Een praktijkreviewstudie naar het motiveren van leerlingen met verschillende prestatieniveaus en sociale en etnische achtergrond Ineke van der Veen, Desirée Weijers, Liselotte Dikkers, Lisette Hornstra en Thea Peetsma
Aanleiding Theoretische achtergrond Methode Uitkomsten Aanleiding en onderzoeksvragen Toenemende diversiteit in klassen (o.a. in prestatieniveaus, etnische en sociaaleconomische achtergronden) Deel A: Vaak verondersteld dat leerlingen van allochtone afkomst of lage SES minder gemotiveerd zijn. Verschillen in motivatie nagegaan voor leerlingen die verschillen in: SES Etnische achtergrond Deel B: Lastig voor leerkrachten om te voorzien in motivationele behoeften van alle leerlingen. Zijn er verschillen in aanpak en welke aanpakken zijn het meest geschikt voor het motiveren van leerlingen die verschillen in: Prestatieniveau Etnische achtergrond SES NRO bijeenkomst 24 september 2
Aanleiding Theoretische achtergrond Methode Uitkomsten Theorieën over motivatie Waarden & doelen Self Determination Theory (SDT) Intrinsieke motivatie Extrinsieke motivatie Belang Achievement Goal Theory (AGT) Leerdoelen Prestatiedoelen Prestatievermijdingsdoelen Competentie Academisch zelfvertrouwen Zelfconcept Waarden & doelen en gevoel van competentie voorspellers van gemotiveerd gedrag en prestaties NRO bijeenkomst 24 september 3
Aanleiding Theoretische achtergrond Methode Uitkomsten Leerlingen motiveren volgens SDT Verbondenheid Competentie Autonomie ondersteuning Bieden van keuzes Gebruik niet dwingende taal Geven van betekenisvolle uitleg Rekening houden met gevoelens leerlingen Autonomie ondersteuning even effectief voor alle leerlingen? NRO bijeenkomst 24 september 4
Aanleiding Theoretische achtergrond Methode Uitkomsten Leerlingen motiveren volgens AGT Prestatiegericht versus leergericht? Prestatiegericht: competitie, onderlinge vergelijkingen, toetsen en cijfers Leergericht: nadruk op inzet en individuele vooruitgang Leergerichte aanpak even effectief voor alle leerlingen? NRO bijeenkomst 24 september 5
Aanleiding Theoretische achtergrond Methode Uitkomsten Methode Internationale literatuur en Nederlandse artikelen, rapporten, scripties vanaf 2000 in westerse landen Deel A: ± 4400 artikelen Uiteindelijk 83 (waarvan 10 NL) internationale artikelen + 6 nationale publicaties Deel B: ± 1000 artikelen Uiteindelijk 12 (waarvan 4 NL) Panelgesprekken (3x) NRO bijeenkomst 24 september 6
Aanleiding Theoretische achtergrond Methode Uitkomsten Deel A (1) SES verschillen Voornamelijk geen SES verschillen in motivatie Behalve zelfconcept: Hogere SES positiever zelfconcept Weinig studies in Europa/Nederland Etniciteit speelt hierin mogelijk een rol Te weinig studies over de rol van geslacht, leeftijd (longitudinaal) Voor alle groepen bleek motivatie belangrijk voor prestaties NRO bijeenkomst 24 september 7
Aanleiding Theoretische achtergrond Methode Uitkomsten Deel A (2) Etnische verschillen Voornamelijk etnische minderheid meer gemotiveerd dan meerderheid Weinig studies in Europa/Nederland Te weinig studies over de rol van SES, geslacht, leeftijd (longitudinaal), generatiestatus Voor alle groepen bleek motivatie belangrijk voor prestaties NRO bijeenkomst 24 september 8
Aanleiding Theoretische achtergrond Methode Uitkomsten Deel B Rol van de leerkracht Vrijwel alle studies over etniciteit, weinig over verschillen in SES of prestatieniveau Autonomie ondersteuning (SDT) Te weinig studies om na te gaan of de mate waarin docenten autonomie ondersteuning bieden verschilt voor leerlingen met verschillende prestatieniveaus, SES of etnische achtergrond Beperkt aantal studies maar autonomie ondersteuning lijkt voor alle etnische groepen leerlingen effectief Leergerichte versus prestatiegerichte aanpak (AGT) Leerlingen uit etnische minderheidsgroepen ervaren vaker een meer leergerichte aanpak (zelfrapportage) Beperkt aantal studies maar leergerichte aanpak lijkt voor alle groepen leerlingen effectief NRO bijeenkomst 24 september 9
Aanleiding Theoretische achtergrond Methode Uitkomsten Autonomie ondersteuning voor alle groepen leerlingen positief Houd rekening met gevoelens van leerlingen, verplaats je in de leerling Gebruik niet dwingende taal Geef betekenisvolle uitleg en sluit aan bij de belevingswereld van leerlingen Bied keuzes (met voldoende structuur) Leergerichte aanpak voor alle leerlingen effectiever dan prestatiegerichte aanpak Leg geen nadruk op cijfers. Gebruik toetsen en cijfers als middel om te reflecteren Richt je op de individuele vooruitgang en inzet van leerlingen Leerlingen met lage SES en uit etnische minderheidsgroepen zijn niet minder gemotiveerd Ga er vanuit dat elke leerling, ongeacht zijn of haar achtergrond, gemotiveerd is. NRO bijeenkomst 24 september 10
Bedankt voor uw aandacht! NRO bijeenkomst 24 september 11