Kenmerk: 18023/ Betreft: verstrekken en verzilveren van waardebonnen bij verkoop van boeken

Transcriptie

1 Sanctiebeschikking Kenmerk: 18023/ Betreft: verstrekken en verzilveren van waardebonnen bij verkoop van boeken Sanctiebeschikking van het Commissariaat voor de Media betreffende overtreding van artikel 6, eerste lid, eerste volzin, van de Wet op de vaste boekenprijs (hierna: Wvbp) door Wehkamp B.V. a. Verloop van de procedure 1. Bij brieven van 13 februari 2009 (kenmerk 15809/ ), 12 maart 2009 (kenmerk 15809/ ) en 17 april 2009 (kenmerk 15809/ ) heeft het Commissariaat Wehkamp verzocht informatie te verstrekken over het verstrekken en verzilveren van waardebonnen van 5,- bij de verkoop van boeken in de Nederlandse en Friese taal. 2. Bij brieven van 26 februari 2009 (kenmerk JZ09.027), 7 april 2009 (kenmerk JZ09.032) en 8 mei 2009 (kenmerk JZ09.045) heeft Wehkamp de gevraagde informatie verstrekt. 3. Bij brief van 4 juni 2009 heeft het Commissariaat Wehkamp op de hoogte gesteld van het voornemen tot het opleggen van een boete van 5.000,- wegens overtreding van artikel 6, eerste lid, eerste volzin, Wvbp en is Wehkamp uitgenodigd voor een hoorzitting op 7 juli Bij van 30 juni 2009 heeft Wehkamp aangegeven gebruik te willen maken van de mogelijkheid haar zienswijze ten aanzien van dit sanctievoornemen uiteen te zetten tijdens een hoorzitting. Wehkamp heeft het Commissariaat verzocht om de hoorzitting te verschuiven. 5. Bij van 2 juli 2009 heeft het Commissariaat meegedeeld dat de hoorzitting is verschoven naar 14 juli 2009, waarna Wehkamp bij van gelijke datum te kennen heeft gegeven tijdens deze hoorzitting te zullen verschijnen. 6. Op 14 juli 2009 heeft de hoorzitting plaatsgevonden, waarin Wehkamp haar zienswijze mondeling naar voren heeft gebracht. Het verslag van de hoorzitting is als bijlage bij deze sanctiebeschikking gevoegd en maakt hiervan deel uit. b. Feiten 7. Bij iedere eerste bestelling bij Wehkamp via de website ontvangt de klant een waardebon ter waarde van 5,-. Deze waardebon kan bij de volgende bestelling bij Wehkamp worden besteed. Boeken zijn niet van deze actie uitgezonderd. c. Relevante bepalingen 8. Artikel 6, eerste lid, eerste volzin, Wvbp bepaalt dat de verkoper gehouden is bij verkoop van boeken in de Nederlandse of Friese taal de prijs toe te passen die de uitgever voor deze boeken heeft vastgesteld.

2 9. Artikel 13 Wvbp bepaalt dat bij of krachtens algemene maatregel van bestuur regels kunnen worden gesteld omtrent het toepassen door een verkoper van kortingen op de vaste prijs. In hoofdstuk 1 van het Besluit vaste boekenprijs (hierna: Bvbp) wordt vervolgens nadere invulling gegeven aan het begrip kortingen in de zin van artikel 13 Wvbp. 10. Op grond van artikel 17, eerste lid, Wvbp kan het Commissariaat in geval van overtreding van het bepaalde bij of krachtens de artikelen 2 tot en met artikel 14 Wvbp een bestuurlijke boete opleggen. 11. Artikel 18, tweede lid, Wvbp bepaalt dat het Commissariaat bij de vaststelling van de hoogte van de boete in elk geval rekening houdt met de ernst van de overtreding, alsmede met de mate waarin deze aan de overtreder kan worden verweten. Het Commissariaat houdt daarbij zonodig rekening met de omstandigheden waaronder de overtreding is gepleegd. d. Informatie Wehkamp B.V. 12. Wehkamp geeft sinds ongeveer de tweede helft van de jaren negentig waardebonnen uit. Deze waardebonnen kunnen worden verzilverd bij een bestelling op de website De waardebon kan ook worden verzilverd bij het betalen van de verzendkosten van bestellingen via vorengenoemde website. In maart 2006 is Wehkamp gestart met een boekenshop. Sinds maart 2006 is een nader aangeduid aantal waardebonnen verzilverd. 13. In het algemeen geldt dat wanneer een klant een waardebon ontvangt, hij tevens gerechtigd is deze waardebon te besteden bij aankoop van de op de website aangeboden boeken. 14. Zonder het nummer van een waardebon kan Wehkamp niet achterhalen wat de herkomst van de waardebon is. Het is aldus niet mogelijk om aan te geven bij verkoop van welke boeken waardebonnen zijn gebruikt. Het koppelen van een bestelling aan een waardebon of andersom, een waardebon aan een specifieke bestelling, is niet mogelijk. Daarnaast meent Wehkamp dat geen koppeling kan worden aangebracht tussen het aantal uitgegeven waardebonnen en het aantal verkochte boeken. 15. Wehkamp heeft in de gebroken boekjaren 2006/2007 en 2007/2008 een nader aangeduide omzet behaald. Met de verkoop van boeken via haar webwinkel heeft Wehkamp in de gebroken boekjaren 2006/2007 en 2007/2008 een nader aangeduide omzet behaald. Gelet op de totale omzet en de omzet voor boeken is Wehkamp van mening dat de besteding van waardebonnen bij boeken gering is geweest. Vanaf maart 2006 tot en met maart 2009 is er een nader aangeduid aantal boeken verkocht. 16. De waardebonnen worden niet bij een bepaald artikel verzilverd, maar op het gehele aankoopbedrag inclusief de verzendkosten. Gelet op het gemiddelde aankoopbedrag van de orders waarbij waardebonnen zijn verzilverd, kan de waardebon niet direct worden gekoppeld aan de aankoop van boeken. In vrijwel alle gevallen worden naast boeken ook andere artikelen besteld. 17. Tot zeer recent bedroegen de minimale bezorgkosten van boeken 4,95. Dit bedrag komt overeen met de waarde van de waardebon. Om die reden kan ook gezegd worden dat met de waardebon de bezorgkosten werden betaald en niet een deel van het orderbedrag.

3 18. Wehkamp heeft niet één of meer in het Bvbp opgenomen bijzondere prijzen of kortingsmogelijkheden toegepast. De betreffende waardebonnen zijn ook niet bedoeld als korting. Hoe het ook zij, Wehkamp heeft gemeend naar aanleiding van de onderhavige kwestie met onmiddellijke ingang het gebruik van waardebonnen te moeten beperken. Het gebruik van waardebonnen voor aankopen van uitsluitend boeken is per direct uitgesloten. Dit wordt ook op de waardebonnen zelf aangegeven. Bij de aanschaf van een boek in combinatie met een ander product is het nog steeds mogelijk om de waardebon te verzilveren. 19. Wehkamp heeft in de onderhavige kwestie niet opzettelijk in strijd met de Wvbp gehandeld. Mede gezien de kritische en transparante markt van internetwinkeliers en de bekendheid van Wehkamp is het ook geenszins de bedoeling van Wehkamp dat zij zich niet aan de regelgeving zou willen houden. 20. Nu er, gelet op de nader aangeduide omzetcijfers voor de verkoop van boeken alsmede de totale omzetcijfers, geen sprake is van enig financieel voordeel voor Wehkamp, verzoekt Wehkamp het Commissariaat om te volstaan met het geven van een waarschuwing, althans de voorgenomen boete te matigen. 21. Wehkamp heeft bezwaar tegen publicatie van de door Wehkamp verstrekte bedrijfsvertrouwelijke informatie. e. Overwegingen Commissariaat 22. In artikel 6, eerste lid, eerste volzin, Wvbp, is bepaald dat de verkoper de vaste prijs dient toe te passen bij de verkoop van boeken in de Nederlandse en de Friese taal. In het Bvbp is geregeld op welke manieren het toepassen van korting is toegestaan. Buiten de in het Bvbp opgenomen mogelijkheden is het niet toegestaan om korting op boeken te geven. 23. Het Commissariaat stelt vast dat bij iedere eerste bestelling via de website van Wehkamp een waardebon van 5,- aan afnemers wordt verstrekt. Deze waardebon kan vervolgens bij iedere tweede bestelling worden verzilverd. Boeken zijn niet van deze actie uitgezonderd. Verstrekken waardebonnen 24. Het Commissariaat stelt vast dat Wehkamp van maart 2006 tot en met maart 2009 bij iedere eerste bestelling, waaronder bestellingen van onder meer boeken, een waardebon van 5,- heeft verstrekt. Deze cadeaubon kon bij aankoop van alle producten uit het assortiment van Wehkamp worden besteed. 25. De waardebonnen die door Wehkamp worden verstrekt, vertegenwoordigen een geldelijk voordeel. De memorie van toelichting op het wetsvoorstel vaste boekenprijs zoals gewijzigd naar aanleiding van het advies van de Raad van State geeft aan dat het uitdelen van cadeautjes zoals cadeaubonnen die eindafnemers een geldelijk voordeel opleveren bij aankoop van boeken, moet worden beschouwd als een vorm van korting, die alleen is toegestaan als daarvoor in het Bvbp een regeling is getroffen Het Commissariaat overweegt dat onder het begrip korting derhalve niet alleen die vorm van voordeelverstrekking valt die een onmiddellijke prijsvermindering betekent. 1 Memorie van Toelichting zoals gewijzigd naar aanleiding van het advies van de Raad van State, Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 9 blz. 19.

4 Daaronder valt ook het verstrekken van op geld waardeerbare voordelen bij aankoop van boeken. 27. Artikel 6, eerste lid, eerste volzin, Wvbp bepaalt dat de verkoper gehouden is bij verkoop van boeken de vaste prijs toe te passen. Een verkoper past de vaste prijs niet toe indien hij bij verkoop van boeken geldelijke voordelen verstrekt. Dergelijke geldelijke voordelen mogen alleen worden verstrekt onder de voorwaarden die genoemd zijn in artikel 13 en artikel 14 Wvbp en die nader zijn uitgewerkt in het Bvbp. 28. Het Commissariaat stelt vast dat het Bvbp verkopers in de voorliggende situatie niet de mogelijkheid biedt bij verkoop van boeken een geldelijk voordeel in de vorm van een waardebon te verstrekken. Door toch een dergelijk geldelijk voordeel te verstrekken bij verkoop van onder meer boeken wordt niet de vaste prijs toegepast maar wordt ongeoorloofde korting op boeken verleend. Aldus wordt gehandeld in strijd met artikel 6, eerste lid, eerste volzin, Wvbp. Verzilveren waardebonnen bij verkoop boeken 29. Het Commissariaat stelt vast dat Wehkamp van maart 2006 tot en met maart 2009 eindafnemers de mogelijkheid heeft geboden om de waardebonnen van 5,- die bij iedere eerste bestelling worden verstrekt, bij aankopen van (onder meer) boeken als betaalmiddel te gebruiken. 30. Het Commissariaat overweegt dat de door Wehkamp verstrekte waardebonnen alleen de daaraan toegekende waarde vertegenwoordigen bij aankopen (van onder meer boeken) bij Wehkamp. In het overige handelsverkeer hebben deze waardebonnen geen waarde. Het Commissariaat stelt vast dat Wehkamp geen vergoeding ontvangt voor de waardebonnen die bij verkoop van onder meer boeken bij Wehkamp worden verzilverd. Dit betekent dat Wehkamp niet de vaste prijs toepast op het moment dat Wehkamp de waardebon bij verkoop van boeken als betaalmiddel accepteert. 31. Het Commissariaat stelt vast dat het Bvbp verkopers in de voorliggende situatie niet de mogelijkheid biedt bij verkoop van (onder meer) boeken korting te verlenen in de vorm van aanvaarding van betaling met bovengenoemde waardebonnen. Door toch een dergelijk geldelijke korting toe te passen bij verkoop van (onder meer) boeken is niet de vaste prijs toegepast maar is ongeoorloofde korting op boeken verleend. Aldus werd gehandeld in strijd met artikel 6, eerste lid, eerste volzin, Wvbp. 32. Wehkamp heeft aangegeven dat zij haar bedrijfsvoering in die zin heeft aangepast dat de waardebonnen niet langer kunnen worden verzilverd bij bestellingen die uitsluitend uit boeken bestaan. Het Commissariaat overweegt dat ook wanneer de waardebonnen bij verkoop van boeken in combinatie met andere producten als betaalmiddel worden geaccepteerd, korting op onder meer boeken wordt verleend. Immers, de korting wordt niet in mindering gebracht op het aankoopbedrag van de andere producten maar op het totale aankoopbedrag, waaronder dat van de gekochte boeken. De korting wordt dan ook geacht mede betrekking te hebben op boeken. Bestuurlijke boete 33. Op grond van artikel 17, eerste lid, Wvbp kan het Commissariaat in geval van overtreding van het bepaalde in artikel 6, eerste lid, eerste volzin, Wvbp een bestuurlijke boete opleggen. Het Commissariaat legt Wehkamp een boete op van 5.000,-.

5 34. Voor de vaststelling van de hoogte van de bestuurlijke boetes hanteert het Commissariaat, met inachtneming van het in artikel 18, eerste lid, Wvbp neergelegde boetemaximum en op grond van de Beleidslijn sanctiemaatregelen vaste boekenprijs 2009 (hierna: Beleidslijn), drie boetecategorieën met bijbehorende bandbreedtes. De plaatsing van een overtreding in een boetecategorie is afhankelijk van de aard, ernst en voor zover relevant de duur van de overtreding. 35. Gelet op het feit dat de overtreding de concurrentie tussen verkopers in meer dan beperkte mate heeft verstoord, het feit dat de concurrentie betrekking had op meerdere uitgaven, de mate waarin de actie in de publiciteit is gebracht, alsmede de duur van de actie, is in de onderhavige kwestie sprake van een ernstige overtreding als bedoeld in artikel 1.7 van de Beleidslijn. Bij een ernstige overtreding van artikel 6, eerste lid, eerste volzin, Wvbp geldt op grond van artikel 6, eerste lid, Wvbp in samenhang met de artikelen 1.5 en 1.7 van de Beleidslijn voor de te hanteren boete een bandbreedte van 5.000,- tot , Bij de vaststelling van de hoogte van de boete wordt in beginsel uitgegaan van het midden van die bandbreedte. Daarna wordt de hoogte van de boete binnen de bandbreedte van deze boetecategorie aan de hand van de in 1.7 genoemde omstandigheden verhoogd of verlaagd. 37. Wehkamp heeft verklaard dat zij geen informatie kan verstrekken over het aantal boeken bij verkoop waarvan de waardebon is verstrekt en het aantal boeken bij verkoop waarvan de waardebonnen zijn verzilverd. Gelet op het nader aangeduide totaal aantal waardebonnen dat door eindafnemers bij Wehkamp is verzilverd enerzijds en de verhouding tussen de omzet die in de gebroken boekjaren 2006/2007 en 2007/2008 met de verkoop van boeken is behaald en de totale omzet in deze boekjaren anderzijds, acht het Commissariaat het aannemelijk dat de door Wehkamp verstrekte waardebonnen bij verkoop van een nader aangeduid aantal boeken zijn verzilverd. Daarnaast heeft Wehkamp meegedeeld dat slechts een fractie van de verstrekte waardebonnen wordt verzilverd. Mede gezien deze mededeling acht het Commissariaat, bij gebrek aan nadere cijfers van Wehkamp, het aannemelijk dat Wehkamp ten minste bij een vergelijkbaar nader aangeduid aantal eerste bestellingen van onder meer boeken een waardebon van 5,- heeft verstrekt. 38. Gelet op het aldus berekende aantal boeken bij verkoop waarvan een waardebon is verstrekt en het aantal boeken bij verkoop waarvan de waardebonnen zijn verzilverd, wordt de boete verlaagd tot 5.000, Wehkamp heeft nog gesteld dat, gelet op de nader aangeduide omzetcijfers voor de verkoop van boeken in verhouding tot de totale omzetcijfers, geen sprake is van enig financieel voordeel voor Wehkamp. Om die reden verzoekt Wehkamp de boete te matigen. Wat hier ook van zij, het ontbreken van financieel voordeel wordt niet aangemerkt als boeteverlagende omstandigheid in de zin van artikel 1.7 en artikel 1.9 van de Beleidslijn. Het ontbreken van financieel voordeel bij de verkoop van boeken doet bovendien niet af aan de ernst, de aard en de omvang van de inbreuk op de Wvbp. 40. Het Commissariaat is verder niet gebleken van feiten of omstandigheden die het zouden rechtvaardigen van de toepassing van de bestuurlijke boete in dit geval af te zien, dan wel de boete te verlagen.

6 f. Besluit 41. Voor het Commissariaat staat vast dat Wehkamp artikel 6, eerste lid, eerste volzin, Wvbp heeft overtreden. Het Commissariaat legt Wehkamp in verband met deze overtreding een boete van 5.000,- op. 42. Het Commissariaat verzoekt Wehkamp binnen een maand haar bedrijfsvoering in die zin aan te passen dat niet langer waardebonnen worden verstrekt bij eerste bestellingen die mede uit boeken bestaan en dat de aldus verstrekte waardebonnen niet langer kunnen worden verzilverd bij bestellingen die mede uit boeken bestaan. Het Commissariaat verzoekt Wehkamp uiterlijk 28 augustus a.s. te laten weten welke maatregelen Wehkamp daartoe zal treffen. Hilversum, 28 juli 2009 Hoogachtend, COMMISSARIAAT VOOR DE MEDIA, prof. dr. Tineke Bahlmann voorzitter prof. dr. Jan van Cuilenburg commissaris Op grond van de Algemene wet bestuursrecht kan de natuurlijke persoon of rechtspersoon wiens belang rechtstreeks bij dit besluit is betrokken, daartegen binnen zes weken na de dag waarop dit besluit op de voorgeschreven wijze is bekendgemaakt, een bezwaarschrift indienen bij het Commissariaat voor de Media.