Veiligheidstrends in Leiden 25 214
Inleiding BOA (Beleidsonderzoek en Analyse) maakt jaarlijks een uitgave Veiligheid in cijfers. Hierin worden de belangrijkste trends en cijfers weergegeven. De analyse van veiligheidscijfers op de langere termijn wordt echter bemoeilijkt door een aantal omstandigheden, zoals trendbreuken door het overgaan op andere systemen. Daarom starten veel cijferreeksen in deze jaarlijkse uitgave pas in 212. Dit geeft dus geen zicht op de ontwikkelingen op de lange termijn. Toch is er in grote lijnen wel beperkte informatie beschikbaar over de trends op lange termijn. Deze worden in deze notitie weergegeven. De waarde van deze cijfers ligt vooral in de vergelijking van twee reeksen: die van Leiden ten opzichte van die in Nederland. De hiervoor gebruikte bronnen zijn het CBS wat betreft de politiecijfers en de Veiligheidsmonitor voor de gevoelens onder en ervaringen van de burgers. Inhoudsopgave - Hoezo trendbreuk in de cijferreeksen? blz. 3 - Geregistreerde misdrijven (CBS) blz. 5 - Veiligheidsmonitor: wat vinden de inwoners? blz. 11 Gemeente Leiden Beleidsonderzoek en Analyse (BOA) Serie Statistiek 215 / 1 Augustus 215 71 516 568 boa@leiden.nl www.leiden.nl/statistiek Gemeente Leiden / Concernstaf / SMC / BOA Veiligheidstrend in Leiden 215 2
Hoezo trendbreuk in de cijferreeksen? Trendbreuk in Veiligheidsmonitor De Veiligheidsmonitor is een landelijke enquête onder burgers: hoe ervaren zij leefbaarheid en veiligheid? Sinds 28 is een cijferreeks opgebouwd. In 212 is er echter een trendbreuk geweest als gevolg van de wijzigingen in ( doorontwikkeling van ) de Veiligheidsmonitor. Zowel de vragenlijst als de methode zijn aangepast. Vandaar dat in Veiligheid in cijfers wat betreft de veiligheidsmonitor alleen cijfers van 212 t/m 214 zijn weergegeven. Dit heeft de vraag opgeroepen of er niet toch een langere reeks mogelijk is. Het zal duidelijk zijn dat bij onderwerpen met een veranderde geen vergelijking met voorgaande jaren mogelijk is: Het beste voorbeeld is de wijze waarop naar de buurtproblemen wordt gevraagd. Tot en met 211 was de vraagstelling als volgt: De volgende vraag gaat over een aantal vervelende voorvallen en misdrijven, die in uw buurt kunnen voorkomen. Kunt u voor elk voorval/misdrijf aangeven of dit naar uw eigen idee vaak, soms of (bijna) nooit voorkomt in uw buurt? Sinds 212 wordt dit als volgt gevraagd: Er volgt nu een aantal voorvallen die in uw buurt zouden kunnen voorkomen. Kunt u telkens aangeven of dit in uw buurt voorkomt en zo ja, in welke mate u hiervan zelf overlast ervaart? Naar mijn idee is dit een verbetering van de vraagstelling, die echter wel onvergelijkbaar met de eerdere manier van vragen is. Een trendbreuk dus. Echter, er zijn natuurlijk ook vragen gelijk gebleven. Maar omdat de methode enigszins is veranderd (andere wijze van afnemen bijvoorbeeld) is er toch ook hiervoor sprake van een trendbreuk. Nu is er in eerste instantie landelijk, en later ook op het niveau van de voormalige politieregio s een trendbreukanalyse gemaakt. Die heeft geleid tot omrekeningsfactoren voor een beperkt aantal indicatoren. Deze zijn nu toegepast op Leiden. Trendbreuk in politiecijfers Leiden rapporteert tot nu toe altijd politiecijfers die van de politie Hollands Midden resp. Den Haag verkregen zijn. Deze zijn meer gedetailleerd dan het CBS publiceert. Ook hierbij spelen ons veranderingen parten: de politie is in 29 overgegaan op een ander registratiesysteem: BVH (Basis Voorziening Handhaving) in plaats van BPS (BedrijfsProcessenSysteem). Daarnaast presenteert de nieuwe eenheid Den Haag de geregistreerde misdrijven en incidenten op een andere manier: niet meer op basis van het VNG-model, maar op basis van het INP-model (Informatiemodel Nederlandse Politie). Het gaat hier om twee verschillende modellen om soorten delicten in te delen. Het model van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) maakt gebruik van de indeling van de Kernbeleidmethode Veiligheid waarbij de hoofdcategorieën zijn: veilige woon- en leefomgeving, bedrijvigheid en veiligheid, jeugd en veiligheid, fysieke veiligheid, integriteit en veiligheid. Het Informatiemodel Nederlandse Politie (INP) deelt op een andere manier in waarbij de hoofdcategorieën zijn: High Impact Crimes, zedenmisdrijven, diefstallen, vernieling, verkeersveiligheid, fraude en oplichting, brandveiligheid en overlast. Er zijn inmiddels cijfers van 212 t/m 214 beschikbaar in deze nieuwe indeling. Ook hier is dus geen vergelijking gemaakt met 211 en eerder. Gemeente Leiden / Concernstaf / SMC / BOA Veiligheidstrend in Leiden 215 3
De overgang van BPS (en andere in den lande gebruikte systemen) naar BVH is voor het CBS kennelijk geen belemmering om de cijfers in een reeks vanaf 25 te presenteren. Wel wordt door het CBS in een toelichting genoemd dat er effecten bekend zijn van de nieuwe registratiemethodiek 1. 1 In 29 is door de Politie een nieuw registratiesysteem (BVH) ingevoerd. Onduidelijk is in welke mate dit de registratie van misdrijven heeft beïnvloed. De Algemene Rekenkamer schrijft hierover dat er aanwijzingen zijn dat agenten BVH mijden of incidenten lichter classificeren, zodat ze met een boete afgedaan kunnen worden en derhalve niet geregistreerd hoeven worden (zie Algemene Rekenkamer, ICT Politie 21, s-gravenhage 15 juni 211, p.16). Ook binnen de geregistreerde misdrijven zijn registratie-effecten mogelijk. Zo is bijvoorbeeld de toename van het aantal geregistreerde gevallen van misdrijven tegen het leven opmerkelijk. In de periode 26-28 registreerde de politie jaarlijks ongeveer 1.7 gevallen. Maar in 29 en 21 stijgt dit aantal aanzienlijk, naar respectievelijk 2.7 en 3.2. Mogelijk is hier echter sprake van een registratie-effect en worden gevallen van (zware) mishandeling die voorheen tot mishandeling werden gerekend nu zwaarder geclassificeerd. Een indicatie voor deze verklaring is te vinden in het feit dat het aantal geregistreerde mishandelingen in 29 en 21 sterk is afgenomen. Gemeente Leiden / Concernstaf / SMC / BOA Veiligheidstrend in Leiden 215 4
Geregistreerde misdrijven (CBS) Totaal aantal geregistreerde misdrijven Het CBS publiceerde onlangs een persbericht, met aandacht voor wederom een dalend aantal geregistreerde misdrijven in Nederland. In 214 waren er landelijk 7% minder geregistreerde misdrijven dan in 213. En op de termijn van tien jaar is zelfs een daling van ca. een kwart gerealiseerd. Dit roept de vraag op: hoe zit dit in Leiden? Ook in Leiden daalt het aantal, zij het iets minder regelmatig. In 214 waren er bijna 1% minder geregistreerde misdrijven dan in 213. En ook hier bijna een kwart minder dan in 25. 1.6. Totaal aantal geregistreerde misdrijven Nederland 1.4. 1.2. 1.. 8. 6. 4. 2. 25 26 27 28 29 21 211 212* 213* 214* 14. 12. 1. 8. 6. 4. 2. Totaal aantal geregistreerde misdrijven Leiden 12.3 11.9 11.925 12.23 1.89 11.26 11.26 1.275 9.745 8.835 25 26 27 28 29 21 211 212* 213* 214* Gemeente Leiden / Concernstaf / SMC / BOA Veiligheidstrend in Leiden 215 5
Het totaal aantal misdrijven is onderverdeeld in acht hoofdcategorieën en zeer veel subcategorieën. Deze worden echter niet allemaal door het CBS beschikbaar gesteld. CBS-Statline (de digitale databank van het CBS) stelt ca. vijftig categorieën beschikbaar. Dat betekent dat bijvoorbeeld fietsendiefstal of diefstal / inbraak in een woning niet beschikbaar is. In bijna alle hoofdcategorieën is sprake van een daling. De hoofdindeling met de aantallen in Leiden en in Nederland in zowel 25 als 214 is als volgt. Leiden Nederland 25 214 25 214 Totaal aantal misdrijven 12.3 8.838 1.348.285 1.6.77 Waarvan: - Vermogensmisdrijven 7.32 5.5 792.35 623.96 - Vernieling /misdraging openbare orde/gezag 2.75 1.2 23.53 134.37 - Gewelds- en seksuele misdrijven 1.23 855 122.47 97.15 - Misdrijven wetboek van strafrecht-overig 135 135 1.235 11.825 - Verkeersmisdrijven 1.6 1.115 161.185 114.47 - Drugsmisdrijven 12 14 2.35 15.845 - (Vuur)wapenmisdrijven 4 4 6.35 5.865 - Overig misdrijf 55 3 5.755 3.36 Groen betekent een daling en rood betekent een stijging in de periode 25 215 In twee grafieken ziet dat er als volgt uit. Aantal misdrijven Leiden naar soort 25-214 Overig misdrijf 14. (Vuur)wapenmisdrijven 12. Drugsmisdrijven 1. 8. 6. 4. 2. 25 214 Misdrijven wetboek van strafrecht-overig Verkeersmisdrijven Gewelds- en seksuele misdrijven Vernieling /misdraging openbare orde/gezag Vermogensmisdrijven Gemeente Leiden / Concernstaf / SMC / BOA Veiligheidstrend in Leiden 215 6
Aantal misdrijven Nederland naar soort 25-214 Overig misdrijf 1.6. 1.4. 1.2. 1.. 8. 6. 4. 2. 25 214 (Vuur)wapenmisdrijven Misdrijven wetboek van strafrecht-overig Drugsmisdrijven Gewelds- en seksuele misdrijven Verkeersmisdrijven Vernieling /misdraging openbare orde/gezag Vermogensmisdrijven Gemeente Leiden / Concernstaf / SMC / BOA Veiligheidstrend in Leiden 215 7
Misdrijven per duizend inwoners: vergelijking met Nederland In de volgende paragraaf worden geen totale aantallen weergegeven maar aantallen per 1. inwoners. Dat heeft twee redenen: het geeft een meer zuivere vergelijking door de jaren heen en (belangrijker): het is de enige manier om de cijfers van Nederland en Leiden in één grafiek weer te geven. Vaak vergelijken we Leiden met de G32, een groep steden van vergelijkbare grootte en met vergelijkbare veiligheidsproblematiek. Maar deze cijfers zijn op CBS-Statline (de databank van het CBS) niet als groep beschikbaar. Een vergelijking met Nederland houdt in dat Leiden op alle onderdelen slechter scoort dan Nederland als geheel. Dat is op zich geen nieuws: op het platteland worden relatief minder misdrijven geregistreerd dan in de grotere steden. Het gaat om de trend die we zien: is die voor Leiden en Nederland vergelijkbaar? We zien steeds Nederland in groen en Leiden in blauw. Als eerste het totaal aantal geregistreerde misdrijven, nu dus per 1. inwoners. Zowel in Nederland als in Leiden zien we een fors dalende trend, die ook in de vorige paragraaf al duidelijk werd. 12 1 8 6 4 2 Totaal aantal geregistreerde misdrijven Leiden en Nederland, per 1. inw. 12 11 12 15 93 96 96 87 81 Nederland Leiden 25 26 27 28 29 21 211 212* 213* 214* 73 Gemeente Leiden / Concernstaf / SMC / BOA Veiligheidstrend in Leiden 215 8
Ontwikkeling misdrijven per 1. inwoners: subcategorieën Van de vier grootste subcategorieën misdrijven wordt hieronder de trend weergegeven. Het gaat om: vermogensmisdrijven vernieling en misdraging openbare orde en misdraging openbaar gezag gewelds- en seksuele misdrijven verkeersmisdrijven. Vermogensdelicten Het totale aantal vermogensdelicten per 1. inwoners schommelt in Leiden meer dan in Nederland. Dat kan ook te maken hebben met het feit dat het in Nederland om veel grotere aantallen gaat. Sinds 212 is in Leiden (weer) een daling. Onder vermogensdelicten vallen o.a. diefstal, verduistering en inbraak. 8 6 62 56 53 Vermogensmisdrijven Leiden en Nederland, per 1. inw. 61 57 59 61 56 52 Nederland Leiden 45 4 2 25 26 27 28 29 21 211 212* 213* 214* Vernieling en misdraging openbare orde en misdraging openbaar gezag Hieronder vallen allerlei soorten vernieling, en daarnaast o.a. zaken als openlijke geweldpleging en het niet opvolgen van een ambtelijke bevel. We zien in deze categorie in Leiden een hoog aantal per 1. inwoners in 27, waarna een gestage daling plaatsvindt: van 22 tot 8. Onder deze categorie vallen als grootste subcategorieën: vernieling aan een auto en overige vernielingen. 25 2 15 1 5 18 Vernieling en misdraging openbare orde en gezag Leiden en Nederland, per 1. inw. 19 22 19 15 14 12 1 9 8 Nederland Leiden 25 26 27 28 29 21 211 212* 213* 214* Gemeente Leiden / Concernstaf / SMC / BOA Veiligheidstrend in Leiden 215 9
Gewelds- en seksuele misdrijven Ook voor de gewelds- en seksuele incidenten (met als voornaamste: mishandeling en bedreiging) geldt dat Leiden vanuit een relatief slechte positie in 27 naar een bijna landelijk gemiddelde is gedaald. 15 1 1 12 12 Gewelds- en seksuele misdrijven Leiden en Nederland, per 1. inw. 1 9 9 9 8 8 Nederland Leiden 7 5 25 26 27 28 29 21 211 212* 213* 214* Verkeersmisdrijven Voor de verkeersmisdrijven (vooral rijden onder invloed en het verlaten van de plaats van het ongeval) geldt in Leiden een vrij onregelmatig beeld met per saldo een lichte stijging (achter de komma) van 25 tot 214, waar in Nederland een daling is geweest. 15 1 9 12 13 13 Verkeersmisdrijven Leiden en Nederland, per 1. inw. 12 11 1 1 9 Nederland Leiden 9 5 25 26 27 28 29 21 211 212* 213* 214* Gemeente Leiden / Concernstaf / SMC / BOA Veiligheidstrend in Leiden 215 1
Veiligheidsmonitor: wat vinden de inwoners? Zoals vermeld is het mogelijk om een beperkt aantal uitslagen van de Veiligheidsmonitor van voor 215 te corrigeren met een beschikbaar gestelde factor. Deze factoren zijn beschikbaar omdat men een aantal jaren de oude en de nieuwe methode naast elkaar heeft uitgevoerd. Hieronder zien we de herberekende percentages van de inwoners die de afgelopen 12 maanden slachtoffer zijn geweest van een of meer misdrijven: zowel het totaal als specifiek de vermogensdelicten en de geweldsdelicten zijn weergegeven voor Leiden en Nederland. Slachtofferschap We zien dat de lijnen van het totale slachtofferschap van Leiden en Nederland redelijk parallel lopen. De vermogensdelicten dalen in Leiden behoorlijk terwijl die in Nederland ongeveer gelijk blijven en de geweldsdelicten zijn zowel in Nederland als ook in iets mindere mate in Leiden laag en vrij stabiel. 3 25 2 15 1 5 Ontwikkeling % slachtofferschap Nederland en Leiden 28 29 21 211 212 213 214 24 19 17 13 3 2 Totaal (Leiden) Totaal (Ned) Vermogensdelicten (Leiden) Vermogensdelicten (Ned) Geweldsdelicten (Leiden) Geweldsdelicten (Ned) Bron: Databank Veiligheidsmonitor Gevoelens van onveiligheid Voelt u zich wel eens onveilig in het algemeen? In Leiden is dat iets meer het geval dan in Nederland. Wel kruipt het cijfer de laatste paar jaar weer naar het landelijk gemiddelde toe. Voelt u zich wel eens onveilig in uw eigen buurt? Na een negatieve uitschieter in 213 is Leiden weer op het Nederlandse niveau. Gemeente Leiden / Concernstaf / SMC / BOA Veiligheidstrend in Leiden 215 11
6 5 4 3 2 1 % wel eens gevoel van onveiligheid Nederland en Leiden 28 29 21 211 212 213 214 4 36 18 18 Algemeen (Leiden) Algemeen (Ned) In de buurt (Ned) In de buurt (Leiden) Bron: Databank Veiligheidsmonitor Tevredenheid over de politie Tot slot is aan de mensen die het afgelopen jaar contact met de politie hebben gehad gevraagd hoe tevreden ze daarover zijn. Dat was in Leiden hoger dan in Nederland, maar is sinds 2 jaar gelijk. Ook is gevraagd of men tevreden is met het politie-functioneren in de buurt. De Leidse en Nederlandse trendlijnen lopen verrassend parallel. 8 7 6 5 4 3 2 1 Bron: Databank Veiligheidsmonitor % (zeer) tevredenheid over politie Nederland en Leiden 28 29 21 211 212 213 214 6 59 3 26 % (zeer) tevreden over contact (Leiden) % (zeer) tevreden over contact (Ned) % (zeer) tevreden over politiefunctioneren in de buurt (Leiden) % (zeer) tevreden over politiefunctioneren in de buurt (Ned) Gemeente Leiden / Concernstaf / SMC / BOA Veiligheidstrend in Leiden 215 12