd. De gegevens hieruit zijn ingevoerd in het groenbeheersysteem waarin de kosten voor het onderhoud worden berekend. De toegevoegde hoeveelheden bomen (2974 stuks), hagen (92000 m2 te knippen oppervlakte) en bosplantsoen (365 are) kosten bij compleet onderhoud (onderhoud inclusief renovatie) 250.000,- aan onderhoud. Deze kosten waren eerder nog niet voorzien. Marktwerking Sinds enige jaren is de concurrentie in uitvoering van groenonderhoud erg groot. Mede doordat de contracten voor groenonderhoud vaak voor meerdere jaren worden aanbesteed geeft dit werk een aannemer een bepaalde zekerheid. Tevens leveren deze contracten vaak uitvoering van werkzaamheden in de werkluwere tijden (zoals snoeiwerkzaamheden in de wintermaanden). Geconstateerd mag worden dat de inschrijvingen op aanbestedingen momenteel vaak substantieel lager zijn dan de directiebegrotingen. Met deze marktwerking kunnen wij echter geen rekening houden, daar dit bijna onmogelijk in te schatten is. In de directiebegroting wordt met de kosten gerekend die ons inziens daadwerkelijk nodig zijn om het werk uit te voeren. Voor de verdere vergelijking en het benodigde budget voor de onderhoudsniveaus zullen de bedragen uit de directiebegroting gehanteerd worden. 8
Gemeente Gulpen-Wittem Voorstel met overzicht benodigde budgetten 3 Voorstel met overzicht benodigde budgetten 3.1 Voorstel Met het voorstel dat hieronder beschreven is willen we het doel bereiken om het groen in de gemeente Gulpen-Wittem op een manier te onderhouden waarbij het beeld van het groen verzorgd is, waarbij de kwaliteit van de beplanting gewaarborgd blijft en er toch een besparingsslag gemaakt kan worden. Het voorstel houdt in dat het vigerende beheer gehandhaafd blijft met uitzondering van de volgende punten. Terugbrengen renovatiekosten Na de beschikbaarstelling van budget voor renovatie van groen in voorgaande jaren is er een flinke slag gemaakt in het terugdringen van het achterstallig onderhoud. Het achterstallig onderhoud van momenteel is veel minder schrijnend dan voorheen. Dit geeft ons de mogelijkheid om de renovatiekosten deels terug te dringen voor enkele jaren. Echter is het wel van belang dat de mogelijkheid bestaat om op langere termijn de renovatie weer volledig uit te voeren. Wij stellen voor om de renovatiekosten terug te brengen van 317.000,- naar 100.000,- Dit beschikbare budget kan gebruikt worden voor de toch noodzakelijke renovaties. Er kan dan bekeken worden om de renovaties zo uit te voeren dat er omvormingen van het groen ontstaan. Dit houdt in dat het bestaande groen vervangen wordt door een andere beheersoort groen. Er kan dan gekozen worden voor andere soorten groen met lagere onderhoudskosten, waardoor het benodigd budget op termijn lager wordt. Verlagen frequentie bomensnoei Bomen vertegenwoordigen een bepaalde waarde. Om deze waarde te behouden is periodiek onderhoud noodzakelijk. Achterstallig onderhoud bij bomen is vaak lastig (duur) en soms onmogelijk om te herstellen waardoor de waarde daalt. In tegenstelling tot de waarde van andere beplantingen zoals bosplantsoen en sierheesters is de waarde van een boom slecht te vervangen. Dit is een gevolg van de relatief lange periode die een boom nodig heeft om zijn eindbeeld te bereiken. Het snoeien van bomen dient daarom met een bepaalde frequentie te gebeuren. Wij hebben het voorstel om de periode tussen de snoeibeurten iets op te rekken. Het verlengen van deze termijn tussen de snoeibeurten kan niet uitputtend verlengd worden aangezien er dan toch achterstallig onderhoud optreedt. Het voorstel is om de begeleidingssnoei van de bomen 1 keer per 3 jaar te gaan uitvoeren in plaats van 1 keer per 2 jaar en de onderhoudssnoei van de bomen 1 keer per 5 jaar te gaan uitvoeren in plaats van 1 keer per 4 jaar. Dit levert een besparing op van 30.000,- per jaar. Beperken Basis+ gebied tot toeristische kernen Er is een zonering aangebracht in het onderhoudsniveau omdat het wenselijk was om op bepaalde locaties de groenvoorziening intensiever te onderhouden. Op basis van de beschikbare gegevens waren percentages bepaald die representatief waren voor de hoeveelheid groenvoorziening op Basis+ niveau. De dorpscentra en het bovenwijks groen ofwel de parels worden op kwaliteitsniveau basis+ onderhouden. De keuze voor basis+ is ondertussen in het groenbeheersysteem verwerkt. Uit de berekeningen van het groenbeheersysteem is gebleken dat om de zone basis+ zo te onderhouden 80.000,- aan meerkosten nodig zijn. Ons voorstel is om de begrenzing van het basis+gebied aan te passen en te beperken tot de echte toeristische kernen. Dit levert een besparing op van ongeveer 50%. Dit betekent een besparing van 40.000,- op de meerkosten van het basis+gebied. Deze besparingen samen resulteren in een benodigd budget van 1.019.000,- Marktwerking Zoals eerder beschreven is sinds enige jaren de concurrentie in uitvoering van groenonderhoud erg groot. 9
Voorstel met overzicht benodigde budgetten Gemeente Gulpen-Wittem Er kan geconstateerd worden dat de inschrijvingen op aanbestedingen de laatste jaren vaak substantieel lager zijn dan de directiebegrotingen. In de directiebegroting wordt met de kosten gerekend die ons inziens daadwerkelijk nodig zijn om het werk uit te voeren. Hierin zijn de algemene kosten, de uitvoeringskosten en winst en risico ook meegenomen. In de praktijk blijkt echter dat voor de meeste aanbestedingen voor groenonderhoud ingeschreven wordt met een inschrijvingsprijs die meestal 10 tot 30% lager ligt dan de directiebegroting. Daar het verschil tussen het benodigd budget ( 1.019.000,-) en het beschikbaar budget ( 900.000,-) een omvang heeft van ongeveer 13% willen wij voorstellen om er van uit te gaan dat dit verschil opgevangen wordt door de benoemde marktwerking. 3.2 Overzicht benodigd budget Het benodigde budget is weergegeven in onderstaand overzicht: Onderhoud beplantingen en gras incl. onkruidbestrijding, basisniveau Onderhoud beplantingen en gras incl. onkruidbestrijding, Oorspronkelij ke kosten Besparing Totale kosten 541.000,- - 541.000,- 161.000,- 40.000,- 121,000,- basis+niveau Onderhoud bomen 287.000,- 30.000,- 257.000,- Renovatie groen 317.000,- 217.000,- 100.000,- Totaal 1.306.000,- 287.000,- 1.019.000,- Voor renovatie groen is een totaal bedrag meegenomen. Dit bedrag wordt niet beïnvloed door het verschil in niveau aangezien dit losstaat van de niveaus en te maken heeft met behoud van het gekozen beeld. Voor onkruidbestrijding is uitgegaan van mechanische bestrijding. 10