Terminalcapaciteit Rotterdamse haven Wat betekent MV2 voor de containersector? Fact-book NT-dagen, 12 juni 2013 www.adstrat.com 1 CMA CGM Marco Polo
Rotterdam kan beter behoedzaam investeren om rendabele haven te blijven verzekeren 1. Volume Traag herstel en lagere groei Geen groei overslag NWE in 4 jaar Rivaliteit havens is toegenomen Vooruitzicht groei lading is redelijk Onzekerheid en volatiliteit groot 2. Capaciteit Reële kans op overcapaciteit MV2 komt op tijd, maar grote sprong Planning van 16 mln TEU op MV2 Alle havens plannen uitbreiding Doorzet kan game changer zijn 3. Bezetting Bezettingsgraad terminals is broos Zo n 72% terminals NWE gebruikt Bezetting varieert sterk in scenario s Terminals onrendabel bij 60-80% Stress-test wijst op neerwaarts risico 4. Opties Wat als stress-test uitkomt? 2 CMA CGM Marco Polo
Rotterdam kan beter behoedzaam investeren om rendabele haven te blijven verzekeren 1. Volume Traag herstel en lagere groei Geen groei overslag NWE in 4 jaar Rivaliteit havens is toegenomen Vooruitzicht groei lading is redelijk Onzekerheid en volatiliteit groot 2. Capaciteit Reële kans op overcapaciteit MV2 komt op tijd, maar grote sprong Planning van 16 mln TEU op MV2 Alle havens plannen uitbreiding Doorzet kan game changer zijn 3. Bezetting Bezettingsgraad terminals is broos Zo n 72% terminals NWE gebruikt Bezetting varieert sterk in scenario s Terminals onrendabel bij 60-80% Stress-test wijst op neerwaarts risico 4. Opties Wat als stress-test uitkomt? 3 CMA CGM Marco Polo
Trends containerhavens Noordwest-Europa (historisch containervolume) De containeroverslag bevindt zich op het niveau van 2008 50.000 40.000 Volumeontwikkeling Noordwest-Europa (1.000 TEU) CAGR 0,4% 36.929 37.476 30.000 20.000 18.876 10.000 RTM 11,9 mln - 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 CAGR 9,1% Noot: Noordwest-Europa omvat de havens van Antwerpen, Zeebrugge, Rotterdam, Bremen en Hamburg Bron: Deskresearch (havenbedrijven); teamanalyse 4
Trends containerhavens Noordwest-Europa (marktaandelen) Het aandeel van Rotterdam is laatste jaren stabiel op 32% 40% 30% RTM 34,3% Ontwikkeling marktaandeel grote containerhavens (TEU) RTM 31,7% 20% 10% Dreiging van congestie in Rotterdam Begin van kredietcrisis 2008-heden 0% 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Hamburg Bremen Rotterdam Zeebrugge Antwerpen Noot: Noordwest-Europa omvat de havens van Antwerpen, Zeebrugge, Rotterdam, Bremen en Hamburg Bron: Deskresearch (havenbedrijven); teamanalyse 5
Trends containerhavens Noordwest-Europa (tariefontwikkeling) Herstel marktaandeel Rotterdam ging ten koste van marge 120 Tariefindex Rotterdam (2008=100) 120 Tariefindex Hamburg (2008=100) 110 100-17% 110 100? 90 90 80 2008 2009 2010 2011 2012 2013 80 2008 2009 2010 2011 2012 2013 CPI Tarief CPI Tarief Het havenbedrijf van Rotterdam biedt zowel een crisis- als herstelkorting Rotterdam voerde in 2013 daarnaast een generieke korting in De haven hanteert specifieke kortingen zoals voor transhipment De haven van Hamburg biedt specifieke kortingen zoals voor transhipment Hamburg heeft haar tarievenkaart gemaximeerd op schepen van circa 11.000 TEU De haven heeft haar betalingstermijn verlengd tot 12 maanden Noot: De CPI is gebaseerd op de gemiddelde inflatie in een kalenderjaar (voor 2013 op basis van het eerste kwartaal) Bron: Deskresearch; teamanalyse 6
Trends containerhavens Noordwest-Europa (scenario s containervolume) Met extra lading groeit Rotterdam naar 17 à 22 mln TEU 25.000 20.000 15.000 10.000 5.000 - Volumeraming Rotterdam met extra volume (1.000 TEU) Toevoeging 2 mln TEU extra volume op MV2 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 Scenario Midden Scenario Laag Scenario Hoog Rotterdam Hoog: 21,6 mln = 7,8% Midden: 19,2 mln = 6,2% Laag: 17,4 mln = 4,9% Noot: - Bij de uitbreiding van MV2 wordt uitgegaan van het aantrekken van totaal 2 mln TEU extra volume door de nieuwe terminals APM en RGW - De marktprognose is gebaseerd op de verwachte economische groei in de bestemmingslanden en de containerisatiefactor Bron: Deskresearch; teamanalyse 7
Trends containerhavens Noordwest-Europa (scenario s containervolume) Zonder extra volume stijgt overslag naar ~17 mln TEU 25.000 20.000 15.000 10.000 5.000 - Volumeraming Rotterdam zonder extra volume (1.000 TEU) Geen extra volume op MV2 terminals 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 Scenario Midden Scenario Laag Scenario Hoog Rotterdam Hoog: 19,0 mln = 6,1% Midden: 16,8 mln = 4,4% Laag: 15,1 mln = 3,0% Noot: De marktprognose is gebaseerd op de verwachte economische groei in de bestemmingslanden en de containerisatiefactor Bron: Deskresearch; teamanalyse 8
Rotterdam kan beter behoedzaam investeren om rendabele haven te blijven verzekeren 1. Volume Traag herstel en lagere groei Geen groei overslag NWE in 4 jaar Rivaliteit havens is toegenomen Vooruitzicht groei lading is redelijk Onzekerheid en volatiliteit groot 2. Capaciteit Reële kans op overcapaciteit MV2 komt op tijd, maar grote sprong Planning van 16 mln TEU op MV2 Alle havens plannen uitbreiding Doorzet kan game changer zijn 3. Bezetting Bezettingsgraad terminals is broos Zo n 72% terminals NWE gebruikt Bezetting varieert sterk in scenario s Terminals onrendabel bij 60-80% Stress-test wijst op neerwaarts risico 4. Opties Wat als stress-test uitkomt? 9 CMA CGM Marco Polo
Trends containerhavens Noordwest-Europa (uitbreiding Maasvlakte 2) Op MV2 is ~16 mln TEU extra overslagcapaciteit gepland Euromax CYKH, ECT Huidig: 2,8 mln TEU/ 13 QC s/1.800m Totaal: ~8,0 mln TEU APMT-R Moller-Maersk Huidig: 2,6 mln TEU/ 13 QC s/1.600m Totaal: ~3,2 mln TEU RGW-terminal (T1) DPW, TNWA, CMA Fase 1: 2,4 mln TEU/ 11 QC s/1.150m Totaal: ~4,2 mln TEU APM-terminal (T2) Moller-Maersk Fase 1: 2,0 mln TEU/ 8 QC s/1.000m Totaal: ~7,0 mln TEU ECT Delta Hutchison e.a. Huidig: 5,9 mln TEU/ 36 QC s/3.600m Totaal: ~6,3 mln TEU Noot: - De capaciteit beslaat de geraamde reële of operationele capaciteit die een terminal in volume op jaarbasis redelijkerwijs kan realiseren - De operationele capaciteit is geschat aan de hand van de gespecificeerde kadelengte en kranen en de geschatte gemiddelde kraandoorzet Bron: Deskresearch; teamanalyse 10
Trends containerhavens Noordwest-Europa (infasering MV2) MV2 komt precies op tijd, maar sprong in capaciteit is groot 150% Bezetting Rotterdam zonder MV2 100% 50% 0% 20.000 15.000 10.000 5.000-100% 85% 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 Capaciteit Rotterdam (TEU) 18.300 32% 13.900 2012 2015 Zonder uitbreiding op MV2 zou in Rotterdam in 2016 de capaciteit 100% worden benut (cetaris paribus) In 2015 voegt MV2 32% (4,4 mln TEU) overslagcapaciteit toe naar totaal 18,3 mln TEU in Rotterdam Noot: - De capaciteit beslaat de geraamde reële of operationele capaciteit die een terminal in volume op jaarbasis redelijkerwijs kan realiseren - De volumeraming is gebaseerd op Scenario Midden zonder extra volume en een gelijkblijvende terminalcapaciteit Bron: Deskresearch; teamanalyse 11
Trends containerhavens Noordwest-Europa (ontwikkeling capaciteit Noordwest-Europa) In ideale situatie daalt overcapaciteit van ~28% naar 10-20% Capaciteitsontwikkeling Noordwest-Europa 2013-2020 (1.000 TEU) 4.400 Vraaggeleide uitbreiding scenario Midden 1.300 900 15% 1.300 59.700 5.300 1.700 Vraaggeleide uitbreiding scenario Hoog 31% 1.300 68.000 51.800 Fase 2 Wilhelmshaven (fase 1 2012) 89% Bezetting varieert tussen 78% à 89% 78% 72% bezettingsgraad Capaciteit MV2 Bremen Hamburg Productiviteit Totaal MV2 Hamburg Productiviteit Totaal 2013 gematigd ruim Scenario gematigde capaciteitstoename Scenario ruime capaciteitstoename Noot: - De capaciteit beslaat de geraamde reële of operationele capaciteit die een terminal in volume op jaarbasis redelijkerwijs kan realiseren - Capaciteit is exclusief grote uitbreidingsplannen zoals in Antwerpen (Saeftinghedok), Bremen (Wilhelmshaven) en Hamburg (Steinwerder) Bron: Deskresearch; teamanalyse 12
Trends containerhavens Noordwest-Europa (planvorming containerterminals) Tot 2030 denken havens aan totaal ~32 mln TEU uitbreiding Capaciteitsuitbreiding havens Euromax (fase 2-3) APM T1 (fase 2-3) Steinwerder Saeftinghedok 5.200 5.000 5.000 5.000 Geplande, toekomstige uitbreiding van nieuwe terminals op Rotterdamse MV2 Lange termijn terminaluitbreiding die zich nog niet in planvormingsfase bevinden Deurganckdok CT Waltershof CT Tollerort CT Burchardkai RGW T2 (fase 2-3) 3.400 2.700 2.100 1.900 1.700-1.000 2.000 3.000 4.000 5.000 6.000 Geplande, toekomstige uitbreiding van bestaande terminals in Hamburg Noot: - De capaciteit beslaat de geraamde reële of operationele capaciteit die een terminal in volume op jaarbasis redelijkerwijs kan realiseren - De capaciteit van Steinwerder (Hamburg) en Saeftinghedok (Antwerpen) betreft een globale schatting (exactere prognoses zijn onbekend) Bron: Deskresearch; teamanalyse 13
Trends containerhavens Noordwest-Europa (productiviteit terminalkranen) Focus op kraandoorzet kan game changer voor terminals zijn 40 35 30 25 20 Simulatie kraancapaciteit (TEU) en containers per kraanuur Traditionele terminals Best-practice Terminals EU +25% à +50% r = 0,95 15 100.000 150.000 200.000 250.000 300.000 Call size, ladingtype, keteninformatie, ladingplan, tandem lift, crane split, kadeplanning, yard layout, gate routing Toekomstige terminals APMT T2 Kraan = 250.000 TEU APM-terminal (T2) Moller-Maersk Fase 1: 2,0 mln TEU/ 8 QC s Totaal: ~7,0 mln TEU Stel kraan = 300.000 TEU APM-terminal (T2) Moller-Maersk Fase 1: 2,4 mln TEU/ 8 QC s Totaal: ~8,4 mln TEU Noot: - De simulatie omvat 12 bestaande en geplande terminals met hun geschatte operationele capaciteit, kraanproductiviteit en bezettingsgraad - De containers per kraanuur is het bruto, gemiddelde aantal moves dat haalbaar is over kranen en call-sizes vanuit de operationele capaciteit - De operationele capaciteit van T2 is geschat aan de hand van de opgegeven kadelengte in fasen 1 en 2 en de kranen en kraandoorzet in fase 1 Bron: Deskresearch; teamanalyse 14
Rotterdam kan beter behoedzaam investeren om rendabele haven te blijven verzekeren 1. Volume Traag herstel en lagere groei Geen groei overslag NWE in 4 jaar Rivaliteit havens is toegenomen Vooruitzicht groei lading is redelijk Onzekerheid en volatiliteit groot 2. Capaciteit Reële kans op overcapaciteit MV2 komt op tijd, maar grote sprong Planning van 16 mln TEU op MV2 Alle havens plannen uitbreiding Doorzet kan game changer zijn 3. Bezetting Bezettingsgraad terminals is broos Zo n 72% terminals NWE gebruikt Bezetting varieert sterk in scenario s Terminals onrendabel bij 60-80% Stress-test wijst op neerwaarts risico 4. Opties Wat als stress-test uitkomt? 15 CMA CGM Marco Polo
Trends containerhavens Noordwest-Europa (bezettingsgraad) In 2012 varieerde de terminalbezetting sterk rond ~72% Bezetting containerterminals (2012, TEU) 100% 80% 60% 63% 63% 85% 65% 76% 72% 40% 20% 1,1 mln TEU 5,1 mln TEU 2,0 mln TEU 3,3 mln TEU 2,8 mln TEU 14,3 mln TEU 0% Zeebrugge Antwerpen Rotterdam Bremen Hamburg Gemiddeld = overcapaciteit Noot: - De capaciteit beslaat de geraamde reële of operationele capaciteit die een terminal in volume op jaarbasis redelijkerwijs kan realiseren - Bremen is inclusief fase I van Wilhelmshaven (JadeWeser Port) Bron: Deskresearch; teamanalyse 16
Trends containerhavens Noordwest-Europa (bezettingsgraad) De bezetting varieert sterk in diverse toekomstscenario s Scenario Laag: bezetting terminals Rotterdam 110% 60% 120% 70% 86% 80% 94% 72% 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 Gematigd Ruim Scenario Hoog: bezetting terminals Rotterdam 117% 86% 88% 90% 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 Bandbreedte bezetting Overcapaciteit (72% bezetting) Overslag groeit met 3% (plus extra volume) en er wordt ruim geïnvesteerd Congestie (117% bezetting) Volumes stijgen met 6,1% (plus extra volume) en er wordt gematigd geïnvesteerd Gematigd Ruim Noot: - De capaciteit beslaat de geraamde reële of operationele capaciteit die een terminal in volume op jaarbasis redelijkerwijs kan realiseren - De volumescenario s zijn inclusief een verondersteld extra volume van 2 mln TEU door ~4% marktaandeeltoename Bron: Deskresearch; teamanalyse 17
Trends containerhavens Noordwest-Europa (breakevenpunt terminals) Terminals worden onrendabel bij 60% à 80% bezetting Indicatie breakevenpunt HHLA (2007-2012) Bezetting Bezetting 120% 90% ~60% 60% 30% r = 0,97 0% 0% 10% 20% 30% 40% ROCE Indicatie breakevenpunt DPW (2007-2012) 85% ~80% 80% 75% r = 0,87 70% 0% 2% 4% 6% 8% 10% ROCE Breakevenpunt varieert sterk Tarieven Hoe negatiever de tariefontwikkeling, hoe hoger het breakevenpunt Concessiekosten Hoe hoger de concessiekosten, hoe hoger het breakevenpunt Kostenstructuur Hoe flexibeler de kosten, hoe schaalbaarder en lager het breakevenpunt Ouderdom Hoe ouder de terminal, hoe lager de boekwaarde en het breakevenpunt Investeringsratio Hoe hoger het investeringsniveau, hoe hoger het breakevenpunt Noot: Het rendement is gedefinieerd als de return on capital employed (ROCE), rekening houdend met een kapitaalkostenvoet van 7,5% Bron: Deskresearch (jaarverslagen); teamanalyse 18
Trends containerhavens Noordwest-Europa (rendement HHLA) In 2009-2012 daalde het rendement van HHLA naar ~17% Bezetting ~70% Moller- Maersk Gem. 27,9% Gem. 17,1% Noot: Het rendement op het geïnvesteerd vermogen is gedefinieerd als de return on capital employed (ROCE) Bron: Deskresearch (jaarverslagen); team analyse 19
Trends containerhavens Noordwest-Europa (stress-test) Een stress-test wijst op aanmerkelijk neerwaarts risico Stel: Volume groeit volgens Scenario Laag De economische groeit ligt aan onderkant De offshoring van productie kalft af Stel: MV2 mist 2 mln TEU extra volume Rederijen komen volumeafspraken niet na Consolidatie lading is lastiger dan verwacht Stel: Terminals investeren optimistisch Havens zijn positief over lange termijn groei Bestaande terminals renoveren verder Rotterdam in 2020 Stress-test leidt tot kritiek niveau Rotterdam groeit naar ~15 mln TEU overslag De bezetting in Rotterdam daalt naar 64% Tarieven blijven op huidige niveau Stel: Tarieven blijven onder druk staan Tarieven herstellen niet naar pre-crisis Rederijen krijgen extra kortingen Bron: Teamanalyse 20
Rotterdam kan beter behoedzaam investeren om rendabele haven te blijven verzekeren 1. Volume Traag herstel en lagere groei Geen groei overslag NWE in 4 jaar Rivaliteit havens is toegenomen Vooruitzicht groei lading is redelijk Onzekerheid en volatiliteit groot 2. Capaciteit Reële kans op overcapaciteit MV2 komt op tijd, maar grote sprong Planning van 16 mln TEU op MV2 Alle havens plannen uitbreiding Doorzet kan game changer zijn 3. Bezetting Bezettingsgraad terminals is broos Zo n 72% terminals NWE gebruikt Bezetting varieert sterk in scenario s Terminals onrendabel bij 60-80% Stress-test wijst op neerwaarts risico 4. Opties Wat als stress-test uitkomt? 21 CMA CGM Marco Polo
Trends containerhavens Noordwest-Europa (colofon) Adstrat Consulting Crown Business Center Schipholweg 103 2316 XC Leiden Gérard Brockhoff Website www.adstrat.com Email secretariaat@adstrat.com Telefoon 071 524 9305 Versie 12-6-2013 (3.0) Juni 2013 Adstrat Consulting bv. Deze presentatie is voornamelijk gebaseerd op deskresearch. De presentatie bevat verwachtingen en prognoses op basis van aannames over de huidige situatie en toekomstige ontwikkelingen. Hoewel de rapportage zorgvuldig is samengesteld en het wordt verondersteld dat de rapportage een accuraat beeld geeft van de sector, is Adstrat Consulting niet aansprakelijk voor een onvolledige of onjuiste weergave of voorstelling. De rapportage is uitsluitend opgesteld voor de NT-dagen op verzoek van NT. 22