Beslissing op bezwaar Kenmerk: 15848/2009011532 Betreft: bezwaarschriften van de TROS en van TV Oranje inzake de sanctiebeschikking TROS Alle fans aan dek. Het Commissariaat voor de Media, gezien het besluit van 23 december 2008, kenmerk JuZa-007183-nvdb, waarbij het Commissariaat voor de Media (hierna: het Commissariaat) aan de TROS een bestuurlijke boete heeft opgelegd wegens overtreding van het dienstbaarheidsverbod van artikel 55, eerste lid, van de Mediawet oud, gezien het tegen dit besluit op 10 februari 2009 door de Tros ingediende bezwaarschrift, gezien het tegen dit besluit op 12 februari 2009 door TV Oranje ingediende bezwaarschrift, gelet op artikel 9.5 van de Mediawet 2008 en de artikelen 134 en 135 van de Mediawet (oud), gelet op het bepaalde in de Algemene wet bestuursrecht, overweegt als volgt, A. Verloop van de procedure 31 juli 2007 Een handhavingsverzoek leidt tot een onderzoek naar de activiteiten van de TROS aangaande de Alle fans aan dek reis aan boord van het cruiseschip Carnival Inspiration naar Mexico en Florida, zoals gehouden van 3 tot 11 november 2007, waarvan door de TROS verslag is gedaan in een programma en uitgezonden op 14 december 2007. 16 oktober 2008 Het Commissariaat stelt de TROS op de hoogte van zijn voornemen tot het opleggen van een bestuurlijke boete wegens overtreding van artikel 55, eerste lid, van de Mediawet oud en nodigt de TROS uit voor een hoorzitting. 27 november 2008 De TROS brengt haar zienswijze naar voren tijdens een hoorzitting. 23 december 2008 Het Commissariaat legt de TROS een bestuurlijke boete op van 35.000,- wegens overtreding van artikel 55, eerste lid, van de Mediawet oud. 10 februari 2009 De TROS dient per fax en per brief een pro-forma bezwaarschrift in met een verzoek voor een termijn voor het indienen van nadere gronden. 12 februari 2009 TV Oranje dient per fax bezwaar in tegen de hoogte van de bestuurlijke boete die het Commissariaat de TROS heeft opgelegd wegens overtreding van artikel 55, eerste lid, van de Mediawet oud met de cruisereis Alle fans aan dek. 19 februari 2009 Het Commissariaat bevestigt de ontvangst van het bezwaar en geeft de TROS een termijn tot 20 maart 2009 voor het indienen van de gronden. 19 maart 2009 Het Commissariaat verleent op verzoek van de TROS nader uitstel tot 17 april 2009 voor het indienen van de gronden. 8 april 2009 Het Commissariaat deelt de TROS mee dat een hoorzitting zal worden gehouden op 21 april 2009.
9 april 2009 De TROS geeft aan verhinderd te zijn op de hoorzittingsdatum. 17 april 2009 De TROS dient per fax de gronden van bezwaar in. 6 mei 2009 Het Commissariaat bevestigt de ontvangst van de gronden en deelt mee dat een hoorzitting zal worden gehouden op 14 mei 2009. 12 mei 2009 Het Commissariaat verplaatst nogmaals op verzoek van de TROS de hoorzitting naar 16 juni 2009. 8 juni 2009 Het Commissariaat nodigt TV Oranje uit voor de hoorzitting. 12 juni 2009 Het Commissariaat ontvangt van TV Oranje een e-mail waarin wordt aangegeven dat zij niet op de hoorzitting aanwezig zal zijn. 15 juni 2009 Het Commissariaat ontvangt per e-mail van TV Oranje aanvullende informatie. 16 juni 2009 Er vindt een hoorzitting plaats bij het Commissariaat voor de Media, alwaar de TROS haar bezwaren nader toelicht. Een verslag van de hoorzitting wordt als bijlage bij dit besluit gevoegd. B. Ontvankelijkheid De TROS heeft per fax en bij brief op 10 februari 2009, bezwaar gemaakt tegen het besluit van het Commissariaat van 23 december 2008, verzonden op 8 januari 2009. Dit is binnen de daarvoor gestelde termijn. Het Commissariaat verklaart het bezwaarschrift van de TROS dan ook ontvankelijk. TV Oranje heeft een vergelijkbaar format als sterren.nl, het themakanaal van de TROS. Op sterren.nl worden ook delen van de Alle fans aan dek reis uitgezonden. Nu TV Oranje zich richt op dezelfde doelgroep en dezelfde activiteiten ten aanzien van Nederlandstalige muziekevenementen tracht te ontplooien, merkt het Commissariaat TV Oranje aan als belanghebbende in de zin van artikel 1:2 van de Algemene wet bestuursrecht. TV Oranje heeft per fax van 12 februari 2009 bezwaar gemaakt tegen de op 12 januari 2009 verzonden sanctiebeschikking van 23 december 2008 van het Commissariaat gericht aan de TROS. Dit is binnen de daarvoor gestelde wettelijke termijn. C. Motivering Bezwaren TROS De TROS heeft bij brief van 10 februari 2009 aan het Commissariaat bezwaar gemaakt tegen bovengenoemde sanctiebeschikking, welk bezwaar bij brief van 17 april 2009 inhoudelijk is gemotiveerd. Nu de bezwaren van de TROS niet anders luiden dan de reeds door haar naar vorengebrachte zienswijze tijdens de hoorzitting ten behoeve van de primaire besluitvorming, volstaat het Commissariaat met een korte samenvatting hiervan in deze. De TROS vangt haar betoog aan door naar voren te brengen dat zij dit soort programma s in de toekomst zal blijven maken en uitzenden, nu de TROS haar identiteit aan de reizen ontleent. De TROS stelt dat er sprake is van termijnoverschrijding, waardoor het Commissariaat dient af te zien van een sanctie. Verder betoogt de TROS dat de Alle fans aan dek reis een publieksreis is, die volledig in overeenstemming is met de beleidsbrief van 20 januari 2004 van het Commissariaat aangaande publieksreizen. Volgens de TROS heeft het Commissariaat in zijn sanctiebeschikking dan ook nieuwe voorwaarden gesteld ten aanzien van de publieksreizen, die zij dus niet had kunnen weten. De TROS stelt dat zij in het kader van de publieksreizen nooit én de organisatie uit handen kan geven en zelfstandig zeker kan stellen/faciliteren dat er publiek aanwezig zal zijn. Vervolgens meent de TROS ook dat zij zich niet bewust had kunnen en moeten zijn dat zij zich met deze reis dienstbaar maakte aan het maken van winst door derden. De promotie van de reis was immers noodzakelijk teneinde het
publiek in kennis te stellen van het bestaan van de publieksreis. Volgens de TROS dient het Commissariaat een vergelijking te maken met de situatie waarin geen sprake zou zijn geweest van televisieopnames door de TROS om zodoende het economisch handelen van de TROS in deze te beoordelen. Voor wat betreft de hoogte van de boete voert de TROS aan dat zij te goeder trouw was en is de geschonden norm niet eerder in het toezichtbeleid van het Commissariaat betrokken. Bezwaren TV Oranje Volgens TV Oranje staat de hoogte van de opgelegde boete in schril contrast met de omzet die met de publieksreizen voor de betrokken partijen gemoeid is. Dit blijkt ook uit de intensivering van het aantal publieksreizen. Standpunt Commissariaat Zowel de TROS als TV Oranje zijn belanghebbende in de hier betrokken besluitvorming en dus ook belanghebbende bij de respectievelijke bezwaren die zij hebben ingebracht. Om die reden worden die bezwaren hierna gezamenlijk in de heroverweging betrokken. Het Commissariaat heeft aan de TROS een bestuurlijke boete opgelegd van 35.000,- wegens overtreding van het dienstbaarheidsverbod. De bezwaren van de TROS worden hieronder besproken. Standpunt Commissariaat inzake het bezwaar van de TROS Termijn Het Commissariaat is van oordeel dat artikel 3.3 en 3.4 en de toelichting daarop van de Beleidslijn Sanctiemaatregelen er niet aan in de weg staat om aan de TROS een sanctie op te leggen en verwijst voor de motivering hiervan naar het primaire besluit. Status van de reis Volgens de TROS is de Alle fans aan dek reis een publieksreis waarbij zij conform de vereisten van een publieksreis heeft gehandeld. Er is sprake van een publieksreis als het gaat om een reis die bedoeld is om publiek in staat te stellen aanwezig te zijn bij een locatie-uitzending. In onderhavige geval onderscheidt uw registratie van de optredens van sterren tijdens deze cruisereis zich in feite niet van de opname van een willekeurig ander muziekconcert waarbij door de organisator de aanwezigheid van publiek wordt geregeld. Zoals het Commissariaat reeds in zijn sanctiebeschikking onder de randnummers 20 tot en met 23 overwoog, werd de reis voor eigen rekening en risico door Van der Valk Vakanties georganiseerd, die bij onvoldoende belangstelling van het publiek voor deze cruisereis ook besliste over het al dan niet doorgaan van de reis. De TROS was voor het doorgaan van de reis en van de optredens van sterren en dus voor het door de TROS te registreren programma geheel afhankelijk van het succes van de verkoop van de reis aan het publiek door Van der Valk Vakanties. Afhankelijk van dit succes was er ofwel geen cruisereis en dus geen optredens van sterren en derhalve geen televisieprogramma van de TROS, ofwel optredens van sterren waarbij de aanwezigheid van publiek al verzekerd was. De opvatting van de TROS dat hier sprake zou zijn van een publieksreis is dan ook onjuist. Dienstbaarheidsverbod Los van de status van de Alle fans aan dek reis is de TROS met deze cruisereis dienstbaar geweest aan Van der Valk Vakanties. De TROS lijkt te betogen dat het Commissariaat met zijn brief van 20 januari 2004 het dienstbaarheidsverbod terzijde zou hebben geschoven. Het enkele feit dat het Commissariaat in voormelde brief geen nadere regels heeft gesteld ten aanzien van publieksreizen staat los van het gegeven dat alle handelingen en/of activiteiten van een omroep steeds getoetst kunnen en zullen worden aan het toepasselijke mediawettelijke kader. Tot dit kader behoort het dienstbaarheidsverbod. Ten aanzien van de publieksreizen brengt deze toets met zich mee dat de uitbesteding van de organisatie hiervan de (commerciële) derde niet onevenredig bevoordeelt, uitsluitend de omroep de reis als publieksreis aankondigt en de (commerciële) derde bij diens verkoop van de reis afziet van een verwijzing naar de betrokken omroepinstelling. De TROS en Van der Valk Vakanties hebben afspraken gemaakt over de Alle fans aan dek reis. Van der Valk Vakanties organiseert voor eigen rekening en risico de complete reis, waartoe ook de kosten van de
meereizende artiesten behoren. Van der Valk Vakanties is gerechtigd de reis te annuleren als er te weinig belangstelling is voor de reis. Vastgelegd is dat het Van der Valk Vakanties niet is toegestaan in advertenties naar de uitzendingen te verwijzen. Niet is in het contract opgenomen dat het Van der Valk Vakanties niet is toegestaan logo s van de TROS te gebruiken en te verwijzen naar televisieopnamen. Van der Valk Vakanties is een commerciële onderneming met een eigen commercieel belang. Het feit dat deze organisatie de reis volledig voor eigen rekening en risico organiseert benadrukt het belang voor Van der Valk Vakanties in deze. Het Commissariaat is van oordeel dat nu de TROS op haar websites en in haar programmablad de Alle fans aan dek reis heeft aangekondigd en Van der Valk Vakanties in haar promotionele activiteiten in combinatie met het TROS logo naar de opnamen verwijst die tijdens de reis zullen worden gemaakt, het zeer aannemelijk is dat het voor het publiek onduidelijk was dat hier sprake was een door een (commerciële) derde georganiseerde reis en niet van een publieksreis van de TROS. Te meer omdat dergelijke reizen bij het algemene publiek bekend staan als TROS reizen, de meereizende artiesten de reis een TROS reis noemen en ook de TROS zelf aan geeft haar identiteit aan de reizen te ontlenen: de TROS en deze reizen zijn dus onlosmakelijk verbonden met elkaar. Derhalve volgt het Commissariaat de TROS niet in haar standpunt dat er een zo duidelijk mogelijke scheiding is aangebracht tussen de TROS en de reis, meer in het bijzonder tussen het televisieprogramma en de reis. Het Commissariaat kan de TROS evenmin volgen in haar standpunt dat het opnemen van de annuleringsvoorwaarde juist het normaal economisch handelen van de omroep zou benadrukken. De TROS was immers afhankelijk van een (commerciële) derde of er uiteindelijk een programma zou komen, hetgeen nimmer als een normaal economisch handelen van een publieke omroep kan worden gezien. Ook is de TROS afhankelijk van Van der Valk Vakanties welke artiesten er uiteindelijk in haar programma optreden. In de hoorzitting van 24 juli 2008 heeft de TROS gesteld dat Van der Valk Vakanties de meereizende artiesten contracteert, hetgeen evenwel in de hoorzitting van 16 juni jl. door de TROS wordt ontkend. Hoe het ook zij, uit het contract van 29 oktober 2007 is weliswaar niet gebleken wie nou werkelijk de artiesten contracteert, maar wel is vastgelegd dat wijzigingen in danwel aanvullingen op het artiestenpakket plaatsvinden in overleg. Hiermee staat vast dat Van der Valk Vakanties invloed heeft op de inhoud van het programma. In samenhang met de andere feiten heeft de handelswijze van de TROS een effectieve manier bijgedragen aan de verkoop van een Van der Valk reis. De TROS heeft zich hiermee dienstbaar gemaakt aan het maken van winst door Van der Valk reizen. Hoogte van de boete Het Commissariaat ziet niet in hoe de TROS te goeder trouw was in deze. Afgezien van het feit dat er enkel een beknopte afsprakendocument is opgesteld, heeft de TROS tegen beter weten in aangenomen dat er, op de eis van het niet zelf organiseren van een publieksreis na, geen ander mediawettelijk kader van toepassing zou zijn. Het feit dat het Commissariaat de geschonden norm niet eerder in zijn toezichtsbeleid heeft betrokken is reeds bij de vaststelling van de hoogte van boete in de sanctiebeschikking als boeteverlagende omstandigheid in aanmerking genomen. Standpunt Commissariaat inzake het bezwaar van de TV Oranje Het Commissariaat heeft blijkens de Beleidslijn Sanctiemaatregelen 2007 een zekere mate van beleidsvrijheid bij de vaststelling van de hoogte van een bestuurlijke boete. Het Commissariaat blijft van oordeel dat de hoogte van boete passend is. D. Besluit Gelet op het hiervoor overwogene heeft het Commissariaat het volgende besloten: Het Commissariaat verklaart het bezwaar van de TROS van 10 februari 2009 tegen het bestreden besluit van 23 december 2008 ongegrond. Het Commissariaat verklaart het bezwaar van TV Oranje van 12 februari 2009 tegen het bestreden besluit van 23 december 2008 ongegrond.
Het bestreden besluit blijft in stand, met aanvulling van de motivering zoals uiteengezet in deze beslissing op bezwaar. Hilversum, 11 augustus 2009 prof. dr. Tineke Bahlmann voorzitter prof. mr. dr. Madeleine de Cock Buning commissaris Op grond van de Algemene wet bestuursrecht kan de natuurlijke persoon of rechtspersoon wiens belang rechtstreeks bij dit besluit is betrokken, daartegen binnen zes weken na de dag waarop dit besluit op de voorgeschreven wijze is bekendgemaakt, beroep instellen bij de Rechtbank van het arrondissement waarbinnen zijn woonplaats zich bevindt.