SPD Bedrijfsadministratie Examenopgave FINANCE & RISKMANAGEMENT MAANDAG 3 OKTOBER 2016 8:45 UUR 11:15 UUR Belangrijke informatie Deze examenopgave bestaat uit 10 pagina s, inclusief het voorblad. Controleer of alle pagina s aanwezig zijn. Dit examen bestaat uit de volgende documenten: examenopgaven Controleer of alle documenten aanwezig zijn. Het aantal te behalen punten is 100. Als bij een vraag een x-aantal antwoorden wordt gevraagd, wordt alleen het eerste x-aantal antwoorden meegenomen in de beoordeling. Lever beider exemplaren van het examenpapier in. Lever ook het kladpapier na afloop van het examen in bij de toezichthouder. Dit wordt vernietigd en niet meegenomen in de beoordeling. Schrijf zo duidelijk mogelijk. Schrijf met een blauw- of zwartschrijvende pen. De toegestane hulpmiddelen bij dit examen zijn: Woordenboek Programmeerbare rekenmachine SPD Bedrijfsadministratie Finance & Riskmanagement maandag 3 oktober 2016 B / 10
2016 NGO-ENS B / 10
Opgave 1 aantal te behalen punten: 32 Case Ongeveer een miljoen Russische huishoudens hebben hun huis gefinancierd met een hypothecaire lening. Een kleine minderheid daarvan, ongeveer 30.000 huishoudens, heeft dat in Amerikaanse dollars (USD) gedaan. Natalie en haar man Dimitri kochten op 1 januari 2008 een appartement waarvan de aankoopprijs 5.000.000 roebel (RUB), toen 270.000 Amerikaanse dollar, bedroeg. Dat bedrag konden ze in 2008 alleen lenen als ze een hypotheek namen in buitenlandse valuta. De looptijd van de lening is 30 jaar. Voor de eerste 10 jaar is een interestpercentage van 6% per jaar afgesproken. De lening wordt in 30 jaar in gelijke bedragen per jaar afgelost. De interest en de aflossing worden elk jaar op 31 december betaald. De interest en de aflossing vinden plaats in Amerikaanse dollars. Er wordt ervan uitgegaan dat de koersverhouding tussen de roebel en de Amerikaanse dollar op 31 december 2008 als volgt luidt: 1 USD=20,4068 RUB. Vraag 1 Bereken de uitgaven van Natalie en Dimitri aan interest en aflossing in roebel op 31 december 2008. Laat uw berekening zien.. Vanaf 2010 wordt de roebel aanzienlijk minder waard ten opzichte van de Amerikaanse dollar. Dat blijkt onder andere uit tabel 1. Tabel 1: koers roebel (RUB) ten opzichte van de Amerikaanse dollar (USD). 31-12-2010 40,5862 31-12-2011 41,4688 31-12-2012 40,2620 31-12-2013 45,1969 31-12-2014 70,2265 31-12-2015 80,0124 De daling van de roebel ten opzichte van de Amerikaanse dollar leidt tot hoge lasten voor Russische huishoudens. In een aantal gevallen is er zelfs sprake van een verdubbeling van de jaarlasten. Vraag 2 (5 punten) Bereken de procentuele stijging van de uitgaven in roebel van Natalie en Dimitri aan interest en aflossing op 31 december 2014 ten opzichte van 31 december 2008. Geef het percentage in één decimaal nauwkeurig en laat uw SPD Bedrijfsadministratie Finance & Riskmanagement maandag 3 oktober 2016 3 / 10
berekening zien. Vraag 3 Vraag 4 (2 punten) Bereken het jaarlijkse bedrag in roebels aan interest en aflossing als Natalie en Dimitri op 1 januari 2008 zouden hebben gekozen voor een annuïteitenlening. Laat uw berekening zien. Toon door middel van een berekening aan dat de procentuele stijging van de uitgaven in roebel aan interest en aflossing op 31 december 2014 hoger zouden zijn geweest als Natalie en Dimitri zouden hebben gekozen voor een annuïteitenlening in plaats van een lineaire lening. Natalie en Dimitri verkopen per 31 december 2015 het appartement voor 6.000.000 RUB. De uit de verkoop van het appartement vrijkomende gelden worden gebruikt om een deel van de hypothecaire lening af te lossen. Vraag 5 (5 punten) Bereken de restschuld van Natalie en Dimitri in Amerikaanse dollars, na betaling van de interest en aflossing op 31 december 2015 en verrekening van de opbrengst van de verkoop van het appartement. Laat uw berekening zien. Door het afsluiten van een lening in dollars namen Natalie en Dimitri een valutarisico. Bedrijven dekken dergelijke risico s af door instrumenten als valutaswaps, valutaopties en valutafutures in te zetten. Importeur JKS uit Eersel moet over drie maanden 150.000 USD betalen. De importeur sluit een valutaoptie af voor 150.000 USD met een EUR/ USD-koers van 1 EUR = 1,2100 USD. De optiepremie bedraagt 0,014 per dollar. Vraag 6 Sluit JKS uit Eersel een calloptie of een putoptie af? Motiveer uw antwoord. Op de expiratiedatum is de EUR/USD-koers 1,1800. JKS oefent haar recht uit. Vraag 7 Vraag 8 (6 punten) Bereken het voordeel dat JKS behaalt door het afsluiten van het valutaoptiecontract. Laat uw berekening zien. Wat is het kenmerkende verschil tussen een valutaoptie en een valutafuture? SPD Bedrijfsadministratie Finance & Riskmanagement maandag 3 oktober 2016 4 / 10
Opgave 2 aantal te behalen punten: 48 Case Gegeven is de creditzijde van de balans van Vino nv, importeur van Italiaanse wijnen. Alle bedragen zijn in euro s x 1.000,-. Balanspost 1-1-2015 1-7-2015 31-12-2015 Geplaatst aandelenkapitaal 100 100 250 10% cumulatief preferent aandelenkapitaal 10 10 10 Reserves 300 300 494 Voorzieningen 60 80 90 8% hypothecaire lening 280 280 240 6% converteerbare obligatielening 200 200 180 Crediteuren 150 140 200 Rekening-courantkrediet NSN-bank 100 60 40 Winstsaldo boekjaar 2015 0 80 100 Totaal 1.200 1.250 1.604 Toelichting op de balans: De uitbreiding van het geplaatst aandelenkapitaal en de reserves is uitsluitend tot stand gekomen door de conversie van obligaties in aandelen en het plaatsen van aandelen. Zowel de conversie als de plaatsing vonden op 1 november 2015 plaats. De nominale waarde van het maatschappelijk aandelenkapitaal is 500.000,-. De nominale waarde per aandeel is 10,-. De converteerbare obligaties hebben een nominale waarde van 1.000,-. De conversievoorwaarden luiden als volgt: 1 converteerbare obligatie Vino van nominaal 1.000,- plus een bijbetaling van 100,- geeft recht op 50 aandelen Vino van 10,- nominaal. Vino nv voegt elke maand een bedrag van 15.000,- toe aan de voorzieningen. De directie van Vino nv heeft in het verbeterplan voor 2015 opgenomen dat de solvabiliteit, gemeten met behulp van de debt ratio, op 31 december 2015 niet groter mag zijn dan 0,50. Vraag 9 Vraag 10 Laat aan de hand van een berekening zien of de solvabiliteit van Vino nv op 31 december 2015 voldoet aan de gestelde bovengrens van 0,5. (2 punten) Bereken het totaalbedrag van de onttrekkingen aan de voorzieningen in 2015. Laat uw berekening zien. SPD Bedrijfsadministratie Finance & Riskmanagement maandag 3 oktober 2016 5 / 10
Vraag 11 Vraag 12 Vraag 13 Bereken met betrekking tot de door Vino nv uitgegeven converteerbare obligatielening de conversiekoers in procenten. Laat uw berekening zien. Hoeveel agioreserve is op 1 november 2015 ontstaan door de conversie van de obligaties in aandelen? Laat uw berekening zien. (5 punten) Bereken de uitgifteprijs in euro s van de aandelen die op 1 november zijn geplaatst. Laat uw berekening zien. Afgelopen twee jaar heeft Vino nv geen winst gemaakt. Over de jaren 2013 en 2014 is daarom geen dividend uitgekeerd aan de aandeelhouders. De directie van Vino doet de Algemene Vergadering van Aandeelhouders het voorstel om ook over 2015 geen dividend beschikbaar te stellen om zodoende de liquiditeit en de solvabiliteit van de onderneming te verbeteren. De Algemene Vergadering van Aandeelhouders is het oneens met de directie en stelt voor om 12% dividend beschikbaar te stellen per gewoon aandeel. Dit dividend wordt voor de helft in contanten en voor de andere helft in aandelen uitgekeerd. De te betalen dividendbelasting wordt verrekend met het door de aandeelhouders te ontvangen cashdividend. De houders van de cumulatief preferente aandelen ontvangen het dividend uitsluitend contant. Een eventueel overschot wordt toegevoegd aan een nieuw te vormen reserve, de dividendreserve. In uw berekeningen moet u ervan uitgaan dat de dividendbelasting 15% bedraagt en de vennootschapsbelasting 20%. De aandelen die op 31 december 2015 in omloop zijn, delen volledig mee in de winst. Vraag 14 Vraag 15 Bereken het bedrag dat bij het voorstel van de Algemene Vergadering van Aandeelhouders netto wordt uitgekeerd aan de cumulatief preferente aandeelhouders. Laat uw berekening zien. Bereken het bedrag dat bij het voorstel van de Algemene Vergadering van Aandeelhouders wordt toegevoegd aan de dividendreserve. Laat uw berekening zien. Milan heeft 1.000 gewone aandelen Vino in zijn bezit. Vraag 16 Bereken de grootte van het stockdividend dat Milan ontvangt in aandelen. Laat uw berekening zien. SPD Bedrijfsadministratie Finance & Riskmanagement maandag 3 oktober 2016 6 / 10
Vraag 17 Bereken het bedrag aan cashdividend dat Milan op zijn bankrekening gestort krijgt. Laat uw berekening zien. De 6% converteerbare obligatielening wordt op 31 december 2019 in zijn geheel afgelost. Vino nv betaalt elk jaar op 30 juni en 31 december de interest over de uitstaande schuld van de obligatielening. Op 31 december 2015 is de marktinterest 2,3% per jaar, de beurswaarde van een aandeel Vino 23,75 en de beurswaarde van de converteerbare obligatie 1.160,-. Vraag 18 Vraag 19 Bereken de conversiewaarde van de 6% converteerbare obligaties Vino op 31 december 2015. Laat uw berekening zien. (6 punten) Bereken van de 6% converteerbare obligaties Vino de premie boven de obligatiewaarde op 31 december 2015. Laat uw berekening zien. De 8% hypothecaire lening heeft de volgende kenmerken: De lineaire aflossing en de interestbetaling vinden jaarlijks plaats op 31 december. Het restant van de lening wordt in zijn geheel afgelost op 31 december 2018. Vraag 20 Vraag 21 (6 punten) Bereken de modified duration van de 8% hypothecaire lening op 31 december 2015 op basis van de marktinterest van 2,3% per jaar. Geef uw antwoord in twee decimalen nauwkeurig en laat uw berekening zien. (2 punten) Waarvoor is de modified duration een maatstaf? SPD Bedrijfsadministratie Finance & Riskmanagement maandag 3 oktober 2016 7 / 10
Opgave 3 aantal te behalen punten: 20 In deze opgave moet de omzetbelasting buiten beschouwing worden gelaten. Case Valerie heeft recent haar opleiding aan de Design Academy afgerond. Haar afstuderen stond in het teken van het nieuw ontwikkelde product H3O. Uitgebreid marktonderzoek heeft haar geleerd dat er de komende jaren een markt is voor H3O. De productie houdt ze in eigen beheer. Valerie richt daarvoor de onderneming H3O bv op. Voor de productie koopt Valerie op 1 januari 2016 machine PI. De aanschafwaarde inclusief installatiekosten is 310.000,-. Valerie verwacht dat ze deze machine 5 jaar gaat gebruiken. Na 5 jaar wordt de machine verkocht, de geschatte opbrengst hiervan is 10.000,-. De machine wordt afgeschreven met jaarlijks gelijkblijvende bedragen. In elk product H3O zit voor 6,- grondstoffen en voor 4,- lonen. Verder gaat Valerie ervan uit dat de constante kosten exclusief afschrijvingen 200.000,- bedragen. In tabel 2 vindt u de uitkomsten van het marktonderzoek en de verwachte cashflow na aftrek van belasting. Tabel 2: verwachte afzet, verwachte verkoopprijs en verwachte cashflow na aftrek van belasting voor de jaren 2016 tot en met 2020. jaar verwachte afzet verwachte verkoopprijs verwachte cashflow na aftrek van belasting 2016 10.000 40,- 92.000,- 2017 20.000 38,- 300.000,- 2018 30.000 35,- 452.000,- 2019 30.000 30,- 332.000,- 2020 20.000 25,- 92.000,- Toelichting In uw berekeningen moet u uitgaan van: een tarief van 20% voor de vennootschapsbelasting; de veronderstelling dat de cashflows na aftrek van belasting gelijkmatig verdeeld over het jaar vrijvallen; een vermogenskostenvoet van 12% op jaarbasis. Vraag 22 (5 punten) Toon aan de hand van een berekening aan dat de verwachte cashflow na aftrek van belasting in 2016 92.000,- is. SPD Bedrijfsadministratie Finance & Riskmanagement maandag 3 oktober 2016 8 / 10
Vraag 23 Vraag 24 Vraag 25 Vraag 26 Bereken de terugverdientijd van de investering inzake machine PI in hele maanden. Laat uw berekening zien. Noem twee nadelen van de terugverdienperiode als selectiemaatstaf voor een investering. (5 punten) Bereken de netto contante waarde van de investering in machine PI op 1 januari 2016 in de veronderstelling dat de cashflows na aftrek van belasting elk jaar op 31 december vrijvallen. Laat uw berekening zien. (2 punten) Leg uit waarom een positieve netto contante waarde betekent dat de investering in machine PI bedrijfseconomisch aanvaardbaar is. Einde examen SPD Bedrijfsadministratie Finance & Riskmanagement maandag 3 oktober 2016 9 / 10
SPD Bedrijfsadministratie 10 / 10