Voorstel aan de raad Aan de gemeenteraad Gemeente Steenwijkerland Vendelweg 1 8331 XE Steenwijk Steenwijk, 5 april 2011 Nummer voorstel: 2011/30 Voor raadsvergadering d.d.: 26-04-2011 Agendapunt: 4 Onderwerp: Subsidie zwembad de Waterwijck te Steenwijk en zwembad Vollenhove Aan de raad van de gemeente Steenwijkerland wordt voorgesteld te besluiten: Conceptbesluit: 1. Het subsidie voor de zwembaden de Waterwijck en Vollenhove voor 2011 vast te stellen op totaal 900.000,--. Als gevolg hiervan instemmen met het beschikbaar stellen van een extra bedrag aan subsidie van 369.682,--. te dekken uit de algemene reserve vrij besteedbaar. 2. In te stemmen met het plegen van een eenmalige investering in 2011 van 169.200,- voor energiebesparende maatregelen, te dekken uit de algemene reserve vrij besteedbaar. 3. In te stemmen met investeringen die i.v.m. de organisatie en schaalvoordeel beter gelijktijdig met de realisatie van de sporthal uitgevoerd kunnen worden deel te laten uit maken van de aanvraag voor het uitvoeringskrediet voor de sporthal. 4. Het subsidieniveau vanaf 2014 i.v.m. de realisatie van de sporthal opnieuw vast te stellen. Samenvatting: De afgelopen jaren is gebleken dat de in de gemeentebegroting opgenomen subsidiebedragen voor de zwembaden de Waterwijck en Vollenhove niet toereikend waren voor hun exploitatie. Dit heeft ertoe geleid dat ieder jaar via voor- en najaarsnota s en/of claims extra bedragen door de raad beschikbaar zijn gesteld om de tekorten aan te vullen. Daarnaast is er taakstellend vanaf 2010 een bezuiniging opgenomen van 200.000,--. Vanaf 2009 neemt Stichting de Waterwijck ook het beheer en de exploitatie van het zwembad in Vollenhove voor zijn rekening. Vanaf 2008 lag het werkelijke subsidie- en exploitatieniveau van deze baden op: Jaar Waterwijck Vollenhove Totaal subsidie Oorspronkelijk Verschil bedrag gemeente begroting Subsidie Subsidie 2008 639.112,--* 367.102,--** 1.006.304,-- 809.522,-- 196.782,-- 2009 711.409,--* 311.382,-- 1.022.791,-- 740.632,-- 282.159,-- 2010 659.800,--* 300.832,-- 960.632,--*** 540.632,-- 420.000,-- * Inclusief huur De Waterwijck ad 324.863,-- 1
** Dit was het laatste jaar dat het bad Vollenhove door de gemeente geëxploiteerd werd *** Voorlopig vastgesteld bij najaarsnota 2010 o.b.v. marap t/m 1 e half jaar 2010 van het Zwembad de Waterwijck. Bovengenoemde subsidiebedragen zijn ook daadwerkelijk beschikbaar gesteld voor de zwembaden. Raadsbrief 7 juli 2010 Op 7 juli 2010 hebben we u middels een raadsbrief op de hoogte gebracht van het feit dat de inspanningen tot dan toe om tot een verbeterde exploitatie te komen nog niet tot het gewenste resultaat geleid hebben om de subsidie voor beide baden taakstellend met 200.000,-- te verlagen. Bepaalde acties hadden meer tijd nodig om tot een afgerond oordeel en besparing te komen. Daarom zijn we vanaf mei 2010 regelmatig met bestuur en management van beide baden in gesprek geweest om gezamenlijk tot aanvullende oplossingsrichtingen ten behoeve van de verbetering van de exploitatie te komen. Zoals ook verwoord in deze raadsbrief heeft er bij de najaarsnota 2010 een reële bijraming plaats gevonden over 2010 van 220.000,-- op basis van de toen bekend zijnde cijfers ( zie tabel boven). De taakstellende bezuiniging voor 2010 ad 200.000,-- was via een claim bij de begrotingsbehandeling 2010 al teruggedraaid. De definitieve jaarcijfers over 2010 zijn nog niet bekend, maar de verwachting is dat het toegekende subsidiebedrag voor 2010 van ruim 960.000,-- toereikend is voor de exploitatie van beide baden over 2010. Het gemiddelde subsidieniveau over de afgelopen 3 jaar voor beide baden ligt hiermee op afgerond 996.000,--. Begroting 2011 De Waterwijck afgezet tegen de subsidiebedragen in de gemeentebegroting 2011 Waterwijck Vollenhove Totaal Exploitatieresultaat volgens begroting zwembad -/- 686.040,-- -/- 305.120,- -/- 991.160,- 2011 Opgenomen subsidie in gemeentebegroting 2011 495.983,-- 34.335,-* 530.318,- Tekort subsidie i.r.t exploitatiebegroting -/- 190.057,-- -/- 270.785,- -/- 460.842,- zwembad * inclusief taakstelling van 200.000,-- en exclusief groot onderhoud. Het benodigde subsidiebedrag voor 2011 ad 991.160,-- ligt op hetzelfde niveau als het gemiddelde subsidiebedrag van de afgelopen 3 jaar ( 996.000,--). Op basis hiervan is o.i. de conclusie gerechtvaardigd dat dit op dit moment een realistisch vertrekpunt is voor het subsidieniveau 2011 t/m 2013. Verbeteringsvoorstellen t.b.v. de exploitatie zwembaden Uit bovengenoemd gezamenlijk overleg met de zwembaden zijn de volgende voorstellen tot stand gekomen die moeten leiden tot een verbetering van de exploitatie: Verbeteringsvoorstellen exploitatie zwembaden 1. Andere methode zwemlessen Steenwijk 2011 2012 2013 Benodigde 10.000,--¹ 10.000,-- 10.000,-- investering 2
2. Afdekken waterbassins 18.000,--² 28.000,-- 28.000,-- 122.700,-- Steenwijk en Vollenhove 3. Verhogen tarieven Vollenhove a. 10% recreatief zwemmen b. aanpassen zwemlestarief naar niveau Steenwijk 13.000,--¹ 10.000,--¹ 13.000,-- 20.000,-- 13.000,-- 30.000,-- 4. Aanpassing openstellingsuren 19.000,--² 19.000,-- 19.000,-- Steenwijk en Vollenhove 5. Clustering met nieuwe 75.000,--³ sporthal 6. Energie De Waterwijck 50.000,--³ 280.000,-- Totaal 70.000,-- 90.000,-- 225.000,-- 402.700,-- ¹ deze bedragen zijn al opgenomen in de begroting 2011 van het zwembad ² deze bedragen zijn nog niet meegenomen in de begroting 2011 ( totaal 37.000,--) ³ Deze besparingen moeten geëffectueerd worden met de realisatie van de nieuw te bouwen sporthal. Het is nog niet exact aan te geven in welk jaar deze besparingen gerealiseerd worden. Voorlopig zijn ze in 2013 opgenomen. Energieonderzoek De Waterwijck December 2009 heeft de raad ingestemd met een voorbereidingskrediet ten behoeve van het realiseren van een nieuwe sporthal aan de Gagelsweg te Steenwijk. Een van de uitgangspunten is dat de sporthal wordt gekoppeld aan het zwembad. Daarnaast is in het voorbereidingskrediet een budget opgenomen voor onderzoek naar duurzaam bouwen en toepassing van een warmtekrachtcentrale. Het zwembad naast de nieuw te bouwen sporthal dateert uit 1991. Begin 2010 is het zwembad door het bedrijf Burgers Ergon voorzien van een energielabel (G*). Uit de rapportage bleek dat er wat betreft duurzaamheid bij het zwembad nog veel te verbeteren valt. Dit blijkt tevens uit de exploitatie (hoge energierekening en een erg hoog waterverbruik). Sportfondsen Nederland heeft naast Burgers Ergon afzonderlijk een onderzoek gedaan naar de mogelijke (installatietechnische) aanpassingen die gedaan kunnen worden om energie te besparen. Naast deze rapportages zijn er de afgelopen jaren, mede door de huidige defect WKK, nog enkele onderzoeken geweest om het zwembad op een andere manier te voorzien van energie/warmte. Zoals het nu leek zou er naast de nieuw te realiseren sporthal een erg energie onzuinig zwembad blijven staan. Dit alles past niet in de duurzame gedachte van de gemeente Steenwijkerland. Daarom is besloten om DWA (adviseur op het gebied van zwembaden en duurzaamheid in het algemeen) een energiebesparingonderzoek te laten uitvoeren. DWA heeft bij haar advisering rekening gehouden met reeds uitgevoerde onderzoeken. DWA heeft naast de installatietechnische onderdelen ook heel sterk gekeken naar de eventuele bouwkundige lekken in het gebouw. Uit het advies van DWA komen een aantal belangrijke conclusies naar voren. 1) Het energiegebruik van het zwembad De Waterwyck ligt behoorlijk hoger dan het landelijk gemiddelde. 2) Het waterverbruik ligt extreem hoger dan de benchmark. Omgerekend naar waterverbruik per bezoeker is dit circa tweemaal hoger dan gebruikelijk. Het waterverbruik is nagerekend en een groot aandeel van het waterverbruik is niet te verklaren. Er is een lek waardoor er water verloren gaat (waarschijnlijk circa 5.000 m3 40.000,- per jaar). 3
3) Installatietechnisch: vooral op het gebied van ventilatie kunnen er aanzienlijke besparingen worden gerealiseerd. De benodigde verwarmingsenergie voor ventilatie is verantwoordelijk voor circa 90% van het gasverbruik. Dit wordt veroorzaakt door het geringe warmteterugwinrendement van de grote luchtbehandelingkasten. Vervanging van de huidige luchtbehandelinginstallatie door nieuwe energiezuinige luchtbehandelingkasten levert een aanzienlijke besparing op van circa 60% op het huidige gasgebruik. 4) Bouwkundig: vanuit het thermografisch onderzoek komt een viertal aandachtspunten naar voren * Buitenbad, hier gaat heel veel warmte verloren. * Glijbaan, veel warmteverlies doordat de lucht vrij kan stromen door de glijbaanbuis. * Er zijn twee geveldelen die niet of nauwelijks zijn geïsoleerd. * Grote glaspartijen, de kozijnen zijn koudebruggen. Conclusies energiebesparende maatregelen De beschikbare maatregelen zijn volgens een bepaalde structuur geordend, dit is gedaan volgens het vierstappenmodel. * Stap 1 reductie van de energievraag * Stap 2 hergebruik van reststromen * Stap 3 invulling van de energievraag door duurzame technieken * Stap 4 resterende vraag invullen door efficiënte conventionele technieken Op basis van dit rapport is er ten behoeve van de vergroting van de energiezuinigheid van het zwembad een onderscheid gemaakt in maatregelen die onafhankelijk van de nieuwbouw van de sporthal kunnen worden uitgevoerd en maatregelen die vanwege bouwkundige en/of financiële impact gecombineerd moeten worden met de nieuwbouw. Voor dit laatste gaat het met name om vervanging van de luchtbehandelingskasten en de verwarmingsinstallatie. Werkzaamheden die los van de realisering van de sporthal (standalone) direct uitgevoerd kunnen worden. Bouwkundige maatregelen Investering Besparing Tvt a) Vervangen onderwaterverlichting (stap 1) 18.000,- 470,- - > 25 jr. jr. b) Toerentalregeling krekenpomp (stap 1) 10.000,- 580,-- 15-20jr. c) Na-isoleren geveldelen (stap 1 ) 5.000,- 500, 5-10jr. d) Lekkage water (stap 1) 13.500,- 40.000,- 0-5 jr. Wordt reeds onderzoek naar gedaan, is hoogst waarschijnlijk op te lossen middels het omleggen van enkele leidingen. e) Binnen- en buitenbad afdekken (onderzoek Inducon / Rendo) (stap 1) 76.700,- 20.700,- 0-5 jr. Investering direct 123.200,- 62.250,- 0-5 jr. Naast de investering van 123.200,-- voor zwembad de Waterwijck is met het binnen- en buiten afdekken van het bad in Vollenhove ook een investering gemoeid van 46.000,--. Dit levert een jaarlijkse besparing op van 8.000,--. De totale investering voor de energiebesparende maatregelen in 2011 komt hiermee op 169.200,--. Naast deze investeringen zijn er de maatregelen die in verband met de organisatie en het schaalvoordeel beter gelijktijdig met de realisatie van de sporthal uitgevoerd kunnen worden. Het gaat hierbij met name om de vervanging van de luchtbehandelingskasten ( 280.000,--, verwachte 4
besparing is 50.000,-- op jaarbasis) en de verwarmingsinstallatie. Dit laatste is mede afhankelijk van de uiteindelijke keuze van de adviseur van de sporthal/zwembad, zodat hier nog geen bedrag voor geraamd kan worden. Deze investeringen zullen deel uitmaken van de aanvraag voor het uitvoeringskrediet voor de sporthal, waarbij opgemerkt kan worden dat hier in onze meerjaren begroting via het meerjaren onderhoudsplan van het zwembad, al voor een groot deel dekking aanwezig is. Benchmarkvergelijking Als uitvloeisel van het raadsbesluit van 13 januari 2009 is de administratie en boekhouding van beide baden vanaf 1 januari 2009 ondergebracht bij Sportfondsen Nederland. Sportfondsen Nederland heeft op basis van de jaarrekening 2009 een eerste benchmark vergelijking gemaakt. Hierbij is de Waterwijck afgezet tegen het landelijk gemiddelde van alle baden die bij SFN zijn aangesloten ( de mediaan), het beste kwartiel en een vergelijkbare accommodatie. Enkele conclusies: - gemiddelde lasten per bezoeker zijn hoger; - gemiddelde baten per bezoeker liggen op hetzelfde niveau; - dekkingspercentage ( verhouding lasten/baten) is lager t.o.v. de mediaan en het beste kwartiel; - zwemles/ instructie bezoek per inwoner is lager; - Recreatief bezoek ligt hoger; - De inkomsten per bezoeker liggen op hetzelfde niveau of zelfs hoger - Personeelkosten in verhouding tot het totaal van de baten is relatief hoger - Het energieverbruik, het waterverbruik en de kosten chemicaliën wateroppervlak scoren allemaal hoger dan de mediaan, de vergelijkbare accommodatie en uiteraard ook het beste kwartiel. Concluderend op basis van deze benchmark: de animo ( het bezoek) is relatief laag met name bij de zwemlessen, terwijl de opbrengst per bezoeker marktconform is. De personeelskosten en de energiekosten liggen hoger dan gemiddeld. De schoonmaakkosten per zwembad bezoeker liggen fors hoger dan gemiddeld. Verklaring hiervoor was dat hier een schoonmaakbedrijf ingehuurd wordt en dat bij andere baden het personeel het schoonmaakwerk voor een deel ook zelf doet. Verbeterpunten Waterwijck: - vergroten animo ( bezoekersaantallen) met name bij de zwemlessen - verlaging personeelkosten ( incl. schoonmaak) ook in relatie met openstelling - verlaging energiekosten Voor het zwembad Vollenhove is met uitzondering van de vergelijking met een zelfde accommodatie deze was binnen het bestand van SFN niet aanwezig- ook een benchmark vergelijking opgemaakt. De verschillen t.o.v. de mediaan en het beste kwartiel vallen vrijwel allemaal ongunstig uit. Afgesproken is de kwartaal- en benchmark gegevens per kwartaal te monitoren met het zwembad. Wijziging statuten Voor het onderbrengen van het beheer en de exploitatie van het zwembad in Vollenhove is een aanpassing van de huidige statuten nodig. Aangezien ook het beheer en de exploitatie van de nieuwe sporthal onder deze stichting komt te vallen wordt dit in één keer meegenomen bij deze wijziging. 5
In de loop van 2011 zal u een voorstel worden voorgelegd voor deze aanpassing. Resumé Met betrekking tot bovenstaande kan geconcludeerd worden dat een aantal maatregelen die een verbetering van de exploitatie van de zwembaden tot gevolg hebben, in 2011 al doorgevoerd kunnen worden. Ervan uitgaande dat de benodigde investeringen voor 1 mei 2011 gerealiseerd kunnen worden houden we bij de besparing rekening met 8/12 deel voor 2011. Daarnaast zijn wij van mening dat, gelet op de uitkomst van de benchmark, het zwembad zelf ook een inspanningsverplichting heeft een taakstelling te realiseren van 25.000,-- over 2011. Gelet op de integratie met de te bouwen sporthal opteren we nu om de subsidie voor de jaren 2011 t/m 2013 als volgt te berekenen: Subsidieniveau 2011 volgens begroting zwembad 991.000,-- Af: Besparing als gevolg standalone investering Ww 8/12 x 62.050,- 42.000,-- Besparing afdekken bad Vollenhove 8/12 x 8.000,-- 5.000,-- Taakstelling o.g.v. uitkomst benchmark 25.000,-- Meeropbrengst aanpassing openstelling ( niet in begroting opgenomen) 19.000,-- 91.000,-- Subsidie 2011 900.000,-- Generieke subsidiekorting 201210% 90.000,-- Verhogen zwemlestarieven Vollenhove 10.000,-- 100.000,-- Subsidie 2012 800.000,-- Voor 2011 zal er op basis van het benodigde subsidiebedrag en het in de gemeentebegroting opgenomen bedrag een extra bedrag bijgeraamd moeten worden in van 369.682,-- ( 900.000,-- -/- 530.318,-- zie bldz. 2). Opgemerkt moet nog worden dat verdere besparingen als gevolg van energiebesparende investeringen, die gekoppeld worden aan de bouw van de sporthal, wellicht in 2012 of in 2013 ook al tot een lager subsidieniveau voor de zwembaden kunnen leiden, afhankelijk van het tijdstip van de realisatie. In verband met de clustering met de sporthal wordt voorgesteld het subsidieniveau vanaf 2014 opnieuw vast te stellen. Bijlagen bij het voorstel Begroting 2011 zwembaden, energiebesparingonderzoek De Waterwijck, benchmark vergelijking 2009 SFN, tarieven 2010 en 2011 en raadsbrief 7 juli 2010 6
Ondertekening De secretaris De burgemeester A.J. Peterson M.A.J. van der Tas Betrokken partijen afdeling adviseur behandeld in raadscommissie MO Jan Knol, tel.: 0521-538654, email: jan.knol@steenwijkerland.nl x ja, nl. 5 april 2011 nee
Raadsbesluit Steenwijk, 26-4-2011 Nummer: 2011/30 Onderwerp: Subsidie zwembad de Waterwijck te Steenwijk en zwembad Vollenhove De raad van de gemeente Steenwijkerland; gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders van 5 april 2011, nummer 2011/30; b e s l u i t : 1. Het subsidie voor de zwembaden de Waterwijck en Vollenhove voor 2011 vast te stellen op totaal 900.000,--. Als gevolg hiervan instemmen met het beschikbaar stellen van een extra bedrag aan subsidie van 369.682,--. te dekken uit de algemene reserve vrij besteedbaar. 2. In te stemmen met het plegen van een eenmalige investering in 2011 van 169.200,- voor energiebesparende maatregelen, te dekken uit de algemene reserve vrij besteedbaar. 3. In te stemmen met investeringen die i.v.m. de organisatie en schaalvoordeel beter gelijktijdig met de realisatie van de sporthal uitgevoerd kunnen worden deel te laten uit maken van de aanvraag voor het uitvoeringskrediet voor de sporthal. 4. Het subsidieniveau vanaf 2014 i.v.m. de realisatie van de sporthal opnieuw vast te stellen. De raad voornoemd, de griffier, de voorzitter, R.G.H.P. Moonen M.A.J. van der Tas 1