RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEITSONDERZOEK Rientjes Mavo VMBOGT Plaats : Maarssen BRIN nummer : 17HX C1 BRIN nummer : 17HX 00 VMBOGT Onderzoeksnummer : 278377 Datum onderzoek : 30 september 2014 Datum vaststelling : 18 december 2014
Pagina 2 van 12
1. INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs heeft op 30 september 2014 een onderzoek uitgevoerd op de Rientjes Mavo, om een oordeel te kunnen uitspreken over de kwaliteit van het onderwijs op deze afdeling en over de naleving van wet- en regelgeving. De Rientjes Mavo is een Mavo/vmbo-gt school. De afdeling heeft ruim 600 leerlingen. Aanleiding De aanleiding voor dit onderzoek is het volgende: Wij hebben voor de afdeling een risicoanalyse uitgevoerd. Uit deze analyse kwam naar voren dat de opbrengsten op deze afdeling risicovol zijn. Op 19 juni 2014 hebben wij de uitkomsten van deze risicoanalyse met het bevoegd gezag besproken. Naar aanleiding van dit gesprek is besloten een onderzoek uit te voeren. Toezichthistorie De Rientjes Mavo is de laatste jaren niet bezocht. Daar was - op grond van de opbrengsten - geen reden voor. Ook kregen we geen signalen binnen over de school. De Rientjes Mavo, afdeling vmbo-gt, heeft sinds 2008 een basisarrangement. Onderzoeksopzet De inspectie vormt haar kwaliteitsoordelen door de onderwijspraktijk van de school te toetsen aan een selectie van kwaliteitsindicatoren uit het toezichtkader voortgezet onderwijs 2013. Bij dit onderzoek hebben we de indicatoren uit het zogenaamde kernkader onderzocht. Dit is het gedeelte uit het toezichtkader dat bij al onze kwaliteitsonderzoeken minimaal wordt beoordeeld. Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: - Wij hebben relevante documenten van en over de school geanalyseerd. - Schoolbezoek, waarbij wij in een aantal lessen de onderwijspraktijk hebben geobserveerd. - Wij hebben gesprekken gevoerd met het management, leraren, zorgcoördinatoren, mentoren en leerlingen. Pagina 3 van 12
- Aan het eind van het schoolbezoek heeft de inspectie de bevindingen van het onderzoek besproken met de directie en het bestuur. Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staat de conclusie van het onderzoek waaronder het vervolgtoezicht. In hoofdstuk 3 beschrijven we de bevindingen uit het onderzoek in de vorm van een kwaliteitsprofiel. Dit wordt gevolgd door een paragraaf waarin het oordeel van de inspectie wordt toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Pagina 4 van 12
2. CONCLUSIES EN TOEZICHTARRANGEMENT Een kwaliteitsonderzoek zoals wij hebben uitgevoerd, leidt tot een zogenaamd toezichtarrangement voor kwaliteit en/of voor naleving. Een arrangement kan basistoezicht inhouden of juist aangepast toezicht inhouden. In het eerste geval (bij basistoezicht) vinden wij de kwaliteit van voldoende niveau en is het daarom niet nodig om de school onder intensief toezicht te plaatsen. Als er echter teveel tekortkomingen zijn geconstateerd, wordt conform beslisregels geoordeeld dat de kwaliteit onvoldoende is en stellen we een aangepast arrangement vast voor zwakke of voor zeer zwakke kwaliteit en/of voor naleving. Onze conclusie voor Rientjes Mavo is als volgt: Wij kennen aan de Rientjes Mavo, afdeling vmbo-gt, het basisarrangement toe op basis van beredeneerd afwijken van de beslisregel met betrekking tot de opbrengsten. Feitelijk zijn de opbrengsten (het onder- en bovenbouwrendement) onvoldoende, maar omdat uit onze trendanalyse én de gegevens van de school zelf naar voren komt dat de opbrengsten op de opbrengstenkaart van 2015 weer voldoende zullen zijn, hebben wij ervoor gekozen het basisarrangement te handhaven. De resultaten van het centraal examen en het verschil tussen CE en SE zijn jarenlang stabiel voldoende. Wel hebben wij tekortkomingen in de naleving van de wettelijke voorschriften vastgesteld. De school heeft in 2013/2014 te weinig onderwijstijd gerealiseerd. Afspraak: Tijdens het bestuurgesprek in (2e kwartaal) 2015 zullen wij de tekortkoming in de gerealiseerde onderwijstijd, de opbrengsten en de ontwikkelingen in de school met het bestuur en de directie bespreken. Pagina 5 van 12
3. BEVINDINGEN In dit hoofdstuk leest u de bevindingen uit ons onderzoek op basis waarvan we tot onze conclusie over de kwaliteit zijn gekomen. Eerst geven we een samenvattend algemeen beeld over de kwaliteit van het onderwijs op de Rientjes Mavo. Daarna volgt het kwaliteitsprofiel waarin de oordelen op de indicatoren staan. Vervolgens lichten we die oordelen in onderlinge samenhang toe. 3.1 Algemeen beeld De Rientjes Mavo is een school in ontwikkeling. De school heeft al jarenlang een goede naam vooral vanwege de intensieve zorg en begeleiding van de leerlingen in een veilige, kleinschalige school. Onlangs hebben management en team besloten om een nieuwe koers te gaan varen om nog beter aan te sluiten bij de onderwijsbehoeften van de leerlingen. Zo zullen de lestijden worden aangepast door de lessen van vijfenveertig minuten te verlengen tot zeventig minuten. Daardoor zullen de leraren meer gebruik moeten gaan maken van verschillende activerende werkvormen. Deze kwaliteitsimpuls zal de komende jaren de nodige energie vragen van directie en team. De opbrengsten waren één jaar van onvoldoende niveau, maar hebben zich weer hersteld. Het onderwijsproces is van een voldoende niveau. De kwaliteitszorg is als onvoldoende beoordeeld. Op dit aspect is voor de school nog winst te behalen. 3.2 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabel staan de indicatoren die in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader voortgezet onderwijs. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen Pagina 6 van 12
Wij hebben daarnaast onderzocht of de school voldoet aan de naleving van enkele wettelijke voorschriften. Dit wordt tot uitdrukking gebracht met de score ja of nee. De opbrengsten liggen op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie verwacht mag worden 1 2 3 4 5 1.1 De leerlingen behalen in de onderbouw het opleidingsniveau dat mag worden verwacht. 1.2.3 De leerlingen lopen weinig vertraging op in de bovenbouw van de opleiding vmbo-gt. 1.3.3 De leerlingen van de opleiding vmbo-gt behalen voor het centraal examen de cijfers die mogen worden verwacht. 1.4.3 Bij de opleiding vmbo-gt zijn de verschillen tussen het cijfer voor het schoolexamen en het cijfer voor het centraal examen van een aanvaardbaar niveau. De leerlingen krijgen voldoende tijd om zich het leerstofaanbod eigen te maken 1 2 3 4 4.1 De school programmeert voor iedere leerling voldoende onderwijstijd. 4.2 De school realiseert minimaal de wettelijk verplichte onderwijstijd. 4.3 De leerlingen maken efficiënt gebruik van de onderwijstijd. Het (vak)didactisch handelen van leraren stelt leerlingen in staat tot leren en ontwikkeling 1 2 3 4 7.1 De onderwijsactiviteit heeft een doelgerichte opbouw. 7.2 De leraar geeft een begrijpelijke uitleg. 7.3 De leerlingen zijn actief betrokken. 7.4 De leerlingen krijgen effectieve feedback op hun leerproces. 7.5 De leraar hanteert adequate vakdidactische principes. De leraren stemmen hun didactisch handelen af op verschillen tussen leerlingen 1 2 3 4 8.1 De leraren gebruiken bij de vormgeving van hun onderwijs de analyse van de prestaties van de leerlingen. 8.2 De leraar stemt de instructie af op verschillen tussen leerlingen. 8.3 De leraar stemt de verwerking af op verschillen tussen leerlingen. Pagina 7 van 12
De school biedt effectief aanvullend onderwijs en ondersteuning aan leerlingen die dat nodig hebben. (basisondersteuning) (De school bestrijdt effectief achterstanden.) 1 2 3 4 9.1 De school volgt systematisch de vorderingen van de leerlingen aan de hand van genormeerde toetsen. 9.2 De school bepaalt wat de onderwijs- en ondersteuningsbehoefte is van individuele of groepen leerlingen. 9.4 De school voert de ondersteuning planmatig uit. De school bewaakt de kwaliteit van haar opbrengsten 1 2 3 4 12.1 De school evalueert systematisch de opbrengsten. 12.2 De school werkt doelgericht aan de kwaliteit van de opbrengsten. De school bewaakt de kwaliteit van het onderwijsproces 1 2 3 4 13.1 De school evalueert systematisch het onderwijsproces. 13.2 De school werkt doelgericht aan de verbetering van het onderwijsproces. 13.3 De school borgt de kwaliteit van het onderwijsproces. Nalevingsindicatoren 2013 ja nee N1 N2 N4 Door of namens het bestuur is de vastgestelde schoolgids naar de inspectie gestuurd en deze schoolgids bevat de onderzochte onderdelen (WVO, art. 24c en 24a). Door of namens het bestuur is het vastgestelde schoolplan naar de inspectie gestuurd en dit schoolplan bevat de onderzochte onderdelen (art. 24c en 24 WVO). Door of namens het bestuur zijn het Examenreglement en het PTA naar de inspectie gestuurd en deze documenten bevatten de onderzochte onderdelen (Eindexamenbesluit art. 31). Pagina 8 van 12
3.3 Toelichting bij kwaliteitsprofiel Het bovenstaande algemene beeld en kwaliteitsprofiel lichten we hieronder toe. Daarbij komen achtereenvolgens de volgende aspecten aan bod: opbrengsten, onderwijstijd, didactisch handelen, ondersteuning en begeleiding, kwaliteitszorg. Opbrengsten De Rientjes Mavo is een categorale mavo die jarenlang voldoende opbrengsten heeft behaald, maar op basis van de opbrengstenkaart 2012, 2013 en 2014 zijn de resultaten als onvoldoende beoordeeld, omdat een te hoog percentage leerlingen in zowel de onder- als bovenbouw vertraging hebben opgelopen in hun schoolloopbaan. Het onderbouwrendement ligt gemiddeld over de laatste drie jaar beneden het landelijk gemiddelde. Met andere woorden: de leerlingen zitten in het derde leerjaar veelal niet op het niveau dat in overeenstemming is met het advies dat ze van de basisschool hebben gekregen. Het bovenbouwrendement heeft één jaar onder het landelijk gemiddelde gelegen. Voor het bovenbouwrendement geldt dat gekeken wordt naar het aantal leerlingen dat onvertraagd doorstroomt naar het diploma. Hiervoor geldt dat teveel leerlingen zijn blijven zitten. Met name in 2014 laat het bovenbouwrendement een "uitglijder" zien. Deze "uitglijder" is volgens de schoolleiding het gevolg van een maatregel die door de school moest worden genomen om het ruimhartig toelatingsbeleid en de onvoldoende scherpe determinatie in de onderbouw te repareren. Jarenlang zijn in de onderbouw teveel leerlingen kansen geboden zodat er in de bovenbouw leerlingen naar een lager niveau moesten afstromen of moesten doubleren. Inmiddels heeft de school maatregelen genomen om de doorstroom in de onderen bovenbouw te verbeteren. Sinds schooljaar 2013-2014 wordt stringenter gekeken naar het niveau van leerlingen die op de Rientjes Mavo worden geplaatst. Daarvoor hanteert de school de POVO procedure. Ook hebben ze het beleid ingevoerd dat leerlingen niet meer in de onderbouw mogen doubleren. Voor de leerlingen die in de tweede, derde of vierde klas zitten, geldt deze regeling nog niet. Kijkend naar de opbrengstkaart van 2015, dan is het bovenbouwrendement weer voldoende. Dit geldt niet voor het onderbouwrendement. Naar verwachting zal het onderbouwrendement zich wel verbeteren, maar het driejaarsgemiddelde zal hoogstwaarschijnlijk nog onvoldoende zijn. Pagina 9 van 12
Op de Rientjes Mavo wordt ook gewerkt met mavo plus klassen waarin leerlingen zitten die mogelijk de potentie hebben om naar het havo te gaan maar waarvan dat bij plaatsing nog niet duidelijk is. Afgelopen jaar hebben zeventien van de zevenenveertig leerlingen na het eerste jaar de Rientjes Mavo verlaten om hun schoolloopbaan te vervolgen op het havo. Deze leerlingen worden in de systematiek van de inspectie niet meegerekend. Het verschil tussen het gemiddeld centraal examencijfer en het gemiddelde cijfer voor het schoolexamen ligt al jarenlang binnen de norm van 0,5 die we voor deze indicator hanteren en het gemiddeld cijfer op het eindexamen is stabiel conform het landelijk gemiddelde. Al met al is het goed te constateren dat het ingrijpen van de schoolleiding op de rendementen ook heeft geleid tot herstel. Als de school in staat is focus op de verbeterde plaatsing en doorstroom van leerlingen vast te houden, zal binnen 1 à 2 jaar ook het rendement onderbouw weer voldoende kunnen en moeten zijn. Onderwijstijd De school programmeert jaarlijks voldoende onderwijstijd. Het blijkt lastig deze tijd ook te realiseren omdat de school lesuitval heeft vanwege (langdurig) zieke leraren waarvoor niet altijd direct vervanging te vinden is. Dit ontslaat de school echter niet van de plicht voldoende tijd te realiseren. Didactisch handelen De lessen kennen een doelgerichte opbouw en de leraren leggen duidelijk uit. De betrokkenheid van leerlingen is van een voldoende niveau maar kan worden verbeterd. De onderwijsactiviteiten op de Rientjes Mavo hebben een vaste structuur. Deze structuur is herkenbaar voor de leerlingen, gericht op activiteiten en bij sommige lessen op doelen. Hierdoor is duidelijk voor de leerlingen aan welke activiteiten zij werken maar niet altijd waarom en wat het grotere geheel is. De lessen kunnen aan kracht winnen indien alle leraren niet alleen aan het begin van de les vertellen wat de leerlingen gaan doen maar ook wat ze gaan leren. Zo is het ook eenvoudiger om aan het einde van de les te kunnen vaststellen of het leerdoel bereikt is of niet. In de meeste lessen sluiten de leraren in voldoende mate aan bij de leefwereld van de leerlingen. Zo wordt tijdens de lessen 'media wijsheid' uitvoerig stilgestaan bij het goed en betrouwbaar omgaan met social media. De leerlingen zijn in voldoende mate taakgericht en betrokken bij de lessen. Dit komt echter vooral doordat de leraren enthousiast en met oog voor de leerlingen Pagina 10 van 12
hun lessen geven. Door nog meer activerende werkvormen te gebruiken zal deze betrokkenheid nog verder kunnen worden verhoogd. Verbeterpunten liggen op het gebied van effectieve feedback, analyseren van gegevens en omgaan met verschillen tussen leerlingen. De leraren geven de leerlingen feedback door ze te complimenteren en te bemoedigen. We missen echter dat de leraren de leerlingen ook vertellen wat zij kunnen doen om hun resultaten verder te verbeteren en wat zij kunnen doen om een volgende stap te zetten in hun leerproces (feedforward). De school verzamelt ook veel gegevens uit proefwerken en toetsen. Uit deze gegevens worden echter nog onvoldoende conclusies getrokken en geanalyseerd en vervolgens gebruikt om de lessen en het leerstofaanbod aan te passen. De school realiseert zich dat zij zich verder moet ontwikkelen in het omgaan met verschillen tussen leerlingen. We hebben in de lessen nauwelijks differentiatie in instructie en/of verwerking gezien. Het team zal daar de komende periode in worden geschoold. Ondersteuning en begeleiding De ondersteuning en begeleiding op de Rientjes Mavo krijgen veel aandacht. De zorgstructuur is door het ondersteuningsteam stevig neergezet. De verantwoordelijkheden zijn duidelijk belegd. De mentoren zijn in eerstelijn verantwoordelijk. In de tweede lijn spelen de teamleiders, persoonlijke begeleiders en decanen een rol. De leerlingen worden goed gevolgd met methode afhankelijke en methode onafhankelijke toetsen. Dat geldt voor hun leerresultaten maar er is tevens veel oog voor het welbevinden van de leerlingen en specifieke hulpvragen zoals dyslexie. Voor leerlingen met extra ondersteuningsbehoeften stelt de school sinds twee jaar een ontwikkelingsperspectiefplan (OPP) op. Deze plannen zijn nu nog vooral gericht op leerlingen met hulpvragen op sociaal-emotioneel gebied. Verbeterpunten liggen vooral om een meer passend onderwijsaanbod te kunnen bieden aan leerlingen die vertraging hebben opgelopen (zittenblijvers) en aan leerlingen die meer uitdaging nodig hebben. Het reken-en taalbeleid moet nog worden opgesteld. Hiertoe heeft de school twee coördinatoren aangesteld die dit moeten gaan opstellen. Kwaliteitszorg De kwaliteitszorg is als onvoldoende beoordeeld. Dat komt vooral doordat de school veranderingen aan het doorvoeren is en er nog geen sprake is van een afgeronde kwaliteitscyclus. De school is sterk in ontwikkeling en gaat een nieuwe koers varen. Deze wordt verwoord in het visiedocument dat dateert van september 2014. Als basis voor het visiedocument heeft de Rientjes Mavo een Pagina 11 van 12
zelfonderzoek uitgevoerd. Hierin is veel aandacht uitgegaan naar de kwaliteit van het onderwijsproces. De school werkt daardoor wel doelgericht aan de verbetering van het onderwijsproces (indicator 13.2) en is ook het onderwijsproces geëvalueerd (indicator 13.1). Beide indicatoren zijn als voldoende beoordeeld. Het is nu zaak de doelen uit het visiedocument verder te operationaliseren en uit te zetten in jaarplannen voorzien van een tijdpad, verantwoordelijke functionarissen, implementatie en evaluatiemomenten. Het werken met jaarplannen geeft overzicht en dient als sturingsinstrument. Dan wordt ook het team duidelijk wat, wanneer gerealiseerd moet zijn. De borging is als onvoldoende beoordeeld vanwege de ontwikkeling van de school die nog in een pril stadium verkeert en nog onvoldoende is uitgelijnd en beproefd om al te kunnen borgen. De kwaliteit van testen, toetsen en schoolexamens zijn wel geborgd. De school evalueert haar opbrengsten op schoolniveau en heeft maatregelen genomen om met name haar rendement te verbeteren, maar het systematisch en planmatig evalueren van opbrengsten, ook op docent- en leerlingniveau, kan aan kwaliteit en scherpte winnen. Het opbrengstgericht werken staat op de Rientjes Mavo nog in de kinderschoenen. Voor de komende periode zal de school nog duidelijker doelen moeten opstellen om de kwaliteit van de opbrengsten (m.n. doorstroom) te verbeteren. Pagina 12 van 12