Onderzoek naar. het effect van veegbeheer op onkruidgroei

Transcriptie

1 Onderzoek naar het effect van veegbeheer op onkruidgroei Concept versie 2.1 Corné Kempenaar, Ben Rutgers Plant Research International, Postbus 616, 6700 AP Wageningen, tel.: , Peter van Welsem Advies en Begeleiding Beheer openbare Ruimte, A. Moonenstraat 1, 7412 DS Deventer, tel ,

2 Inleiding Het regelmatig van straten onderdrukt de onkruidgroei door voorkomen van een voedingsbodem en het (licht) beschadigen van het onkruid. Dit heeft een positief effect op de noodzaak om onkruidbestrijding uit te voeren. Minder onkruidbestrijding geeft minder kosten, overlast en milieueffecten. Het ontbreekt aan kwantitatieve informatie om aan te geven welke intensiteit van veegbeheer daadwerkelijk onkruidgroei en de noodzaak tot bestrijding vermindert. Het doel van het onderzoek in deze notitie is een verkennende proef naar de relatie tussen veegbeheer en onkruidgroei om vast te stellen of intensief veegbeheer minder onkruidgroei geeft dan extensief veegbeheer. Hieruit kan bepaald worden of veegbeheer leidt tot minder kosten aan onkruidbeheer. Op basis van de resultaten wordt hierover een hypothese opgezet die verder getoetst zou moeten worden in de praktijk. In het onderzoek werd een experimentele methode voor objectief vaststellen van onkruidbezetting via beeldanalyse van digitale foto s van verhardingen toegepast.

3 Vraagstelling Het doel van het onderzoek is om vast te stellen wat de relatie is tussen het aantal keren en onkruidgroei op verharding. Op basis van deze relatie wordt de vraag beantwoord wat op basis van een kostenafweging, de meest optimale frequentie van is. Tevens werd de beeldanalysemethode ter vaststelling van onkruidbezetting getoetst op bruikbaarheid in de praktijk. Aanpak Het onderzoek werd uitgevoerd in de gemeente Deventer. Tussen week 20 en week 42 van 2009 werden in vier proefstraten op gezette tijden onkruidwaarnemingen gedaan om effecten van veegbeheer op onkruidontwikkeling en noodzaak van bestrijding te bepalen. In iedere straat werden vier behandelvakken van elk 50 m lang in de rijrichting en 2 m breed uitgezet. De vakken lagen tegen de rand van de weg aan en daarmee deels de trottoirgoot omvattend. De vakken werden 2, 4, 8 of 12 keer geveegd tussen week 20 en week 42 volgens tabel 2. De straten waren woonstraten in een jaren dertig woonwijk met thans een gemiddelde verkeersintenisteit. In onderstaande tabel 1 staan de vier straten toegelicht. Ze verschilden voornamelijk in onkruidbezetting, leeftijd van de bestrating en begroeiing langs de straten en aanwezigheid van bomen. Overzichtfoto s worden getoond op de volgende pagina. Tabel 1. Toelichting op straten in het onderzoek Straatnaam Kerkstraat Noord Thomas á Kempisstraat Reviusstraat van de Keeselstraat Zuid Type verharding Klinkers ca 20 jaar Klinkers ca 5 jaar Klinkers ca 10 jaar Klinkers ca 2 jaar Toelichting Lage onkruidbezetting, grote laanbomen Lage onkruidbezetting, middel hoge rand beplanting Matige onkruidbezetting, hoge randbeplanting Lage onkruidbezetting, kleine laanbomen

4 Kerkstraat Noord Reviusstraat Thomas á Kempisstraat van de Keeselstraat Overzicht straten in het onderzoek Het reinigingsbedrijf Circulus van de gemeente Deventer voerde het veegbeheer uit. Circulus gebruikte hiervoor een middelgrote veegmachine met een standaard veegvuilborstels (geen combi-borstels) en een vast chauffeur. Er werd verder geen onkruidbestrijiding uitgevoerd op de behandelvakken. In week 18 waren de straten geveegd om een uniforme start te maken met de proef. Middelgrote veegmachine van Circulus Peter van Welsem, Advies en Begeleiding Beheer openbare ruimte 10 december 2009

5 Tabel 2. Veegschema in proefstraten Week straat e deel Kerkstraat 2 2 e deel Kerkstraat 3 3 e deel Kerkstraat 4 4 e deel Kerkstraat 1 1 e deel Thomas á Kempisstraat 2 2 e deel Thomas á Kempisstraat 3 3 e deel Thomas á Kempisstraat 4 4 e deel Thomas á Kempisstraat 1 1 e deel Reviusstraat 2 2 e deel Reviusstraat 3 3 e deel Reviusstraat 4 4 e deel Reviusstraat 1 1 e deel Vd Keeselstraat 2 2 e deel Vd Keeselstraat 3 3 e deel Vd Keeselstraat 4 4 e deel Vd Keeselstraat

6 Onkruidwaarnemingen In ieder behandelvak van de proefstraten werden 2 plekken gemarkeerd die steeds in de tijd beoordeeld werden op onkruidbezetting. De twee waarnemingsplekken per vak lagen zodanig dat ze midden over geveegd werden tijdens de uitvoering van de veegrondes. De waarnemingsplekken waren globaal 2 bij 1 m (zie Figuur 1). Ze werden tussen week 20 en week 42 iedere 2 weken gefotografeerd met een digitale camera. De foto s werden genomen door Peter van Welsem en vervolgens naar Plant Research International gestuurd alwaar ze met het ImagJ programma geanalyseerd werden op het percentage (%) groene pixels in het beeldvlak. Deze hoeveelheid pixels is een maat voor de onkruidbezetting in het beeldvlak, en daarmee een objectieve maat voor de veronkruiding binnen het beeldvlak. In onderstaande figuur 1 worden twee foto s van waarnemingplekken getoond. Uit eerder onderzoek is onderstaande relatie (Tabel 3) bekend tussen % groene pixels in het beeldvlak (onkruidbezetting) en grenswaarden bij de CROW schaal voor kwaliteitniveaus onkruid op verhardingen. Tabel 3. Grenswaarden bij CROW schaal en % groene pixels (onkruidbezetting) op digitale foto s van klinkerverhardingen (beeldvlak 1 2 m 2 ). CROW Grenswaarden % groene pixels in beeld (% onkruidbezetting) A+ 0 A < 2% B 2 5 % C 5 8 % D > 8 % Figuur 1 Links 3,6 % groen (onkruidbezetting) in object 7a van Thomas á Kempisstraat, rechts 0,3 % groen in object 12a van Reviusstraat in week 30.

7 Resultaten onkruidwaarnemingen In de figuren 2 en 3 worden de geschatte onkruidbezettingen op basis van de beeldanalyse van de digitale foto s in de tijd weergegeven voor de Thomas á Kempisstraat en voor het gemiddelde van de vier straten. De Thomas á Kempisstraat wordt specifiek getoond omdat deze de minste beïnvloeding had van de waarnemingvakken door lokale verschillen als bomen, verkeer etc. In de andere straten waren er veel lokale verschillen die mede de onkruidgroei beïnvloedden. Hierdoor waren effecten van in deze straten minder duidelijk. Zowel in de Thomas á Kempisstraat als in het gemiddelde beeld werd waargenomen dat: Er in het voorjaar een sterke toename in onkruidbezetting (week 20 versus 22). Er in de zomerperiode een dip te zien is in de onkruidbezetting bij alle behandelingen (waarschijnlijk door droogte), en dat vooral in de behandelingen met lage veegfrequenties (vooral bij en 4x) de onkruidbezetting in de nazomer en herfst weer toeneemt. De onkruidbezetting daalt met toename van de veegfrequentie. De veegfrequenties en 4x qua onkruidbezetting de grenswaarde van 5 % (klasse B wordt C) in het twee maal overstijgt. De onkruidbezetting bij veegfrequenties en 4x veelal boven de grenswaarde van 2 % (klasse A wordt B) ligt. De onkruidbezetting bij veegfrequentie 1 slechts kort boven de grenswaarde van 2 % (klasse A wordt B) komt. Alleen in het voorjaar was deze tijdelijk boven de grenswaarde. De onkruidbezetting bij veegfrequentie 8x twee maal in het seizoen boven de grenswaarde van 2 % (klasse A wordt B) komt, zowel in het voorjaar als in het najaar. De veegfrequenties 8x en 1 de grenswaarde van 5 % (klasse B wordt C) gemiddeld niet overstijgen. Thomas á Kempisstraat 8 7 % onkruidbezetting Weeknummer 4x 8x 1 Figuur 2 Onkruidbezetting in Thomas á Kempisstraat twee-wekelijks bepaald aan hand van beeldanalyse van digitale foto s. Stippellijnen in rood zijn grenswaarden bij CROW beeldklassen (A < 2%, B 2 5%, C > 5 %).

8 Vier proefstraten in Deventer % onkruidbezetting Weeknummer 4x 8x 1 Figuur 2 Gemiddelde onkruidbezetting in vier straten twee-wekelijks bepaald aan hand van beeldanalyse digitale foto s. Stippellijnen in rood zijn grenswaarden bij CROW beeldklassen (A < 2%, B 2 5%, C > 5 %).

9 Vertaling onkruidwaarnemingen in noodzaak bestrijding en kosten Op basis van de waarnemingen is gebleken dat het veegeffect vooral te maken heeft met beschadiging van plantmateriaal tijdens het en minder met verwijderen van substraat. Dit is echter iets wat verder onderzocht zou kunnen worden. Op basis van de resultaten in figuren 2 en 3 wordt ingeschat dat de volgende frequenties in onkruidbestrijding nodig zijn om het vermelde kwaliteitsniveau (volgens CROW-kwaliteitscatalogus) handhaven. Hierbij is rekening gehouden met het feit dat in de figuren 3 gemiddelde waarden getoond worden. De inschatting moet ook voldoen aan uitschieters. Deze inschatting is mede gemaakt op basis van de CROW publicatie 258; Onkruidbeheer op verharding.tabel 4. Inschatting benodigde aantal niet-chemische of chemische bestrijding bij handhaving van niveaus van onkruidbezetting volgens CROW kwaliteitsniveaus Veegfrequentie* kwaliteitsniveaus en bestrijdingsmethode A A B B Chemisch Niet-chemisch Chemisch Niet-chemisch 4x 1x 4x 3x 1x 8x 1x 1 * exclusief extra veegbeurt begin van seizoen De meest effectieve frequentie van in relatie tot de kosten voor onkruidbestrijding zijn afhankelijk van de kosten voor en de kosten voor onkruidbestrijding. De kosten van zijn op basis van gegevens van de uitvoerende organisatie bepaald op 0,035 per strekkende meter. De kosten voor onkruidbestrijding zijn gebaseerd op de gemiddelden uit Tabel 3 van de CROW publicatie 258. Kosten chemische bestrijding: 0,033 / m2 /keer* Kosten borstelen: 0,081 / m2 / keer Kosten heet water: 0,108 / m2 / keer Gemiddelde kosten niet chemisch 0,094 / m2 / keer * * hiermee wordt verder gerekend. Bij de vergelijking is er van uitgegaan dat het onkruid alleen de 1 e meter van de straat vanaf het trottoir wordt bestreden. De overige onkruidgroei wordt bijna altijd door bereiding verwijderd.

10 Tabel 5. Kosten van en onkruidbestrijding per 100 m1 op basis van inschatting benodigde aantal niet-chemische of chemische bestrijding bij handhaving van niveaus van onkruidbezetting volgens CROW kwaliteitsniveaus Veegfrequentie kwaliteitsniveaus en bestrijdingsmethode A A B B Chemisch Niet-chemisch Chemisch Niet-chemisch 3,50 4x 7,- 8x 14,- 1 21,- 6,66 6,66 1x 3,33 4x 37,60 3x 28,20 18,80 1x 3,33 1x 3,33 18,80 18,80 Ook bij geen enkele onkruidbegroeiing zal er regelmatig worden geveegd. De kosten van en de kosten van onkruidbeheersing zullen derhalve moeten worden vergeleken op basis van de extra kosten. Tabel 6. Extra kosten van en onkruidbestrijding per 100 m1 ten opzichte van 2 en 4 keer ( ten opzichte van 2 x / ten opzichte van 4 x) Veegfrequentie kwaliteitsniveaus en bestrijdingsmethode A A B B Chemisch Niet-chemisch Chemisch Niet-chemisch 4x 3x 1x 3,50/ 0,- 0,-/ 0,- 9,40/ 0,- 0,-/ 0,- 0,-/ 0,- 8x 1x 10,50/ 7,- - 3,33/ 3,33-18,80/ 9,40-3,33/ 3,33-18,80/ 18, ,50/ 14,- - 6,66/ 6,66-37,60/ 28,20-3,33/ 3,33-18,80/ 18,80

11 Resultaten kostenberekingen (samenvatting) In het algemeen staat in een gemeente het gewenst onderhoudsniveau en het wel of niet chemisch bestrijden van onkruid vast. Derhalve worden overzichten gegeven voor kwaliteitsniveau A en B in combinatie met wel of niet chemisch bestrijden. Kwaliteitsniveau A, chemische bestrijding Veegfrequentie meerkosten minder kosten Saldo meer kosten minder kosten Saldo tov 2 keer tov. 2 keer tov. 2 keer tov 4 keer tov 4 keer tov. 4 keer 4 x 3,50 0,- - 3,50 0,- 0,- 0,- 8 x 10,50 3,33-7,17 7,- 3,33-6,67 12 x 17,50 6,66-10,84 14,- 3,33-10,67 Kwaliteitsniveau B, chemische bestrijding Veegfrequentie meerkosten minder kosten Saldo meer minder kosten Saldo tov 2 keer to. 2 keer tov. 2 keer kostentov 4 keer tov 4 keer tov. 4 keer 4 x 3,50 0,- - 3,50 0,- 0,- 0,- 8 x 10,50 3,33-7,17 7,- 3,33-6,67 12 x 17,50 3,33-7,17 14,- 3,33-10,67 Kwaliteitsniveau A, niet-chemische bestrijding Veegfrequentie meerkosten minder kosten Saldo tov 2 keer tov. 2 keer tov. 2 keer meer kosten tov 4 keer minder kosten tov 4 keer Sald tov. 4 keer 4 x 3,50 9,40 5,90 0,- 0,- 0,- 8 x 10,50 18,80 8,30 7,- 9,40 2,40 12 x 17,50 37,60 12,10 14,- 28,20 14,20 Kwaliteitsniveau B, niet-chemische bestrijding Veegfrequentie meerkosten minder kosten Saldo meer minder kosten Sald tov 2 keer to. 2 keer tov. 2 keer kostentov 4 keer tov 4 keer tov. 4 keer o 4 x 3,50 0,- - 3,50 0,- 0,- 0,- 8 x 10,50 18,80 8,30 7,- 18,80 10,50 12 x 17,50 18,80 1,30 14,- 18,80 4,40

12 Conclusies en aanbevelingen Op basis van deze uitkomsten is gekeken naar de winst die kan worden behaald door minder onkruidbestrijding ten opzichte van een hogere veegfrequentie. Deze winst hangt in eerste instantie af van de huidige werkwijze van onkruidbestrijding. Indien dit niet chemisch gebeurt, heeft een hogere veegfrequentie geen lagere kosten tot gevolg. Uiteraard worden de meerkosten wel positief beïnvloed door mindere kosten voor onkruidbestrijding en gemiddeld een uniformer straatbeeld. Dit kan van belang zijn indien uit andere overwegingen wordt overwogen om vaker te gaan. Bij niet-chemische bestrijding is vaker dan 4 x per jaar financieel aantrekkelijk. De maximale winst wordt gehaald bij 12 keer indien kwaliteitsniveau A moet worden gehaald en 8 keer indien kwaliteitsniveau B gevraagd wordt. De proefopzet en de beeldanalysemethode was bruikbaar om effecten van veegbeheer op onkruidgroei te bepalen. Echter door variatie in lokale situaties werd ook spreiding in percentages onkruidbezetting waargenomen. Deze spreiding maakt dat met meerdere waarnemingsvlakken en proefstraten gewerkt moet worden. Ondanks de spreiding kunnen een aantal belangrijke conclusies getrokken worden: frequenter remt onkruidgroei. hoog frequent verlaagt de noodzaak tot bestrijding. bij 1 was aanvullende onkruidbestrijding nog nauwelijks nodig. bij chemische bestrijding is geen directe winst te boeken door meer te. bij niet-chemische bestrijding is bij kwaliteitsniveau A de optimale frequentie 12. bij niet-chemische bestrijding is bij kwaliteitsniveau B de optimale frequentie 8. Het is aan te bevelen deze uitkomsten verder te testen onder meerdere praktijksituaties en zo nodig aan te passen op basis van nieuwe inzichten. Hierbij kan ook de inzet van combiborstels worden meegenomen. Daarnaast wordt aanbevolen om ook de milieugevolgen van vaker ten opzichte van minder onkruidbestrijding te onderzoeken. Hierbij kan gebruik worden gemaakt van de reeds bekende LCAgegevens voor onkruidbestrijding. Vegen gebeurt vrijwel altijd in de goten en in eerste plaats ter voorkoming van veegvuil. Gezien het gunstige effect van op de onkruidgroei wordt aanbevolen om de effecten ook op andere verhardingen te onderzoeken.

13 Bijlage: CROW beeldklasse schalen onkruidgroei Verharding-elementenverharding-tegels-onkruid (RAW Hoofdcodes / ) A+ A B C D Er is geen onkruid. Er is weinig onkruid. Er is redelijk veel onkruid. 0 % per 100 m2 0 m per 100 m2 0 per 100 m2 10 % per 100 m2 maximaal 10 stuks langer dan 10 cm per 100 m2 0 per 100 m2 30 % per 100 m2 maximaal 10 stuks langer dan 20 cm per 100 m2 100 per 100 m2 Er is veel onkruid. 40 % per 100 m2 maximaal 30 stuks langer dan 30 cm per 100 m2 200 per 100 m2 Er is zeer veel onkruid. > 40 % per 100 m2 minimaal 30 stuks langer dan 30 cm per 100 m2 > 200 per 100 m2 Verharding-open verharding-elementverharding-klinkers-onkruid (RAW Hoofdcodes / ) A+ A B C D Er is geen onkruid. Er is weinig onkruid. Er is redelijk veel onkruid. 0 % per 100 m2 0 m per 100 m2 0 stuks per 100 m2 5 % per 100 m2 0,25 m per 100 m2 0 stuks per 100 m2 15 % per 100 m2 0,50 m per 100 m2 100 stuks per 100 m2 Er is veel onkruid. 25 % per 100 m2 1 m per 100 m2 200 stuks per 100 m2 Er is zeer veel onkruid. > 25 % per 100 m2 > 1 m per 100 m2 > 200 stuks per 100 m2