Studienamiddag Anders wonen in de toekomst? Sessie 2: Wonen aan de onderkant van de woonladder Spreker: Lotte Van Ranst, projectmedewerker dak-en

Studienamiddag Anders wonen in de toekomst? Sessie 2: Wonen aan de onderkant van de woonladder Spreker: Lotte Van Ranst, projectmedewerker dak-en thuislozen bij Welzijnszorg Kempen 15-01-2015

Dak- en thuisloosheid Thuisloosheid in de Kempen Kenmerken van de doelgroep Vaststellingen verwijzende diensten Conclusie Visie dak- en thuisloosheid Inleiding Housing First Kritieken woonladder Ontstaan Housing First Basisprincipes Europese testprojecten Housing First Omschrijving Resultaten Housing First Belgium Omschrijving Bevraging Noden Resultaten Besluit Bronnen

Thuisloosheid in de Kempen Kenmerken van de doelgroep Vaststelling verwijzende diensten

Enkel tijdens de winter? Een probleem van grootsteden? Problematiek rond huisvesting? Meestal een proces van langzaam maar gestaag afglijden. Een verdoken probleem!

Doorheen de jaren hebben we de doelgroep van dak- en thuislozen zien veranderen en ook gestaag zien toenemen. en Ondanks al onze inspanningen nemen de hulpvragen niet enkel toe maar ontstaan er ook steeds nieuwe restgroepen.

Meer en meer jongeren die kampen met dak-en thuisloosheid. Meer verschillende origines in opvang Sommige hulpvragers vragen onderdak en niet onmiddellijk hulpverlening. Vele hebben een drugprobleem, dubbele diagnose 80% heeft een schuldenlast. Woonwensen raken niet ingevuld op korte of half lange termijn.

4 gevangenissen in arrondissement OCMW's zijn de grootste verwijzers OCMW's, SVK's en SHM snood aan woonbegeleiders Drughulpverleners willen meer cliënten kunnen toeleiden tot opvang

Vraag overschrijdt het aanbod! Jongvolwassenen sterk aanwezig in het thuis-en daklozen circuit. Alarmerend! Hulpvragers vragen opvang maar geen begeleiding Aantal acute daklozen is hoog (20%) Hulpvragers met een woonst vragen naar ambulante begeleiding. Gerichte acties in het onthaal kunnen ook wel opvang voorkomen. Nood aan regionale en sector overschrijdende samenwerking! Nood aan een regio-poulesysteem met voldoende alternatieve woonvormen incl. een specifiek begeleidingstraject!

De woonladder Housing First

Woonladder (Verdaas) Getrapt systeem naar permanente huisvesting Dakloos Nachtopvang Crisisopvang Opvangcentra Begeleid wonen Zelfstandig wonen Leren zelfstandig wonen Housing First (Tsemberis) Sprong van straat naar huisvesting Dakloos Permanente huisvesting Harm reduction+ zelfstandig wonen

Kritieken woonladder Ontstaan Housing First Basisprincipes HOUSING FIRST

Kritieken: Wanneer men faalt, zakt men terug Wanneer men niet aan verwachting voldoet, kan men niet stijgen Begeleiding en huisvesting zijn afhankelijk van elkaar Van de ene setting naar de andere Geen keuzevrijheid of privacy Structurele omstandigheden worden buiten beschouwing gehouden Alternatieve methodiek? Housing First

http://content.time.com/time/video/player/0,32068,1011477 093001_2085601,00.html

1992: Pathways tohousing door psycholoog Tsemberis Combinatie van: Psychiatrische problemen en drugverslaving Chronische dakloosheid Hulpverleningsgeschiedenis Moeilijkheden met regels en afspraken Huisvesting boven behandeling: Eigen woning Voorwaarden: Huur betalen: 30% van inkomen Wekelijks bezoek van HF-begeleiding Geen overlast Nationaal erkende methodiek rond dak- en thuisloosheid Opstart van projecten in Europa

DOEL: Aanbieden van individuele woonst en langdurige begeleiding DOELGROEP: Chronisch daklozen die kampen met een verslavings- en/of psychiatrische problematiek. Geen woonladder waar men woonklaar wordt gemaakt.

1. Huisvesting is een basismensenrecht 2. Respect, warmte en medeleven voor alle HF-bewoners 3. Engagement om met HF-bewoner te werken zolang nodig is I. Huurcontract en begeleiding (onafhankelijk van woonst) van onbepaalde duur 4. Verspreide huisvesting in alleenstaande appartementen 5. Splitsing van huisvesting en diensten I. Huisvesting mogelijk zonder behandeling middelengebruik of psychische problemen II. Wekelijks contact met HF-team: a. Assertive Community Treatment: aanklampend en ambulante begeleiding Psychiater, psycholoog, maatschappelijk werker, verslavingsexpert of verpleegkundige b. Intensive Case Management : hulpverlener coördineert hulpverlening van cliënt c. 24/7: Telefonische bereikbaarheid d. Caseload: 5 à 10 cliënten 6. Keuzevrijheid en zelfdeterminatie I. Keuze van de woning II. Keuze in doelenbepaling 7. Herstelgericht I. Cliënt ondersteunen en toewerken naar herstel en welzijn van de cliënt. 8. Harm Reduction I. De nadruk niet op behandeling maar wel op het beperken van de schade van drug- en alcoholgebruik

Omschrijving Resultaten EUROPESE HOUSING FIRST PROJECTEN

De verschillende projecten hebben elk een verschillende invalshoek: aantal, doelgroep, soort huisvesting en samenstelling team. Brussel, Vlaanderen en Wallonië 93 101 (doel nog niet bereikt) Kwetsbare daklozen met verscheidene, complexe en verweven problematieken. / Voornamelijkprivémarkt (uitz. Gent)

In deze projecten wist 80% van de cliënten zijn woning te behouden.

Positief effect op psychische gezondheid en middelengebruik Geen uitsluitende resultaten voor sociale relaties Gevoel van eenzaamheid Integratie in de buurt Overlast beperkt Positief effect op dagbesteding maar geen (vaste) job. Financiële problemen want laag inkomen Moeilijke overgang naar reguliere hulpverlening Huisvesting zorgt voor een gevoel van: Persoonlijke veiligheid Vermindering van stress Stabiliteit en structuur Privacy

Huisvesting zoeken. Het meest positieve effect is er in gespreide appartementen Het hebben van een vast adres kan zorgen voor juridische problemen of schulden Eenzaamheid aanpakken en het vinden van dagbesteding Hulp bieden wanneer de bewoner dit wenst. Niet enkel financiële middelen om het project op te starten maar ook om het te behouden. Housing First is één van de oplossingen in de strijd tegen daken thuisloosheid.

Omschrijving Eerste observaties Noden Resultaten HOUSING FIRST BELGIUM

In het kader van het Federaal Plan tegen Armoede heeft toenmalig staatssecretaris de opstart van HFB aanbevolen. Alternatieve opvang voor chronisch daklozen in een sociaal innoverend experiment dat zich houdt aan de basisprincipes van HF maar rekening houdt met de lokale situatie. In 2013 startten 6 HF-projecten in Brussel, Wallonië en Vlaanderen waar men een experimentele groep wilt bereiken van 93 101 HF-bewoners Samenstelling team: vooral maatschappelijk werkers die samen werken met gespecialiseerde diensten Frequentie contacten HF-team: Gem. 2x/week telefonisch contact Gem. 1x/week huisbezoek Gem. 1x/2 weken organiseren van de begeleidingen voor contacten bij externe diensten Gem. 1x/3weken ontvangen op team Minder dan 1x/maand activiteit gelinkt aan woning Analyse van eerste meetmoment werd uitgevoerd op basis van de data die reeds verzameld werden op februari 2014. Dit kan nog niet als referentie gebruikt worden omdat de quota s van de drie groepen nog niet bereikt zijn.

Thema HF-bewoner(n=37) Reden Oplossing Overlast - 7 personenhadden conflict met buur - 3 hadden conflict met buur en eigenaar Betaling - 4 personen huurniet betaald - 7 personen hebben vaste kosten niet betaald Tevredenheid woning Organisatie van dagelijks leven Behoud woning 1/3 niet tevreden over woning over huurprijs, veiligheid in de buurt en inrichting van de woning Voor vele loopt dit goed 91% vindtzich capabel een woning te behouden maar 53% heeft angst de woning te verliezen Geluidsoverlast Woonkosten te hoog voor lage inkomens Beperkte tijd en financiële middelen Koken, onderhouden woning maar gevoel van eenzaamheid Onderschattingof overschatting? Cliënt zelf, team of derden Door begeleidingkon escalatie van probleem vermeden worden Verder zoekennaar wooneenheden in het kader van HF Meer inzetten op het zoekenvan dagbesteding en sociale relaties Vraaggestuurdwerken

HF team vindt dat huurders meer hulp nodig hebben dan de bewoner zelf aangeeft: zelfzorg en huishoudvaardigheden, geldbeheer, persoonlijke administratie en gezondheid Meer dan 50% van de HF-bewoners wenst hulp: Juridische en administratieve begeleiding Opknappen en inrichten van woning Financiën Gezondheid Het gebit HF-team vindt dat cliënt meer hulp nodig heeft, dan hij zelf inschat betreffend: Zelfzorg Geldbeheer Mentale gezondheid Dagbesteding Afbeelding: De tien domeinen van de Outcome Stars

Behouden van de woning mits bemiddeling indien nodig Stabilisatie van de gezondheidstoestand door begeleiding Positieve evolutie zelfwaarde en levenskwaliteit Begin van een dynamiek van sociale integratie door: Beroep doen op algemene sociale diensten; Een verandering van het sociale netwerk; Het zelfstandig worden in verschillende levensdomeinen; Opstarten van vrijetijdsbesteding; Socio-professionele integratie aangepast aan de middelen van de persoon; Realistische verwachtingen betreft werk.

Zeker voor specifieke doelgroep een oplossing maar het belang van een waardeketen van woon- en begeleidingsconcepten. Meer aandacht voor creatieve woonvormen Er wordt meer en meer geëxperimenteerd in het kader van Housing First met elk hun eigen toepassing. Meer info over HFB: www.housingfirstbelgium.be

Demearschalk, E. (2013). Housing First. Antwerpen: Steunpunt Algemeen Welzijnswerk. Housing First Belgium (2013). De opstart van het Housing First Belgium Experiment. België: Housing First Belgium. Lescrauwaet, D. & Cools, B. (2014). Een thuis voor meer dan een dag: mythes, feiten en verhalen over thuisloosheid. Tielt: LannooCampus. Pannecoucke, I. & De Decker, P. (2014). Housing First: een alternatief voor de woonladder? Leuven: Steunpunt Wonen.