Driedaagse Leergang. Kennisintensieve beleidsontwikkeling

Transcriptie

1 Driedaagse Leergang Kennisintensieve beleidsontwikkeling 6, 13 en 20 juni 2014 Den Haag Doelstellingen en doelgroep De doelgroep bestaat uit beleidsmedewerkers/stafmedewerkers bij beleidsinstanties (nationaal, regionaal en lokaal), en senior medewerkers bij uitvoeringsorganen die zelf beleid ontwikkelen. Het gaat daarbij om meer complexe beleidsvraagstukken waarbij onderbouwing met kennis een noodzakelijk onderdeel van het beleidsproces is. De leerdoelen zijn: Adequaat omgaan met kennis in de diverse fasen van het beleidsproces I Probleemanalyse en oplossingsrichtingen II Beleidsontwikkeling en besluitvorming III Monitoring en evaluatie In deze leergang wordt op systematische wijze de verbinding gelegd tussen kennis en beleid in de onderscheiden fasen van de beleidscyclus c.q. beleidsketen. Daarbij wordt acht geslagen op de dubbele rol die een beleidsmedewerker heeft te vervullen, namelijk de rol van rationele analist en de rol van regisseur van het beleidsproces. Deze rollen zijn met elkaar verweven, waarbij voortdurend het risico op de loer ligt, dat de rationele rol wordt onderdrukt door de hectiek van het beleidsproces, met alle gevolgen van dien voor de kwaliteit van het beleid en dus voor het al dan niet behalen van de publieke doelen. Een hiermee samenhangend punt is, dat elke stap in de beleidsketen zoveel mogelijk moet aansluiten met voorgaande en volgende stappen. Dat betekent dat er steeds moeten worden teruggekeken naar de aansluiting op het beleidsprobleem en vooruitgekeken naar de effectiviteit en uitvoerbaarheid van de beleidsmaatregelen. Programma Leergang Beleidsanalyse Het programma van de leergang bestaat uit drie modules: 1. Van maatschappelijk probleem naar scenario s voor beleid 2. Van ontwerpen van beleidsmaatregelen naar besluitvorming 3. Implementatie en evaluatie van beleid. 1

2 Dag 1: van maatschappelijk probleem naar scenario s voor beleid Vrijdag 6 juni 2014 Ochtend: Ambities van beleidsmakers in het analyseren en bestrijden van maatschappelijke problemen Prof. dr. Peter van Hoesel, Hoogleraar beleidsonderzoek Erasmus Universiteit Rotterdam Blok u 10.45u Leren van elkaars ervaringen en ambities voor goed onderbouwd beleid Tijdens de eerste sessie zullen de maximaal 20 deelnemers hun ervaringen delen over de wijze waarop zij kennis en expertise inzetten om tot een goede onderbouwing van beleid te komen en welke kansen en problemen ze ervaren om dit effectief uit te voeren. Deelnemers zal gevraagd worden om bij hun registratie aan te geven met welke motivatie zij deelnemen aan deze leergang en welke ambities zij met deze leergang dichterbij willen brengen. Dit onderdeel van de Leergang zal primair gericht zijn op het leren van elkaars ervaringen en bieden van inzicht in de belemmeringen die men tegenkomt. BLOK u 12.45u Probleemanalyse en beleidsinterventie De volgende aspecten zullen in deze sessie aan de orde komen: - Hoe maak je een effectieve probleemanalyse - Bepalen van de noodzaak van beleidsinterventie; - Alternatieve scenario s van publieke en private interventies LUNCH 12.45u 13.30u Middag: Het betrekken van stakeholders, wetenschap en technologie bij het bepalen van de scenario s voor beleidsinterventies BLOK u 15.00u Kennisintensieve analyse en oplossingsrichtingen Prof. dr. André van der Zande, Directeur Generaal RIVM, Oud Secretaris-Generaal LNV In dit blok zal aan de orde gesteld worden hoe je de publieke en private stakeholders kunt betrekken is het vaststellen van de meest effectieve scenario s voor beleidsvorming. De volgende aspecten zullen hierbij aan de orde komen: - Effectief inventariseren van standpunten van belanghebbenden - Hoe kan je de meest recente wetenschappelijke inzichten en technologie betrekken bij het vaststellen van oplossingsrichtingen - Hoe kan je effectief de belangrijkste stakeholders betrekken bij beleidsontwikkeling? 2

3 BLOK u 17.00u Wanneer is welke kennisinventarisatie noodzakelijk voor nieuw beleid? Loek Stokx, Arts MPA, Chief Strategist RIVM In dit blok zal de docent, na een inleiding vanuit zijn eigen ervaringen, in interactie met de deelnemers regels en uitgangspunten vaststellen over de vraag wanneer is welke kennisvergaring wenselijk en wanneer noodzakelijk? 3

4 Dag 2: van beleidsontwerp naar uitvoering Vrijdag 13 juni 2014 Zorgvuldige en hoogwaardige beleidsontwikkeling is voor beleidsmedewerkers een uitermate lastige opgave. Niet alleen moet vooraf duidelijk worden of een beleidsmaatregel het gewenste effect sorteert tegen aanvaardbare kosten, maar ook moet rekening worden gehouden met al bestaande regelgeving, nationaal en internationaal, en met mogelijke ongewenste neveneffecten. Tevens moet rekening gehouden worden met het in Nederland ontwikkelde Integraal Afwegingskader (IAK) dat ruim 100 wetgevingstoetsen probeert te integreren en dat 16 verplichte toetsingen omvat. Deze dag is erop gericht om deelnemers om de kaders vast te stellen om tot goed onderbouwd beleid te komen, met name door enkele cruciale analyses te leren uitvoeren die bepalend zijn voor de uiteindelijke beleidskwaliteit. Ochtend: Onderbouwing van de uiteindelijke beleidskeuze Prof. dr. Frans Leeuw, Directeur WODC en Hoogleraar Universiteit Maastricht BLOK u 10.45u Toewerken naar besluitvorming over een beleidskeuze met behulp van kennis - Welke informatie is in welke fase van de beleidsontwikkeling noodzakelijk? - Hoe stel je de consequenties van een beleidsvoornemen op hoofdlijnen vast? - Informatievoorziening en legitimatie richting politiek, bestuur en pers BLOK u 12.45u Doelmatigheid van het voorgenomen beleid - Afstemmen van een beleidsvoornemen op het bestaande beleid - Ex ante vaststellen van de haalbaarheid van een beleidsvoorstel (ex ante evaluatie) - Consequenties vaststellen van het voorgenomen beleid voor de diverse stakeholders Middag: Implementatie en uitvoering van kennisintensief beleid Prof. dr. Pierre Koning, Chief Scientist Ministerie van SZW BLOK u 15.00u Risicobeheersing bij de implementatie van nieuw beleid - De beleidstheorie en het vaststellen van neveneffecten - Robuust maken van de wet- en regelgeving rondom het nieuwe beleid - Politieke inbedding beheersbaar maken BLOK u 17.00u Het maken van een plan van aanpak voor de beleidsuitvoering - Aandachtspunten voor aanbestedingsaspecten voor nieuw beleid - Het vooraf inrichten van evaluatie en monitoring - Overige elementen van een Plan van Aanpak 4

5 Module 3: Monitoring, evaluatie en aanpassing van nieuw beleid Vrijdag 20 juni 2014 Publiek geld moet doelmatig en doeltreffend worden ingezet. Een sterke interventielogica waarom is beleid nodig en wat verwachten we ervan is niet alleen een voorwaarde voor goede besluitvorming, maar kan ook helpen in communicatie. Diverse stakeholders, waaronder natuurlijk vooral de beoogde doelgroep van het beleid, dienen op de hoogte te worden gesteld van de invoering van nieuw beleid. De uitvoerders van beleid dienen adequaat op de implementatie van nieuw beleid te worden voorbereid, terwijl de aanstuurders goed moeten volgen of beleid dat oplevert wat beoogt is. Effectief en lerend beleid vergt mechanismen van doelstelling, terugkoppeling en heroverweging. Systematische monitoring van beleid is hierbij een wezenlijk onderdeel. Beleidsevaluaties aan het eind van elke beleidsketen staan niet zelden aan het begin van een nieuwe beleidscyclus. Bezien zal worden hoe de criteria voor evaluatie (rechtmatig, doeltreffendheid, doelmatigheid, responsief) toegepast kunnen worden. Ochtend Inbouwen van kwaliteitsborging en verantwoording Dr. Peter van der Knaap Directeur SWOV, tevens oud hoofd Evaluatie, Ministerie van Financiën en oud Onderzoeksdirecteur Algemene Rekenkamer. BLOK u 10.45u Hoe meet je het succes van een beleidsmaatregel? - Efficiënt en effectief: kwantitatieve en kwalitatieve criteria formuleren - Vooraf integreren van doelmatigheid in de beleidsontwikkeling - Leren van monitoring en evaluatie BLOK u 12.45u Valkuilen in het maken en volgen van doelmatig beleid - Kwaliteit en betrouwbaarheid van data - Rekening houden met ongewenste neveneffecten - Rationaliteit en politiek Middag Vaststellen van doelmatigheid van beleid en aanpassing van beleid Dr. Peter van der Knaap Directeur SWOV BLOK u 15.30u verbeter je eigen beleid; begin bij jezelf (en je omgeving) - Waar valt de meeste verbetering te behalen in de gehele beleidscyclus? - Discussie met de deelnemers over theorie vs. praktijk van kennisintensief beleid - Tips om mee naar huis te nemen BLOK u 17.00u Evaluatie van de Leergang met de deelnemers Door Prof. dr. Peter van Hoesel 5