VVE-RAPPORT DEFINITIEF RAPPORT VAN HET ONDERZOEK IN HET KADER VAN DE VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE PEUTERSPEELZAAL DE BIËNCORF BASISSCHOOL DE BIËNCORF Locaties : peuterspeelzaal De : basisschool De Brinnr. : 11AA Plaats : Oosterhout Onderzoeksnummer : 11080 + 11081 Documentnummer : 3460358 Datum onderzoek : 4 oktober 2012 Datum vaststelling rapport : 14 november 2012 Odin: 127885 Onderzoeksdatum: 04-10-2012 Pagina 1 van 10
Odin: 127885 Onderzoeksdatum: 04-10-2012 Pagina 2 van 10
1. INLEIDING Dit rapport is het verslag van een onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs naar de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie (VVE). VVE is bedoeld voor jonge kinderen die onvoldoende zijn toegerust voor een soepele instroom in groep 3 van het basisonderwijs, waardoor ze grote kans lopen om achterop te raken. Dit rapport maakt onderdeel uit van de bestandsopname in de gemeente Oosterhout. In deze gemeente hebben alle voor- en vroegscholen die te maken hebben met VVE een vragenlijst ingevuld waarin zij de stand van zaken op hun (voor)school weergeven. Alle locaties krijgen automatisch een zelfrapportage. Enkele locaties zijn vervolgens bezocht door de Inspectie van het Onderwijs ter verificatie van deze zelfevaluaties. Alle bezochte locaties ontvangen een rapportage met de bevindingen van de Inspectie. Het definitieve rapport wordt gepubliceerd op de website van de Inspectie: http://www.onderwijsinspectie.nl/onderwijs/voor-+en+vroegschoolse+educatie De uitkomsten van alle zelfevaluaties en de bevindingen van de Inspectie van het Onderwijs naar aanleiding van de locatiebezoeken worden samengevat in een gemeentelijk rapport. Dit geeft een totaalbeeld weer van VVE in de gemeente Oosterhout. Dit rapport wordt, als het definitief is vastgesteld, samen met de locatierapporten gepubliceerd op de website van de Inspectie: http://www.onderwijsinspectie.nl/onderwijs/voor-+en+vroegschoolse+educatie Werkwijze onderzoek De is een van de (voor)scholen die bezocht is door de Inspectie van het Onderwijs. Daarbij hebben de volgende activiteiten plaatsgevonden: groepsbezoeken gesprekken met leidsters en/of leerkrachten gesprekken met ouders gesprekken met locatieleiding, coördinatie en directie Dit rapport geeft de bevindingen van de Inspectie over de kwaliteit van VVE op deze locatie weer. Inhoud rapport In dit rapport worden de volgende onderwerpen besproken: De voorwaarden van VVE De ouders De kwaliteit van de educatie Het VVE-programma, zoals dat wordt aangeboden Het pedagogisch klimaat Het educatief handelen De ontwikkeling, zorg en begeleiding De kwaliteitszorg De doorgaande lijn tussen de voor- en vroegschool De resultaten van VVE Elk van de VVE-kwaliteitsaspecten is uiteengelegd in indicatoren. Als een indicator beoordeeld wordt, gebeurt dat doorgaans met de volgende oordelen: 1. Staat in de kinderschoenen: verbeteringen zijn dringend nodig Deze kwalificatie geeft aan dat er écht iets verbeterd dient te worden. 2. Enigszins ontwikkeld: verbeteringen zijn wenselijk Deze kwalificatie geeft aan dat het wenselijk is dat iets verbeterd wordt. 3. Voldoende 4. Goed ontwikkeld: een voorbeeld voor anderen Deze kwalificatie geeft aan dat dit aspect in orde is, en wel op een zodanige manier dat andere voor- en/of vroegscholen hiervan kunnen leren. Dit rapport is gebaseerd op het VVE-toezichtkader (zie de internetsite van de onderwijsinspectie). Odin: 127885 Onderzoeksdatum: 04-10-2012 Pagina 3 van 10
Opbouw van het rapport Hoofdstuk 2 beschrijft het totaalbeeld van het onderzoek. De beoordeelde onderwerpen (indicatoren) staan in hoofdstuk 3, met eerst de oordelen en daarna een toelichting als dat nodig is. Daarbij kunnen de overeenkomsten en verschillen tussen de zelfevaluatie van de locatie en de bevindingen van de Inspectie eveneens worden geduid. Als er op basis van dit onderzoek afspraken gemaakt zijn, staan die in hoofdstuk 4. Groepsinformatie peutergroepen: Aantal peuters in totaal: 22, waarvan 20 doelgroeppeuters. Deze peuters bezoeken de peuterspeelzaal in verschillende samenstellingen op diverse tijdstippen in de week. Groepsinformatie kleutergroepen: Aantal kleuters in groep a: 19, waarvan 11 doelgroepkleuters Aantal kleuters in groep b: 16, waarvan 9 doelgroepkleuters Odin: 127885 Onderzoeksdatum: 04-10-2012 Pagina 4 van 10
2. HET TOTAALBEELD Peuterspeelzaal De valt sinds kort, net als alle andere (VVE-)peuterspeelzalen in de gemeente Oosterhout onder het bestuur van Delta Onderwijs, waaronder ook basisschool De valt. Leidinggevende van beide locaties is de directeur van basisschool De. Sinds kort is de peuterspeelzaal gehuisvest in het schoolgebouw, voorheen stond deze op loopafstand. Dit zal in de toekomst het overleg en het maken van gezamenlijke afspraken een stuk gemakkelijker maken. De ouders met wie de inspectie gesproken heeft, zijn tevreden over de peuterspeelzaal en de basisschool. De sfeer is goed, de leidsters en leerkrachten staan open voor vragen en tonen zich betrokken bij hun kinderen. Ook vinden zij dat er voldoende mogelijkheden voor ouderparticipatie zijn op de peuterspeelzaal. Op de basisschool missen zij een (dagelijks) inloopmoment. Ook worden er voor ouders geen bijeenkomsten gehouden bij de start of afsluiting van een thema. Voor beide locaties geldt, dat er nog geen sprake is van gericht ouderbeleid. Op beide locaties wordt een VVE-programma gebruikt, waarin beredeneerde keuzen gemaakt worden om het aanbod voor met name doelgroepkinderen te garanderen. Het educatief handelen is een belangrijk aspect van VVE. Door kansrijke momenten te herkennen en te benutten kunnen de leidsters en leerkrachten actief de ontwikkeling van de kinderen stimuleren. Dit aspect is op alle onderdelen op beide locaties herkenbaar aanwezig. Op de peuterspeelzaal wordt een peuterobservatie- en registratiesysteem gebruikt om de ontwikkeling van de peuters op een aantal gebieden in kaart te brengen. Hiermee worden de peuters met een (potentiële) achterstand zo goed mogelijk ondersteund en begeleid. Er worden (nog) geen peutertoetsen afgenomen. De evaluatie van de geboden extra hulp vormt een duidelijk verbeterpunt. In de kleutergroepen wordt de ontwikkeling van de kinderen gevolgd via eenzelfde kleuterobservatie- en registratiesysteem en de Cito-toetsen. Deze informatie wordt benut voor een gericht aanbod. Binnen de kwaliteitszorg is nog niet gekeken naar de kwaliteit en de opbrengsten van VVE. Vooral nu beide locaties het voornemen hebben om een nauwere samenwerking aan te gaan, is het zaak in kaart te brengen naar welke einddoelen men toe werkt en welke aanpassingen en verbeteringen er op korte termijn op beide locaties moeten worden doorgevoerd. De doorgaande lijn tussen beide locaties is op nagenoeg alle onderdelen als voldoende beoordeeld. Wel meent de inspectie dat er op korte termijn meer aandacht moet komen voor meer afstemming binnen het nu nog verschillende aanbod. Concluderend is de inspectie van mening dat op zowel de peuterspeelzaal als op de basisschool van De gericht en met betrokkenheid gewerkt wordt aan de begeleiding en ontwikkeling van alle kinderen en in het bijzonder de doelgroepkinderen die extra zorg nodig hebben. Voor beide locaties geldt dat de bevindingen van de inspectie grotendeels overeenkomen met de bevindingen van de locaties op grond van de zelfevaluatie. Daar waar dit niet het geval is of waar de inspectie een aanvulling heeft, wordt dit met een '*' aangegeven en wordt in de toelichting aangegeven wat de reden (voor afwijken) is. Odin: 127885 Onderzoeksdatum: 04-10-2012 Pagina 5 van 10
Odin: 127885 Onderzoeksdatum: 04-10-2012 Pagina 6 van 10
3. DE OORDELEN MET EEN TOELICHTING ALS DAT NODIG IS A CONDITIES A0.0 Samenwerking met voor-/vroegschool Ja nvt A0.1 Er is een recent GGD-rapport beschikbaar 3 nvt A0.2 In het rapport zijn de basisvoorwaarden voor voorschoolse educatie 3 nvt getoetst A1 Een integraal VVE-programma A1.1 Naam/namen van programma(s) Puk en Ko (psz) en Startblokken/Schatkist (bs) A2 De groepsgrootte voldoet aan de maximumeisen (voorschool) 3 nvt A3 Leidster - kind ratio ('dubbele bezetting') A4 Voldoende VVE-tijd A4.1 De peuters bezoeken de voorschool gedurende voldoende tijd (per week) 3 nvt A4.2 Wat is doorgaans de beginleeftijd voor 2,5 jaar VVE? A5 Kwaliteit leidsters/leerkrachten A5.2 Alle leidsters/leerkrachten zijn toereikend gekwalificeerd (opleiding) 3 nvt A5.3 Alle leidsters spreken voldoende Nederlands 3 nvt A5.4 Alle leidsters zijn toereikend geschoold (voor het VVE-programma) A5.5 Er is een jaarlijks VVE-opleidingsplan B OUDERS B1 Gericht ouderbeleid 2* 2* B2 Ouders zijn vooraf adequaat geïnformeerd B3 Intake B4 Stimuleren om thuis ontwikkelingsstimulerende activiteiten te doen B5 Participatie in VVE-activiteiten in de voor/vroegschool 3 2* B6 Informeren over de ontwikkeling van hun kind B7 Rekening houden met de thuistaal Peuterspeelzaal De en basisschool De B1 Op de beide locaties is nog geen uitgeschreven VVE-ouderbeleid, gebaseerd op een analyse van de ouderpopulatie. Dat wil zeggen een visie met bijbehorende doelen, taalachtergrond, opleidingsniveau, werkend/niet werkend en sociaal-economische factoren waar de school rekening mee dient te houden. Basisschool De B5 Op de basisschool missen de ouders een (dagelijks) inloopmoment. Ook worden er voor ouders geen bijeenkomsten gehouden bij de start of afsluiting van een thema. C KWALITEIT VAN DE UITVOERING VAN VVE C1 Kwaliteit van de educatie: het aangeboden programma C1.1 Een integraal VVE-programma C1.2 Werken met een doelgerichte planning C1.3 Het aanbod gericht op de taalontwikkeling is voldoende dekkend C1.4 Het aanbod klimt op in moeilijkheidsgraad en er wordt gedifferentieerd Odin: 127885 Onderzoeksdatum: 04-10-2012 Pagina 7 van 10
C KWALITEIT VAN DE UITVOERING VAN VVE C2 Kwaliteit van de educatie: het pedagogisch klimaat C2.1 Het pedagogisch handelen van de leidsters/leerkrachten is respectvol C2.2 De leidsters/leerkrachten hanteren duidelijke pedagogische gedragsgrenzen C2.3 De leidsters/leerkrachten stimuleren de sociale vaardigheden en de persoonlijke competenties van de kinderen C2.4 De leidsters/leerkrachten tonen respect voor de autonomie van het kind C2.5 De inrichting van de ruimte is aantrekkelijk, uitdagend en spel- en taal-uitlokkend C3 Kwaliteit van de educatie: het educatief handelen C3.1 Het educatief handelen van beide leidsters/leerkrachten is goed op elkaar afgestemd C3.2 Er worden de hele 'dag' effectieve en gerichte activiteiten voor de taalontwikkeling uitgevoerd C3.3 De leidsters/leerkrachten bevorderen de interactie met en tussen kinderen C3.4 De leidsters/leerkrachten stimuleren actieve betrokkenheid van de kinderen en verrijken het spelen en werken C3.5 De leidsters/leerkrachten bevorderen de ontwikkeling van aanpakgedrag (strategieën) bij de kinderen C3.6 Het gedrag van de leidsters/leerkrachten met de kinderen is responsief C3.7 De leidsters/leerkrachten stemmen de activiteiten af op verschillen in de ontwikkeling van de individuele kinderen Peuterspeelzaal De en basisschool De C2.1 t/m C2.5 Zowel in de peutergroep als in groep 1 en 2 is sprake van een positief pedagogisch klimaat, waarin respect, veiligheid en structuur centraal staan. Dit biedt een goede basis voor kinderen die veelal met een taalachterstand de school binnenkomen. Er is voldoende bezetting op beide locaties. De leidsters en leerkrachten leveren een bijdrage aan de sociaal-emotionele ontwikkeling van de leerlingen: het benutten van vaardigheden, gerichte aandacht schenken aan klassenregels en -afspraken en leerlingen bewust begeleiden bij het leren om zo hun zelfstandigheid te vergroten zijn hier zichtbare elementen van. C3.1 t/m C3.7 Op de peuterspeelzaal hebben de beide leidsters een vaste verdeling: per thema wordt bepaald wie welk onderdeel voor haar rekening neemt. De leidsters en leerkrachten reageren op het niveau van het kind (non-verbaal of verbaal) als een kind de aandacht vraagt, gaan in op initiatieven van de kinderen en erkennen de betekenisvolheid van spel. Dit is goed te zien aan de manier waarop de kinderen zich gedragen; zij voelen zich zichtbaar veilig en vertrouwd. Over het algemeen krijgen de peuters en kleuters werkjes en activiteiten aangeboden die passen bij hun leeftijd en ontwikkeling. Kinderen die een achterstand in de taalontwikkeling hebben, krijgen extra taalactiviteiten aangeboden. Odin: 127885 Onderzoeksdatum: 04-10-2012 Pagina 8 van 10
D ONTWIKKELING, BEGELEIDING EN ZORG D1 Ontwikkeling, begeleiding en zorg binnen de groep D1.1 Volgen van de brede ontwikkeling van alle kinderen D1.2 De begeleiding is planmatig voor: de hele groep, de kleine (tutor)groep en het individuele kind D1.3 De evaluatie van de aangeboden begeleiding en zorg 2* 3 D1.4 Specifieke aandacht bij de begeleiding en zorg voor de taalontwikkeling D2 Ontwikkeling, begeleiding en zorg in de bredere zorgketen D2.1 Leidsters/leerkrachten hebben een overzicht van de kinderen die zorg nodig hebben die de voor- resp. vroegschool niet kan leveren, en van de aard van die zorg D2.2 Leidsters/leerkrachten melden kinderen aan voor externe zorg wanneer de voor- resp. vroegschool de gewenste zorg niet kan leveren D2.3 De leidsters/leerkrachten blijven de ontwikkeling van kinderen met extra zorg bijhouden Peuterspeelzaal De D1.3 De doelen, zoals omschreven in het zogenoemde plan van aanpak voor het individuele kind, kunnen naar het oordeel van de inspectie concreter en meer opbrengstgericht geformuleerd worden. Zodoende kan ook de evaluatie van de plannen doelgerichter plaatsvinden. E KWALITEITSZORG BINNEN DE VOOR- C.Q. VROEGSCHOOL E1 Er is VVE-coördinatie in de voor- c.q. vroegschool E2 De voor- c.q. vroegschool evalueert de kwaliteit van VVE regelmatig 2* 2* E3 De voor- c.q. vroegschool evalueert de opbrengsten van alle kinderen 2* 3* E4 De voor- c.q. vroegschool formuleert op basis van evaluaties verbetermaatregelen en voert die aantoonbaar en planmatig uit E5 De voor- c.q. vroegschool borgt de kwaliteit van haar educatie E6 In de kwaliteitszorg van de basisschool wordt ook specifiek naar VVE gekeken nvt 3 Peuterspeelzaal De en basisschool De E2 en E3 Op geen van beide locaties is men erin geslaagd om systematisch de kwaliteit van VVE en de opbrengsten van VVE in kaart te brengen en daar conclusies uit te trekken. Op de basisschool worden de resultaten van de kleutertoetsen wel in kaart gebracht. Het verdient aanbeveling om in aanvulling hierop een aparte, nadere analyse te maken van de groep VVEleerlingen. Odin: 127885 Onderzoeksdatum: 04-10-2012 Pagina 9 van 10
F DOORGAANDE LIJN psz en bs De F1 Er is VVE-coördinatie tussen de voor- en vroegschool 3 F2 Er is concreet beleid om zoveel mogelijk kinderen te laten doorstromen 3 naar een vroegschool F3 De voor- en vroegschool zorgen voor een warme overdracht 3 F4 Het aanbod van de voor- en de vroegschool zijn op elkaar afgestemd 2* F5 Het pedagogisch klimaat en het educatief handelen van de voor- en 3 vroegschool is op elkaar afgestemd F6 De manier om met ouders om te gaan op de voor- en de vroegschool is 2 op elkaar afgestemd F7 De interne begeleiding en zorg op de voor- en vroegschool zijn op elkaar 3 afgestemd Peuterspeelzaal De en basisschool De F4 Er worden momenteel twee verschillende VVE-programma's gebruikt: op de peuterspeelzaal Puk en Ko en op de basisschool een combinatie van Startblokken en Schatkist. Het is belangrijk om na te gaan hoe een effectieve afstemming van beide programma's kan worden bereikt, niet alleen wat betreft het gezamenlijk aanbieden van thema's, maar ook wat betreft het niveau (waar en hoe sluit de basisschool aan op het aangeboden niveau van de peuterspeelzaal). G OPBRENGSTEN VAN VVE G1 De resultaten worden gemeten conform de gemeentelijk afspraken nvt nvt G2 De resultaten zijn van voldoende niveau nvt nvt G3 Verlengde kleuterperiode nvt 3 Peuterspeelzaal De en basisschool De G1 en G2 De inspectie doet geen uitspraak over de behaalde resultaten van VVE. De gemeente Oosterhout heeft namelijk geen afspraken met het VVE-veld gemaakt over te behalen resultaten. Basisschool De G3 Het percentage kleuters dat in de afgelopen twee schooljaren kleutergroepverlenging is aangeboden, ligt onder het landelijk gemiddelde van 12 procent. 4. VERVOLGAFSPRAKEN Het bezoek heeft geen aanleiding gegeven voor het maken van vervolgafspraken. Odin: 127885 Onderzoeksdatum: 04-10-2012 Pagina 10 van 10