Brochure en programma SIO Leergang Voorjaar 2017 Locatie: Beauforthuis, Woudenbergseweg 70 3711 AB Austerlitz tel 0343-49 18 58 www.beauforthuis.nl www.stichtingsio.nl
2 Programma SIO Leergang Voorjaar 2017 1. De Leergang & docenten De Leergang Stimuleringskader Integere Organisatie (SIO) is een 5-daags opleidingsprogramma dat professionals de mogelijkheid biedt om de kennis en vaardigheden te verwerven voor het implementeren of auditeren van een integraal en auditeerbaar integriteitmanagement- systeem in de eigen organisatie of in organisaties van derden of het houden van (extern) toezicht daarop. Het stimuleren, bewaken en meten van integriteit in organisaties vormen de kern van SIO. Alle kernthema s van SIO komen in de Leergang aan bod en worden aan de hand van eigen casuïstiek van de deelnemers behandeld De Leergang richt zich op het verdiepen van het vermogen tot waarnemen, kennis en stimuleren van integer gedrag en een integere organisatiecultuur Naast stevig inzicht in de achtergrond, doelstellingen en inhoud van het stimuleringskader, wordt ruim aandacht besteed aan de ontwikkeling van de competenties en vaardigheden die horen bij de rol van de SIO-professional. Het docententeam bestaat uit de ontwikkelaars van het SIO-kader en gastdocenten uit de wetenschap en bedrijfsleven. Op het gebied ervaren en deskundige psychologen zullen onderdelen van de Leergang verzorgen die zich richten op de ontwikkeling van moreel leiderschap, leiding geven aan integriteit in samenwerkingsprocessen en de rol van leiderschap bij het bevorderen van een integriteitbewuste cultuur. Kern docenten: Prof. Dr. R. Jeurissen: Hoogleraar bedrijfsethiek Nyenrode Business Universiteit, medeauteur van SIO Drs. M.L.J. de Jong: docent toegepaste ethiek en integriteit, directeurbestuurder stichting Stimuleringskader Integere Organisatie (ssio), ex-directeur Institutional Integrity World Bank, Washington D.C., USA en medeauteur SIO. 2. Voor wie De Leergang is geschikt voor: senior professionals die in hun eigen organisatie aan de slag willen gaan met SIO, zoals integrity officers, senior risk managers, compliance officers, toezichthouders, HR professionals, accountants en interne auditors. senior professionals en interim managers die andere organisaties gaan begeleiden en toetsen bij de implementatie van SIO, zoals consultants en externe auditors. 3. Meer dan een instrument SIO beoogt implementatie van een doorlopend proces van bevordering en meting van de integriteitbeleving in organisaties en de daarop gebaseerde en gerichte stimulering van ethisch gedrag, evenals van controle op de naleving van wet- en regelgeving. De focus ligt vooral op de preventie: het bevorderen van waardegericht (ethisch) gedrag van zowel de individuele werknemer als de organisatie en op die gezamenlijke interactie - inclusief het lerend vermogen van de organisatie - teneinde integriteitschendingen te kunnen voorkomen. Het biedt concrete handvatten voor sturing aan de hand van casuïstiek en dilemma s in de praktijk. 4. Opbouw in 5 modules 5 interactieve modules van een dag, bestaande uit een combinatie van denken en doen, van kennisopbouw, toepassing in de praktijk en het individueel afleggen van proeven van bekwaamheid. Tijdens de modules staat de inhoud van de kernthema s van het stimuleringskader centraal en wordt in aansluiting daarop, aan de hand van casuïstiek van de deelnemers, geoefend met het voeren van moedige en/of lastige gesprekken, het creëren van draagvlak, het uitoefenen van invloed in verschillende krachtenvelden en het ontwikkelen van morele competentie bij medewerkers en leidinggevenden.
3 5. Data & kosten Data (vrijdagen van 9:00-18:00 uur)): Module 1 19 mei 2017 Module 2 2 juni 2017 Module 3 9 juni 2017 Module 4 16 juni 2017 Module 5 5 juli 2017 Module 6 6 juli 2017 (optioneel) Tijdstippen: 09:00 18:00 uur; Kosten: 4.500,- excl. BTW, te voldoen voor 19 mei 2017 Locatie: Beauforthuis, Woudenbergseweg 70 3711 AB Austerlitz tel 0343-49 18 58 www.beauforthuis.nl 6. Community of Practice De Leergang biedt toegang tot een Community of Practice met de mogelijkheid om: Ook na de Leergang continuous learning samen met de andere SIO-alumni voort te zetten. Op de hoogte te blijven van de ontwikkelingen van integraal integriteitmanagement en SIO. Ervaring en kennis over praktijktoepassingen uit te wisselen. De gevormde coachings-koppels van deelnemers die elkaar scherp en kritisch-waarderend volgen, na de leergang in de praktijk in stand te houden. Vermeld te worden in de lijst van SIO-deskundigen op de website van de stichting SIO. 7. Toets en certificaat De laatste module(s) staat in het teken van een eigen interactieve presentatie als Proeve van Bekwaamheid op basis van een persoonlijk plan van aanpak voor implementatie van SIO in de eigen- of derdenorganisatie(s). Deelnemers zullen een panel van docenten, ten overstaan van de medecursisten en - op uitnodiging - een vertegenwoordiger van hun eigen management of bedrijf, moeten overtuigen van hun vermogen om SIO in de praktijk te kunnen introduceren en toepassen. Bij goed resultaat zal aan het eind van de 5 e (en zo nodig de 6 e ) module het SIO Leergang Certificaat worden uitgereikt aan de deelnemers. 8. Programma per module Module 1 (19 mei 2017) Verkenning van het begrip integriteit; het belang van integriteitmanagement: de business case ; opzet en werking van SIO: de kern en het SIO-normenkader als auditeerbaar managementsysteem. Kerndocenten: Ronald Jeurissen, Maarten de Jong Gastdocent: Bastiaan Odijk (medeauteur SIO): Het SIO-kader als auditeerbaar management systeem Moderator: Brigitte Schultink In deze module beginnen we - na het kennismaken op een interactieve manier met het begrip integriteit - met de bespreking van de drie elementen die de start vormen van het Stimuleringskader, te weten visie, doelen en draagvlak. Wat is het belang van een heldere visie; waar wil de organisatie naar toe, en hoe kom je er? Hoe staat de organisatie er nu voor en hoe meet je dat? En hoe creëer je draagvlak? We willen je in staat stellen deze analyses voor je eigen- of derdenorganisatie te maken. Daarna maken we samen de business case : SIO waarom moet je dat willen? Vervolgens duiken we in de logica en systematiek van het SIO-kader, dat kan worden geauditeerd door (externe) gelicentieerde behavioral auditors. We zullen de inhoudelijke kennis combineren met het uitwisselen van ervaringen uit de dagelijkse praktijk om zo complexiteit en krachtenveld te kunnen doorgronden en de deelnemers van de Leergang in staat te stellen hun eigen keuzes te maken. Aan het eind van iedere module stimuleren we dat de deelnemers de kennis en vaardigheden opgedaan tijdens de Leergang stukje bij beetje vertalen naar een integriteitplan voor de eigen- of een derdenorganisatie, dat tijdens de eindpresentatie wordt toegelicht. Ochtend: Kennismaking: het verkennen van het begrip integriteit en de SIO business case waarbij de vraag naar het belang van integriteitmanagement centraal staat;
4 Middag: De opzet en werking van SIO en SIO als integraal en auditeerbaar ontwikkelmodel voor organisatieintegriteit; het vormen van reflectie- en coachingskoppels. voorbeeld in de markt van stakeholderbetrokkenheid en integere ketensamenwerking. We sluiten de dag af met een vooruitblik naar je eigen plan van aanpak en de eindpresentaties. Kennis van de hedendaagse betekenis van het begrip integriteit Inzicht in het belang van integraal integriteitmanagement de business case. Kennis en begrip op hoofdlijnen van de opzet en werking van het SIO. Kennis en begrip van SIO als auditeerbaar management systeem en certificatieaudits. Module 2 (2 juni 2017) De menselijke factor van integriteit, management van integriteit (naleven/stimuleren), stakeholdermapping, stakeholdermanagement: waardesturing en integere ketensamenwerking in de praktijk en vooruitblik naar de eindpresentaties Kerndocenten: Ronald Jeurissen en Maarten de Jong Gastdocenten: Anjo Middel, senior psycholoog: De menselijke factor van integriteit Gerard van Santen MBA: Stakeholdermanagement in de praktijk Moderator: Patrick Bout Allereerst komt integriteit vanuit de Persoonlijkheidsleer bezien aan de orde. Ook pre-employment screening (het in kaart brengen van integriteitaspecten van de persoonlijkheid voorafgaand aan indiensttreding) wordt besproken. Tenslotte komt het belang van monitoring van integriteit gedurende het functioneren aan de orde dit gaat over grensbewaking, de zg. early warnings voor integriteitrisico s op individueel niveau. Vervolgens bespreken we de naleving van regels en de stimulering van het toepassen van kernwaarden. Het verschil tussen naleven en stimuleren van regels en waarden in een waardegestuurde organisatie komt hierbij aan de orde. Daarna gaan we aan de slag met de diverse vormen van stakeholderbetrokkenheid en het doorklinken van hun visie in het integriteitbeleid. We discussiëren met een verantwoordelijke bestuurder over een sprekend Ochtend: de menselijke factor van integriteit; management van integriteit (naleven/stimuleren); Middag: Stakeholdermapping en stakeholdermanagement in de praktijk en vooruitblik naar de eindpresentaties Begrip van de menselijke factor van integriteit en kennis hoe hiermee om te gaan in de uitvoering van integriteitbeleid. Inzicht in de beide vormen van integriteitmanagement in een waardegestuurde organisatie. Inzicht in het belang van een voortdurende dialoog met stakeholders en weten hoe je ze in kaart brengt. Kennis van toepassing van stakeholdervisies in de praktijk. Inzicht in vorm en inhoud van de eindpresentaties. Module 3 (9 juni 2017) Integraal integriteitmanagement incl. de 3 ontwikkelingsfasen van SIO, incidentenmanagement, bespreking uitkomsten quick scan en het omgaan met morele dilemma s in de praktijk en een vooruitblik naar de eindpresentaties Kerndocenten: Ronald Jeurissen, Maarten de Jong Moderator: Natascha Rol Om te beginnen bespreken we de 4 onderdelen van integraal integriteitmanagement; daarna komen de drie ontwikkelingsfasen van SIO aan de beurt en de holistische werking van deze fasen bij het toepassen van het kader. Daarna komt het onderwerp effectief en rechtvaardig incidentenmanagement aan de orde: een belangrijk onderwerp voor de geloofwaardigheid van het integriteitbeleid. Hoe om te gaan met integriteitincidenten die de reputatie van een onderneming en stakeholderbelangen kunnen schaden?
5 Daarna komen de uitkomsten van de ingevulde quick scans van de cursisten aan de orde en volgt de uitleg en de terugkoppeling van de door de cursisten ingevulde cultuurscan integriteit. Tenslotte gaan we praktisch met de gedragscode aan de slag, door in de praktijk de relatie te testen tussen het normatieve kader en de morele dilemma s die uit de toepassing van de gedragscode kunnen voortvloeien, waarbij je je eigen persoonlijk leiderschap via echte gesprekken over morele dilemma s kunt oefenen. Geen rollenspel, maar echte casuïstiek, die je zelf inbrengt. Daarin focussen we zowel op het gebruik van een gedragscode, alsook op de persoonlijke componenten als eigen moraliteit bij het voeren van een lastig gesprek hierover. Zonnekoninggedrag komt uitgebreid aan de orde met daarbij de mogelijkheden om dit soort uitwassen te voorkomen. Ook in deze module zullen we aan het eind uitgebreid aandacht besteden aan de vertaling van het instrumentarium en vaardigheden naar je persoonlijk plan van aanpak en je eindpresentatie op 5/6 juli. Ochtend: integraal integriteitmanagement inclusief de 3 ontwikkelingsfasen van SIO en incidentenmanagement; Middag: uitkomsten quick scans; omgaan met morele dilemma s in de praktijk en vooruitblik naar de eindpresentaties. Kennis en begrip van integraal integriteitmanagement, de drie holistische ontwikkelingsniveaus van SIO en het planmatig invoeren van integraal integriteitmanagement. Kennis van het inrichten van effectief en rechtvaardig incidentenmanagement. Het kunnen toepassen van een compacte cultuurscan integriteit en inzicht in de integriteitbeleving van de eigen- of derdenorganisatie. Weten door het te hebben gedaan hoe je morele dilemma s herkent, hoe je die met moreel beraad goed kan oplossen, wat zonnekoninggedrag is en waar je alert op moet zijn om het te voorkomen. Goed begrip van de vorm en inhoud van de eindpresentaties. Module 4 (16 juni 2017) De toepassing van SIO in de praktijk, SIO en de auditcycli, ethisch leiderschap, rollenspelen Hoe bespreek ik de toepassing van het SIO-kader?, en voorbereiding eindtoetsen Kerndocent: Maarten de Jong Gastdocent: Lori van Donge: Toepassing van het SIO-kader in de praktijk en Valt SIO In de auditcycli operationeel te combineren met andere kwaliteitssystemen? Godfried Ijsseling (psycholoog De Baak): Ethisch leiderschap Moderator: Martine Brands In deze module bespreken we de vraag wat de toepassingsmogelijkheden zijn van SIO in een grote organisatie en op welke wijze je met het SIO-kader systematisch de integriteitrisico s kunt mitigeren. Kunnen we met het SIO-kader tijdig schade aan integriteit, stakeholderbelangen en reputatie beperken of beter: voorkómen. Vervolgens bespreken we de vraag of SIO operationeel in de auditcycli goed te combineren valt met bepaalde kwaliteitssystemen (bijvoorbeeld ISO 9001, 37000, etc.).we spreken over de analyse van overeenkomsten en verschillen tussen SIO en andere kwaliteitssystemen. In deze module gaan we ook aan de slag met het thema ethisch leiderschap. Wat houdt het in en hoe ontwikkel je dat bij jezelf? Het gaat om de ontwikkeling van jouw capaciteit als leidinggevende om de morele competentie van de medewerkers en de integriteit van de organisatie te bevorderen. We bespreken de elementen van een integriteitbewuste organisatiecultuur, maar ook hoe we een lerende organisatie op dit vlak kunnen zijn. We bespreken de betekenis van integriteitmanagement in de context van een integriteitbewuste organisatiecultuur. Bovendien komt leiding geven aan integriteit in de samenwerking aan de orde: daarbij is nodig dat je als
6 persoon de bereidheid ontwikkelt om veelal lastige gesprekken over integriteit aan te gaan. Dit gaat over persoonlijk leiderschap, ofwel de ontwikkeling van durf en moed (een krachtige persoonlijke basis) om het lastige gesprek aan te gaan. In rollenspelen oefenen we het goede maar soms lastige gesprek in de eigen- of derdenorganisatie, dat er toe moet leiden dat het SIO-kader draagvlak krijgt en succesvol kan worden toegepast. We besluiten de dag met een laatste vooruitblik op de eindpresentaties in termen van onderwerp, opzet en voorbereiding. Ochtend: Toepassingsmogelijkheden van SIO in een grote organisatie, SIO en de auditcycli van andere kwaliteitssystemen. Middag: Ethisch leiderschap; rollenspelen over het maken van een (interne) SIO pitch : Hoe vertel ik het mijn baas? en ruime voorbereiding op de eindpresentaties op 5 (en zo nodig ook op 6) juli. Begrip van praktijkervaringen inzake de effectieve en systematische aanpak van SIO-integriteit(risico)- management. Kennis over SIO en de auditcycli Inzicht in ethisch leiderschap en de eigen ontwikkelthema s hierbij. Kennis over het bevorderen en onderhouden van een integriteitbewuste organisatiecultuur. Inzicht in het belang van integriteit in de samenwerking en het geven van leiding aan deze processen. Ervaring met het voeren van lastige (interne) gesprekken over de planmatige toepassing van integraal integriteitmanagement. Laatste voorbereiding op de eindpresentaties op 5 (en zo nodig ook op 6) juli Module 5 (5 juli 2017) en eventueel Module 6 (optioneel, 6 juli 2017) Module 5: Beginselen in de ethiek; Module 5 (en eventueel 6): Proeven van bekwaamheid Kerndocenten: Ronald Jeurissen, Maarten de Jong Gastdocenten: Jonathan Soeharno, universiteitshoogleraar UvA: Beginselen in de ethiek Arthur Docters van Leeuwen (voorzitter stichting SIO): Uitreiken Leergang certificaten Moderator: Natascha Rol De beginselen van de ethiek spelen een belangrijke rol in het gehele SIO-kader, en zeker bij de educatie en preventie. Deze beginselen zullen worden geïntroduceerd en besproken in de context van hedendaagse integriteitschandalen. Tijdens deze module zullen alle elementen van het SIO en het geleerde tijdens de leergang samenkomen. De bedoeling is de kennis en vaardigheden opgedaan in de eerdere modules te verwerken in eigen casuïstiek en deze te presenteren aan het docententeam, eventuele genodigden en medecursisten. De persoonlijke roadmap voor je eigen organisatie zal hiervoor de basis vormen. Je zult de gelegenheid krijgen om je persoonlijke implementatieplan van SIO voor je eigen organisatie te toetsen en aan te scherpen door middel van feedback van het docentenpanel, van vertegenwoordigers van je eigen organisatie als je die hebt uitgenodigd en medecursisten. Bij het goed afleggen van je Proeve van Bekwaamheid zal het SIO Leergang Certificaat worden uitgereikt en wordt je toegelaten tot de SIO Community of Practice om continuous learning ook na de Leergang samen met andere SIO-alumni voort te zetten en op de hoogte te blijven van de ontwikkelingen van integriteitmanagement en het SIO-kader. Ochtend/Middag: Beginselen in de ethiek, proeven van bekwaamheid Ochtend/Middag: proeven van bekwaamheid, uitreiking Certificaten & afsluiting.
7 Kennis van de functie van toegepaste ethiek bij integraal integriteitmanagement. Kennis van de wijze waarop alle behandelde kernthema s en normelementen passen in een integraal en auditeerbaar integriteitmanagement systeem SIO. Kennis en vaardigheid om de kernelementen van SIO te vertalen in een persoonlijk plan van aanpak voor je eigen organisatie. Kennis en vaardigheden om te sturen op vertrouwen door SIO te gebruiken als handvat om integriteit in een organisatie te stimuleren, te controleren en te meten.