Projectvoorstel Cyberouders Auteur(s) drs. A. Evers- de Boer MSc B. Status DEFINITIEf Versienummer 1 Datum Februari 2009
1. NAW-gegevens van de aanvragende organisatie Naam organisatie: Mede aanvragende organisaties: Contactpersoon: Projectleider: Functie: Vereniging Openbaar Onderwijs Mevrouw A. Evers- de Boer Mevrouw A. Evers- de Boer Beleidsadviseur Zie voor de criteria (veld 3 t/m 7 van dit formulier) de uitgebreide beschrijving in de Regeling 2009 Mediawijsheid Expertisecentrum. Het getal geeft het maximum aantal te behalen punten per criterium aan. Belangrijk: U dient zich te beperken tot het aangegeven maximale aantal woorden; de beoordelingscommissie behoudt zich het recht voor uw projectaanvraag niet in behandeling te nemen bij overschrijding daarvan. Een projectplan kan als bijlage worden meegestuurd. 2. Titel en korte beschrijving van de projectaanvraag Titel: Cyberouders- de verkeersouder op de digitale snelweg Programmalijn: Mediavaardigheden en bewustzijn Beschrijving: Een gerichte implementatie van internetveiligheid op scholen ontbreekt veelal, zowel in beleid als praktijk. Op schoolniveau gebeurt veel, maar het gaat vaak om eenmalige activiteiten zonder follow-up, zoals een ouderavond. In dit project wordt een infrastructuur gebouwd in het basisonderwijs ten behoeve van structurele aandacht voor internetveiligheid. De cyberouder is binnen de basisschool aanspreekpunt m.b.t. internetveiligheid op school en thuis voor ouders, leerlingen en leerkrachten. Mediawijsheid van kinderen én de opvoeders (ouders en leerkrachten) wordt gestimuleerd. Ouders worden bewust betrokken bij de totstandkoming van een veilige (internet)omgeving. En er volgt een bewuste keuze voor schoolbeleid met betrekking tot veilige digitale routes en het maken van afspraken met verschillende betrokkenen. Het project sluit hiermee uitstekend aan op de programmalijn Mediavaardigheden en bewustzijn en de kerndoelgroepen ouders, leerlingen en docenten. Concreet heeft het project Cyberouders de volgende doelstellingen en resultaten: 1. Totstandkoming van een (landelijk) netwerk van cyberouders. 2. Bundeling van expertise van de verschillende organisaties en instellingen die producten en diensten aanbieden met betrekking tot internetveiligheid (aanbodzijde). 3. Creëren van continue vraag vanuit de scholen naar producten en diensten met betrekking tot internetveiligheid (vraagzijde). Dit garandeert een vaste afzetmarkt voor producten en diensten van de participerende organisaties en kan een katalysator vormen voor nieuwe productontwikkeling. De VOO heeft in 2004 en 2005 een proef gedaan met cyberouders. Op basis van deze ervaring is de opzet van het project bijgesteld. Het Meldpunt Kinderporno, Schoolbegeleidingsdienst MHR, Kennisnet ICT op School, Technika 10 (namens de Kinderconsument), Ouders Online en Mijn Kind Online werkten mee. Zij blijven betrokken, maar er zullen nadrukkelijk ook andere partijen uitgenodigd worden om mee te doen, zowel aan de vraag- als de aanbodzijde. Contacten daartoe zijn al gelegd op de Mediawijsheid Markt en in de werkgroep veilig(heid). NB: Voor het project Cyberouders is al gedeeltelijke financiering toegezegd door Directie Jeugd, Onderwijs en Zorg van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en door Digivaardig & Digibewust. Via de Regeling Mediawijsheid Expertisecentrum wordt eveneens een investering gevraagd in dit project (zie de paragraaf Projectkosten).
Voorliggend projectvoorstel betreft de hoofdlijnen van het totale project. 3. Criterium A (maximaal 30 punten) In dit criterium wordt de bijdrage van uw projectvoorstel getoetst aan één of meerdere programmalijn(en). Daarnaast wordt getoetst in hoeverre uw voorstel aansluit bij de behoeften van de doelgroepen van het Mediawijsheid Expertisecentrum Programmalijn: Mediavaardigheden en bewustzijn Doelgroepen: kinderen (2-12 jaar), Ouders en grootouders, Leerkrachten/docenten, Mediaprofessionals Carola Eppink (weblog Mama s Online, 6 oktober jl.): een nieuw initiatief cyberouders hopelijk gaan die ouders ervoor zorgen dat er haaientanden en stopborden komen op de digitale snelweg, op plekken waar dat dringend nodig is. Paul Vermeulen (Inrichting Netwerk Organisatie Mediawijsheid (2007; p. 15 en 17): ouders uitdagen zich verder te ontwikkelen en te manifesteren als mediawijze ondersteuner van de school (vgl. het cyberouder idee van VOO). Kinderen internetten thuis en op school en komen daarbij soms onbedoeld in aanraking met sites, personen, beelden, films en programma s, die voor hen ongewenst zijn. Maar vaak zijn de ouders noch de leerkrachten in staat om de kinderen op een adequate wijze te helpen wanneer zij onprettige ervaringen hebben op het internet. Velen van hen zijn onwetend van wat zich allemaal afspeelt op de digitale snelweg. Ook de technische kennis ontbreekt bij hen maar al te vaak. In dit project wordt een infrastructuur gebouwd in het basisonderwijs ten behoeve van structurele aandacht voor internetveiligheid. Cyberouders is geïnspireerd door de Verkeersouders, een initiatief van Veilig Verkeer Nederland, de Vereniging Openbaar Onderwijs en de ouderorganisaties. De doelstelling is om op basisscholen (zowel openbaar als bijzonder) door heel Nederland een cyberouder aan te stellen, die het tot stand komen van een veilige(r) digitale werk- en leeromgeving voor alle kinderen nastreeft, op school én thuis. Een cyberouder maakt zich sterk voor: 1. Het creëren van een veilige digitale omgeving voor alle kinderen, zowel thuis als op school. Geplaatst in een bredere context betekent dit het bevorderen (van een onderdeel) van mediawijsheid van kinderen én de opvoeders (ouders en leerkrachten). 2. Het bewust betrekken van ouders bij de totstandkoming van deze veilige omgeving. 3. Een bewuste keuze voor schoolbeleid met betrekking tot veilige digitale routes en het maken van afspraken met verschillende betrokkenen. De doelstellingen van het project: 1. De opzet van het project is gericht op de totstandkoming van een (landelijk) netwerk van cyberouders. 2. Om de gevaren van het internet, het mailen en het chatten het hoofd te bieden, wordt de expertise gebundeld van de verschillende organisaties en instellingen die producten en diensten aanbieden met betrekking tot internetveiligheid (aanbodzijde). 3. Er wordt een continue vraag gecreëerd vanuit de scholen naar producten en diensten met betrekking tot internetveiligheid (vraagzijde). Dit garandeert een vaste afzetmarkt voor producten en diensten van de participerende organisaties en kan een katalysator vormen voor nieuwe productontwikkeling.
De ouderavond Cyberouders vormt de aftrap van het project op school. Tijdens de ouderavond (of de eerste dagen erna) moet dan ook duidelijk worden of er voldoende belangstelling is van één of meer ouders om het project op de eigen school door te laten gaan. Een cyberouder meldt zich aan en ontvangt daarbij de ondersteuning vanuit het netwerk; handboek cyberouders, cyberkoffer waarin verschillende producten en diensten rondom internetveiligheid worden gepresenteerd, toegang tot website en (telefonische) helpdesk. Daarnaast worden de cyberouders trainingen aangeboden en kunnen cyberouders regionale en landelijke bijeenkomsten bijwonen. Ook leerkrachten, ICTcoördinatoren en leden van de schoolleiding, die plaats willen nemen in een werkgroep van cyberouders, worden in de gelegenheid gesteld de trainingen en bijeenkomsten bij te wonen. Na- en bijscholing zijn aspecten die voor de cyberouder van belang zijn om op de hoogte te blijven van de laatste ontwikkelingen op het gebied van internetgebruik en andere digitale informatiebronnen. Ook zal door te verwachten wisselingen in het bestand van cyberouders scholing en ondersteuning in de toekomst noodzakelijk blijven. Een beknopte omschrijving van de invulling van de platformfunctie aan de aanbodzijde is terug te vinden in de volgende paragraaf. 5. Criterium B (Maximaal 25 punten) Bij dit criterium beschrijft u het samenwerkingsverband van netwerkpartners en geeft u aan wat de meerwaarde van de samenwerking en het voorstel is t.o.v. de huidige situatie Het Meldpunt Kinderporno, Kennisnet ICT op School, Technika 10 (namens de Kinderconsument), Ouders Online en Mijn Kind Online werkten mee in het pilotproject dat de Vereniging Openbaar Onderwijs in 2004 en 2005 uitvoerde. Deze organisaties blijven betrokken, maar er zullen nadrukkelijk ook andere partijen uitgenodigd worden om mee te doen, zowel aan de vraag- als de aanbodzijde. Contacten daartoe zijn al gelegd op de Mediawijsheid Markt en in de werkgroep veilig(heid). Een voorbeeld daarvan is Mama s Online. De organisatorische uitvoering van het project is in handen van de Vereniging Openbaar Onderwijs. Het interne projectteam wordt gevormd door de directeur, beleidsadviseurs, publiciteitsmedewerkers en secretariële ondersteuning. Samenwerking met andere partijen in het Mediawijsheid Expertisecentrum is een onmisbaar onderdeel van de platformfunctie die aan de aanbodzijde wordt gerealiseerd. Dit kan formeel plaats hebben in de werkgroep veilig(heid). De werkgroep wordt in ieder geval gevraagd zich te buigen over de invulling en inhoud van de cyberkoffer, een keurmerk voor producten en diensten in deze koffer en de opzet van de website. Daarbij wordt gedacht aan een nationale portal veiligheid, waarin naast cyberouders de initiatieven van andere deelnemers een plaats krijgen. N.a.v. het door de Vereniging Openbaar Onderwijs ingediende projectidee is door de kerngroep de suggestie gedaan om contact te zoeken met het project Werkgroep Media Coaches en het project Pilot campagne Mediawijsheid gericht op ouders. Gesprekken met Peter de Groot en Ed Klute zijn gevoerd. Conclusie is dat de projecten in elkaars verlengde liggen, raakvlakken kennen, maar ook ieder een eigen domein bestrijken. Afgesproken is om de betrokkenheid bij elkaars projecten verder vorm te geven. Duidelijk is dat zowel de media coaches als de producten gericht op allochtone ouders een plaats kunnen krijgen in de cyberkoffer en op de website aan de aanbodzijde. Verder zijn er nog geen concrete afspraken gemaakt. 6. Criterium C (maximaal 20 punten) Bij dit criterium beschrijft u de wijze van borging van uw projectresultaten in de organisatie(s). De focus ligt hier op activiteiten tijdens het project die Gedurende het project ligt de eindverantwoordelijkheid voor de borging bij de Vereniging Openbaar Onderwijs. Daarbij zal nadrukkelijk de inbreng worden gezocht van de werkgroep veilig(heid). De borging wordt materieel in o.a. de cyberkoffer en de website. Hoewel voorliggend voorstel een projectmatige aanpak heeft, is het de bedoeling dat na afloop van het project, vanaf 2012, de cyberouders op basisscholen door het hele land geïnstitutionaliseerd zijn. De activiteiten voor instandhouding van het netwerk van cyberouders, inclusief ondersteuning en scholing worden dan onderdeel van de reguliere
zorgen dat de resultaten van het project na het project niet verloren zullen gaan en zorgen voor een bredere inbedding in de organisatie(s). activiteiten van de Vereniging Openbaar Onderwijs. Ook is het denkbaar dat gegeven de dan aanwezige infrastructuur in een vervolgproject internetveiligheid kan worden uitgebreid met andere onderwerpen uit het bredere begrip mediawijsheid. Naast betrokkenheid van de netwerkpartners van het Mediawijsheid Expertisecentrum, in het bijzonder de werkgroep veilig(heid) wordt eveneens samengewerkt met Digivaardig & Digibewust. Gezamenlijk wordt dan ook gekeken naar definitieve borging van het project, met name betreffende de platformfunctie aan de aanbodzijde. 7. Criterium D (maximaal 15 punten) In dit criterium wordt aan de hand van de belangrijkste succesfactoren en risico's getoetst wat de haalbaarheid is van het project. Vanuit het proefproject dat de Vereniging Openbaar Onderwijs heeft uitgevoerd is er goed zicht op succesfactoren en mogelijke risico s in de projectopzet. Er bestaan verschillen in de voortvarendheid en kwaliteit waarmee het project wordt opgepakt. De belangrijkste oorzaak voor de verschillen in voortvarendheid is de mate waarin de schoolleiding het project ondersteunt. Ondersteuning kan bestaan uit morele support en het bijstaan van de cyberouders met adviezen. De ondersteuning van de schoolleiding laat het project als het ware landen in de school. De gevraagde tijdsinvestering van de schoolleiding is relatief gering. Het is namelijk niet noodzakelijk dat de schoolleiding de cyberouders ondersteunt in de praktische uitvoering. Op geen van de proefscholen heeft de schoolleiding een uitvoerende rol op zich genomen. Een te grote inmenging van de schoolleiding kan onwenselijk zijn, omdat de schoolleiding in dat geval een té sturende factor kan worden. Andere succesbevorderende factoren blijken: De mate waarin ouderparticipatie op school gewoon is. Voldoende ouders die meedoen of één ouder die voldoende zelfvertrouwen, energie en slagvaardigheid heeft om de kar te trekken. In de communicatie richting scholen en schoolbesturen wordt nadrukkelijk rekening gehouden met genoemde succesfactoren. Indien dit niet het gewenste resultaat geeft, kan gekozen worden voor een meer directe benadering van scholen en schoolbesturen, d.m.v. telefoongesprekken en locatiebezoek. De Vereniging Openbaar Onderwijs komt van binnenuit het onderwijs en heeft ruime ervaring met de benadering van schoolbesturen en directies. Uit de samenwerking met de organisaties aan de aanbodzijde is gebleken dat zodra instellingen zich kunnen scharen achter de gezamenlijke doelstelling, daar eigenlijk geen problemen te verwachten zijn. Het is wel belangrijk om van tevoren verwachtingen uit te spreken m.b.t. het project en aandacht te besteden aan communicatie en draagvlak. 8. Criterium E (maximaal 10 punten) De regeling streeft naar een optimale verspreiding van opgedane inzichten en ervaring en uiteraard van concrete projectresultaten en producten. In dit criterium beschrijft u op welke wijze u communicatie en kennisdeling organiseert gedurende het project, zowel intern als extern, teneinde zoveel mogelijk Primaire verantwoordelijkheid voor communicatie en kennisdeling ligt bij de Vereniging Openbaar Onderwijs. Communicatie en kennisdeling zijn een essentieel onderdeel van het project, omdat samenwerking cruciaal is voor het slagen ervan. In deze paragraaf vindt u een korte weergave van de geplande communicatie. M.b.t. de ouderavond: alle ouderraden en oudercommissies in het basisonderwijs ontvangen in ieder geval direct mail over cyberouders in het algemeen en de ouderavond in het bijzonder. De schoolleiders ontvangen deze post eveneens. Daarnaast worden schoolleiders en schoolbesturen separaat benaderd over het project om hen te informeren. Er worden berichten geplaatst in (digitale) nieuwsbrieven, de websites en bladen van de drie ouderorganisaties en de Vereniging Openbaar Onderwijs. Daarnaast zullen netwerkpartners worden benaderd. Indien de aanmeldingen voor de ouderavond onverhoopt achterblijven, wordt gekozen voor een actieve benadering d.m.v. herinneringen per post, per e-mail en telefonisch. Op de ouderavond zelf zal gebruik worden gemaakt van een interactieve presentatie en handouts. M.b.t. ondersteuning van netwerk cyberouders: gebruik zal worden gemaakt van in ieder
inzichten en ervaringen te kunnen verspreiden. geval website en (digitale) nieuwsbrieven en daarnaast fysieke producten zoals handboek en cyberkoffer. Voorts worden zowel regionale als landelijke bijeenkomsten georganiseerd. Communicatie met de werkgroep en projectpartners kan zowel via de mail en website als via de post verlopen. Daarnaast zal op regelmatige basis in bijeenkomsten (werkgroep) de (tussentijdse) resultaten worden gepresenteerd. Zie voor een verdere beschrijving van de communicatie eveneens de projectplanning. 9. Globale planning Doelstelling is om in een periode van drie tot vier jaar op tenminste 150 scholen een cyberouder aan te stellen. De fasering van activiteiten om het doel te bereiken is als volgt: voorjaar 2009 Introductie bij de netwerkpartners Mediawijsheid Expertisecentrum Verdere invulling van het project Inventariseren van de bestaande producten en plannen Inventariseren witte vlekken In gang zetten van ontwikkeling van nieuwe diensten en producten Opstellen communicatieplan najaar 2009 Ontwikkelen communicatiemiddelen Ontwikkelen handleiding Ontwikkelen website Opzetten scholing cyberouders Vullen cyberkoffer Uitvoeren communicatieplan richting alle basisscholen voorjaar 2010 Opzetten scholing cyberouders Opzetten helpdesk Start uitvoering thema-avonden Start van scholing in de regio's najaar 2010 Uitvoeren thema-avonden Scholing in de regio's Continueren helpdesk voorjaar 2011 Uitvoeren thema-avonden Scholing in de regio's Continueren helpdesk najaar 2011 Uitvoeren thema-avonden Scholing in de regio's Continueren helpdesk voorjaar 2012
Eindevaluatie en verantwoording Inbedding en verduurzaming Uitvoeren thema-avonden Scholing in de regio's Continueren helpdesk De volgende producten en/of activiteiten zullen daarbij ontwikkeld worden: Een handboek/startpakket voor cyberouders (Wat kan een cyberouder doen? Hoe pak je dat aan? Met wie werk je samen? Etc.) Een cyberkoffer met een overzicht van alle bestaande diensten en producten van de participerende organisaties (deze wordt aangevuld met nieuwe diensten en producten). Een initiërende ouderavond en een infrastructuur om de ouderavonden uit te voeren (verwerking aanvraag, scholing begeleiders, facturering etc). De Vereniging Openbaar Onderwijs heeft een versie voor een ouderavond voorhanden, die voor het proefproject is gebruikt en op grond van de ervaringen kritisch kan worden bekeken en waar nodig bijgesteld. De Vereniging Openbaar Onderwijs beschikt over ruime ervaring met betrekking tot de logistieke ondersteuning voor dit soort activiteiten en met betrekking tot het scholen en inzetten van begeleiders. Trainingen/cursussen voor cyberouders. Regionale of landelijke uitwisselingsdagen voor cyberouders. Een centraal en actief beheerde (bijvoorbeeld door Kennisnet) gemeenschappelijke website met een overzicht van alle producten en diensten van de organisaties. Voorbeeld-enquête met betrekking tot de lacunes in kennis en vaardigheden bij leerlingen, ouders en leerkrachten met betrekking tot internetveiligheid. Helpdesk. Nieuwsbrieven met daarin aankondiging over de nieuwste producten en andere ontwikkelingen op het terrein van internetveiligheid etc.
Beperkingen Een organisatie mag per programmalijn maximaal één projectaanvraag indienen. De focus van het Mediawijsheid Expertisecentrum in 2009 is het ontwikkelen van mediavaardigheden en bewustzijn (programmalijn 1) en de doelgroepen jongeren, kinderen, ouders en docenten. Daarom is voor 2009 2/3 van het totale beschikbare subsidiebedrag gereserveerd voor voorstellen die zich richten op programmalijn 1 en/of de doelgroepen jongeren, kinderen, ouders en docenten. 1/3 van het beschikbare subsidiebedrag is gereserveerd voor projectvoorstellen die zich richten op de twee andere programmalijnen en/of andere doelgroepen. Aanvraagprocedure en sluitingsdata Om in aanmerking te komen voor een financiële bijdrage, dient het aanvraagformulier zowel digitaal als schriftelijk (voorzien van handtekening door een tekenbevoegde(n)) te worden ingediend. De sluitingsdata zijn als volgt vastgesteld: Indienen van de projectaanvraag per e-mail: 27 februari 2009 om 17.00 uur. De projectaanvraag dient op genoemd tijdstip via e-mail elektronisch beschikbaar te zijn. Vervolgens dient de papieren versie ondertekend uiterlijk op 6 maart 2009 bij het Mediawijsheid Expertisecentrum aanwezig te zijn. Digitaal insturen naar: info@mediawijsheidkaart.nl Schriftelijk insturen naar: Mediawijsheid Expertisecentrum p/a Stichting Kennisnet Postbus 778 2700 AT Zoetermeer