Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres geeske bergstra 10 juli 2015 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/64159 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.
Inhoudsopgave Inleiding Wat wil de derde stand? De Bastille valt Oorzaak en gevolg Leve de keizer! Waterloo Over dit lesmateriaal Pagina 1
Inleiding Tijd van pruiken en revoluties In het vorige hoofdstuk hebben we gelezen dat de verlichting voor veel ophef zorgde. In deze digitale lessen gaan we kijken welke invloed de verlichting had op Frankrijk. Grote groepen van het Franse volk kwamen namelijk in opstand tegen hun machthebbers. Wat was de achtergrond van deze opstand of te wel revolutie? Ging het alleen om de verlichtingsidealen of was er meer aan de hand? Pagina 2
Wat wil de derde stand? Het gaat slecht met Frankrijk, in 1789. Het geld is op, veel boeren en armen in de steden hebben honger, de burgers zijn ontevreden omdat ze niks te vertellen hebben. De spanningen lopen op, in de kroegen en koffiehuizen wordt fel gediscusseerd over wat komen gaat. De derde stand was de grootste bevolkingsgroep in Frankrijk, met de minste politieke invloed en hebben de hoogste belasting-lasten. De meeste Fransen leefden in de achtiende eeuw op het platteland. Het huis en de grond waarop ze woonden was het eigendom van de adel of van de kerk. De pacht (huur) was voor de boeren moeilijk op te brengen, ze hielden weinig over om van te leven. Een enkele misoogst bracht families jarenlang op de rand van de hongersdood. De rest van de derde stand bestond vooral uit burgers in de steden. Een deel hiervan wist, via handel, grote rijkdom te bereiken, maar voor de meesten in de stad was het een zwaar bestaan. Gezinnen leefden dicht opeengepakt in sloppenwijken en de werkloosheid en armoede waren enorm. Wanneer op het platteland een oogst mislukte, dan merkten de armen in de stad dat onmiddelijk. de broodprijzen stegen tot absurde hoogte en er gingen zelfs mensen dood van de honger. Dit leidde regelmatig tot rellen in de staten van Parijs. De koning, Lodewijk XVI kreeg de schuld van de honger en armoede. De koning leefde in buitensporige luxe en hield geen rekening met zijn volk. Het opstandige volk riep om beter bestuur, maar daarmee bedoelden ze vooral: betaalbaar voedsen. in 1789 werd duidelijk dat Frankrijk failliet zou gaan. De koning was blut. voor het eerst in 175 jaar liet Lodewijk XVI de Staten-Generaal bij elkaar roepen. In deze vergadering waren de Adel, geestelijkheid en de burgers vertegenwoordigd. De koning wilde hun vragen om te helpen de geldproblemen op te lossen. De vergadering liep iets anders dan Lodewijk verwachtte... Pagina 3
Lees bron 1 en bekijk bron 2. Een onderzoeker zegt dat je aan deze kaart kunt zien dat de meeste mensen in Frankrijk genoeg te eten hadden. Leg met de kaart uit of de onderzoeker gelijk heeft. Bron 1. De mensen zien er allerverschrikkelijkst uit, of mensen eigenlijk zijn ze niet veel meer dan gruwelijke wilde dieren. Ze gaan gekleed in kielen van de grofste wol, ze zijn groot en vies, hun gezichten zijn mager en wasbleek, hun haren lang en smerig. Bron 2 Geef uitleg aan de afbeeldingen Leg in 2 zinnen uit waarom bron 3 goed aansluit bij bron 4. Bron 3. Pagina 4
Bron 4. Pagina 5
De Bastille valt Bron 5. Te wapen! 'Burgers er is geen moment te verliezen. Ik kom zojuist van het paleis van Versailes: de minister van financiën is weggestuurd! Dit is het sein voor een slachting: vanavond zullen alle soldaten uit hun legerkamp komen om ons de keel af te snijden. Er is voor ons nog maar één kans op redding en dat is te wapen lopen en een kokarde* als herdenkingsteken te dragen.' Ik had tranen in mijn ogen en ik sprak met een vuur dat ik niet zou kunnen herhalen. Mijn voorstel werd met onafgebroken gejuig ontvangen. 'Vrienden, het sein is gegeven: ik zie daar de spionnen van de politie naar mij kijken. Ik zal in elk geval niet levend in hun handenvallen...' Vervolgens riep ik, terwijl ik twee pistolen uit mijn zal trok: 'Laat alle burgers mijn voorbeeld volgen!' Naar: Camille Desmoulins, journalist, 14 juli 1789. * een soort strik Histoclips: De franse revolutie kn.nu/ww.823ad15 (youtube.com) Kijkvragen histoclips de Franse revolutie kn.nu/ww.8505810 (docx, maken.wikiwijs.nl) Pagina 6
Oorzaak en gevolg Opdracht. Geef aan wat de gevolgen waren van de genoemde oorzaken, gebruik hierbij paragraaf 4.5, 6.1 en 6.2 uit je boek. Je krijgt zo een goed beeld van de oorzaken en het verloop van de Franse revolutie. Bewaar dit papier dus goed! Oorzaak Gevolg 1 Spinoza en John Locke 2 Absolutisme 3 Standen maatschappij 4 Bijeenroepen staten generaal 5 Mislukte oogsten 6 Bestorming van de Bastille Pagina 7
7 Nieuwe regering van burgers 8 Robespierre grijpt de macht Pagina 8
Leve de keizer! De revolutie is uitgelopen op burgeroorlog en terreur. Velen zijn teleurgesteld geraakt. Van de oorspronkelijke ideeën lijkt weinig terechtgekomen. De roep om een nieuwe sterke leider wordt steeds vaker gehoord. En die komt er Napoleon. De radicale regering kreeg steed minder steun van de bevolking en in 1799 pleegde een populaire legeraanvoerder - Napoleon Bonapate - een staatsgreep. Napoleon draaide veel veranderingen van de revolutie terug. Hij maakte van Frankrijk weer een strak geleide, gecentraliseerde staat.hij liet alle wetten en regels vastleggen in één wetboek, de Code Napoléon. Die wetten golden in alle door Frankrijk bestuurde gebieden. Om nog duidelijker te maken dat hij alle macht in handen had, kroonde Napoleon zichzelf in 1804 tot keizer. En daarna ging het snel... Grote delen van Europa werden door Napoleons leger veroverd. In 1812 besloot Napoleon dat ook Rusland veroverd moest worden. In juni trok hij met een enorm leger Rusland binnen: 600.000 soldaten, met daarbij nog vele geweren, kanonnen, munitie, voorraden en paarden. De Russen lokten Napoleon en zijn soldaten dieper en dieper het uitgestrekte land in. Zij gebruikten 'de tactiek van van verschroeide aarde': zij zorgden dat de Fransen niets eetbaars konden vinden onderweg, door alles wat bruikbaar was te verstoppen of te vernietigen. Zo verloor Napoleon veel soldaten. Tienduizenden stierven in de ijzige Russische kou. Uiteindelijk moest Napoleon zich met zijn leger terugtrekken. Slechts 18.000 soldaten kwamen levend terug uit Rusland. Staatgreep Geef een omschrijving van het begrip: Staatsgreep Code Napoléon Geef een beschrijving van het begrip: Code Napoléon Pagina 9
Gebruik bij deze opdracht bron 6. a. Leg uit op welke manier Napoleon hier in beeld wordt gebracht. b. Bedenk waarom Napoleon het belangrijk vond om zo afgebeeld te worden. Bron 6. Pagina 10
Waterloo De nederlaag in Rusland was het begin van het einde. Een jaar later in 1813, werd Napoleon verslagen door het gezamenlijke leger van Oostenrijk, Duitsland, Rusland en Engeland. Hij werd verbannen naar een klein eilandje bij Italië, Elba. Napoleon zag kans om te ontsnappen van Elba en werd als een held ontvangen in Frankrijk, maar andere landen waren minder blij. Op 18 juni 1815 verzamelde zich een grote troepenmacht bij het Belgische plaatsje Waterloo. Napoleon was niet opgewassen tegen de tactieken van de Engelse generaal Wellington en werd definitief verslagen. Dit keer werd hij voorgoed verbannen naar een eilandje midden in de Atlantische oceaan, St. Helena, waar hij in 1821 stierf. Spotprent Napoleon Gebruik bij deze opdracht bron 7. Napoleon wordt in 1815 verslagen bij Waterloo, dit had grote gevolgen voor heel Europa. a. In deze spotprent worden meerdere personen getekend met een feesttoeter. Wie wil de tekenaar met deze personen uitbeelden? b. Waarom wilden zoveel landen samen tegen Napoleon vechten? c. Welke boodschap zou de tekenaar met deze spotprent over willen brengen? Bron 7. Pagina 11
Pagina 12
Antwoorden Lees bron 1 en bekijk bron 2. Een onderzoeker zegt dat je aan deze kaart kunt zien dat de meeste mensen in Frankrijk genoeg te eten hadden. Leg met de kaart uit of de onderzoeker gelijk heeft. Bron 1. De mensen zien er allerverschrikkelijkst uit, of mensen eigenlijk zijn ze niet veel meer dan gruwelijke wilde dieren. Ze gaan gekleed in kielen van de grofste wol, ze zijn groot en vies, hun gezichten zijn mager en wasbleek, hun haren lang en smerig. Bron 2 De meeste mensen in Frankrijk woonden op het platteland. Dus in verhouding is er veel armoede. In de steden woonden niet zoveel mensen. Geef uitleg aan de afbeeldingen Leg in 2 zinnen uit waarom bron 3 goed aansluit bij bron 4. Bron 3. Pagina 13
Bron 4. Op bron 3 is te zien dat de boeren en burgers (derde stand) alle belastingen (lasten) moesten betalen en de adel en de geestelijkheid niks. Op bron 4 is te zien dat de derde stand de geestelijkheid en adel op de rug draagt. de adel en geestelijkheid wordt hier ook als een last gezien. Opdracht. Geef aan wat de gevolgen waren van de genoemde oorzaken, gebruik hierbij paragraaf 4.5, 6.1 en 6.2 uit je boek. Je krijgt zo een goed beeld van de oorzaken en het verloop van de Franse revolutie. Bewaar dit papier dus goed! Pagina 14
Oorzaak Gevolg 1 Spinoza en John Locke 2 Absolutisme 3 Standen maatschappij 4 Bijeenroepen staten generaal 5 Mislukte oogsten 6 Bestorming van de Bastille 7 Nieuwe regering van burgers Pagina 15
8 Robespierre grijpt de macht Oorzaak Gevolg 1 Spinoza en John Locke Zij vonden dat mensen recht hadden op vrijheid van meningsuitin in opstand mocht komen tegen de koning wanneer deze niet goed Tijdens de FR kwam het volk in opstand tegen de koning omdat z zijn land niet goed regeerde. 2 Absolutisme De derde stand wilde de macht van de koning verkleinen. Ze kom tegen de absolute macht van de koning en tegen de standenmaa 3 Standen maatschappij De derde stand moest veel belasting betalen en had geen macht van het land. Hiertegen kwamen ze in opstand. 4 Bijeenroepen staten generaal De koning wil de staten generaal bijeenroepen om de geldproblem Maar de drie standen kregen gelijk ruzie met elkaar. De derde sta nationale vergadering uit. 5 Mislukte oogsten Wanneer er een op het platteland een oogst mislukte, dan merkte stad dat onmiddellijk. De broodprijzen stegen tot absurde hoogte gingen dood van de honger. De koning kreeg hiervoor de schuld. opstand! Pagina 16
6 Bestorming van de Bastille Het volk in Parijs kwam in opstand en bestormde de Bastille. De verspreidde zich naar het platteland. Landhuizen en kloosters we 7 Nieuwe regering van burgers De nieuwe regering van burgers veranderde veel in Frankrijk. Op bestuur, rechtspraak, economie, financiën 8 Robespierre grijpt de macht Alle tegenstand tegen de nieuwe regering moest de kop in worden Robespierre laat 40.000 Fransen vermoorden. Deze tijd wordt oo genoemd Staatgreep Geef een omschrijving van het begrip: Staatsgreep Met geweld de macht overnemen. Napoleon greep in 1799 de macht, omdat de zittende regering de problemen van Frankrijk niet kon oplossen. Code Napoléon Geef een beschrijving van het begrip: Code Napoléon Gecentraliseerd wetboek van Napoleon. voortaal golden overal in Frankrijk dezelfde wetten en straffen. later ook in andere landen ingevoerd Pagina 17
Gebruik bij deze opdracht bron 6. a. Leg uit op welke manier Napoleon hier in beeld wordt gebracht. b. Bedenk waarom Napoleon het belangrijk vond om zo afgebeeld te worden. Bron 6. a. Als een groot leider/keizer en aanvoerder in de strijd. b. Hij maakt reclame voor zichzelf, hij wil dat mensen onder de indruk van hem zijn. Spotprent Napoleon Gebruik bij deze opdracht bron 7. Napoleon wordt in 1815 verslagen bij Waterloo, dit had grote gevolgen voor heel Europa. a. In deze spotprent worden meerdere personen getekend met een feesttoeter. Wie wil de tekenaar met deze personen uitbeelden? b. Waarom wilden zoveel landen samen tegen Napoleon vechten? c. Welke boodschap zou de tekenaar met deze spotprent over willen brengen? Bron 7. Pagina 18
a. De landen die de slag bij Waterloo tegen Napoleon gewonnen hadden. Eng, Oost, Ned, Pruissen, Rus b. Zij voelden zich bedreigd, omdat hij probeerde grote delen van Europa te veroveren, ze wilden weer over hun eigen land regeren. c. Dat Napoleon verslagen is door de verschillende Europese landen, deze landen zijn blij dat ze verlost zijn van zijn overheersing. Pagina 19
Over dit lesmateriaal Colofon Auteur geeske bergstra Laatst gewijzigd 10 juli 2015 om 16:51 Licentie Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 3.0 Nederlands licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om: het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden. Meer informatie over de CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Aanvullende informatie over dit lesmateriaal Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar: Leerniveau HAVO 2; Leerinhoud en Grondrechten en politieke invloed; Streven naar grondrechten en naar politieke doelen invloed van de burgerij in de Franse en Bataafse revolutie; De tijd van pruiken en revoluties (1700-1800); Geschiedenis; Eindgebruiker leerling/student Moeilijkheidsgraad gemiddeld Studiebelasting 2 uur en 0 minuten Bronnen Bron Histoclips: De franse revolutie https://www.youtube.com/watch?v=dxxamdswbea Type Link Pagina 20