Pluriculturele thuiszorg Aysim Akpinar Verpleegkundige Wit Gele Kruis Limburg Diabeteseducator Lid werkgroep pluricultureel verplegen NVKVV
Eerst even mezelf voorstellen.
Wat betekent cultuur? Vervat in onuitgesproken, dieperliggende gehechtheden, subtiliteiten, gevoeligheden en emotionele reacties Bepaalt onze reflexen, handelingen en manier van doen op situaties (ook zorgsituaties) Bewustwording-zijn van je eigen cultuur is een noodzakelijk voorwaarde om in interactie, communicatie, relatie met de andere ( patiënt en/in zijn omgeving) te gaan
Culturele waarden en traditie Ontstaan vanzelf Zijn voortdurend in verandering en in evolutie Bij mezelf maar ook bij de andere. Ik onderscheid 3 niveaus Micro Ik Meso Mijn kerngezin Macro De gemeenschap groepsgevoel en groepsdruk
Cultureel bewustzijn Zelfreflectie Diepgaande verkenning van eigen mening (vooroordelen, stereotiepen, ) Afstand nemen van jezelf Bewust zijn van eigen waarden en percepties Waarom reageer ik zo, hoe kijk ik naar deze zorg, nadenken over wat dit voor de patiënt betekent, 4 fasen van bewustwording 1. Bewust worden van eigen manier van handelen (niet blijven hangen in etnocentrisme) 2. De anderen handelen soms anders 3. Bewust van eigen handelen en dat van anderen 4. Mensen worden samengebracht dialoog en communicatie staan centraal, open houding nieuwe regels, normen ontstaan
Oefening in zelfbewustwording Rangschik van 1 (heel belangrijk) tot 10 (minst belangrijk) eigen taal goed spreken respect voor je ouders een goede opleiding zelfvertrouwen familiegevoel gastvrijheid geloof vrijheid voor je eigen mening opkomen goede manieren autonomie
Mentale flexibiliteit Cultuursensitief werken is niet meer taken opnemen of overnemen om zo goede zorg te verlenen Het gaat over mogelijkheden zien en de patiënt en/of zijn netwerk zelf aan het stuur te zetten, te empoweren herstelgerichte zorg is niet alleen toepasbaar in de GGZ maar overal waar zorg centraal staat Mentale flexibiliteit en een open houding levert voor iedereen winst op
Casussen recht uit de praktijk
Voor een gesloten deur Wit Gele Kruis Limburg 10
Aanbevelingen Anders omgaan met afspraken en tijd in andere culturen Nadrukken van het belang van het op tijd komen Ga ervan uit dat ja niet altijd ons ja betekent. Bv. ja het contact kan verder gezet of ja uit beleefdheid. Zorg ervoor dat de patiënt je aankijkt bij de communicatie. Belang van verbaal en non verbaal contact: mimiek, lichaamstaal, intonatie Schakel indien nodig een tolk (tolkendienst), vermijd tolken door familie en kinderen. Wit Gele Kruis Limburg 11
Wassen onder stromend water en schoenen uit Wit Gele Kruis Limburg 12
Aanbevelingen Schoenen: onrein door uitwerpselen van dieren enz.. Bidden gebeurt op de grond, die dan rein moet zijn. Mevrouw komt dwingend over omdat ze gebrekkig Nederlands spreekt, geen gebruik van hulpwerkwoorden, bv. wil je dit doen? Andere wasgewoonte: moslims wassen zich liever met stromend water (rituele wassing) Goede communicatie: waarom schoenen uitdoen Zoeken naar compromis: plastieken sloefjes Dialoog Wit Gele Kruis Limburg 13
Patiënt op het matje Wit Gele Kruis Limburg 14
Aanbevelingen 5 gebedsmomenten per dag: ochtendgebed, middaggebed, namiddaggebed, zonsonderganggebed, en laatavondgebed. In de moskee of op een ander plek Tijdens gebed mag men niet afgeleid worden, anders is het gebed verbroken en dient men opnieuw te beginnen. Goede communicatie! En afspraken rond uur kan ook veel spanningen vermijden! Wit Gele Kruis Limburg 15
Ramadan en diabetes Wit Gele Kruis Limburg 16
Aanbevelingen Moslimpatiënten die ziek zijn en waarbij actief wordt meegedaan met de Ramadan schadelijk is voor de gezondheid krijgen vrijstelling hiervoor. Daarom is het best dat actieve deelname wordt afgeraden. Sommige moslims weten dit niet, of denken dat ze niet ziek genoeg zijn hiervoor Als je merkt dat ze op de hoogte is van alle gevaren, en toch weigert door te gaan, best adviseren dat dit onder dokterstoezicht gebeurt. Evt. imam inschakelen. Steun van familieleden en omgeving vragen. Wit Gele Kruis Limburg 17
Cultuursensitieve zorg, wat betekent dit nu in de praktijk? 1. Taalproblemen aanpakken: bv sociale tolk, diabeteseducaties, visueel materiaal, kinderen niet inschakelen.. 2. Inzicht krijgen in waarden en normen van mensen. Bv omgaan met hygiëne, afspraken, eetgewoonten 3. Omgeving bij de zorg betrekken helpt bij problemen. Vb. Tupper-ware systeem 4. Professionele nieuwsgierigheid naar alternatieve geneeswijzen, zolang het de gezondheid niet in gevaar brengt. Bv. een amuletje, gebedslezingen 5. Durven vragen stellen over wat anders is, zonder angst om te kwetsen. Bv. waarom moet ik mijn schoenen uitdoen?
Cultuursensitieve zorg, wat betekent dit nu in de praktijk? Geen recepten benadering, maar een individuele benadering. Bv. alle moslims vasten, schoenen moeten altijd uit bij Turkse patiënten.. Valkuil: etnocentrisme (eigen cultuur centraal stellen bemoeilijkt dialoog) Culturele uitdagingen: buig verschillen om naar culturele verrijking
Groeien naar een cultuursensitieve organisatie
Kotter kan hier bij helpen Er leeft een urgentiebesef Stel een leidende coalitie samen Ontwikkel een visie Draagvlak door communicatie Empoweren van medewerkers Successen vieren Ga door en hou vol Verankeren van de nieuwe cultuur
Bedankt voor je aandacht