Gelderse Bestuursscan Gemeente Bronckhorst
Inhoudsopgave Voorwoord 2 Deskresearch 3 Kansen- en ontwikkelanalyse 7 Bijlage: Zelfanalyse 9 1
Voorwoord De gemeenten in Gelderland staan voor grote opgaven. Economische, demografische en andere ontwikkelingen vragen om een krachtige gemeenschappelijke aanpak van kansen en problemen. Nieuwe taken op het gebied van zorg, jeugd en arbeidsparticipatie stellen hogere eisen, waardoor gemeenten meer moeten samenwerken. Om deze redenen is in opdracht van de provincie Gelderland en de VNG afdeling Gelderland de adviescommissie gestart met het project Sterk bestuur in Gelderland. Het project gaat na of de Gelderse gemeenten en hun samenwerkingsverbanden voldoende zijn toegerust om ook in de toekomst de kwaliteit te bieden waar inwoners recht op hebben. Om dit te onderzoeken heeft de Adviescommissie de volgende onderzoeksmethoden gehanteerd. Er is gestart met een deskresearch om inzicht te krijgen over de feitelijke situatie van de gemeente. Vervolgens heeft de gemeente een zelfanalyse ingevuld, waarbij zij een beeld heeft geschetst van huidige en toekomstige ontwikkelingen en haar visie daar op. De deskresearch en de zelfanalyse vormden de onderleggers voor het gesprek met het MT, het college en (een delegatie van) de gemeenteraad. Na afloop van dit gesprek is door de Adviescommissie een kansen- en ontwikkelanalyse opgesteld, die de basis vormt voor het regionale rapport en handvatten geeft voor antwoorden op de toekomstbestendigheid van de gemeente, haar positie in de regio en bijbehorende samenwerkingsverbanden. Tot slot danken wij de gemeente voor haar medewerking en de constructieve gesprekken. Namens de adviescommissie Sterk Bestuur in Gelderland, mr. G.J. de Graaf, voorzitter 2
Deskresearch De deskresearch op de volgende pagina s is opgesteld op basis van gemeentelijke documenten. 3
Bronckhorst is een gemeente in de provincie Gelderland. Bronckhorst is een grote plattelandsgemeente. De gemeente telde op 1 mei 2014 36.871 inwoners en heeft een oppervlakte van 286,42 km² (waarvan 2,86 km² water). Op basis van oppervlakte behoort Bronckhorst tot de 13 grootste gemeenten van Nederland. De gemeente is in 2005 ontstaan door een gemeentelijke herindeling: de gemeenten Hengelo, Hummelo en Keppel, Steenderen, Vorden en Zelhem fuseerden tot één gemeente. Bronckhorst grenst aan de Gelderse gemeenten Lochem, Berkelland, Oost Gelre, Oude IJsselstreek, Doetinchem, Zevenaar, Doesburg, Rheden, Brummen en Zutphen. De gemeente Bronckhorst bestaat uit 44 dorpen en buurtschappen. Bevolking: De bevolkingsomvang is in de periode 2005 2014 afgenomen met 1,8%. De groene druk - de verhouding tussen het aantal 0- tot 19-jarigen en het aantal 20- tot 65-jarigen - bedraagt in de gemeente Bronckhorst 38,9%. De grijze druk - de verhouding tussen het aantal personen van 65 jaar of ouder tot het aantal personen van 20 tot 65 jaar - is met 36,6% lager dan de groene druk. De grijze druk is in de gemeente hoger dan gemiddeld in de groep gemeenten van vergelijkbare grootte. In de gemeente wonen relatief minder allochtonen (5,5%) dan gemiddeld in de groep gemeenten met een vergelijkbare bevolkingsomvang (13,4%) en tevens minder dan het gemiddelde van de provincie Gelderland (14,5%). 50,3% van de inwoners is vrouw. Werkgelegenheid: De omvang van de beroepsbevolking bedraagt in totaal 16.650. Momenteel zijn er 13.791 banen. Er zijn daarmee 446 banen per 1.000 inwoners (beroepsbevolkingsdeel), tegenover 611 in gemeenten met vergelijkbare omvang en 693 gemiddeld voor de provincie Gelderland. In vergelijking met de groep gemeenten van vergelijkbare bevolkingsomvang bevinden zich in de gemeente Bronckhorst iets meer vestigingen van bedrijven: 139 vestigingen van bedrijven per 1.000 inwoners tegenover 116 in de referentiegroep. Er zijn in totaal 3.640 bedrijven. Woningen: Per 1-1-2014 bedroeg het aantal woningen in de gemeente Bronckhorst 15.041. 68,0% van de woningvoorraad maakt onderdeel uit van de koopsector. Dit aandeel is groter dan de gemeenten uit dezelfde grootteklasse. 19,0% van de woningen in de gemeente bevindt zich in de sociale huursector en 13,0% in de particuliere huursector. Sinds 2000 is de woningvoorraad van deze gemeente toegenomen met 934 (+7%) woningen. De gemiddelde WOZ-waarde is met 257.000, hoger dan het gemiddelde in Gelderland ( 221.000, ) en ook hoger dan gemeenten van dezelfde groot ( 239.000, ). De functiemengingsindex (FMI) weerspiegelt de verhouding tussen banen en woningen en varieert tussen 0 (alleen wonen) en 100 (alleen werken). Bij een waarde van 50 zijn er evenveel woningen als banen. In de gemeente Bronckhorst bedraagt de FMI: 47,8. Daarmee is de gemeente meer een woon- dan werkgemeente. Inkomen: Het gemiddeld besteedbaar inkomen van particuliere huishoudens (inclusief studenten) in de gemeente bedraagt 35.800, en is hoger dan het gemiddeld besteedbaar inkomen in de groep gemeenten van vergelijkbare bevolkingsomvang ( 35.700, ). Dit ligt ook boven het provinciaal gemiddelde van 34.500, in Gelderland. Er vallen in totaal 2.641 personen terug op een uitkering, relatief gaat het om 113 op de 1.000 personen in de leeftijd 15-65 jaar. Het aandeel personen dat gebruikmaakt van een uitkering is in Bronckhorst kleiner dan in de groep gemeenten van vergelijkbare omvang. Gemeenteraad (totaal 25 zetels) CDA Gemeentebelangen Bronckhorst VVD PvdA D66 GroenLinks 8 zetels 5 zetels 4 zetels 3 zetels 3 zetels 2 zetels College van Burgemeester en Wethouders Burgemeester Henk Aalderink (VVD) Wethouder Paul Seesing (CDA) Wethouder Arno Spekschoor (CDA) Wethouder Antoon Peppelman (PvdA) Wethouder Jan Engels (D66) Gemeentesecretaris Arne van Hout Organisatiemodel Bronckhorst is georganiseerd volgens het clustermodel. De directie bestaat uit de gemeentesecretaris/algemeen directeur. Daarnaast zijn er de clusters gevormd op basis van diverse taken, te denken valt aan Zorg en leren, Burgerzaken, Toezicht en handhaving, Informatisering en automatisering en Financiën en interne controle. De organisatie past zich aan vanwege twee belangrijke ontwikkelingen: de zelfkracht van de samenleving (netwerksamenleving) en de veranderende relatie overheid samenleving. Bestuurlijke stabiliteit: Na de verkiezingen van maart 2014 is er een coalitie van CDA, PvdA en D66 gevormd. De coalitiepartijen hebben samen een meerderheid van 14 van de 25 zetels en werken op basis van het coalitieakkoord Bronckhorst Dichtbij. Vergeleken met de vorige bestuursperiode (2010-2014) is de samenstelling van de coalitie gewijzigd. De VVD maakt niet langer deel uit van de coalitie. D66 en de PvdA zijn juist toegetreden. Momenteel is Helmi Huijbregts-Schiedon actief als waarnemend burgemeester. Organisatie op orde: Medewerkers hebben in 2013 op verschillende manieren mee geadviseerd over verbindend werken. Naast het advies over verbindend werken is er ook een advies over toekomstbestendig personeelsbeleid opgesteld. Beide adviezen zijn namens de medewerkers aangeboden aan het MT. Onder de noemer Bronckhorst in beweging wordt op dit moment gewerkt aan de doorontwikkeling van de organisatie. Het MT en cluster Strategie worden samengevoegd tot een OntwikkelTeam (OT). Het OT heeft als taak het ontwikkelen en het aansturen van de organisatie. Voor 2015 staat het thema duurzame inzetbaarheid van de medewerkers centraal. Andere thema s die de gemeente uitwerkt zijn toekomstbestendig personeelsbeleid (TBP) en het actualiseren van de HRM cyclus. Ook de verdere ontwikkeling van het individueel loopbaanbudget heeft de nodige aandacht. TBP is al in 2011 in grote lijnen vastgelegd in de notitie Toekomstbestendig Personeelsbeleid. Flexibilisering, een aantrekkelijke werkgever blijven en regionale samenwerking zijn de pijlers van de uitvoering van de taken die op de organisatie afkomen. De gemiddelde leeftijd is 48,3 jaar en de formatie omvang bedraagt 233 fte (was een jaar eerder 245).
Financiële positie: Bronckhorst staat onder repressief toezicht van de provincie Gelderland. Bronckhorst gebruik het systeem van NAR (NARIS) voor risicomanagement. Op basis van de geïnventariseerde risico s en het beschikbare weerstandsvermogen wordt de weerstandscapaciteit berekend. Bronckhorst actualiseert voor de paragraaf weerstandvermogen in de begroting en jaarrekening het overzicht van de risico s. Er wordt gewerkt aan verdere verankering van risicomanagement in de organisatie, hetgeen een wens van de raad is. De meerjarenbegroting zet de komende jaren in op besparingen, oplopend tot 870.504 in 2018. De totale weerstandscapaciteit bedraagt 12.543.000. De benodigde capaciteit bedraagt 5.420.00. De ratio is daardoor 2,31 en goed/uitstekend te noemen. Samenwerking: De gemeente blijft verantwoordelijk voor vraagstukken op verschillende niveaus (van wijk- tot regionaal niveau). Daarbij is de insteek lokaal doen wat lokaal kan en regionaal daar waar het slimmer is. Bronckhorst ziet dat er steeds meer zaken zijn waarbij de regionale samenwerking de lokale aanpak versterkt. Het kan ook zijn dat ze willen samenwerken omdat dit veel efficiënter is. Bronckhorst blijft de komende jaren investeren in regionale samenwerking en wil daarin een voortrekkersrol vervullen. De regionale samenwerking is noodzakelijk om de regio en daarmee ook Bronckhorst te versterken. Dit vraag om een cultuurverandering in de gehele Achterhoek en het college neemt hier een actieve rol in (o.a. via wethouder regionale samenwerking in bestuur Regio Achterhoek). Een evaluatie voor de raad met beschrijving van de voortgang regionale samenwerking staat gepland voor begin 2016. Bronckhorst werkt samen in de Achterhoek met de andere Achterhoekse gemeenten via o.a. het uitvoeringsprogramma Achterhoek2020, het publiek-private samenwerkingsverband dat zich bezighoudt met samenwerking op het gebied van wonen, werken,bereikbaarheid en duurzaamheid o.b.v. de (demografische) uitdagingen waar de regio voor staat. De totale congruentiescore van Bronckhorst (bron: ministerie van BZK, Regioatlas): 16,86% (het gemiddelde in Nederland bedraagt 17,04%). Het gaat hier om samenwerkingen in het sociale, fysieke, bestuurlijke en veiligheidsdomein. Strategie en Leiderschap: De visie van waaruit de coalitie aan de slag gaat, is de volgende: De samenleving staat niet stil en de coalitie wil hier in meebewegen. Zij wil zich meer richten op krachten/ samenwerkingsvormen/ initiatieven in de samenleving. De veranderende samenleving vraagt om een bescheiden vorm van besturen ; anderen (de samenleving) de ruimte geven om succesvol te zijn. De gemeente gaat daarom meer uit van de eigen kracht, verantwoordelijkheden en initiatieven die inwoners zelf nemen. Ze wil hiermee beter aansluiten bij behoeften die er zijn in de leefomgeving van inwoners en hen daarbij ondersteunen. Iedereen moet mee kunnen doen en de gemeente zorgt voor een vangnet voor mensen die niet op eigen kracht of met behulp van hun eigen omgeving mee kunnen doen. Waar gemeenten voorheen veel bepaalden, zijn inwoners nu zelf aan zet. De Toekomstvisie Blijvend Bronckhorst dient als basis. Hierin zijn trends & ontwikkelingen beschreven, evenals de kernkwaliteiten van de gemeente. Verbindend werken is een noodzakelijk uitgangspunt om de samenleving te faciliteren. Uit het MTO (2010) bleek dat op het onderdeel leidinggevende deels gemiddeld, deels iets beneden gemiddeld werd gescoord. Interactie met de samenleving: De kracht van de samenleving is een kostbaar goed. De coalitie wil ruimte geven aan die kracht en haar koesteren. Door partijen aan zich te binden, werkt zij aan relaties die essentieel zijn om de ontwikkelingen van de toekomst het hoofd te bieden. Zij onderhoudt een goed netwerk met uiteenlopende partijen en vervult een verbindende rol tussen inwoners, organisaties en overheden. In samenwerking met inwoners, bedrijven en organisaties komt zij tot goed realiseerbare en passende oplossingen. Zij geeft ruimte aan de successen van anderen. Steeds vaker hebben inwoners concrete ideeën over het verbeteren van hun woon- leefomgeving. Daarbij past het om inwoners (op onderdelen) te laten meebeslissen over de inrichting van hun woonomgeving. Over dit thema en over communicatie in het algemeen wil de coalitie graag samen met de raad komen tot een visie. De meest recente Burgerpeiling dateert van 2010 (zie afbeelding hier schuin boven). De gemeente voert daarnaast regelmatig burgerpeilingen uit via het Burgerpanel (www.bronckhorstspreekt.nl) Bezuinigingen: Het begrotingsbeeld ziet er voor de komende jaren als volgt uit (zie afbeelding hiernaast). Om het meerjarenbeeld van Bronckhorst te verbeteren en liefst sluitend te maken, zijn bezuinigingen nodig. Voor een deel van de voorgestelde maatregelen gaat het om maatregelen gericht op de gemeentelijke organisatie (interne bedrijfsvoering) en om maatregelen waarbij bestaande budgetten anders worden benut. Maar er zijn ook voorstellen om de inkomsten van de gemeente (weer) op peil te brengen. De netto schuld per inwoner bedraagt 349, (Bron: VNG Schuldenmonitor 2013). Krimp: De gemeente heeft te maken met een negatief migratiesaldo. De gemeente heeft daarnaast ook te maken met een natuurlijke bevolkingsafname. Richting 2040 zal het inwonersaantal dalen (22,7%; prognose Planbureau voor de Leefomgeving). Erzijn regionale afspraken gemaakt om minder woningen te bouwen. Grondproblematiek: In 2013 is de Nota Grondbeleid geactualiseerd. Bronckhorst wenst actief sturing te blijven geven aan ruimtelijke ontwikkelingen. Hierbij past een actieve en regisserende rol, maar dit leidt niet gelijk tot een keuze voor een actief grondbeleid. Bronckhorst voert een faciliterend grondbeleid. Naar aanleiding van de regionale woonvisie is de afgelopen jaren al veel afgewaardeerd. Er zijn afspraken met 3 ontwikkelaars gemaakt, waarbij de werkelijk geleden schade is vergoed (en niet de gederfde inkomsten). De plancapaciteit is teruggebracht en daarmee is het risico beperkt. De meeste grondexploitaties lopen op korte termijn af. Het grootste risico zit in het regionale bedrijventerrein (RBT) A18. De algemene reserve is meer dan voldoende om de risico s binnen de grex af te dekken.
Samenwerking 4 O s: Bronckhorst neemt deel aan het Platform Onderwijs en Arbeidsmarkt Achterhoek waarin ondernemers, onderwijsinstellingen en gemeenten werken aan versterking van de arbeidsmarkt. M.b.t. de leefbaarheid in de regio wordt samengewerkt met inwoners, verenigingen, woningcorporaties, onderwijs-, zorg en welzijnsinstellingen en werkgevers via de Achterhoek 2020 Agenda. Daarnaast werkt Bronckhorst samen met ondernemers o.a. via de Bedrijvenkring Bronckhorst, Bedrijvig & Ondernemend Zelhem en Steenderense Ondernemersvereniging. Bronckhorst scoorde in MKB-monitor 2012-2013 een 7 e plek op de ranglijst van 56 Gelderse gemeenten. Er is tevens een Participatieraad actief die de gemeente gevraag en ongevraagd van advies voorziet. In september 2009 zijn zeven Achterhoekse gemeenten samen met de provincie en de woningcorporaties gestart met een traject om te komen tot een regionale woonvisie/woningbouwverdeling. Bronckhorst. Bronckhorst heeft prestatieafspraken met Sité en ProWonen. Er zijn circa 24 basisscholen (en 1 VOschool). Decentralisaties sociaal domein: In de Regio Achterhoek is samengewerkt bij de voorbereiding van de 3 D s. Bronckhorst heeft het beleidsplan Sociaal Domein 2015-2018 en bijbehorende verordeningen vastgesteld. Er is in regioverband een gezamenlijke inkoopstrategie overeengekomen voor de drie decentralisaties. Jeugdzorg: Er is een akkoord bereikt met Bureau Jeugdzorg in Gelderland over de functies die het bureau in 2015 gaat uitvoeren. Ook zijn er afspraken gemaakt over het budget. Regionaal is de inkoop van jeugdzorg afgerond en er zijn voldoende aanbieders gecontracteerd om de zorg voor jeugdigen te leveren. In Gelderland is er voor gekozen de Advies en Meldpunten Huiselijk geweld en Kindermishandeling (AMHK) te organiseren op het niveau van de Veiligheidsregio s. Lokaal heeft Bronckhorst de Verordening jeugdhulp Gemeente Bronckhorst 2015 vastgesteld. AWBZ/Wmo: Bij het opstellen van de verordening is rekening gehouden met een aantal wijzigingen in de wet, zoals het toevoegen van begeleiding, dagbesteding en kortdurend verblijf. De verordening is ingericht met aandacht voor: de nieuwe werkwijze van de sociale teams; sturen op resultaat; doorzetten van de kanteling, inzet op eigen kracht en stimuleren van zelfredzaamheid; laagdrempelig en toegankelijk; maatwerk en voorkomen van bureaucratie. Participatiewet: Bronckhorst heeft voor uitvoering van de Participatiewet 4 verordeningen opgesteld, o.a. inzake re-integratie en tegenprestaties. Het Platform Onderwijs en Arbeidsmarkt houdt zich onder meer bezig met het signaleren van knelpunten en kansen op de arbeidsmarkt en afstemming van de activiteiten van alle betrokken partijen. Voor wat betreft de werkgeversbenadering werken de gemeenten Bronckhorst, Oude IJsselstreek, Doetinchem en Montferland samen in het Werkgeversservicepunt Achterhoek West. Zowel Wedeo als het UWV participeren hierin. Regionaal is het Beleidsplan Participatiewet 2015-2018 opgesteld. Passend onderwijs: Met het Samenwerkingsverband Passend Onderwijs Doetinchem (naast Bronckhorst: Doetinchem, Doesburg, Montferland, Oude IJsselstreek) is een Handboek opgesteld. Hierin zijn arrangementen, werkwijzen en de taken van het Onderwijs Zorg Loket (OLZ) opgenomen. Operationele samenwerking: Via de Omgevingsdienst Achterhoek (ODA) vindt uitvoering van milieu vergunningverlening en handhaving en de specialismen uit de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht plaats. De acht gemeenten uit de Regio Achterhoek en de gemeenten Zutphen en Lochem werken in de ODA samen. Samen met de andere gemeenten van de regio Achterhoek en de betrokken ondernemers en maatschappelijke organisaties wordt gewerkt aan de uitvoering van de uitvoeringsagenda. Deze agenda is een aanscherping van het convenant Achterhoek 2020 en richt zich op drie hoofdopgaven voor de Achterhoek: werken, wonen en bereikbaarheid. Dit gebeurt door een netwerkmodel met een compacte uitvoeringsorganisatie en netwerksturing voor de projecten en activiteiten. Samen met de P10-gemeenten blijft Bronckhorst in beeld brengen hoe plattelandsgemeenten kunnen omgaan met ontwikkelingen op de verschillende terreinen. Op basis van onderzoek naar de specifieke kenmerken van de plattelandsgemeenten wordt lobby naar andere overheden verder verbeterd. Op het gebied van Afval (Berkel Milieu/Circulus), Riolering (GRP) en Inkoop wordt met Achterhoekse gemeenten (en het Waterschap) samengewerkt in de uitvoering. Bestaande samenwerkingsverbanden: In de gemeentebegroting 2014 zijn de verbonden partijen (rechtspersonen waarin de gemeente een bestuurlijk en financieel belang heeft) opgenomen. Het betreft onder andere de volgende samenwerkingen: - Veiligheids- en Gezondheidsregio Noord- en Oost-Gelderland (GR) - GGD Gelre IJssel - Erfgoed Centrum Achterhoek Liemers (GR) - Regio Achterhoek (GR) - Stadsbank Oost-Nederland (GR) - Omgevingsdienst Achterhoek (GR) - Delta (sw-bedrijf)
Kansen- en ontwikkelanalyse Op 10 februari heeft de Adviescommissie Sterk Bestuur in Gelderland gesproken met achtereenvolgens het Ontwikkelteam, het college van Burgemeester en Wethouders en een afvaardiging van de gemeenteraad van Bronckhorst. De adviescommissie heeft de openheid, de kwaliteit en de constructieve houding in alle drie de gesprekken enorm gewaardeerd. De gesprekken hebben de commissie nadrukkelijk het gevoel gegeven, dat Bronckhorst een bestuurskrachtige gemeente is, die zich op een goede wijze opstelt in de samenwerking, met verbindend werken vernieuwend opereert en anticipeert op mogelijke problemen. Dit doet men op een zeer intelligente en pragmatische wijze en vanuit een zeer goede onderlinge verstandhouding. Onderstaand geven wij naar aanleiding van deze gesprekken aan waarin naar onze mening kansen liggen voor de gemeente, alsmede punten die in onze ogen verder ontwikkeld kunnen worden. Kansen Algemeen beeld Raad, college en Ontwikkelingsteam staan pal achter de keuze voor verbindend werken als visie op een vernieuwde omgang met burgers en middel om te zorgen voor andere verhoudingen tussen overheid en burger. Duidelijk is, dat de gemeente zeer zwaar inzet op vernieuwende vormen van participatie, waarbij loslaten daadwerkelijk een optie is. De onderlinge verhoudingen zijn zeer goed te noemen en worden gedegen onderhouden door middel van gestructureerde inzet op heidagen tussen de diverse geledingen. Organisatie Het Ontwikkelteam is tekenend voor de ingezette ontwikkeling binnen de organisatie naar vernieuwende vormen van werken, naar breder samenwerken, meer integraal werken en een continue interactie met de samenleving. De organisatie kent een ziekteverzuim van slechts 3,52%, resultante van de nieuwe manier van werken en het plezier en enthousiasme dat de organisatie kenmerkt. Er is nadrukkelijk aandacht voor strategisch HRM-beleid en de blijvende inzet van jonge medewerkers. Financiën De gemeente heeft een taakstelling, maar kent een financieel gezonde basis, waardoor het geen probleem is om de beoogde taakstelling te kunnen invullen. De risico s, ook op het gebied van grondexploitatie, zijn nadrukkelijk in beeld. Er is afgeboekt waar nodig en de reserves zijn van een voldoende niveau om eventuele tegenvallers op te vangen. Raad De onderlinge verhoudingen binnen de raad en tussen de raad en college zijn zonder meer goed te noemen. Er is sprake van onderling respect en begrip voor elkaars rol en positie. De raad heeft het vermogen om kritisch op zichzelf en het college te zijn, maar ziet ook waar successen worden geboekt en wat er wel goed gaat. Met verbindend werken wordt nadrukkelijk bezien wat dit betekent voor de diverse rollen en verantwoordelijkheden. De raad is intensief en goed bij de voorbereiding van de decentralisaties betrokken en heeft zelfs, ondanks de tijdsdruk, voorzichtig enkele kaders mee kunnen geven; nadrukkelijk zien ze ook dat regionaal meer mogelijk was geweest. De raad, het college en de organisatie investeren in elkaar, werken op grond van wederzijds vertrouwen en weten elkaar ruimte te geven. 7
Intergemeentelijke samenwerking De Achterhoek is een logisch samenwerkingsverband, dat goed op de kaart staat en vanuit de gedachte van de coöperatie goed op de kaart staat. De samenwerking binnen het sociaal domein is, mede ten gevolge van de tijdsdruk, de financiën en de druk vanuit de rijksoverheid, een geslaagd voorbeeld van samenwerking te noemen. Bronckhorst is zeer actief in de samenwerking, zowel op bestuurlijk als op ambtelijk niveau. Mede ten gevolge van de inbreng van Liesbeth Spies ligt er een geactualiseerde Agenda 2020 voor De Achterhoek. De meeste resultaten qua samenwerking worden geboekt door de goede relaties op ambtelijk en bestuurlijk niveau met Doetinchem en gebruikmaking van zogenoemde Coalitions of the Willing. Ontwikkelpunten Organisatie De gekozen structuur met een Ontwikkelteam en inzet op verbindend werken vereist, dat er blijvend ingezet wordt op vernieuwing en doorontwikkeling ter voorkoming van zelfgenoegzaamheid en/of verstarring. Verbindend werken dient verder doorontwikkeld te worden, niet alleen intern met behulp van cases, maar juist ook met burgers, bedrijven en instellingen om de grenzen te verkennen. De Krimp in De Achterhoek maakt, dat het cruciaal is om in te spelen op aantrekkelijkheid als werkgever. Met Raad en College kan blijvend gezocht worden naar experimenten op het gebied van kaderstelling, horizontale controle en inhoudelijke experimenten als participatief begroten, benutting social media, telefonisch stemmen over zaken in het dorp et cetera. Samenwerking Er ligt een Agenda Achterhoek 2020. Desondanks ontbreekt de sense of urgency nog in de regio en zijn de thema s wellicht te algemeen. Het komt nu aan op prioriteren en uitvoeren. Een regionaal projectenbureau zou hierbij behulpzaam kunnen zijn, ofwel middels aanhaking aan de centrumgemeente ofwel middels het versterken van het regiobureau. Samenwerking wordt nog te veel met de mond beleden. Investeren in cultuuraspecten, in elkaar opzoeken en in het vieren van successen is gewenst. De Regio zal de regie ter hand moeten nemen, prioriteiten moeten benoemen en uitvoeringskracht moeten organiseren. De maakindustrie en de krimp zijn logische thema s, die voldoende urgentiebesef zouden mogen veroorzaken. Meer experimenteerruimte is daarbij gewenst. De rol van de provincie De provincie moet nadrukkelijk inspringen, indien afspraken niet worden nagekomen. Daarnaast kan de provincie meer faciliteren. De provincie kan middels worst en stok een impuls geven aan de doorontwikkeling van de regio en de versnelling van de uitvoering va Agenda 2020. Adviescommissie Sterk Bestuur in Gelderland, Namens deze, Roel Wever 8
Bijlage: Zelfanalyse 9
Vragenlijst Sterk Bestuur in Gelderland Ter voorbereiding op het gesprek met de Adviescommissie Sterk Bestuur in Gelderland heeft de gemeente een vragenlijst ingevuld. Het onderzoek voor het project is opgebouwd uit: deskresearch (inventarisatie feiten); vragenlijst (inventarisatie meningen); gesprek Adviescommissie Sterk Bestuur in Gelderland met regio en gemeenten. De antwoorden op deze vragenlijst staan daarom niet op zichzelf maar dienen in de context van het totale onderzoek gezien te worden. Onderwerpen vragenlijst Voorliggende rapportage omvat de resultaten van de vragenlijst die door de gemeente is ingevuld. Achtereenvolgens komen de volgende onderwerpen aan bod: Kenmerken van de gemeente Realisatie van de opgaven door de gemeente Samenwerken op strategisch, tactisch en operationeel niveau Belang bij en bijdrage aan samenwerken Decentralisaties Invullen vragenlijst De vragenlijst is toegestuurd aan het college van Burgemeesters en Wethouders. Zij zijn aanbevolen om de vragenlijst ter consultatie voor te leggen aan de fractievoorzitters. Ook kon men maatschappelijke organisaties en het bedrijfsleven betrekken bij het invullen van de vragenlijst. Drie niveaus van samenwerken In de vragenlijst is onderscheid gemaakt tussen drie niveaus in samenwerken: Strategische samenwerking: economische, ruimtelijke ordenings- en infrastructurele keuzes en maatregelen die bijdragen aan het versterken van de (internationale) concurrentiepositie van de regio; Beleidsvorming en -uitvoering: het maken van beleidskeuzes en de beleidsuitvoering van gemeentelijke taken in het fysieke en sociale domein; Bedrijfsvoering en dienstverlening: het beheer van de ambtelijke organisatie en de uitvoering van gemeentelijke diensten die zich richten op buurten, wijken en dorpskernen ( schoon, heel en veilig ). 10
1. Karaktereigenschappen van uw gemeente 1.1 In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen? Vraag Het College van B en W beschikt over de capaciteiten om de huidige taken uit te voeren of uit te laten voeren. De gemeenteraad beschikt over de capaciteiten om de huidige taken uit te voeren of uit te laten voeren. De ambtelijke organisatie beschikt over de capaciteiten om de huidige taken uit te voeren of uit te laten voeren (kwaliteit). De ambtelijke organisatie heeft voldoende capaciteit om de huidige taken uit te voeren of uit te laten voeren (kwantiteit). De gemeente is in staat om voldoende kwalitatief goed personeel aan te trekken. De financiële positie van de gemeente is een belemmering voor het adequaat functioneren van het lokaal bestuur. De nieuwe strategische opgaven zijn voor de gemeente aanleiding om de omvang van het totale takenpakket te heroverwegen (kerntakendiscussie). Onderlinge verhoudingen tussen College en Raad zijn goed. Antwoord Niet eens en niet oneens Niet eens en niet oneens Helemaal mee oneens Mee oneens 1.2 Op welke twee punten vindt u dat de organisatie van uw gemeente positief scoort ten opzichte van de organisaties van andere gemeenten? 1. Vernieuwend omgaan met samenleving 2. Vernieuwend omgaan met eigen organisatie 1.3 Wat zijn twee verbeterpunten binnen uw organisatie? 1. Financiële risico's nieuwe taken 2. Continu proces: integraliteit 1.4 Welke drie kenmerken kenschetsen het politiek/bestuurlijk klimaat van uw gemeente het best? Maatschappelijk betrokken Oplossingsgericht Samenwerkingsgericht 11
2. Realisatie van de opgaven door uw gemeente 2.1 In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen? Vraag Antwoord De gemeente is in staat om lokale doelen te stellen. De gemeente is in staat om lokale doelen te bereiken. Inwoners hebben daadwerkelijk invloed op het lokale beleid van de gemeente. Ondernemers hebben daadwerkelijk invloed op het lokale beleid van de gemeente. Maatschappelijke organisaties hebben daadwerkelijk invloed op het lokale beleid van de gemeente. 2.2 In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen? Vraag Antwoord De (financiële) positie van de gemeente maakt regionale samenwerking noodzakelijk. De (financiële) positie van de gemeente maakt ambtelijke samenwerking met andere gemeente(n) noodzakelijk. De gemeente verkent een ambtelijke fusie. De gemeente verkent een bestuurlijke fusie (herindeling). Mee oneens Helemaal mee oneens 12
3. Samenwerken op strategisch, beleidsmatig en operationeel niveau 3.1. Welke aangrenzende of omliggende gemeenten zijn uw belangrijkste strategische samenwerkingspartners? In regio In andere Gelderse regio Buiten Gelderland Aalten Berkelland Doetinchem Montferland Oost Gelre Oude Ijsselstreek Winterswijk P10 3.2 In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen? Vraag De bestuurlijke invloed van de samenwerkingspartners voor de strategische opgaven is evenredig. De ambtelijke inzet van de samenwerkingspartners voor de strategische opgaven is evenredig. Antwoord 3.3 Hoe waardeert u de samenwerking voor de strategische opgaven? Goed. 3.4 Welke aangrenzende of omliggende gemeenten zijn uw belangrijkste beleidsmatige (dus niet: PIOFA) samenwerkingspartners op het vlak van economische, ruimtelijke en sociaal-maatschappelijke functies? In regio In andere Gelderse regio Buiten Gelderland Aalten Doesburg Berkelland Lochem Doetinchem Zutphen Montferland Oost Gelre Oude Ijsselstreek Winterswijk In de toekomst verwacht de gemeente Berkelland met dezelfde gemeenten samen te werken. 13
3.5 In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen? Vraag Antwoord De bestuurlijke invloed van de partners voor de beleidsmatige samenwerking is evenredig. De ambtelijke inzet van de partners voor de beleidsmatige samenwerking is evenredig. 3.6 Hoe waardeert u de beleidsmatige samenwerking tussen de partners? Goed. 3.7 Met welke gemeenten werkt u op operationeel niveau (dienstverlening en bedrijfsvoering) samen? In regio In andere Gelderse regio Buiten Gelderland Aalten Berkelland Doetinchem Montferland Oost Gelre Oude Ijsselstreek Winterswijk In de toekomst ook samenwerking met Lochem, Zutphen en Doesburg. 3.8 In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen? Vraag Antwoord De bestuurlijke invloed van de partners voor de operationele samenwerking is evenredig. De ambtelijke inzet van de partners voor de operationele samenwerking is evenredig. 3.9 Hoe waardeert u de operationele samenwerking? Goed. 14
4. Bijdrage aan samenwerking De thema s zijn als volgt gecategoriseerd: Speler: De gemeente geeft aan zowel veel belang te hebben als veel middelen aan het thema bij te dragen in het regionale samenwerkingsverband. Contextbepaler: De gemeente geeft aan weinig belang te hebben, maar wel veel middelen bij te dragen aan het thema in het regionale samenwerkingsverband. Omstander: De gemeente geeft aan weinig belang te hebben en ook weinig middelen bij te dragen voor dit thema in het regionale samenwerkingsverband. Afhankelijke speler: de gemeente geeft aan veel belang te hebben bij het thema, maar weinig middelen bij te dragen aan het thema in het regionale samenwerkingsverband. 4.1 Strategische opgaven in de regio 15
4.2 Beleidsvorming en -uitvoering in de (sub)regio 16
4.3 Bedrijfsvoering en Dienstverlening Hierin is het volgende uitgevraagd: Planning en control, Communicatie, Shared Service Center, ICT, Personeel (uitwisseling), Sociale Dienst, Belastinginning, Afvalverwerking, Juridische dienstverlening, Cultuur(historie). 17
5. Drie decentralisaties in het verschiet 5.1 In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen? Vraag Antwoord De gemeente heeft een goed zicht op de gevolgen van de decentralisatie van de Begeleiding uit de Awbz De gemeente heeft een goed zicht op de gevolgen van de Participatiewet De gemeente heeft een goed zicht op de gevolgen van de decentralisaties van de Jeugdzorg 5.2 Met welke gemeenten bereidt u de decentralisatie van de Begeleiding uit de Awbz, jeugdzorg en participatiewet voor? Awbz Jeugdzorg Participatiewet Aalten Berkelland Doetinchem Montferland Oost Gelre Oude Ijsselstreek Winterswijk Aalten Berkelland Doetinchem Montferland Oost Gelre Oude Ijsselstreek Winterswijk Aalten Berkelland Doetinchem Montferland Oost Gelre Oude Ijsselstreek Winterswijk 18
Sterk Bestuur in Gelderland is een samenwerkingsproject van de provincie Gelderland en VNG Gelderland