Karel de Grote en het feodale stelsel. Rilana Kuiters. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.

Transcriptie

1 Auteur Rilana Kuiters Laatst gewijzigd 09 May 2016 Licentie CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Webadres Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet. Wikiwijs Maken is een onderdeel van Wikiwijsleermiddelenplein, hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, vergelijkt, maakt en deelt.

2 Inhoudsopgave Basisdeel Vooraf Leerdoelen Wat moet je doen? Opdracht 1: Karel de Grote Stap 1 Franken veroveren Gallië Leenstelsel: leenheren en leenmannen Karel de veroveraar Geleerde monniken Koning Karel wordt keizer Karel Stap 2 Opdracht 2: Het feodale stelsel Stap 1 Stap 2 Stap 3 Over dit lesmateriaal Pagina 1

3 Basisdeel Vooraf Deze opdracht hoort bij de tijd van monniken en ridders. Dit tijdvak loopt van het jaar We noemen dit tijdvak ook wel de vroege-middeleeuwen. Leerdoelen Je leert wie de macht kreeg in Europa na de val van het Romeinse Rijk en hoe de koningen met die macht omgingen. Tussendoelen Aan het eind van deze opdracht weet je: wie Karel de Grote was. hoe Karel de Grote keizer werd van een groot rijk in West-Europa. hoe Karel de Grote zijn rijk bestuurden. Vaardigheden Historisch onderzoek doen Samenvatten Wat moet je doen? Basisdeel Maak opdracht 1: Karel de Grote Stap 1: Lees de tekst over Karel de Grote. Stap 2: Maak de oefening over Karel de Grote. Pagina 2

4 Maak opdracht 2: Het feodale stelsel Stap 1: Lees de tekst over het feodale stelsel. Stap 2: Bekijk de video over het feodale stelsel. Stap 3: Maak de oefening het feodale stelsel. Stap 4: Historisch onderzoek Karel de Grote Maak opdracht 3: Historisch onderzoek Karel de Grote Maak deelvraag 1 Maak deelvraag 2 Maak deelvraag 3 Maak de hoofdvraag Opdracht 1: Karel de Grote Vooraf Aan het eind van deze opdracht weet je: wie Karel de Grote was. hoe Karel de Grote keizer werd van een groot rijk in West-Europa. Belangrijke begrippen Langobarden Moren Saksen Palts Stap 1 Pagina 3

5 Frankische Rijk Karel de Grote veroverde veel landen. Vier eeuwen na de val van het West-Romeinse Rijk ontstond in Europa weer een groot keizerrijk. Franken veroveren Gallië Frankische krijger De Franken waren een groep Germaanse stammen. Aan het eind van de Romeinse tijd veroverden ze Gallië (het gebied waar nu België en Frankrijk liggen). Omstreeks het jaar 500 bekeerden de Franken zich tot het christendom. Pagina 4

6 Leenstelsel: leenheren en leenmannen De Frankische koning gaf aan zijn trouwe volgelingen land in bruikleen. Als tegenprestatie moesten zij hem helpen en te paard vechten in het leger. Degene die land in leen geeft, noem je de leenheer. Degene die land in leen krijgt, is de leenman of vazal. De vazal beloofde zijn leenheer levenslange trouw. Karel de veroveraar In 768 werd Peppijn de Korte opgevolgd door zijn zoon Karel de Grote. Het Frankische Rijk Karel was een oorlogszuchtig man. Bijna elk jaar ging hij wel op oorlogspad: In 774 versloeg hij de Langobarden, een Germaans volk dat in Noord-Italië was gaan wonen. Toen werd Karel koning van de Franken én de Langobarden. In het zuiden vocht hij ook tegen de Moren. Dat waren Arabieren die een rijk hadden in wat nu Spanje en Portugal is. In het noorden vocht hij tegen de Saksen, een Germaans volk dat woonde in wat nu Noord-Duitsland is. De Saksen geloofden in de Germaanse goden, zoals Wodan en de dondergod Donar. Pagina 5

7 Geleerde monniken Karel de Grote vond wetenschap en onderwijs erg belangrijk. Daarom stichtte hij bij zijn palts in Aken een hofschool. Geleerde monniken onderwezen hem o.a. in sterrenkunde en rekenkunde. In de middeleeuwen konden bijna alleen geestelijken schrijven. Zelfs Karel de Grote was een analfabeet! Handtekening van Karel de Grote Hij tekende een kruis omdat hij niet kon lezen en schrijven. Koning Karel wordt keizer Karel De Franken waren bevriend met de paus, de leider van de katholieke kerk. Toen Karel in de kerstnacht van het jaar 800 in de Sint-Pieter (de grote kerk van Rome) was, drukte de paus ineens een kroon op Karels hoofd en riep hem uit tot keizer Van het westen. Nu was het Frankische Rijk een keizerrijk geworden. Het leek wel alsof hiermee het vroegere West-Romeinse Rijk was teruggekeerd! Stap 2 Pagina 6

8 Oefening Karel de Grote maken.wikiwijs.nl/p/questionnaire/standalone/ Lees voor het maken van deze oefening eerst de tekst bij stap 1. Aan het eind van deze oefening krijg je een bewijs van deelname. Sla deze op! 1. Zet de woorden in de juiste volgorde van tijd! a. Romeinen b. Karel de Grote c. Karel de Vijfde ( ) 2. Wanneer leefde Karel de Grote? a. Ongeveer 800 jaar geleden b. Ongeveer 1000 jaar geleden c. Ongeveer 1200 jaar geleden d. Ongeveer 1600 jaar geleden 3. Al een paar eeuwen voordat Karel de Grote leefde hadden de Franken Gallië veroverd. Het land... is naar hen vernoemd! Het land is naar hen vernoemd! 4. Karel de Grote veroverde het rijk van de...en werd ook hun koning. Hij vocht ook tegen de... Dat waren Arabieren die een rijk hadden op het Iberisch Schiereiland (Spanje en Portugal). In het noorden vocht Karel de Grote tegen... Dat was een Germaans volk. Na een wrede oorlog gaven ze zichzelf over en werden met geweld tot het christendom bekeerd. Karel de Grote veroverde het rijk van de en werd ook hun koning. Hij vocht ook tegen de. Pagina 7

9 In het noorden vocht Karel de Grote tegen. 5. Karels ideaal was een groot Europees rijk. Daarom wordt hij ook wel de vader van Europa genoemd. Tegenwoordig is Europa verenigd in de Europese Unie.... is de hoofdstad van de Europese Unie. is de hoofdstad van de Europese Unie. Opdracht 2: Het feodale stelsel Vooraf Aan het eind van deze opdracht weet je hoe Karel de Grote zijn rijk bestuurden. Belangrijke begrippen Feodale stelsel Leenheer Leenman Vazal Stap 1 Lees de tekst: Feodalisme Stap 2 Video Pagina 8

10 Stap 3 Oefening Feodale stelsel maken.wikiwijs.nl/p/questionnaire/standalone/ Aan het eind van deze opdracht krijg je een bewijs van deelname. Sla deze op! 1. In de Middeleeuwen was er sprake van een standenmaatschappij. Welke stand bemoeide zich met het bestuur? a. Geestelijken (1e stand) b. Adel (2e stand) c. Boeren (3e stand) 2. Waar had de koning de adel (krijgsmannen) nog meer voor nodig? a. Voor het bouwen van kastelen. b. Voor het houden van riddertournooien. c. Voor de verdediging van het koninkrijk 3. Hoe betaalde de koning de krijgsmannen die voor hem vochten? a. Met een opleiding tot ridder en een wapenuitrusting b. Met een leen: een stuk grond waarvan zij de opbrengsten mochten hebben. Pagina 9

11 4. Hoe wordt het systeem genoemd waarbij een leenheer grond in leen geeft aan zijn leenmannen? a. Feodale stelsel b. Hofstelsel 5. Wat is een kenmerk van het feodale stelsel? a. Een edelman krijgt om te kunnen vechten in het leger van de koning, een wapenuitrusting van de leenheer. b. Een edelman krijgt om in zijn levensonderhoud te voorzien, een stuk land in leen van een leenheer. 6. Wat was het voordeel voor een leenheer om zijn krijgsheren een stuk land in leen te geven? a. Door een stuk land in leen te geven, kon hij rekenen op de steun van zijn leenmannen b. Door een stuk land in leen te geven, nam de opbrengst van het land toe. 7. De leenheer maakte zijn leenmannen ook belangrijke bestuurders. De leenmannen zorgden in hun gebied voor... a. wegen en woningen b. rechtspraak en belastinginning 8. Waar of niet waar? Een leenman was een leenheer voor de achterleenmannen. a. waar b. niet waar 9. Waar of niet waar? Een achterleenman was een leenheer voor de achter-achterleenmannen. a. waar b. niet waar 10. Waar of niet waar? Pagina 10

12 De ridders die vochten in dienst van de koning waren altijd van adel. a. waar b. niet waar Pagina 11

13 Antwoorden Antwoorden: Oefening Karel de Grote Nieuwe Categorie Onvoldoende (0 tot 4 punten) - Lees de tekst nog eens goed door! - Zoek in het woordenboek de betekenis van alle woorden op die je niet begrijpt. - Maak de oefening nog een keer! Voldoende (4 tot 7 punten) Heel goed. Beantwoord nu de hoofdvraag bij stap 3! Vragen en antwoorden in deze categorie 1. Zet de woorden in de juiste volgorde van tijd! 1. b: Karel de Grote 2. c: Karel de Vijfde ( ) 3. a: Romeinen 2. Wanneer leefde Karel de Grote? 1. Ongeveer 800 jaar geleden (0 punten) Het juiste antwoord was: Ongeveer 1200 jaar geleden 2. Ongeveer 1000 jaar geleden (0 punten) Het juiste antwoord was: Ongeveer 1200 jaar geleden 3. Ongeveer 1200 jaar geleden (1 punten) Heel goed! Pagina 12

14 4. Ongeveer 1600 jaar geleden (0 punten) Het juiste antwoord was: Ongeveer 1200 jaar geleden 3. Al een paar eeuwen voordat Karel de Grote leefde hadden de Franken Gallië veroverd. Het land... is naar hen vernoemd! Het land is naar hen vernoemd! Juist antwoord: Al een paar eeuwen voordat Karel de Grote leefde hadden de Franken Gallië veroverd. Het land... is naar hen vernoemd! Het land Frankrijk is naar hen vernoemd! 4. Karel de Grote veroverde het rijk van de...en werd ook hun koning. Hij vocht ook tegen de... Dat waren Arabieren die een rijk hadden op het Iberisch Schiereiland (Spanje en Portugal). In het noorden vocht Karel de Grote tegen... Dat was een Germaans volk. Na een wrede oorlog gaven ze zichzelf over en werden met geweld tot het christendom bekeerd. Karel de Grote veroverde het rijk van de en werd ook hun koning. Hij vocht ook tegen de. In het noorden vocht Karel de Grote tegen. Juist antwoord: Pagina 13

15 Karel de Grote veroverde het rijk van de...en werd ook hun koning. Hij vocht ook tegen de... Dat waren Arabieren die een rijk hadden op het Iberisch Schiereiland (Spanje en Portugal). In het noorden vocht Karel de Grote tegen... Dat was een Germaans volk. Na een wrede oorlog gaven ze zichzelf over en werden met geweld tot het christendom bekeerd. Karel de Grote veroverde het rijk van de Langobarden en werd ook hun koning. Hij vocht ook tegen de Moren. In het noorden vocht Karel de Grote tegen Saksen. Waarde: 3 punten 5. Karels ideaal was een groot Europees rijk. Daarom wordt hij ook wel de vader van Europa genoemd. Tegenwoordig is Europa verenigd in de Europese Unie.... is de hoofdstad van de Europese Unie. is de hoofdstad van de Europese Unie. Juist antwoord: Karels ideaal was een groot Europees rijk. Daarom wordt hij ook wel de vader van Europa genoemd. Tegenwoordig is Europa verenigd in de Europese Unie.... is de hoofdstad van de Europese Unie. Brussel is de hoofdstad van de Europese Unie. Antwoorden: Oefening Feodale stelsel Nieuwe Categorie Nieuwe feedback (0 tot 5 punten) Feedback Pagina 14

16 Nieuwe feedback (5 tot 10 punten) Feedback Vragen en antwoorden in deze categorie 1. In de Middeleeuwen was er sprake van een standenmaatschappij. Welke stand bemoeide zich met het bestuur? 1. Geestelijken (1e stand) (0 punten) Het goede antwoord was:?adel (2e stand) 2. Adel (2e stand) (1 punten) Heel goed! 3. Boeren (3e stand) (0 punten) Het goede antwoord was: Adel (2e stand) 2. Waar had de koning de adel (krijgsmannen) nog meer voor nodig? 1. Voor het bouwen van kastelen. (0 punten) Het goede antwoord is: Voor de verdediging van het koninkrijk Pagina 15

17 2. Voor het houden van riddertournooien. (0 punten) Het goede antwoord is: Voor de verdediging van het koninkrijk 3. Voor de verdediging van het koninkrijk (1 punten) Heel goed! 3. Hoe betaalde de koning de krijgsmannen die voor hem vochten? 1. Met een opleiding tot ridder en een wapenuitrusting (0 punten) 2. Met een leen: een stuk grond waarvan zij de opbrengsten mochten hebben. (1 punten) Heel goed! 4. Hoe wordt het systeem genoemd waarbij een leenheer grond in leen geeft aan zijn leenmannen? 1. Feodale stelsel (1 punten) 2. Hofstelsel (0 punten) 5. Wat is een kenmerk van het feodale stelsel? 1. Een edelman krijgt om te kunnen vechten in het leger van de koning, een wapenuitrusting van de leenheer. (0 punten) 2. Een edelman krijgt om in zijn levensonderhoud te voorzien, een stuk land in leen van een leenheer. (1 punten) Heel goed! Pagina 16

18 6. Wat was het voordeel voor een leenheer om zijn krijgsheren een stuk land in leen te geven? 1. Door een stuk land in leen te geven, kon hij rekenen op de steun van zijn leenmannen (1 punten) Heel goed 2. Door een stuk land in leen te geven, nam de opbrengst van het land toe. (0 punten) 7. De leenheer maakte zijn leenmannen ook belangrijke bestuurders. De leenmannen zorgden in hun gebied voor wegen en woningen (0 punten) 2. rechtspraak en belastinginning (1 punten) Heel goed! 8. Waar of niet waar? Een leenman was een leenheer voor de achterleenmannen. 1. waar (1 punten) 2. niet waar (0 punten) 9. Waar of niet waar? Een achterleenman was een leenheer voor de achter-achterleenmannen. 1. waar (1 punten) Pagina 17

19 2. niet waar (0 punten) 10. Waar of niet waar? De ridders die vochten in dienst van de koning waren altijd van adel. 1. waar (1 punten) 2. niet waar (0 punten) Pagina 18

20 Over dit lesmateriaal Colofon Auteur Rilana Kuiters Laatst gewijzigd 09 May 2016 om 16:23 Licentie Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 3.0 Nederlands licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om: het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden. Meer informatie over de CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Aanvullende informatie over dit lesmateriaal Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar: Leerniveau VMBO theoretische leerweg, 1; HAVO 1; VMBO gemengde leerweg, 1; Leerinhoud en De tijd van monniken en ridders ( ); Feodale stelsel; Hofstelsel en doelen horigheid; Geschiedenis; Eindgebruiker leerling/student Moeilijkheidsgraad gemiddeld Gebruikte Wikiwijs Arrangementen Kuiters, Rilana. (z.d.). Het Frankische Rijk. Pagina 19