Ander onkruidbeheer op trottoirs en wegen in Súdwest-Fryslân

Transcriptie

1 Ander onkruidbeheer op trottoirs en wegen in Súdwest-Fryslân Naar verwachting mogen gemeenten vanaf 2016 geen gebruik meer maken van chemische bestrijdingsmiddelen zoals glyfosaat (Round-Up) om trottoirs, paden en wegen van onkruid te ontdoen. De gemeente Súdwest-Fryslân heeft het voornemen om per eind 2015 te stoppen met het gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen op de verhardingen. Tot nu toe worden op verhardingen nog selectief glyfosaat gebruikt. Wat houdt dit verbod in? wat zijn te gevolgen van dit verbod voor onze gemeente en wat zijn de alternatieven. Wat houdt dit verbod in? De Tweede kamer heeft in het voorjaar van 2014 ingestemd met een het verbod op het gebruik van chemische onkruidbestrijdingsmiddelen buiten de landbouw. Het bestrijdingsmiddel glyfosaatbekend onder de merknaam Round-up wordt in 2016 verboden voor gemeenten. Het voorgenomen verbod van chemische bestrijdingsmiddelen op verhardingen zou eerst vanaf november 2015 ingaan, maar is uitgesteld naar In een brief aan de kamer van 22 april 2015 bevestigt de staatssecretaris het aangekondigde gebruiksverbod van glyfosaat vanaf begin Een ontwerpbesluit zal voor de zomer voor inspraak worden gepubliceerd en wordt naar de kamer gestuurd. Eerder heeft de kamer zich al uitgesproken voor een verbod. Het verbod geldt ook voor bedrijventerreinen, sportvelden campings en begraafplaatsen, zij het dat daar uitstel is tot november Er komt ook een verbod van glyfosaat voor het gebruik op verhardingen voor particulieren, maar er komt voorlopig geen verkoopverbod. Dit blijkt juridisch niet haalbaar. Waarom wordt glyfosaat verboden? Achtergrond van het nieuwe beleid is de bescherming van de menselijke gezondheid en het milieu c.q. waterkwaliteit tegen het vermijdbaar gebruik van chemische stoffen. Glyfosaat spoelt van het trottoir via het riool naar het rivierwater. Drinkwaterbedrijven constateren regelmatig overschrijdingen van de Europese waternorm. Wel zijn de overschrijdingen afgenomen door met meer zorg te spuiten (volgen protocol Duurzaam Onkruidbeheer DOB). Hoe ziet het huidige beheer eruit? Een aantal keer per jaar borstelt en veegt de gemeente met eigen apparatuur bedrijventerreinen en straten in gebieden waar veel onkruid staat. In mei, juni en september wordt in de andere gebieden twee maal per jaar een chemisch middel glyfosaat (Round up) gebruikt. Quads van een gecertificeerd bedrijf zijn uitgerust met sensoren. De sensor onderscheidt het onkruid tussen de tegels of een andere bestrating. Daardoor wordt er alleen gespoten op de plaatsen waar onkruid staat. Het middel komt in hele fijne druppels op de plant. Het gaat om een gedoseerde hoeveelheid van ml glyfosaat per 10 liter water. In de wintermaanden wordt alle verhardingen en parkeerterreinen door middel van eigen borstelmachines schoongemaakt en opgeveegd. Op deze manier wordt een voedingsbodem voor onkruiden wegenomen. Welke alternatieve methoden zijn er voor handen Er zijn diverse alternatieve bestrijdingsmethoden voorhanden. De meest toegepaste methoden zijn heet water, hete lucht en borstelen. De thermische methoden: heet water en hete lucht zijn eerder drie jaar lang als pilot getest in een woonwijk is Sneek en in Ysbrechtum.

2 Hoe werken de diverse methoden? Heet water Thermische onkruidbestrijding is gebaseerd op het overbrengen van energie op de plant, waarbij de celstructuur wordt vernietigd. Deze techniek is op alle verhardingen inzetbaar. Door de grote energieoverdracht van heet water volstaat een lage behandelfrequentie van minimaal vier beurten per jaar. Frequentie voor niveau Basis (4 tot 7 keer). Heetwatermethode in Leeuwarden (2014) Stoom Een variant op heet water is het gebruik maken van stoom. De stoom wordt onder hoge druk en bij een temperatuur van C op de plant gespoten, zonder dat naastliggende planten worden aangetast. Op de plant wordt de stoom omgevormd naar heet water dat de plant vernielt. De plant raakt gestrest als gevolg van beschadigde cellen, spreekt zijn wortelreserves aan en sterft zo met wortel en al uit. Frequentie voor niveau Basis (4 tot 7 keer) Hete lucht Hete lucht werkt door middel van hete luchtcirculatie van 370 C. Door deze te richten op ongewenste vegetatie barsten de bladcellen open, waardoor het vocht er uit treedt en eiwitten stollen. Het gevolg is dat het onkruid verwelkt, bruin wordt en afsterft. Bijkomend voordeel is dat deze hitte behandeling ook preventief werkt doordat aanwezige onkruidzaden in de luchtcirculatie worden opgenomen en hun kiemkracht verliezen. Frequentie voor niveau Basis (5 tot 6 keer) Hete luchtmethode, succesvolle methode in Hoogeveen (2014)

3 Branden Men heeft twee soorten onkruidbranders. De stootbrander richt de vlam recht naar beneden, waardoor men met een hoge temperatuur het onkruid te lijf gaat. De infraroodbrander richt de vlam omhoog en verhit een plaat of een metalen rooster. De weerkaatste infraroodstralen en de warme lucht zorgen voor een onkruid dodend effect. Deze techniek is op alle verhardingen toepasbaar en bij een niet te grote hoeveelheid onkruid. Onkruidzaden worden eveneens gedood. Frequentie voor niveau Basis (4 tot 6 keer) Borstelen Borstelmachines kunnen afhankelijk van de borstel die wordt gebruikt ook onkruid verwijderen. Het onkruid wordt dan net boven de verharding afgesneden. Op vele plaatsen worden borstelmachines ingezet als preventieve maatregel, vaak gedurende de wintermaanden. Door regelmatig het zand van verhardingen te verwijderen worden de kiem- en groeiplaatsen voor het onkruid weggehaald. Het resultaat is onmiddellijk zichtbaar. De werkzaamheden worden altijd gevolgd door een veegbeurt. Frequentie voor niveau Basis (3 tot 5 keer) Borstelen in Súdwest-Fryslân (2014) Wat voor machines worden er gebruikt? Tractiedragers met of mechanische of thermische bewerking. Wat zijn de voordelen van de verschillende niet-chemische methoden? Geen gevaar voor volksgezondheid; Preventieve werking en uitputting; Geen bevordering resistente onkruiden; Geen administratieve lasten; Minder weer afhankelijk; Groeiende bedrijfstak met innovatieve kansen. Wat zijn de nadelen van de verschillende niet-chemische methoden? De niet chemische methoden zijn minder effectief dan het selectieve spuiten. Zo moet er veel vaker per jaar machines worden ingezet; Het algemene beeld ziet er minder verzorgd uit dan de chemische bestrijdingsmethode; Alternatieve methoden verbruiken meer energie en zijn veel duurder; Mogelijk meerkosten op wegbeheer in verband met toepassing zwaardere machines op trottoirs. Welke alternatieve methoden zijn er voor handen Ter voorbereiding op een landelijk verbod zijn in de zomer van 2014 bezoeken gebracht aan drie gemeenten waar ervaring is opgedaan met chemievrije beheermethoden. (Leeuwarden/heet water), (Smallingerland/borstelen) en (Hoogeveen/hete lucht).

4 Ander beeld De beeldkwaliteit van de bezochte gemeenten was over het algemeen acceptabel al ligt het gemiddelde netheidsniveau van de alternatieve beheermethoden in veel straten lager dan het huidige kwaliteitsniveau van Súdwest-Fryslân. De niet-chemische technieken laten zich lastig vergelijken. In de praktijk blijkt een combinatie van methoden het effectiefst te zijn. Belangrijk is om schoon het groeiseizoen in te gaan. Dit betekent om gedurende de wintermaanden de voedingsbodem op de verhardingen te verwijderen door middel borstelen veeg machines. Minstens zo belangrijk is hoe het veegbeheer van het team reiniging is geregeld. Wanneer de straten regelmatig schoon worden gehouden heeft dit een positief effect op het onkruidbeheer. In het algemeen vraagt onkruidbeheer om een aanpak die gericht is op preventie (slim ontwerp en schoonhouden), het combineren van technieken en herhaling. Meer kosten De kosten voor onkruidbeheer op verhardingen van de drie bezochte gemeenten bedragen enkele tonnen per gemeente. De budgetten voor onkruidbeheer liggen bij deze gemeenten dan ook veel hoger dan in Súdwest-Fryslân (3 tot 5 maal hoger). Een verklaring hiervoor is bij het toepassen van niet-chemische methoden 5 a 6 ronden nodig zijn. Voor de chemische methode zijn maar 2 ronden noodzakelijk. De werksnelheid van de niet- chemische methoden liggen daarnaast ook lager. Smallingerland, Hoogeveen en Leeuwarden zijn al vele jaren geleden overgestapt naar een chemievrije beheermethode met de daarbij behorende financiële middelen. De ervaringen van het eerdere pilot in Súdwest-Fryslân komen overeen met ervaringen bij de bovenstaande gemeenten. Voorgesteld wordt de gebruikte technieken niet vooraf voor te schrijven, maar dit over te laten aan de markt waarbij een bepaald netheidsniveau wordt afgesproken. Een integrale afstemming van verschillende teams: Beheer Onderhoud Groen, Reiniging en de groep wegen van Openbare werken is de basis voor succes. Beelkwaliteit Netheidsniveau basis (B) is het streefniveau (acceptabel en uitvoerbaar door middel van thermische methoden)

5 In deze situatie (beeldkwaliteit C/D)) is het thermisch bestrijden geen optie, omdat het onkruid te hoog is om effectief te bestrijden. Werkwijze bij behoud huidige beeldkwaliteit : Voor een periode van twee jaar (met mogelijkheid voor verlenging van drie jaar) worden de werkzaamheden rond de bestrijding van onkruid op verhardingen uitbesteed aan een gespecialiseerd bedrijf op basis van beeldbestek (beeldkwaliteit basis). Het betreft alle (half)verhardingen, goten en parkeerterreinen; Bedrijventerreinen worden door de gemeente met behulp van eigen borstelen veegmachines op beeldkwaliteit basis (B) onderhouden (handhaven huidige methode); Alle belangrijke centra, invalswegen en begraafplaatsen worden op beeldkwaliteit hoog (A) onderhouden in overeenstemming met het beheer van het openbaar groen; In de periode van 1 september tot 1 april worden alle parkeerterreinen en goten geborsteld en geveegd door eigen dienst. Hiervoor wordt een actie op gang gezet om in deze periode parkeerterreinen tijdelijk autovrij te maken. Hierbij wordt gebruik gemaakt van de inzet vanuit de Social return; Preventieve maatregelen als vegen wordt door de reiniging opgepakt (handhaving huidig beheer); Preventieve maatregelen als obstakels en overbodige verhardingen verwijderen, andere type verharding toepassen worden door de groep wegen opgepakt*. * De kosten voor deze maatregelen zijn niet meegenomen in dit advies. De maatregelen kunnen worden opgenomen in het kwaliteitshandboek wegen en kan worden toegepast bij nieuwe projecten. Incidentele aanpassingen met als doel minder beheerkosten kan mogelijk worden bekostigd uit de bestemmingsreserve kapitaalgoederen. Wat voor financiële gevolgen heeft dit voor ons? Niet chemische bestrijding is voor onze gemeente circa ,-- duurder bij het behoud van het huidige kwaliteitsniveau. Op dit moment is er geen dekking voor deze (autonome) ontwikkeling. Bij de PPN besprekingen in 2015 is dit onderwerp wel ingebracht, maar is er geen prioriteit aangegeven, omdat de wettelijke verplichting nog niet definitief van kracht is.

6 Begroting 2015/ ,00 openbare werken kosten derden ,00 openbare werken doorberek./uren ,00 openbare werken derden/uren ,00 beheer onderhoud groen doorberek./uren totaal beschikbaar ,00 Incl. uren kosten bij handhaving huidige beeldkwaliteit ,00 marktprijs gemid. ex. bedrijventerreinen ,00 A- niveau centra/ invsalswegen/begraafplaatsen prijsdrukkend ,00 raming inschrijving ,00 preventief vegen gemeente borstelen wintermaanden gemeente geparkeerde auto's ( minder areaal) marktwerking/ innovatie/ meerjarencontract beschikbaar ,00 tekort ,00 afgerond ,00 voor werken derden extra benodigd Alternatieven: De volgende alternatieven kunnen worden ingezet: Alternatief 1: Aannemer houdt alleen de trottoirs, de centra /invalswegen en paden begraafplaatsen schoon Gemeente houdt bedrijventerreinen schoon Gemeente houdt de goten schoon Bewoners/gebruikers zorgen voor het schoonhouden van de parkeerterreinen De gemeente zorgt gedurende de winterperiode voor een intensieve borstel/veegronde langs alle verhardingen/goten/parkeerterreinen met eigen machines Voordeel van dit advies is dat de extra kosten voor het beheer naar verwachting structureel , lager uitvallen (meerkosten ,--). Nadeel van dit advies is dat het netheidsbeeld van wegen, pleinen en parkeerterreinen veel lager zal zijn dan de trottoirs omdat hier het onkruid in het groeiseizoen niet wordt bestreden. Hierdoor kunnen vooral bij nat weer onveilige situaties zich voordoen (gladheid).

7 Alternatief 1 raming inschrijving ,00 oppervlakte m2x 0,22 voetpaden + centra afgerond begr. Plaatsen ,00 a- niveau centra/invalswegen/begraafplaatsen prijsdrukkend ,00 marktwerking/ innovatie/ meerjarencontract raming inschrijving ,00 beschikbaar ,00 tekort ,00 afgerond ,00 voor werken derden extra benodigd Alternatief 2: Wanneer er geen extra middelen beschikbaar komen, dan is het alleen mogelijk om een beperkt deel van de verhardingen het hele jaar onkruidvrij te houden. Hieronder wordt een inschatting gemaakt van wat met het huidige budget nog mogelijk is: Aannemer houdt alleen de 16 belangrijkste dorps- en stadscentra schoon op een basis niveau. Dit geldt ook voor de binnensteden van Sneek en Bolsward (binnen de oude stadsgrachten) en de paden van 12 begraafplaatsen De gemeente probeert de goten zo goed mogelijk schoon te houden en achterstallige situaties door middel van eigen borstelmachines aan te pakken Bewoners en bedrijven worden gevraagd trottoirs, paden en parkeerterreinen zelf schoon te houden De gemeente zorgt gedurende de winterperiode voor een intensieve borstel/veegronde langs verhardingen/goten/parkeerterreinen met eigen machines Voordeel van deze optie is dat er geen extra kosten nodig zijn. De nadelen van deze optie zijn groot, zoals: Veel straten, paden en trottoirs zullen snel overwoekerd raken met hoog onkruid en grassen, zeker op plaatsen waar weinig betreding is Het netheidsbeeld van veel trottoirs, wegen en paden wordt laag tot zeer laag en is strijdig met het eerder door de raad afgesproken netheidsbeeld (gemiddeld basis) Het beeld is veel lager dan het afgesproken netheidsbeeld van de aangrenzende groenvoorzieningen Demotivatie van de beheerders buitenruimte (algemene beeld blijft laag) Plaatselijk gevaarlijke situaties door gladheid, vooral bij nat weer Grote kans op beschadiging van de bestrating door opdrukkend onkruid Grotere kans op stagnatie waterafvoer naar de kolken door overmatig onkruidgroei Door de chemische bestrijding zijn veel onkruiden en grassen verdwenen. Bij extensivering van het beheer wordt dit voordeel binnen 1 jaar teniet gedaan Sterke achteruitgang van de leefbaarheid Grote toename aantal klachten (afhandeling kost ook geld!) Verwachte toename gebruik chemische bestrijdingsmiddelen door bewoners en bedrijven (geen verkoopverbod voor particulieren). Dit is strijdig met doelstellingen van het Rijk Na wetswijziging zal zonder toevoeging van extra geld dit model moeten worden ingezet.

8 Praktijkvoorbeeld van zeer beperkt onderhoud op bestrating. Gevolg: sterke achteruitgang van de leefbaarheid en heel veel klachten (Heerenveen 2014).