Bevindingen praktijkproef. onkruidbestrijding d.m.v. Ultima en Heetwater. in de gemeente Slochteren

Transcriptie

1 Bevindingen praktijkproef onkruidbestrijding d.m.v. Ultima en Heetwater in de gemeente Slochteren

2 Woord vooraf Het herbicide Ultima is een in 2013 toegelaten middel met onder andere een toepassing op half verhardingen. Er zijn diverse gemeentes en uitvoerders die praktijkervaring op willen doen met dit middel. Daarom heeft ECOstyle in samenwerking met groenvoorziener Vertisol te Wagenborgen en de gemeente Slochteren in 2014 een praktijkproef uitgevoerd. Dit rapport beschrijft de opzet, uitvoering en resultaten van deze praktijkproef. De praktijkproef is geheel 'in eigen beheer' uitgevoerd door de gemeente, Vertisol en begeleid door ECOstyle. De rapportage is uitgevoerd door ECOstyle, maar mede tot stand gekomen door inbreng van de gemeente Slochteren en Vertisol. Hiermee onderschrijven alle betrokken partijen de inhoud van dit rapport.

3 Inleiding De Nederlandse overheid wil het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen zo veel mogelijk beperken. Met name het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen buiten de landbouw staat hierdoor ter discussie. De bestrijding van onkruiden op verhardingen worden wellicht beperkt tot niet-chemische methodes, zoals borstelen, branden, föhnen en heet water, en de inzet van laag risico middelen. Ultima van ECOstyle is een nieuw, ecologisch verantwoord product voor de bestrijding van onder andere onkruiden op verhardingen dat mogelijk tot de laagrisico middelen zal gaan behoren. Grote voordelen van de inzet van Ultima zijn de relatief eenvoudige toepassingsmogelijkheden met sensor gestuurde technieken zoals de Weed-It, de relatief lage kostprijs en de lage uitstoot van CO 2 en fijnstof. Als nadeel van Ultima wordt gezien dat het voornamelijk werkzaam is op jongere onkruiden en dat toepassing dient te gebeuren bij droog, groeizaam weer. EMPAS Veenendaal BV ontwikkelt en bouwt sinds 15 jaar machines voor onkruidbeheer op verharding en half verharding. Door een geregelde brandertechniek wordt oppervlakte of leidingwater opgewarmd tot 102 o C. Dit gebeurt met behulp van warmte wisselaars om het brandstof gebruik te verminderen. Door de volvelds methode wordt machinaal of handmatig dit hete water over onkruid gevloeid en door de thermo shock de plant vernietigd. Groenvoorzieningsbedrijf Vertisol voert voor verschillende gemeentes in het noorden van Nederland de onkruidbestrijding uit. Voor de gemeente Slochteren is door Vertisol de afgelopen jaren het onkruid op de verhardingen bestreden volgens de DOB-richtlijnen. In een samenwerking tussen de gemeente Slochteren, Vertisol en ECOstyle is in 2014 een proefgebied behandeld met Ultima. Doel Doel van de pilot is om inzicht te krijgen in zowel de kosten als de werking van Ultima en de heet watermethode voor de bestrijding van onkruid op verharding. Proefgebied Als proefgebied is door de gemeente Slochteren het dorp Siddeburen aangewezen. Hier is het gedeelte ten noorden van de Oudeweg behandeld met Ultima. Het was de oorspronkelijke bedoeling om het gebied ten zuiden van de Oudeweg te beheren met heet water. Omdat bleek dat de heetwater machine schade toebracht aan de (oudere) bestrating te Sidderburen is voor de toepassing met heet water uitgeweken naar het dorp Harkstede. Voorafgaand aan de eerste beoordeling zijn in beide gebieden vijf willekeurige kruispunten aangewezen om gedurende het jaar te beoordelen. Deze gebieden zijn ingetekend in figuur 1 en figuur 2. Het proefgebied voor Ultima is geschat op ongeveer 4 ha te beheren oppervlak. Bij het proefgebied van heet water is het te behandelen oppervlak circa 2,5 ha.

4 Figuur 1: Proefgebied gemeente Slochteren - Siddeburen. Ultima: 1) Kwikstraat/Torenvalk 2) Verlengde molenlaan 3) Vloedweg/Korte akkers 4) Noorderweg/Blaauwslaan 5) Noorderholt/Potterij

5 Figuur 2: Proefgebied gemeente Slochteren - Harkstede. Heet water: 1) Johan Rengersingel 2) Jonker Egbert Clantsingel 81 3) Henricus Hasekampsingel/Laan der Kruisheren 4) Pastorietuin 5) Skiramere Uitvoering Het beheer van onkruid door middel van Ultima is uitgevoerd met een Weed-It MKII Eco. Deze sensorgestuurde machines detecteren levend onkruid op de verharding en bestrijden dus alleen daar waar ook daadwerkelijk onkruid staat. Een Weed-It MKII Eco is aangepast om een groter afgifte van middel te kunnen geven. Dit is noodzakelijk om een goede (contact)werking van Ultima te garanderen. De toepassers hebben voorafgaand aan de eerste bespuiting uitleg gekregen over de werking van Ultima door ECOstyle. Hierbij is aandacht besteed aan de werking, manier van toepassing en juist gebruik van het middel. Behandeling met Ultima heeft in fases plaatsgevonden op 13 juni, 22 juli en 17 september. Hierbij zijn alleen die plekken waar daadwerkelijk onkruid stond behandeld. Bij de pilotproject met heet water is gebruik gemaakt van een Belos TG werktuigendrager met een Empas MCP heet waterunit. Voorafgaand heeft de machinist een training gevolgd bij Empas in

6 Veenendaal om de werking van de machine onder de knie te krijgen. Tijdens de eerste ronde was er iemand van Empas aanwezig ter ondersteuning. In eerste instantie was het de bedoeling het pilotproject uit te voeren in Siddeburen, maar door de langdurige regenval (verzadiging ondergrond) in combinatie met de relatief zware machine en de slechte ondergrond is gekozen om het pilotproject in de wijk Borgermeren in Harkstede uit te voeren. In totaal zijn er 4 beurten uitgevoerd op respectievelijk 15 mei, 15 juli, 9 september en 15 oktober Monitoring De onkruidbezetting is met de betrokken partijen gezamenlijk ter plaatsen beoordeeld en ingedeeld in een schaal van 1-5, waarbij: Schaal 1: Geen onkruid aanwezig Schaal 2: Nauwelijks onkruid aanwezig Schaal 3: Wat onkruid aanwezig Schaal 4: Veel onkruid aanwezig Schaal 5: Zeer veel onkruid aanwezig Gezien de kleinschaligheid van de pilot is er bewust gekozen voor een arbitraire schaalverdeling. Een vergelijking met bijvoorbeeld de CROW-norm is dan ook niet op zijn plaats. Op 7 mei 2014, voorafgaand aan de eerste behandeling, heeft een eerste schouwing plaatsgevonden. Om het resultaat van de behandeling in kaart te brengen is er ook op 2 juli en op 10 oktober beoordeeld. Tijdspad uitvoering pilot Schouwing behandeling schouwing behandeling behandeling schouwing 7 mei juni 2 juli juli 17 september 10 oktober 2014 Resultaat De verschillende gebieden zijn als volgt beoordeeld: Ultima: 7 mei 2 juli 10 oktober 1) Kwikstraat/Torenvalk ) Verlengde molenlaan ) Vloedweg/Korte akkers ) Noorderweg/Blauawslaan ) Noorderholt/Potterij Heet water: 1) Johan Rengerssingel ) J.E. Clantsingel ) Laan der Kruisheren/H. Hasekampsingel ) Pastorietuin ) Skiramere 1 2 1

7 Tijdens de schouwing zijn er overzichts- en detail foto's gemaakt. Deze zijn weergegeven in figuur 2 en figuur 3. Door de verplaatsing van het proefgebied voor heet water van Sidderburen naar Harkstede zijn hier maar beperkt foto's van beschikbaar. Deze zijn opgenomen in figuur 4. Figuur 3: Overzichtsfoto's gemeente Slochteren - Siddeburen(Ultima)

8 Figuur 4: Detailfoto's gemeente Slochteren- Siddeburen (Ultima)

9 Figuur 5: Overzicht- en detailfoto's gemeente Slochteren- Harkstede (Heet water)

10 In de periode mei tot oktober waren zeer regelmatig groeizame temperaturen. Ook vielen er geregeld, maar niet aanhoudend, buien. Hierdoor was de onkruiddruk landelijk gezien zeer hoog. Het beheerseizoen begon door het zonnige voorjaar al vroeg. Hierdoor was de onkruiddruk voorafgaand aan de eerste behandeling fors. Te Siddeburen (Ultima) was geen enkele locatie voor aanvang van de trial die lager scoorde dan een 3. Ondanks het zeer groeizame weer was er juli 2014 een vergelijkbaar beeld. Op locatie 5 te Siddeburen (Ultima) was er een duidelijke verbetering zichtbaar, maar het beeld op de overige locaties was vergelijkbaar aan het voorjaar. De toen aanwezige onkruiden kwamen voornamelijk uit de kieming van nieuwe zaden. Bij de laatste beoordeling in oktober 2014 was het beeld duidelijk beter dan bij aanvang van de trial. De ervaring leert dat nadat de langste dag heeft plaatsgevonden er nog maar weinig kieming vanuit nieuwe zaden plaats vindt. Het was de oorspronkelijke bedoeling om de proef met heet water plaats te laten vinden ten zuiden van de Oudeweg te Siddeburen. Omdat bij de eerste ronde bleek dat de bestrating verzakte is de proef verplaatst naar Harkstede. De beginsituatie in Harkstede was beter dan die te Siddeburen. Doordat er 4 ronden zijn uitgevoerd en de heet water machine werd ingezet op het moment dat de onkruiden nog kleine en jonge waren kon in Harkstede over het gehele jaar gezien een vrijwel constant en acceptabel beeld worden behouden. Evaluatie Met het gefaseerde beheer met zowel Ultima als heet water methode is in het hele jaar een zeer acceptabel beeld behouden. Hierbij moet in acht worden genomen dat het beheerjaar 2014 zich kenmerkt als een lang beheer jaar (maart - oktober) met hoge onkruiddruk. Gelijk aan de elders opgedane ervaringen in 2013 is Ultima het meest effectief op kleine en jongere onkruiden. Het kan hierdoor (kosten)effectiever zijn om grote onkruiden of plaatsen met zeer hoge onkruiddruk te borstelen. Over het gehele jaar 2014 heeft door Vertisol een inzet plaatsgevonden van ongeveer 26 uur. Hierbij is in totaal 148 liter Ultima en 3 liter Cura verbruikt. De totale kosten voor het jaarrond beheer komen hierbij op ongeveer 3.300,- oftewel 0,072/m2. Voor wat betreft het pilotproject in Harkstede is de heet watermachine in totaal 29,5 uur ingezet. Dit is inclusief de uren voor het tanken en het handmatige werk om en rond obstakels. In totaal is er 408 liter diesel verbruikt, het geen neerkomt op 13,8 liter per draaiuur. De kosten voor de onkruidbeheersing met heet water in Harkstede zijn 3.400,00 geweest. Op basis van een te behandelen oppervlak van 2,5 ha komt de m2 prijs jaarrond op 0,136/m2.

11 Ervaring Jan Tonkens - gemeente Slochteren 'Het pilotproject onkruidbestrijding te Siddeburen met Ultima is redelijk goed verlopen, mede door de droge weersomstandigheden. Wel is gebleken dat het jonge onkruid hier goed op reageert, indien het al wat groter is dient er eerst met een staalborstel geveegd te worden. Ten opzichte van Roundup is het behandelen met Ultima, mede door een extra ronde, aanmerkelijk duurder. Ook het product Ultima is duurder dan Roundup, wat voor gemeenten die steeds meer moeten bezuinigen wel een afweging is om verder te zoeken naar alternatieve middelen. Het stomen/heet water in de oude kern was geen succes i.v.m. de voetpaden die plaatselijk erg gingen verzakken door het gewicht van de stoom/heet water combinatie en de slechte ondergrond. De proef is verplaatst naar Harkstede in de nieuwbouwwijk Borgmeren. Ook bij deze behandeling is het weer een belangrijke factor, door de langdurige droogte en hitte is het resultaat ook hier goed. Ten opzichte van Roundup Evolution zijn beide methodes, puur resultaat - niet financieel - mede door de weersomstandigheden van afgelopen jaar bevredigend'. Ervaring Jaap van der West Vertisol Bij beide methodieken is het belangrijk dat het te behandelen onkruid niet te hoog is en dat je op tijd met de behandeling begint. Is dit niet het geval dan kost het veel te veel middel of energie om het onkruid kwijt te raken. Dit zie je direct terug in de kostprijs per m2. Het is dus zaak dat als je in het voorjaar begint een goed uitgangspunt (nulsituatie) hebt. Bovendien moet je gedurende het groeiseizoen tijdig en adequaat reageren op weersverandering en onkruidgroei. Dit vraagt van de uitvoerenden een heel andere manier van werken en denken dan dat men tot nu toe gewend is bij de DOB methodiek. Een neveneffect van Ultima is de scherpe geur die met name vrijkomt bij het gebruik van de handspuit. Dit veroorzaakt bij de machinisten klachten als hoofd- keelpijn. Door toevoeging van Cura wordt dit probleem gedeeltelijk opgelost maar niet voldoende. ECOstyle heeft inmiddels goede resultaten geboekt met de toevoeging van een middel waardoor de geur sterk wordt geneutraliseerd. Bij de heet watermachine liepen we tegen het probleem aan van dat de machine te groot is voor de tegelpaden in het Noorden. De machine heeft een breedte van 140 cm terwijl de meeste tegelpaden in het noorden een breedte hebben van 120 tot 150 cm. In het westen kent men dit probleem minder omdat daar de tegelpaden veelal breder zijn. In 2014 is door Empas een kleinere en lichtere versie op de markt gebracht waarmee dit probleem is opgelost. Alhoewel nog niet definitief, mag het middel Roundup Evolution waarschijnlijk vanaf 2016 niet meer worden toegepast op openbare verhardingen. Er zal dan naar alternatieve bestrijdingsmethoden moeten worden uitgeweken. Ik heb het idee dat veel gemeenten daar nog niet echt mee bezig zijn. Terwijl dat wel zo zou moeten zijn. We weten namelijk één ding zeker. We krijgen niet dezelfde prijs/kwaliteitsverhouding dan die we gewend zijn van de DOB methodiek. In deze tijd van bezuinigingen niet geheel onbelangrijk.

12 De oplossing, als alternatief voor Roundup, ligt naar mijn idee in een combinatie van bestrijdingsmethoden. Zoals gezegd zullen we anders moeten gaan denken. Onkruidbeheersing moet niet meer alleen plaats vinden in het groeiseizoen (april t/m oktober) maar gedurende het gehele jaar. Zoals gebleken uit deze pilots is het goed te doen om een redelijk beeldniveau te behalen middels Ultima en/of heet water. Maar zul je in het na- en het vroege voorseizoen moeten gaan borstelen om de voedingsbodem weg te nemen. Dit is noodzakelijk omdat veel gemeenten, ook al door dezelfde bezuinigingen, genoodzaakt zijn de frequentie van het vegen fors te verminderen waardoor de onkruiddruk toeneemt. Door in het na- en vroege voorseizoen te gaan borstelen neem je niet alleen de voedingsbodem weg maar laat het onkruid zich in deze periode gemakkelijker verwijderen in het groeiseizoen en geeft het minder stof. Bovendien geef je de aannemer de kans om de werkzaamheden over het gehele jaar te spreiden. Dit in combinatie met een meerjarig bestek waarop investeringen kunnen worden gedaan, kan een redelijke prijs/kwaliteit worden behaald.