Visuele boomveiligheidscontrole en beheerinventarisatie bomen Beheergebied Hoeksche Waard

Transcriptie

1 Visuele boomveiligheidscontrole en beheerinventarisatie bomen Beheergebied Hoeksche Waard

2

3 Visuele boomveiligheidscontrole en beheerinventarisatie bomen Beheergebied Hoeksche Waard Opdrachtgever: Groenbeheer Hoeksche Waard Adres: Postbus GC Ridderkerk Contactpersoon: De heer A. Stam Groenopzichter Telefoon (078) Projectcode: Datum: 17 juni 2011

4

5 Inleiding In opdracht van Groenbeheer Hoeksche Waard, de heer A. Stam, heeft Bomenwacht Nederland een visuele boomveiligheidscontrole en een beheerinventarisatie uitgevoerd bij bomen in het beheergebied Hoeksche Waard. Aanleiding van de visuele boomveiligheidscontrole is de zogenoemde zorgplicht. Deze houdt in dat iedere eigenaar/beheerder verplicht is zorg te dragen voor periodiek onderhoud en controle van de bomen die onder zijn beheer vallen. Doelstelling van de boomveiligheidscontrole is het beoordelen van de stabiliteit en breukveiligheid van de onderzoeksbomen. Indien er sprake is van een verhoogd veiligheidsrisico voor de omgeving, worden passende veiligheidsmaatregelen geadviseerd. De beheerinventarisatie heeft tot doel de onderhoudsstaat van de bomen te beoordelen. Hierbij worden passende beheermaatregelen geadviseerd. De boomveiligheidscontrole en beheerinventarisatie zijn uitgevoerd in de periode van 2 mei tot en met 23 juni 2011 door A. Lakerveld en P. van Es (European Tree Technician), beiden boomtechnisch adviseur bij Bomenwacht Nederland. Situatie De onderzoeksbomen staan in het beheergebied Hoeksche Waard. Dit gebied bevat onder meer de buitengebieden van Goudswaard, Piershil, Zuid-Beijerland en Nieuw-Beijerland. In samenspraak met de opdrachtgever is een selectie van de bomen die onder het beheer van waterschap Hollandse Delta vallen gecontroleerd. De meest voorkomende boomsoort, ruim twee derde van het totaal, is de gewone es (Fraxinus excelsior). Het merendeel van de bomen, bijna driekwart, bevindt zich in de volwasfase van zijn ontwikkeling. Ongeveer 17 procent verkeert nog in de halfwasfase. Veiligheid en beheer 1 Beheergebied Hoeksche Waard

6 Bij circa 55 procent van de geïnspecteerde bomen is sprake van een verhoogde gevaarzetting. Onderzoeksmethode Bij de visuele boomveiligheidscontrole is gebruik gemaakt van de VTA-methodiek (Visual Tree Assessment = visuele boombeoordeling). Aan de hand van deze methodiek wordt de boom als geheel en per onderdeel (kroon, stam en stamvoet) beoordeeld op uiterlijke kenmerken om zo een indruk te krijgen van de huidige stabiliteit en breukveiligheid van de boom. Binnen de beoordeling wordt zowel gelet op biologische aspecten (conditie, aantastingen) als op mechanische aspecten (vorming van reactiehout, beschadigingen, verzwakte takaanhechtingen, ingezonken stamdelen, verdikte of ontbrekende wortelaanzetten, scheefstand, grof dood hout). Overigens kan het jaargetijde waarin de controle plaatsvindt, bepalen of een specifieke afwijking (defectsymptoom) al dan niet waar te nemen is. De (eventueel) geconstateerde afwijkingen bepalen in welke veiligheidscategorie de boom dient te worden ingedeeld. Wordt er bij een boom een afwijking geconstateerd (of vermoed) die leidt tot een reëel veiligheidsrisico voor de omgeving, dan wordt deze boom als risicoboom benoemd. Er dient in dat geval altijd een actieve maatregel te worden uitgevoerd om het veiligheidsrisico te minimaliseren. Een boom met een afwijking die in de huidige situatie niet tot een reëel veiligheidsrisico leidt, maar op termijn wel breuk- en/of instabiliteitsgevaar kan opleveren, wordt als attentieboom aangemerkt. Actieve maatregelen zijn bij een attentieboom niet aan de orde, wel dient de boom jaarlijks visueel te worden geïnspecteerd. Bomen die in het kader van de veiligheid geen noemenswaardige afwijkingen vertonen, vereisen geen (gerichte) veiligheidsmaatregelen. Voor risico- en attentiebomen worden passende veiligheidsmaatregelen geadviseerd, met bijbehorende urgentietermijn. Bij de beheerinventarisatie is de onderhoudsstaat van de bomen beoordeeld. Naar aanleiding van deze beoordeling wordt geadviseerd welke beheermaatregelen er Beheergebied Hoeksche Waard 2

7 noodzakelijk of gewenst zijn. Deze maatregelen richten zich op het operationele boombeheer, zoals de uitvoering van regulier onderhoud, het verwijderen van klimop in de boom en, meer in algemene zin, het minimaliseren van eventuele overlast die de boom kan veroorzaken. Evenals bij het veiligheidsadvies wordt ook bij de beheermaatregelen een urgentietermijn aangegeven. Resultaten Hieronder worden de resultaten van de visuele boomveiligheidscontrole en de beheerinventarisatie besproken. Tijdens het onderzoek zijn 123 bomen niet aangetroffen. Deze staan wel aangegeven op het door de opdrachtgever verstrekte kaartmateriaal, maar blijken op locatie niet aanwezig te zijn. Bij de bespreking van de resultaten wordt dan ook uitgegaan van gecontroleerde bomen. Per boom zijn de resultaten terug te vinden op het registratieformulier in bijlage A (separaat op DVD). Bijlage B geeft een aantal onderzoeksresultaten weer in de vorm van diagrammen en tabellen. Visuele boomveiligheidscontrole In het kader van de boomveiligheidscontrole kon bij 40 bomen de veiligheid niet worden beoordeeld. De oorzaak daarvan is bij 33 bomen dat zij staan in zeer dichte onderbeplanting en/of een ontoegankelijke standplaats hebben (particulier terrein). Bij de 7 andere bomen is begroeiing met klimop de reden dat de veiligheid niet kon worden beoordeeld. Aan de overige bomen is wel een veiligheidsstatus toegekend. De volgende tabel laat zien hoe de onderzoeksbomen verdeeld zijn over de diverse veiligheidscategorieën. Veiligheid en beheer 3 Beheergebied Hoeksche Waard

8 Veiligheidscategorie Aantal % Risicoboom Attentieboom 32 1 Geen noemenswaardige afwijkingen Niet te beoordelen 40 1 Niet aanwezig Hieronder volgt een toelichting bij de diverse categorieën. Risicobomen In totaal zijn bomen als risicoboom geclassificeerd. Deze bomen vertonen afwijkingen die leiden tot een veiligheidsrisico voor de omgeving. Bij risicobomen is grof dood hout in de kroon aangetroffen. Dit dode hout kan gemakkelijk uitbreken en daarbij (letsel)schade veroorzaken. 53 bomen vertonen diverse mechanische afwijkingen. Zo zijn onder meer zwakke takaanhechtingen (plakoksels) aangetroffen, alsmede probleemtakken (uitzakkende of overbelaste takken, door een ziekte aangetaste takken, gebroken takken of takken die de verkeersveiligheid in gevaar brengen). Bij enkele bomen is sprake van een spechtengat, ingevallen houtweefsel en/of een holte. Bij 140 bomen zijn ernstige afwijkingen waargenomen. Het betreft hier veelal bomen waarbij sprake is van ernstige mechanische gebreken (zoals holten of een breukgevaarlijke plakoksel) en/of (verschijnselen van) ziekten of aantastingen (vruchtlichamen). Enkele bomen zijn afgestorven. Bij 84 risicobomen zijn nog diverse andere afwijkingen geconstateerd die in de toekomst tot veiligheidsrisico s kunnen leiden. Denk hierbij aan ingevallen houtweefsel, holten, aanrij- of maaischade, ziekten en/of aantastingen (zoals wilgenhoutrups en bastwoekerziekte). Beheergebied Hoeksche Waard 4

9 Overigens kon bij 5 risicobomen (nummers 3075, 15959, 15960, en 15962) de veiligheid slechts gedeeltelijk worden beoordeeld. Oorzaak daarvan is dat deze bomen een standplaats hebben in zeer dichte onderbeplanting. Uit veiligheidsoogpunt zijn bij de risicobomen actieve maatregelen noodzakelijk (zie Conclusie en advies). Attentiebomen 32 bomen zijn als attentieboom aangemerkt. Deze bomen vertonen afwijkingen die in de huidige situatie niet tot een veiligheidsrisico leiden, maar op termijn wel breuk- en/of instabiliteitsgevaar kunnen opleveren. Bij de helft van de attentiebomen gaat het om een aantasting door de bastwoekerziekte en/of wilgenhoutrups. Bij de andere bomen gaat het om meerdere spechtengaten (2 bomen), holten (4 bomen), aanrij- of maaischade (1 boom), vraatschade (3 bomen), vruchtlichamen (1 boom), ingevallen houtweefsel (1 boom) of ernstige stamschade (4 bomen). Op dit moment zijn bij de 32 attentiebomen geen actieve veiligheidsmaatregelen noodzakelijk. Wel dient tijdens toekomstige inspecties extra aandacht te worden besteed aan de aangetroffen afwijkingen (zie Conclusie en advies). Bomen zonder noemenswaardige afwijkingen Bij bomen zijn geen noemenswaardige afwijkingen geconstateerd. Er hoeven bij deze bomen dan ook geen veiligheidsmaatregelen te worden getroffen. Niet te beoordelen Bij 40 bomen is de veiligheidssituatie niet te beoordelen. Dit komt bij 7 bomen door begroeiing met klimop (waarbij 1 boom waarschijnlijk ook op particulier terrein staat), bij 2 bomen door de aanwezigheid van ondoordringbare beplanting en bij 1 boom doordat deze op een ontoegankelijke locatie staat. De overige 30 bomen die niet konden worden beoordeeld staan op particulier terrein. Veiligheid en beheer 5 Beheergebied Hoeksche Waard

10 Beheerinventarisatie Tijdens de beheerinventarisatie is de onderhoudsstaat van de onderzoeksbomen in kaart gebracht. Van de gecontroleerde bomen kon bij 30 stuks de onderhoudsstaat niet worden beoordeeld omdat deze op particulier terrein staan. Daarnaast geldt voor 132 bomen dat de onderhoudsstaat niet relevant is, omdat uit veiligheidsoogpunt of vanuit beheeroogpunt (nummers 1334 en 1341) wordt geadviseerd deze bomen te rooien. In totaal zijn dan ook bomen volledig op beheeraspecten beoordeeld. De volgende tabel laat zien hoe de onderzoeksbomen op basis van hun onderhoudsstaat zijn ingedeeld. Onderhoudsstaat Aantal % Aanvaard boombeeld Achterstallige snoei Verwaarloosde snoei Onherstelbare snoeiachterstand 7 0 Niet te beoordelen 30 1 Niet relevant Niet aanwezig Uit de tabel valt op te maken dat er bij bijna 60 procent van de bomen sprake is van een aanvaard boombeeld. Wel worden bij deze bomen beheermaatregelen geadviseerd (zie Conclusie en advies). Bij bomen is sprake van achterstallige of verwaarloosde snoei of van een onherstelbare snoeiachterstand. Daarnaast vertonen enkele van deze bomen uiteenlopende afwijkingen zoals een ingegroeide boomkorf, een knellende boomband, afstervingsverschijnselen en/of uitgebroken toppen. Bij bomen zijn beheermaatregelen gewenst (zie Conclusie en advies). Beheergebied Hoeksche Waard 6

11 Conclusie en advies Op basis van de resultaten volgen hieronder de conclusie en het advies. Tijdens het onderzoek is geconstateerd dat 123 van de onderzoeksbomen niet (meer) aanwezig zijn op de onderzoekslocatie. Het is wenselijk deze mutaties in het beschikbare beheersysteem door te voeren. Per boom zijn de relevante adviesgegevens terug te vinden op het registratieformulier in bijlage A (separaat op DVD). In bijlage B zijn 6 grafieken opgenomen die inzicht geven in het bomenbestand en 2 tabellen die een samenvattend overzicht geven van de geadviseerde maatregelen. Visuele boomveiligheidscontrole bomen zijn als risicoboom geclassificeerd. Voor deze bomen adviseren wij actieve maatregelen om het veiligheidsrisico te minimaliseren. Voor 140 risicobomen geldt een rooiadvies. Het betreft hier veelal bomen waarbij sprake is van ernstige mechanische gebreken (zoals holten of een breukgevaarlijke plakoksel) en/of (verschijnselen van) ziekten of aantastingen (vruchtlichamen). Enkele bomen zijn afgestorven. Het advies is om deze bomen op korte termijn (binnen drie maanden) te rooien. Bij 53 risicobomen is gerichte snoei noodzakelijk. Hierbij dient met name aandacht besteed te worden aan zwakke takaanhechtingen en probleemtakken. Wij raden aan de gerichte snoei bij alle 53 bomen op korte termijn (binnen drie maanden) uit te voeren. Bij risicobomen dient het grove dode hout te worden verwijderd. Grof dood hout wordt namelijk als achterstallig onderhoud beschouwd en kan bij (letsel)schade leiden tot aansprakelijkstelling. Wij adviseren deze maatregel bij alle bomen op korte termijn (binnen 3 maanden) uit te voeren. Veiligheid en beheer 7 Beheergebied Hoeksche Waard

12 32 bomen zijn als attentieboom aangemerkt. Deze bomen dienen jaarlijks visueel te worden geïnspecteerd, met extra aandacht voor de aangetroffen afwijkingen (waaronder dierlijke aantastingen, holtes, aanrij- of maaischade, vruchtlichamen, bastwoekerziekte, ingevallen houtweefsel en ernstige stamschade). Daarnaast geldt voor 84 risicobomen dat deze na uitvoering van de betreffende actieve maatregelen dienen te worden gehandhaafd als attentieboom. Bij deze bomen zijn diverse afwijkingen aangetroffen zoals ingevallen houtweefsel, aanrij- of maaischade, een ziekte of aantasting en/of een holte. Ten slotte kon bij 40 bomen de veiligheid niet worden beoordeeld. Dit komt bij 10 bomen door begroeiing met klimop, de aanwezigheid van ondoordringbare beplanting of omdat de boom op een ontoegankelijke locatie staat. De overige 30 bomen die niet konden worden beoordeeld staan allemaal op particulier terrein. Beheerinventarisatie Tijdens de beheerinventarisatie is gebleken dat bij bomen (58 procent) sprake is van een aanvaard boombeeld. Bij bomen is de onderhoudsstaat als achterstallig en bij 839 als verwaarloosd beoordeeld. Bij 7 bomen is sprake van een onherstelbare snoeiachterstand. Van 30 bomen is de onderhoudsstaat niet te beoordelen omdat deze op particulier terrein staan. Bij 132 bomen is het niet relevant om op de onderhoudsstaat in te gaan, omdat wij adviseren deze bomen uit veiligheidsoogpunt of beheeroogpunt (nummers 1334 en 1341) te rooien. Op basis van de beheerinventarisatie worden voor bomen (ruim 95 procent) relevante beheermaatregelen geadviseerd, die hieronder nader worden toegelicht. Op een boom kunnen meerdere maatregelen van toepassing zijn. Beheergebied Hoeksche Waard 8

13 Bij bomen adviseren wij begeleidingssnoei uit te voeren. Het betreft hier bomen die in de jeugd- of halfwasfase van hun ontwikkeling verkeren. Bij deze bomen dient een rechte doorgaande spil en een takvrije stam van voldoende lengte te worden verkregen. Bij bomen is onderhoudssnoei gewenst. Deze bomen verkeren hoofdzakelijk in de volwasfase van hun ontwikkeling. Tijdens het snoeien is met name het behoud van een evenwichtige kroon van belang. Bij 37 bomen raden wij aan specifieke snoei uit te voeren. Het gaat hier om knotbomen die vanwege hun kroonvorm vaak intensiever beheerd dienen te worden. Bij 7 bomen (nummers 782, 2050, 3878, 4564, 7830, 7902 en 8208) is het van belang om de aangetroffen klimop te verwijderen. 2 bomen (nummers 1334 en 1341) adviseren wij uit beheeroogpunt te rooien vanwege ernstige stamschade. Voor 2 anderen bomen (15097 en 15098) is het advies om deze vanuit beheeroogpunt binnen een jaar te kandelaberen. Daarnaast zijn er 17 bomen waarbij de (ingegroeide) boomkorf verwijderd dient te worden. Veiligheid en beheer 9 Beheergebied Hoeksche Waard

14 Beheergebied Hoeksche Waard 10

15 Bijlagen Bijlage A Bijlage B Registratieformulier (separaat op DVD) Grafieken en tabellen Bijlagen 11 Beheergebied Hoeksche Waard

16

17

18