Discussienota herinrichting scholenlandschap Stichting OPOS Versie 1.2 Slochteren, 24 maart 2015 Bestuur Stichting OPOS Discussienota Herinrichting scholenlandschap Stichting OPOS 1
Inhoudsopgave 1. INLEIDING 3 2. DEMOGRAFISCHE KRIMP EN DE GEVOLGEN 3 3. DE KENGETALLEN 7 4. ACTUELE ERVARINGEN MET KRIMP 8 5. UITGANGSPUNTEN EN CRITERIA VOOR DE HERINRICHTING VAN HET ONDERWIJSLANDSCHAP IN HET VOEDINGSGEBIED VAN STICHTING OPOS 9 6. BELEIDSKEUZES INCL. ARGUMENTATIE 10 7. DE CONSEQUENTIE VAN DE BELEIDSKEUZES VOOR DE 9 SCHOLEN VAN STICHTING OPOS 12 8. PLANNING EN UITVOERING 14 9. BIJLAGE: REKENVOORBEELDEN 15 Discussienota Herinrichting scholenlandschap Stichting OPOS 2
1. Inleiding In deze discussienota wordt de visie van Stichting OPOS op de herinrichting van het aantal scholen in Slochteren verwoord. Na vaststelling wordt de nota ter discussie aan de stakeholders voorgelegd. Rekening houdend met de input hiervan volgt een definitief plan. Stichting OPOS wil komen tot een breed gedragen beleid op de herinrichting van de scholen. In februari 2011 werd door Stichting OPOS een eerste beleidsnotitie Kleine scholen opgesteld. In deze beleidsnotitie werd met name aangegeven dat de leerlingenaantallen op de scholen in Overschild en Tjuchem daalden met het bijbehorend risico om op termijn niet meer voor bekostiging door het ministerie in aanmerking te komen. Inmiddels zijn o.b.s. Schaldmeda en o.b.s. Lutje Til onder gelijktijdige samenvoeging met o.b.s. De Springplank opgeheven. Onlangs heeft Stichting OPOS een voorgenomen besluit genomen om ook o.b.s. De Spil met ingang van 01-08-2015 onder gelijktijdige samenvoeging met een andere OPOS-school op te heffen. In deze beleidsnotitie Kleine scholen werd de daling van het aantal leerlingen op de scholen inzichtelijk gemaakt. In de notitie werd de kwetsbaarheid van de kleine scholen op het gebied van onderwijskwaliteit, personeel en financiën beschreven. De leerlingendaling leidt op bijna al onze scholen tot meerdere jaargroepen in een lokaal met een beperkt aantal leeftijdsgenoten per groep en zet de onderwijskwaliteit onder druk. De leerkrachten moeten alle zeilen bijzetten om de kwaliteit goed overeind te houden. Stichting OPOS constateert dat de krimp voor bepaalde gebieden doorgaat en het aantal leerlingen op de scholen de komende jaren afneemt met uitzondering van de Samenwerkingsschool Meeroevers in Meerstad. Het bestuur wil hierop anticiperen en in goed overleg met alle direct betrokkenen (ouders/verzorgers, schoolteams, medezeggenschapsraden) en ketenpartners (o.a. gemeente Slochteren, besturen bijzondere scholen, besturen peuterspeelzalen, kinderopvangorganisaties, etc.) komen tot een herinrichting van het scholenlandschap door het inrichten van toekomstbestendige scholen. Inherent hieraan is dat sommige scholen zullen moeten worden opgeheven waarbij er aandacht zal zijn voor een goede spreiding van de scholen over het voedingsgebied. De kwaliteit, de bereikbaarheid en de betaalbaarheid staan bij de herinrichting voorop. Op 09-09-2014 werd op een studiedag met het bestuur, algemene directie, directeuren en een vertegenwoordiging van de gemeenschappelijke medezeggenschapsraad een eerste stap gezet m.b.t. de ontwikkeling van een visie op de herinrichting van het scholenlandschap van de Stichting. Op basis van de studiedag werd een discussienota ontwikkeld. De deelnemers gaven vervolgens hun reacties op het eerste concept. De reacties werden verwerkt in de discussienota en deze werd in de bestuursvergaderingen van 18-12-2014 en 18-02-2015 uitgebreid besproken. Voorgestelde wijzigingen door het bestuur werden verwerkt en de discussienota werd tenslotte in de bestuursvergadering van 24-03-2015 vastgesteld. 2. Demografische krimp en de gevolgen Demografische krimp Demografische krimp is een structurele afname van het aantal inwoners in het voedingsgebied in een bepaalde periode. Krimp staat voor een bevolkingsdaling en voor het onderwijs betekent dit een daling van het aantal leerlingen. Discussienota Herinrichting scholenlandschap Stichting OPOS 3
Het aantal geboorten in Nederland schommelde in de jaren negentig tussen de 190.000 en 200.000 per jaar en bereikte in 2000 een piek met 207.000. Maar sinds enige jaren neemt het aantal geboren kinderen af, en het Centraal Bureau voor de Statistiek verwacht voor de komende jaren een verdere daling naar rond de 178.000. 1 Het afnemen van het aandeel jongeren in de bevolking als gevolg van een afname van het geboortecijfer noemt men ontgroening. Het gevolg van ontgroening is een stijging van de gemiddelde leeftijd van de bevolking. Ontgroening leidt tot vergrijzing. Dalende geboortecijfers zullen ertoe leiden dat steeds minder jonge kinderen naar de basisschool gaan en de behoefte aan scholen en onderwijzend personeel zal afnemen. Het aantal basisscholen neemt landelijk af. De daling in onze provincie gaat sneller dan landelijk. Op 1 oktober 2014 zijn er 296 basisschoolvestigingen in de provincie Groningen 2. De dalende trend van de afgelopen jaren zet zich voort. Zes procent van de scholen die op 1 oktober 2012 nog open waren, is op 1 oktober 2014 gesloten (tegenover 3% landelijk). Dit betekent dus dat de terugloop in de provincie Groningen aanzienlijk sneller gaat dan in de rest van het land. Tabel 1: aantal basisschoolvestigingen in Groningen en Nederland, op 1 oktober 2012, 2014 en 2014 Groningen Nederland 01-20-2012 01-10-2013 01-10-2014 Afname 314 304 296 18 (6%) 6900 6807 6687 213 (3%) Het Sociaal Planbureau Groningen heeft de 296 basisscholen in kaart gebracht (zie kaart hieronder). Kleinere scholen (minder dan 50 leerlingen) staan daarbij met een rode stip weergegeven. Deze scholen zijn de gevarenzone dichter genaderd. Hoewel de opheffingsnorm niet voor alle scholen gelijk is en kan variëren 3, is de absolute ondergrens 23 leerlingen. Kaart 1: aantal scholen in de provincie Groningen 1 Grenzen aan kleine scholen (februari 2013) Onderwijsraad- ISBN978-946121-032-6 2 Sociaal Planbureau Groningen, 3 november 2014 3 De opheffingsnorm is afhankelijk van de bevolkingsdichtheid in de gemeente. Voor Slochteren is de norm 36. Discussienota Herinrichting scholenlandschap Stichting OPOS 4
Behalve de gemeente Groningen zagen alle Groninger gemeenten zich in de afgelopen twee jaren geconfronteerd met dalende leerlingenaantallen. Gemeenten waar de daling de afgelopen twee jaren bovengemiddeld was, zijn rood gearceerd (zie tabel 2). Dit geldt ook voor de gemeente Slochteren. Gemiddeld nam het aantal leerlingen in de hele provincie, in hetzelfde tijdsbestek, met 4% af. Tabel 2 : Aantal leerlingen op de basisscholen, per gemeente, oktober 2011, 2012 en 2013, absoluut en procentueel verschil. Het Sociaal planbureau Groningen geeft aan dat het aantal jeugdigen van 0 t/m 23 jaar in de provincie Groningen de komende twintig jaar naar verwachting zal afnemen met gemiddeld circa 10%. In de ene gemeente zal sprake zijn van een grotere terugloop dan in de andere. Als we de prognoses van basisschoolleerlingen voor Slochteren van 2020, 2030 en 2040 afzetten tegen die van 2015, dan zien we tot 2030 een daling van enkele procenten, daarna een lichte stijging. Tabel 3: prognose jeugdigen Gemeente Slochteren 2015 2020 +/- 2030 +/- 2040 +/- Prognose bevolking 4 t/m 11 jaar 1457 1335-8.7 % 1251-6.3 % 1300 +3.9 % Prognose bevolking 0 t/m 3 jaar 622 574-7.7% 607 +5.7 % 547-9.9% Gevolgen Door het afnemen van het leerlingenaantal in het basisonderwijs zal het aantal kleine scholen gaan toenemen. De onderwijsraad constateert dat daling van het aantal leerlingen een bedreiging vormt voor de onderwijskwaliteit. De onderwijsinspectie signaleert al jaren dat kleine scholen vaker zwak scoren op onderwijskwaliteit dan grote scholen. Leerlingen op kleine scholen lopen meer risico op onderwijs van onvoldoende kwaliteit. Discussienota Herinrichting scholenlandschap Stichting OPOS 5
Ook vanuit het oogpunt van sociale interactie met leeftijdsgenootjes is een zekere minimale schoolgrootte gewenst. Kleine scholen zijn kwetsbaar. Dit heeft volgens de onderwijsraad o.a. de volgende oorzaken: - er zijn minder mogelijkheden voor het personeel om taken te verdelen en er zijn doorgaans minder professionaliseringsmogelijkheden; - de effecten van een zwakke leerkracht zijn groter op een kleine school; - uit onderzoek van de onderwijsinspectie blijkt dat bepaalde risicofactoren voor de kwaliteit vaker voorkomen op scholen die met krimp te maken hebben ( voorbeelden: grotere werkdruk, meer combinatieklassen en meer dan twee leerkrachten voor de groep); - op kleine scholen is de rol van sociale ontmoetingsplaats voor leeftijdsgenoten moeilijk waar te maken. Ook Stichting OPOS wees in haar beleidsnotitie kleine scholen van 2011 reeds op de kwetsbaarheid van de kleine scholen. Tevens werden t.a.v. de kleine scholen de kwetsbare kanten beschreven. Hieronder volgt het overzicht 4. M.b.t. het onderwijs: - Onderwijs verzorgen volgens de nieuwste inzichten van opbrengstgericht werken en passend onderwijs op relatief kleine scholen en zeker in situaties waar er sprake is van 3 of meer leerjaren in een lokaal, stelt zeer hoge eisen aan deskundigheid, creativiteit en flexibiliteit van leerkrachten. - Een aantal didactisch effectieve werkvormen (o.a. coöperatief leren) in die situatie kunnen niet optimaal toegepast worden. - De kwaliteit van het pedagogisch klimaat is kwetsbaar. De sociale omgang met leeftijdsgenoten is beperkt als er slechts enkele kinderen van dezelfde leeftijd zijn in de jaargroep. De kansen om gevarieerde sociale ervaringen op te doen worden beperkt. Er zijn te weinig onderlinge contacten en keuzemogelijkheden voor kinderen. Kinderen krijgen te weinig feedback en uitdaging door leeftijdsgenoten. M.b.t. het personeel: - Kleine scholen zijn extra kwetsbaar als het gaat om de kwaliteit van de leerkrachten. De impact van niet optimaal presterende leerkrachten is immers veel groter op een kleine school. - Op kleine scholen vergt het te veel inspanning van leerkrachten om alle leerlingen (op verschillende niveaus) voldoende diversiteit en begeleiding te kunnen bieden. - In de interne mobiliteitsenquêtes wordt er minder geopteerd voor het werken aan een kleine school. Ook is het moeilijk om directeuren te werven voor een kleine school. M.b.t. de financiën: - Er is amper genoeg geld om de meest noodzakelijke les- en verbruiksmaterialen te kunnen aanschaffen; de kleine scholentoeslag compenseert onvoldoende. De kosten voor noodzakelijke benodigdheden bij kleine scholen is naar verhouding vele malen hoger dan die van grotere scholen. Bijvoorbeeld een handleiding bij een methode is omgerekend per leerling op een kleine school veel duurder. - Onderzoek van OSG (Onderwijs Service Groep) in 2006 wees uit dat besturen voor scholen onder de 125 leerlingen niet uitkomen met de materiële bekostiging. Het goed onderhouden van schoolgebouwen kost veel geld. Het gaat hierbij niet alleen om het noodzakelijk technisch 4 Bron: Onderwijs ons goed. Afnemende leerlingenaantallen in Zeeland Platform Primair Onderwijs Zeeland, gegevens OSG en directies Stichting OPOS. Discussienota Herinrichting scholenlandschap Stichting OPOS 6
periodiek onderhoud, maar ook om het voldoen aan steeds weer nieuwe eisen (onderwijskundige aanpassingen, brandveiligheid, enz.). - Er komen steeds meer lokalen leeg te staan. Voor lege lokalen komt geen vergoeding binnen terwijl er wel kosten voor deze lokalen gemaakt worden. - Gebrek aan geld kan de creativiteit en de motivatie bij de leerkrachten in de kiem smoren. Immers nieuwe ideeën kosten bijna altijd geld en dat geld is er vaak niet. 3. De kengetallen De gemeente Slochteren kent vier schoolbesturen. Hieronder volgt een overzicht van de schoolbesturen, de bijbehorende scholen en het aantal leerlingen op de teldatum 1 oktober 2014. Schoolbestuur Scholen Aantal lln. Stichting OPOS De Springplank - Siddeburen 186 De Ent - Hellum 57 De Meent - Schildwolde 117 Samenwerkingsschool Meeroevers - Meerstad 60 De Kinderboom -Slochteren 73 Ruitenvelder Froombosch 63 Oetkomst Kolham 55 Driespan Harkstede 356 De Spil - Lageland 29 Totaal: 9 scholen 996 Vereniging Christelijk Onderwijs Midden en Oost Groningen De Zonnewijzer Siddeburen De Wegwijzer - Slochteren 125 83 Totaal 2 scholen 208 Gereformeerde Scholengroep De Wiekslag - Schildwolde 132 Noorderbasis Totaal 1 school 132 Vereniging voor Gereformeerd De Ster - Harkstede 48 Primair Onderwijs Noordoost- Nederland (VGPONN) Totaal 1 school 48 Totaal gemeente Slochteren 1384 Discussienota Herinrichting scholenlandschap Stichting OPOS 7
Leerlingenprognoses scholen Stichting OPOS De prognoses van 2015 en 2016 zijn gemaakt op basis van een inschatting van de directeuren. De prognoses van 2017 t/m 2023 op basis van gegevens die OSG in september 2013 heeft aangeleverd (gebruik makend van het prognoseprogramma GO'4 Pro; dit programma wordt door het ministerie geaccepteerd als prognoseprogramma). Tabel 4: leerling prognose scholen Stichting OPOS 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 1 De Springplank 177 168 168 162 160 159 157 158 159 2. De Ent 58 54 55 53 53 54 53 53 54 3. De Meent 114 116 108 105 105 106 106 105 107 4. Meeroevers 102 131 303 421 444 455 458 455 450 5. De Kinderboom 77 75 66 64 64 63 63 63 64 6. Ruitenvelder 58 53 64 63 62 61 62 61 62 7. Oetkomst 54 50 53 52 51 51 51 51 52 8. Driespan 320 306 322 309 291 284 271 264 260 9. De Spil 27 23 23 22 21 21 21 20 20 Totaal 987 976 1162 1251 1251 1254 1242 1230 1228 De ontwikkeling van het leerlingenaantal van Samenwerkingsschool Meeroevers volgens bovenstaande prognose is waarschijnlijk te optimistisch. De verwachting is dat het totaal aantal leerlingen, ook bij een minder voortvarende stijging van Samenwerkingsschool Meeroevers, de komende jaren minimaal 1000 zal zijn. 4. Actuele ervaringen met krimp In de afgelopen periode 2012 en 2013 heeft Stichting OPOS twee kleine scholen moeten sluiten. Op basis van de hier opgedane ervaringen met krimp blijkt dat een kleine school met weinig kinderen in het directe voedingsgebied (dorp) en dalende in leerlingenaantal op enig moment te maken krijgt met weglek van leerlingen omdat ouders/verzorgers de school te klein vinden worden. Momenteel is dit ook het geval op De Spil te Lageland en heeft Stichting OPOS een voorgenomen besluit moeten nemen m.b.t. tot de opheffing van de school. Met name de beperktheid v.w.b. de sociale omgang met leeftijdsgenoten en het feit dat meerdere leeftijdsgroepen in één lokaal les krijgen zijn van zwaarwegend belang gebleken bij het besluit van de ouders/verzorgers om een andere school te kiezen. Het risico is dan ook aanwezig dat er een behoorlijke weglek van leerlingen op de kleine scholen kan ontstaan waardoor de school in korte tijd onder de instandhoudingsnorm (23 leerlingen) zakt. Discussienota Herinrichting scholenlandschap Stichting OPOS 8
5. Uitgangspunten en criteria voor de herinrichting van het onderwijslandschap in het voedingsgebied van Stichting OPOS Het bestuur wil anticiperen op de gevolgen van de krimp en heeft in samenspraak met de direct betrokkenen uitgangspunten en criteria voor de herinrichting van het onderwijslandschap in het voedingsgebied geformuleerd. a) Uitgangspunten: - voorzieningen van 0-12 jaar passend bij grotere scholen - een pluriform onderwijsaanbod - specialistische pluriformiteit met zorgarrangementen passend onderwijs - leerkrachten moeten zich met de kern van hun onderwijstaak kunnen bezig houden; zorg dragen voor goede randvoorwaarden - de gemeente Slochteren moet nadrukkelijk bij de visie op de heroriëntatie worden betrokken i.v.m. de inrichting van de voorzieningen - scholen moeten exploitabel zijn - er dient een goede balans te zijn tussen personeel en materieel - iedere voorziening/school wordt geleid door één directeur - bereikbaarheid van de school is een secundair criterium b) Criteria: Criterium De kwaliteit van het onderwijs. Levensvatbaarheid/ duurzaamheid. Keuzevrijheid voor ouders/verzorgers Goed werkgeverschap Goed geregelde opvang voor kinderen Bereikbaarheid/nabijheid/ geografische spreiding Bijbehorend aspect Wij streven naar scholen met een zodanige omvang dat er één groep in een lokaal zit. Hierdoor zijn bijvoorbeeld de aspecten van de directe instructie optimaal uit te voeren. De school moet qua exploitatie uitkomen met de toegekende middelen. De continuïteit voor de komende 10 jaren moet zijn gewaarborgd. Er is sprake van een doelmatige besteding van middelen voor huisvesting. Waar mogelijk is er keuze uit meerdere onderwijsprofielen inclusief zorgarrangementen. Ook is er een keuzemogelijkheid voor een samenwerkingsschool. Er is sprake van een hanteerbare draaglast voor de schoolteams. Door grotere scholen te creëren kunnen de taken over meerdere teamleden verdeeld worden. Een centrum waar onderwijs, opvang, opvoeding, ontwikkeling en ontspanning geïntegreerd worden aangeboden voor kinderen van 0-12 jaar. Bereikbaarheid wordt uitgedrukt in een aanvaardbare veilige fietsafstand voor bovenbouwleerlingen en een aanvaardbare rijafstand per auto. Discussienota Herinrichting scholenlandschap Stichting OPOS 9
6. Beleidskeuzes incl. argumentatie De kernpunten van onze beleidskeuzes zijn: LEVENSKRACHTIGE EN GOED GEOUTILLEERDE SCHOLEN GOED ONDERWIJS, HOGE KWALITEIT KINDGERICHTE BENADERING GOED SOCIAAL EN PEDAGOGISCH KLIMAAT VOOR KINDEREN BEREIKBAAR, THUISNABIJ ONDERWIJS IN EEN STABIELE OMGEVING In de huidige maatschappij wordt in toenemende mate een breder pakket aan voorzieningen gevraagd dan alleen maar onderwijs. Er is behoefte aan brede scholen, waarbij naast onderwijs ook voorzieningen worden geboden op het gebied van kinderopvang, voor- en naschoolse opvang, vooren vroegschoolse educatie, sport en cultuur. Stichting OPOS kiest voor toekomstbestendige scholen met bij voorkeur 200 leerlingen per school. In zo n school van 200 leerlingen: is er een beperking van het aantal niveaus van lesgeven door leerkrachten Veelal zit er één leeftijdsgroep in een lokaal; in uitzonderingssituaties een combinatie van maximaal twee leeftijdsgroepen. Leerkrachten kunnen hierdoor veel beter het directe instructiemodel hanteren en ze kunnen gemakkelijker inspelen op niveauverschillen. zijn er voldoende sociale interactiemogelijkheden voor leerlingen Er zijn veel contacten en keuzemogelijkheden voor kinderen. Kinderen hebben een ruimere keuze in het maken van vriendjes/vriendinnetjes. worden kinderen uitgedaagd door leeftijdsgenoten Kinderen krijgen feedback en uitdaging door leeftijdsgenoten. is er de mogelijkheid om LB-leerkrachten met bepaalde specialisaties aan te stellen Op onze kleine scholen is alleen ruimte voor een zorg-, een reken- en een taalcoördinator. Op grotere scholen kan bijvoorbeeld een coördinator hoogbegaafdheid en ict worden aangesteld. is er meer ruimte voor professionalisering van de leerkrachten Op een grotere school is er een groter budget voor teamscholing. Ook zijn er meer leerkrachten aanwezig, waardoor er meer know how op school is. Leerkrachten leren van elkaar. is er ruimte voor het aanstellen van ondersteunend personeel De rekenmodellen in de bijlage laten zien dat er financiële ruimte ontstaat. Hiermee kan ondersteunend personeel aangesteld worden. is een rendabele kinderopvang mogelijk Scholen met 200 leerlingen komen gemiddeld qua exploitatie uit met de toegekende middelen. Voor een rekenvoorbeeld wordt verwezen naar de bijlage rekenvoorbeelden. Het aantal van 200 leerlingen komt bovendien overeen met de huidige stichtingsnorm in dunbevolkte gebieden. Daar waar het niet mogelijk is om een school met 200 leerlingen te vormen wil Stichting OPOS een kleinere school toestaan. Er moeten wel minstens 80 leerlingen op zo n school zitten, zodat er maximaal twee leeftijdsgroepen in één lokaal zitten. De hierboven genoemde voordelen kunnen dan niet volledig worden waargemaakt. Stichting OPOS spreekt de voorkeur uit om de school onder te brengen in een multifunctionele accommodatie. In een MFA zijn de verschillende organisaties gehuisvest die zich richten op onderwijs, zorg, opvang, welzijn en vrije tijd voor kinderen van 0-12 jaar. Het multifunctionele karakter houdt in dat alle organisaties van elkaars ruimte gebruik kunnen maken. Hierbij is er sprake van een doelmatige besteding van middelen voor huisvesting. Voor ouders is het prettig dat alle Discussienota Herinrichting scholenlandschap Stichting OPOS 10
organisaties zich op één locatie bevinden. Bij voorkeur wil Stichting OPOS doorgroeien naar integrale kindcentra 5. De aansturing hiervan zal in vervolgfasen nader worden uitgewerkt. Stichting OPOS ziet de gemeente Slochteren als een belangrijke partner daar waar het gaat om het inrichten van de voorzieningen. Stichting OPOS wil de ouders de volgende keuzemogelijkheden kunnen bieden: - keuze uit scholen met bepaalde onderwijsprofielen inclusief bijpassende zorgarrangementen Passend Onderwijs. Een voorbeeld van zo n arrangement is bijvoorbeeld de inrichting van een arrangement voor meer- en hoogbegaafdheid. - naast onze reguliere openbare scholen willen we ouders ook de mogelijkheid bieden te kunnen kiezen voor een samenwerkingsschool. Een samenwerkingsschool is het resultaat van het samengaan van scholen van verschillende grondslagen, zoals een openbare school en een school voor bijzonder onderwijs. Binnen zo n school wordt openbaar en bijzonder onderwijs aangeboden. De wijze waarop een samenwerkingsschool bestuurlijk zal worden aangestuurd zal in vervolgfasen nader worden uitgewerkt. - keuze voor een kleine school van minimaal 80 leerlingen in het lint van Slochteren, met name in het deel Kolham t/m Schildwolde. Dit betekent dat Stichting OPOS v.w.b. de beleidskeuze van scholen met +/- 200 leerlingen een uitzondering toe staat. In onze nieuwe scholen kunnen de leerkrachten zich meer focussen op hun primaire taak namelijk het lesgeven en is er veel aandacht voor de professionalisering. Er is sprake van een goede taakbelasting bij het personeel. Er is ruimte voor het aanstellen van ondersteunend personeel. De scholen moeten goed bereikbaar zijn d.w.z. dat uitgedrukt in een aanvaardbare veilige fietsafstand voor bovenbouw leerlingen de afstand van maximaal 5 kilometer aanvaardbaar wordt geacht; voor de rijafstand met de auto wordt de afstand van maximaal 10 kilometer aanvaardbaar geacht. 5 Een Integraal Kind Centrum (IKC) is een voorziening voor kinderen van 0 tot 12 jaar, waar zij gedurende de dag komen om zich te ontwikkelen, te spelen en te leren. Het centrum biedt kinderen op vraag van de ouders/verzorgers een uitgebreid dagprogramma gedurende het hele jaar. Een IKC is dus een voorziening waarin tenminste organisaties voor onderwijs, kinderopvang, peuterspeelzaalwerk en buitenschoolse opvang in één organisatorische eenheid is samengevoegd onder één aansturing. Het IKC wordt ook wel beschouwd als een uitgewerkte vorm van een brede school. Discussienota Herinrichting scholenlandschap Stichting OPOS 11
7. De consequentie van de beleidskeuzes voor de scholen van Stichting OPOS De belangrijkste consequentie van de bovenstaande beleidskeuzes is dat het aantal scholen wordt teruggebracht. We gaan bij voorkeur toe naar scholen met een omvang van +/- 200 leerlingen. In het lint van Slochteren zullen misschien andere keuzes gemaakt moeten worden. Voor Stichting OPOS staat daarbij voorop dat er op de school, ook in de wat verdere toekomst, minimaal 80 leerlingen moeten zitten. Kaart 2: Overzichtskaart scholen van Slochteren 5 1 4 2 3 scholen Stichting OPOS scholen Vereniging Christelijk Onderwijs Midden en Oost Groningen (VCOMOG) school Gereformeerde Scholengroep Noorderbasis school Vereniging voor Gereformeerd Primair Onderwijs Noordoost-Nederland Per gebied (zie kaart 2) is hieronder, vanuit het oogpunt van Stichting OPOS, aangegeven hoe zij het toekomstig scholenlandschap van de gemeente Slochteren ziet. Het voedingsgebied van de school moet zodanig zijn dat de continuïteit van de school gedurende 10 jaren kan worden gewaarborgd, dit gerelateerd aan de prognose. Discussienota Herinrichting scholenlandschap Stichting OPOS 12
1. Meerstad - Samenwerkingsschool Meeroevers Eerste fase: Hier continueren we de Samenwerkingsschool Meeroevers ( informele samenwerkingsschool gebaseerd op een convenant met VCMOG). De school zal op termijn doorgroeien naar meer dan 400 leerlingen. Tweede fase: We streven hier naar een multifunctionele accommodatie met doorgroei naar een integraal kind centrum. 2. Harkstede - Driespan Driespan wordt gecontinueerd en gaat doorgroeien naar een integraal kind centrum. De school zal de komende periode krimpen, maar blijft wel ruim boven de 200 leerlingen. 3. Kolham / Froombosch Oetkomst / Ruitenvelder Ruitenvelder en Oetkomst worden samengevoegd tot een nieuwe school. Samen zouden de twee scholen nu ongeveer 120 leerlingen tellen. Volgens de leerlingenprognose zakt het aantal kinderen tot ruim 100. De locatie voor de nieuwe school moet nog nader bepaald worden. De gemeente is hierbij een belangrijke gesprekspartner. 4. Slochteren / Schildwolde De Kinderboom / De Meent De Kinderboom en De Meent worden samengevoegd tot een nieuwe school en ondergebracht in een multifunctionele accommodatie, centraal in het voedingsgebied van de dorpen Schildwolde en Slochteren. Vervolg: Onderzocht moet worden of de nieuwe school en cbs De Wegwijzer kunnen worden samengevoegd tot een samenwerkingsschool en ondergebracht in de multifunctionele accommodatie, centraal in het voedingsgebied van de dorpen Schildwolde en Slochteren. De school groeit uit tot een integraal kind centrum. Het schoolbestuur VCOMOG heeft aangegeven bereid te zijn De Wegwijzer onder te brengen in een samenwerkingsschool met een of meerdere OPOS scholen met daarbij de kanttekening dat de samenwerkingsschool onder het bevoegd gezag van een nieuw bestuur, namelijk de te vormen Stichting voor Samenwerkings-scholen Oost-Groningen, zal moeten worden geplaatst. Het leerlingenaantal van de drie scholen samen ligt ruim boven de 200 leerlingen. 5. Siddeburen / Hellum De Ent / De Springplank Eerste fase: De Springplank wordt gecontinueerd. Het voedingsgebied van de school wordt uitgebreid met het dorp Hellum. De Ent wordt opgeheven onder gelijktijdige fusie met een nader te bepalen OPOS-school. De school zal in de toekomst een kleine 200 leerlingen huisvesten. Tweede fase: Een verdere samenwerking met cbs De Zonnewijzer van het schoolbestuur VCOMOG bij voorkeur in een multifunctionele accommodatie. Het VCOMOG heeft aangegeven De Zonnewijzer niet te willen laten samengaan in een samenwerkingsschool samen met De Springplank. Zowel Stichting OPOS als VCOMOG hebben in eerdere stadia, ook naar de gemeente Slochteren, aangegeven beide scholen graag in een gezamenlijk gebouw te willen onderbrengen. Derde fase: Doorgroei naar een integraal kind centrum. Discussienota Herinrichting scholenlandschap Stichting OPOS 13
8. Planning en uitvoering Stichting OPOS wil haar inzichten op korte termijn delen met alle betrokkenen en streeft naar een breed gedragen visie op de herinrichting van het scholenlandschap. Graag voert zij het gesprek over de herinrichting van het onderwijslandschap en zoekt zij draagvlak voor oplossingen die in het belang zijn van goed onderwijs voor alle kinderen. In onderstaand schema is de planning inclusief een tijdpad opgenomen. Activiteiten planning Tijdpad Bestuursvergadering: vaststelling discussienota 24 maart 2015 Presentatie discussienota voor de GMR, MR-en en directeuren. Bespreken nota met gemeenteraad Slochteren Discussienota naar alle stakeholders versturen Discussienota toelichten voor: Teams en Medezeggenschapsraden, Ouders/verzorgers 1. gebied 1 / gebied 2 2. gebied 3 3. gebied 4 4. gebied 5 Discussiebijeenkomsten per gebied 20 mei 2015 mei 2015 aansluitend op bijeenkomst van 20 mei 2015 week 22 en week 23 2015 september / oktober 2015 Gesprekken met: - Schoolbesturen bijzondere scholen - Besturen peuterspeelzalen - Kinderopvangorganisaties Verwerking gegevens van de bespreekrondes in een definitieve discussienota Vaststelling discussienota door het bestuur van Stichting OPOS Discussienota wordt ter instemming aan de Gemeenschappelijke Medezeggenschapsraad aangeboden november 2015 januari 2016 februari 2016 Vaststelling planning uitvoering discussienota maart 2016 Discussienota Herinrichting scholenlandschap Stichting OPOS 14
Bijlage: rekenvoorbeelden Rekenvoorbeeld 200 leerlingen Rekenvoorbeeld 200 lln. Inkomsten 858.000 Uitgaven personeel OP: 8 x 57.940,- (1) = 463.520 1. Gemiddelde personeelslast personeel Dir: 0,8 x 74893,- (1) = 59.914 en directie Uitgaven overhead 0,05 (2) x 858000= 42.900 2. Gemiddeld percentage van inkomsten dat wordt uitgegeven aan overhead Uitgaven materiële lasten 0,2 (3) x 858000 = 171.600 3. Gemiddeld percentage dat wordt uitgegeven aan materiële lasten is 20% Bedrag "vrij te besteden" 120.066 Toelichting: Wanneer een school 200 leerlingen heeft, zijn de inkomsten hoog genoeg om zichzelf te bedruipen. In het ideale geval is een school met 200 leerlingen in staat 8 klassen van 25 leerlingen te vormen. Het benodigde aantal medewerkers lijkt hiermee op 9 te komen; dit is exclusief onderwijsondersteunend personeel. In het rekenvoorbeeld is ervoor gekozen om de overheadkosten ( kosten voor het bestuurskantoor) en materiële kosten op respectievelijk 5% en 20% te houden; in de praktijk kunnen deze percentages zowel positief als negatief afwijken. Het totaal vrij te besteden bedrag komt hiermee op ongeveer 120.000,- Ook wanneer het leerlingenaantal onverwacht 10% daalt ( 20 leerlingen) is de school in staat kostendekkend te opereren. Discussienota Herinrichting scholenlandschap Stichting OPOS 15
Rekenvoorbeeld 80 leerlingen Rekenvoorbeeld 80 lln. Inkomsten 442.000 Uitgaven personeel OP: 4 x 57.940,- (1) = 231.760 1. Gemiddelde personeelslast personeel Dir: 0,50 x 74893,- (1) = 37.447 en directie Uitgaven overhead 0,05 (2) x 442000 = 22.100 2. Gemiddeld percentage van inkomsten dat wordt uitgegeven aan overhead Uitgaven materiële lasten 0,3(3) x 442000 = 132.600 3. Gemiddeld percentage dat wordt uitgegeven aan materiële lasten is 30% Bedrag "vrij te besteden" 18.093 N.B. Inkomsten 442.000,- is inclusief de kleine scholentoeslag van 62.000,-. Het is niet duidelijk of deze toeslag in de verdere toekomst blijft bestaan. Toelichting: Een school met 80 leerlingen zou 4 combinatiegroepen kunnen vormen, wanneer de leerling populatie gelijkmatig is opgebouwd. De financiële ruimte die een school van 80 leerlingen heeft in het investeren in onderwijskwaliteit of vernieuwing, denk hierbij bijvoorbeeld aan het aanstellen van o.a. onderwijsondersteunend personeel of het investeren in de vernieuwing van het ict-aanbod is beperkt. Ook lijkt een school van 80 leerlingen relatief kwetsbaar, in vergelijking met een school van 200 leerlingen: wanneer de leerlingenpopulatie door onvoorziene omstandigheden daalt, heeft dit een relatief grote impact op de buffer van de school; deze impact is procentueel kleiner bij grote scholen. In het rekenvoorbeeld is ervoor gekozen om de overheadkosten ( kosten voor het bestuurskantoor) en materiële kosten op respectievelijk 5% en 30% te houden; in de praktijk kunnen deze percentages zowel positief als negatief afwijken. De materiële kosten voor een school van 80 leerlingen zijn hoger dan de materiële kosten voor een school van 200 leerlingen. Discussienota Herinrichting scholenlandschap Stichting OPOS 16