Ag nr. : Datum :07-10-08 Onderwerp Aangaan van een Samenwerkingsovereenkomst Natte Natuurparel De Scheeken ter uitvoering van het voorlopig ontwerp van januari 2008. Status besluitvormend Voorstel 1. In te stemmen met het aangaan van een Samenwerkingsovereenkomst Natte Natuurparel De Scheeken ter uitvoering van het voorlopig ontwerp van 14 januari 2008, samen met Waterschap De Dommel, Provincie Noord-Brabant, gemeente Best, gemeente Sint-Oedenrode, Stichting Het Noordbrabants Landschap en de Zuidelijke Land- en Tuinbouworganisatie. 2. Daarmee in te stemmen met een voorlopig geraamde bijdrage van gemeente Boxtel à 72.388, excl. subsidies, aan het totale projectbudget 12.049.922. Inleiding In het kader van landelijk en regionaal natuur- en landschapsbeleid zijn een aantal gebieden aangewezen als Natte Natuurparels (NNP). Verdrogende natuurgebieden die in aanmerking komen voor hydrologisch herstel ten behoeve van het (her)ontwikkelen van natuurwaarden conform de natuurdoeltypen van de Ecologische Hoofd Structuur. In het verdrag van Cork is afgesproken dat de (verdrogings)problemen in het gebied De Scheeken in 2005-2008 zullen worden aangepakt. In het ontwikkelingsplan van NNP De Scheeken is ook de ontwikkeling van de Ecologische Verbindingszone (EVZ) Groote Waterloop opgenomen. Naast deze hoofddoelen bevordert het project ook diverse nevendoelen op het gebied van behoud, versterking en herstel van cultuurhistorische waarden (denk aan Antselse watermolen), recreatie, verbredingsmogelijkheden voor agrariërs door beheer van natuurgronden en groen-blauwe diensten, beperking natschade omliggende landbouwbedrijven door kavelruil, technische maatregelen en compensatieregelingen, structuurverbetering van landbouw rondom NNP, e.d. Waterschap De Dommel treedt op als trekker van het project. Daarnaast zijn Provincie Noord-Brabant, de drie gemeenten waarin De Scheeken ligt (Best, Boxtel, Sint-Oedenrode), Stichting Het Noordbrabants Landschap, de Zuidelijke Land- en Tuinbouworganisatie en boomteler Van den Berk nauw betrokken in het project. Voor de advisering heeft het Waterschap adviesbureau Oranjewoud ingeschakeld. Het project is opgedeeld in fasen: Fase 1, beleidsvisie: In de periode februari 2005 november 2006 is de beleidsvisie opgesteld, resulterend in een Ontwikkelingsplan herstel Natte Natuurparel De Scheeken nader bekeken, dd 8-11-2006. Fase 2, ontwerp: In de periode februari 2007 februari 2008 is het ontwikkelingsplan uitgewerkt tot een Voorlopig Ontwerp voor natte Natuurparel De Scheeken, dd 14-01-2008. Fase 3, uitvoering: De fase van het tot uitvoering brengen van het ontwerp is gestart in maart 2008. Om tot uitvoering te komen is het wenselijk dat de betrokken partijen thans een samenwerkingsovereenkomst aangaan, zodat er concrete bestuurlijke toezeggingen komen vast te liggen. Beoogd effect Beoogd wordt een bijdrage leveren aan de realisatie van het project Natte Natuurparel De Scheeken. Pagina 1
Het project richt zich primair op de doelen en maatregelen die zijn geformuleerd in het voorlopige ontwerp. Samenhangende projecten die het project NNP De Scheeken kunnen versterken - zoals Antselse watermolen, herontwikkeling dierenpark/recreatiegebied De Vleut tot multifunctionele Groene Poort naar Het Groene Woud, tunnelbakwater A2, landgoed De Drie Baarsjes zijn wel betrokken in de planvorming, maar maken geen deel uit van het ontwerp en de afspraken in de samenwerkingsovereenkomst. Ze kunnen onder het maken van nieuwe afspraken nog wel worden toegevoegd, zeker als dat extra kansen biedt voor het project. Argumenten 1.1 Ontwikkeling NNP De Scheeken valt onder de afspraken van het verdrag van Cork, zoals vastgelegd in het Uitvoeringsprogramma van het Reconstructieplan Meijerij. De ontwikkeling is noodzakelijk voor de realisatie van de beoogde natuurdoeltypen van de Ecologische Hoofd Structuur (EHS). Het gaat de huidige verdroging van dit van nature natte landschap tegen. 1.2 Het project is opgenomen in het uitvoeringsprogramma Plattelandsvernieuwing en onderdeel van het gemeentelijk Waterplan. In de beleidsnota Ruimte voor Boeren, Burgers en Buitenlui (2000) is als project 2.1.4 opgenomen de inrichting van de Natte Ecologische Verbindingszone Groote Waterloop. Dit is voor Boxtel het meest relevante onderdeel van de door Boxtel te leveren bijdrage in het ontwerp. Het gaat dan om de inrichting van het gemeentelijk deel van de zone, naast het waterschapsdeel. Ook in het gemeentelijk waterplan (2004) zijn onderdelen van dit project opgenomen, zoals hergebruik bronneringswater tunnelbak A2, versterken betekenis en invloed watermolens en ontwikkelen EVZ Groote Waterloop. 1.3 Het project draagt bij aan de ontwikkeling van landschap, recreatie en cultuurhistorie. De Scheeken vormt een belangrijke schakel in Het Groene Woud. Een groot gedeelte van de EHS wordt hier beheerd door de Stichting het Noordbrabants Landschap, die hierdoor meer kansen krijgt voor het realiseren van haar natuurdoelstellingen. De natuur- en landschapswaarden bieden veel recreatieve mogelijkheden door fiets- en wandelroutes. Het biedt ook mogelijkheden voor het terugbrengen van de Antselse watermolen aan de Groote Waterloop bij de huidige uitkijktoren, hier wordt met de herinrichting van de Groote Waterloop rekening mee gehouden. Ook heeft dit een positieve invloed op al aanwezige recreatieve voorzieningen in het gebied, zoals manege Rekkendonken in Liempde, recreatiepark De Vleut in Best en De Riethof in Boskant. 1.4 Het project biedt nieuwe kansen voor agrariërs. Niet alleen biedt het agrariërs mogelijkheden voor het aanboren van nieuwe inkomstenbronnen in de vorm van agrarisch natuurbeheer, groen-blauwe diensten (stimuleringskader Noord Brabant, Stika) of recreatieve mogelijkheden, maar het biedt ook mogelijkheden voor kavelruil en zekerheden bij natschade op grond van de vergoedingsregelingen. Grondverwerving en kavelruil vormt een rode draad in het project, de fasering van de uitvoering wordt hier in belangrijke mate door bepaald. Gebiedspartijen zullen hierin nauw samenwerken, volgens de lijn zoals die provinciaal is afgesproken voor alle natte natuurparels. Pagina 2
De gemeentelijke bijdrage kan worden gedekt uit het budget Plattelandsvernieuwing Deze bijdrage in de kosten van uitvoering van het ontwerp is geraamd op 72.388, voornamelijk kosten voor de EVZ Groote Waterloop. Begin deze zomer werd door Provincie evenwel het besluit genomen dat gemeenten kosten van aanleg van ecologische verbindingszones volledig vergoed kunnen krijgen. De uiteindelijke kosten zijn derhalve marginaal en zijn binnen het budget Plattelandsvernieuwing gedekt. Kanttekeningen Geen. Uitvoering en planning In het ontwikkelingsplan in de eerste fase van het project is gekozen voor uitvoering van het cultuurlijk scenario. Dit is een minder ingrijpend scenario dan het natuurlijk scenario, maar realiseert nog wel de natuurdoelstellingen tegen lagere kosten. Ook de nevendoelen, met name voor de agrarische sector, zijn in het cultuurlijk scenario iets beter gediend. De ontwikkeling volgens het cultuurlijk scenario is uitgebreid beschreven in het ter inzage gelegde ontwikkelingsplan. In de tweede fase van het project is het ontwikkelingsplan uitgewerkt tot een Voorlopig Ontwerp. Hoofddoelstelling van het Programma van Eisen is het realiseren van gewenste natuurdoeltypen in het gebied, met name het herstel van natuurdoeltype vochtig schraalland/bloemrijk grasland, maar ook van bloemrijk grasland, beuken-eikenbos/eiken-haagbeukenbos en multifunctioneel bos. Dit gebeurt door verhoging van de waterstand. De benodigde hydrologische maatregelen daarvoor zijn: IA Omlegging de Vleut IB Kortsluiting Groote Waterloop Berendonkloop II Peilgestuurde drainage landbouwenclave III Omlegging bovenstrooms deel Berkenloop IV Kortsluiting Antselse watermolen V Aanpassing profiel / bodemverhoging + 20 cm Groote Waterloop VI Aanpassing begreppeling (na monitoring) VII Bodemophoging benedenstroomse deel Berkenloop + 40 cm / + 50 cm VIII Plaatsing stuw Groote Waterloop langs de A2 IX Ophogen aantal stuwen met 30 cm tot 60 cm. Voor de gewenste waterkwaliteit is een slibvang voorzien bij de instroom van de Berendonkloop. Mogelijk is in het kader van de Proeftuin Groene Woud bovenstrooms een groen blauwe dooradering te realiseren om een extra bijdrage aan de natuur te leveren. In Best zijn voorts twee overstorten te sluiten. Om de begrazingseenheid volledig te kunnen benutten is naast de ontsnippering van de Broekdijk ook ontsnippering van de Vleutstraat nodig. Dit is een separaat project, waarover in 2008 ook besluiten genomen moeten worden. De Groote Waterloop behoudt het oorspronkelijke karakter van een ingesneden beek (middenlooptype) die niet meandert. Het aanleggen van de EVZ zorgt naast ecologische verbinding voor een groene buffer tussen Pagina 3
de natte natuurparel en het landbouwgebied. De waterloop wordt ingericht voor doelsoort kamsalamander, en krijgt een gemiddelde breedte van 20 meter, waar mogelijk tweezijdig aangelegd. De vegetatie zal door de vernatting aanpassen. Diverse bomen sterven af. In de cultuurlijke schil zullen die bomen worden herplant en kunnen de nieuwe bomen opgroeien op basis van het nieuwe grondwaterniveau. In de begraasde natuurkern ontstaat een coulissenlandschap met geleidelijke overgangen van bos naar grasland. De laanbeplantingen langs de hoofdaders (Vleutstraat, Broekdijk) blijven gehandhaafd. In de cultuurlijke schil is er ruimte voor agrariërs als beheerder graslanden op te treden door hooilandbeheer of begrazing. Met eigenaren van percelen waar natschade verwacht wordt sluit het waterschap overeenkomsten af in het kader van de natschaderegeling. Recreatief krijgt het gebied drie poorten, met informatie en parkeermogelijkheid: manege De Rekkendonken (Boxtel), dierenpark De Vleut (Best), de Riethof (sint-oedenrode). Deze bestaande voorzieningen worden kwalitatief versterkt. Recreatief wordt het gebied doorkruist door wandel-, fiets-, ruiter- en menroutes. Bestaande routes kunnen kwalitatief worden versterkt. Voorts wordt een 3-stenen-punt ingericht waar de 3 gemeenten elkaar raken. De uitvoering geschiedt gefaseerd en wordt mede in belangrijke mate bepaald door grondverwerving en kavelruil. Dit gebeurt op basis van vrijwilligheid en instrumenten als schadeloosstelling. Van gemeenten wordt een actieve inbreng verwacht van hun gronden bij kavelruil. Het beheer van de EHS wordt door Brabants Landschap uitgevoerd. De doorgaande wegen blijven in eigendom en beheer van de gemeenten. Overheden trekken hierin gezamenlijk op, waterschap is trekker van de grondverwerving. Naast actieve betrokkenheid bij diverse uitvoeringsmaatregelen en grondverwerving/kavelruil wordt verwacht dat de gezamenlijke overheden adequaat meewerken aan de benodigde vergunningen, meldingen, ontheffingen e.d., zoals vrijstelling bestemmingsplan, aanlegvergunning, keurontheffing, ontgrondingsvergunning, bouwvergunning, onderzoek flora- en faunawet, vergunning wet milieubeheer, verkeersbesluiten. De noodzakelijke besluiten hierin zijn beschreven in het voor u ter inzage gelegde Voorlopig Ontwerp. Communicatie Aan communicatie is tijdens de afgelopen fasen veel aandacht besteed, in de vorm van nieuwsbrieven en informatieve streekbijeenkomsten. De voortgang is bewaakt geweest door een klankbordgroep. Ook in de toekomst blijft communicatie een belangrijke noodzakelijkheid omdat dit essentieel is voor het draagvlak van de maatregelen en de grondverwerving. Ook van de deelnemende partijen afzonderlijk wordt communicatieve inzet verwacht, om alert in te spelen op ontwikkelingen. Boxtel, 19-08-08 BURGEMEESTER EN WETHOUDERS VAN BOXTEL de secretaris, de burgemeester, drs. J.K. Fraanje F.H.J.M. van Beers Pagina 4
Bijlagen Samenwerkingsovereenkomst NNP De Scheeken Ter inzage Dossier Natte Natuurparel De Scheeken, fase 1 Ontwikkelingsfase. Dossier Natte Natuurparel De Scheeken, fase 2 Voorlopig Ontwerp Contactpersoon afdelingshoofd Openbare Werken, F. Fastenau, ffa@boxtel.nl, 0411-655236 Pagina 5
Raadsbesluit Reg. nr : 0810493 Aanhef De raad van de gemeente Boxtel; gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders van 19-08-08 ; gehoord de commissie Ruimtelijke Zaken; Besluit 1. In te stemmen met het aangaan van een Samenwerkingsovereenkomst Natte Natuurparel De Scheeken ter uitvoering van het voorlopig ontwerp van 14 januari 2008, samen met Waterschap De Dommel, Provincie Noord-Brabant, gemeente Best, gemeente Sint-Oedenrode, Stichting Het Noordbrabants Landschap en de Zuidelijke Land- en Tuinbouworganisatie. 2. Daarmee in te stemmen met een voorlopig geraamde bijdrage van gemeente Boxtel à 72.388, excl. subsidies, aan het totale projectbudget 12.049.922. Aldus vastgesteld in zijn openbare vergadering van 07-10-08 DE GEMEENTERAAD VAN BOXTEL, de griffier, de voorzitter, drs. J. Vis F.H.J.M. van Beers Pagina 1