Nota Beeldende Kunst 2009 2011 Gemeente Hof van Twente
Inhoudsopgave Inleiding 1.1 aanleiding en doel nota 3 1.2 definitie beeldende kunst 3 1.3 opbouw nota 3 1.4 totstandkoming nota 3 Huidig beleid: deelnotitie kunst, cultuur en musea 2.1 doelstellingen beleid 4 2.2 beeldende kunst in de gemeente Hof van Twente 5 2.2.1 gemeentelijk kunstbezit 5 2.2.2 instellingen 5 2.2.3 platform beeldende kunst 6 2.2.4 expositiebeleid 6 2.2.5 educatie 6 2.3 financieel kader 7 2.4 resultaten van het beleid 8 2.4.1 gemeentelijk kunstbezit 8 2.4.2 instellingen 8 2.4.3 platform beeldende kunst 8 2.4.4 expositiebeleid 8 2.4.5 educatie 8 Nieuw beleid 2009 2011 3.1 visie op gemeentelijk kunstbeleid 9 3.2 continuering bestaand beleid: subsidie instellingen en doorstart platform 9 3.3 investeringen en intensiveringen van beleid: de gemeentelijke kunstcollectie, 9 participatie, bijdrage aan ruimtelijk en economisch beleid Activiteiten en/of uitvoering nieuw beleid 4.1 Stichting Beeldende Kunst Hof van Twente: aankoop en onderhoud 10 4.2 stimulering van educatie en participatie 11 4.3 economie en toerisme 11 Financiële middelen 5.1 welke extra middelen zijn nodig 13 Samenvatting 14 Bronnen 15 2
1. Inleiding 1.1 aanleiding en doel nota Beeldende kunst speelt een belangrijke rol in de gemeente Hof van Twente. De gemeente is rijk aan een groot aantal buitenkunstwerken. In bijna elke kern houden zich een of meer instellingen bezig met kunst. Dat varieert van professionele instellingen zoals de Kunstvereniging Diepenheim tot activiteiten voor liefhebbers, georganiseerd door de Markelose Kunst Stichting. Al langer bestond de behoefte om te komen tot een nieuw gemeentelijk beeldend kunstbeleid. Aanleiding daarvoor is onder meer het ontbreken van een gemeentelijk aankoopbeleid. Deze nota wil in die behoefte voorzien. Het doel van deze nota is het beschrijven van het beleid op het gebied van de beeldende kunst in de periode 2009-2011. Het zal voortborduren op het reeds bestaande beleid en daarnaast aangeven op welke terreinen het college tot nader beleid zal komen. Het college geeft in deze nota weer welke visie zij heeft en op welke wijze deze visie nader uitgewerkt zal worden. 1.2 definitie beeldende kunst Deze nota gaat over beeldende kunst en haar (wenselijke) plaats binnen de gemeente Hof van Twente. Deze nota gaat over het geheel aan schilderijen, beeldhouwwerken, kunst in de openbare ruimte, kunstenaars, organisaties, collecties, exposities, publiek en educatie. Het doet voorstellen over de wijze waarop in deze gemeente omgegaan zal worden met beeldende kunst. Op welke wijze de lokale beeldende kunst tot haar recht komt. De gemeente Hof van Twente kiest voor de volgende definitie van beeldende kunst: beeldende kunst is het concreet weergeven van creatief of origineel gevormde gedachten of gevoelens op vaak ontroerende of schokkende wijze. Deze kunstvorm geeft op een beeldende wijze inhoud aan wat de mens drijft. 1.3 opbouw nota De nota is opgebouwd uit een drietal delen. Na deze korte inleiding zal in hoofdstuk 2 eerst het huidige beleid beschreven worden. Dit beleid is vastgelegd in de Deelnotitie Kunst, Cultuur en Musea uit 2003. Beschreven zal worden welke doeleinden het beleid indertijd kende en op welke wijze dit vervolgens tot uitvoer is gebracht. In hoofdstuk 3 wordt het wenselijke beleid beschreven. Het hoofdstuk begint met een visie op beeldende kunst. Vervolgens wordt beschreven op welke wijze aan die visie uitvoering kan worden gegeven. Het gaat daarbij zowel om aspecten uit het bestaande beleid als ook nieuw geformuleerd beleid. In hoofdstuk 4 worden deze uitgangspunten nader geconcretiseerd. Tenslotte worden in hoofdstuk 5 de financiële gevolgen van het beeldend kunstbeleid geformuleerd. 1.4 totstandkoming nota Interactie met de gemeentelijke instellingen op het gebied van beeldende kunst is bij de totstandkoming van deze nota van groot belang geweest. Nadrukkelijk zijn alle instellingen betrokken geweest bij de inhoud van het te voeren beleid in een aantal gevallen zelfs meerdere keren. 3
Het college hoopt met de gehanteerde werkwijze een optimaal draagvlak te kunnen creëren voor de verdere ontwikkeling en uitvoering van het beleid. Een beleid dat gestoeld is op de vaak uiteenlopende - meningen en inzichten van instellingen, kunstenaars en publiek. 2. huidig beleid: deelnotitie kunst, cultuur en musea 2.1 doelstellingen beleid Het gemeentelijk beleid op het gebied van beeldende kunst is vastgelegd in de deelnotitie kunst, cultuur en musea uit 2003. Deze deelnotitie vormde in feite de eerste cultuurnota van na de gemeentelijke herindeling. Het uitgangspunt op het gebied van beeldende kunst was als volgt gedefinieerd: Het is van belang dat alle inwoners kennis kunnen nemen van, en waar mogelijk betrokken worden bij, deze kunstvorm. Het gemeentelijk beleid is dan ook voorwaardenscheppend. Hierdoor mag van de verenigingen, die zich bezig houden met de beeldende kunst, worden verwacht, naast de eigen autonome ontwikkeling en vernieuwing, het verder uitdiepen in het publiek en de vraag van het publiek. Deze activiteiten, die grotendeels vrijblijvend zijn en de deelnemers plezier en ontspanning bieden, kunnen dan ook worden aangemerkt als wenselijke voorzieningen. 1 De volgende beleidsdoelen zijn indertijd geformuleerd: 1. een gericht aankoop- en opdrachtenbeleid door o.a. een regeling in het leven te roepen, die bij de bouw van openbare gebouwen de mogelijkheid biedt om een bedrag van maximaal 1% van de bouwkosten te reserveren, tot een maximum van 45.000,00; 2. het ondersteunen van de huidige organisaties, werkzaam op het terrein van beeldende kunst door zorg te dragen en mede voorwaardenscheppend te zijn voor goede expositiemogelijkheden; 3. het ondersteunen van de plaatselijke professionele beeldende kunstenaars door het scheppen van incidentele projecten waarbij zij worden betrokken bij de uitvoering van plaatselijke projecten of manifestaties; 4. na inventarisatie van alle kunstobjecten, buiten, waarbij ook het achterstallige onderhoud is opgenomen, een onderhoudsplan opstellen; 5. het instandhouden van een Kunstuitleen en na inventarisatie van de voormalige BKRwerken uit de voormalige gemeenten deze bij de Stichting Kunstuitleen onder te brengen; 6. het opstellen van een beheers- en onderhoudsplan van de overige gemeentelijke kunstcollectie; 7. het instellen van een Platform Beeldende Kunst met als doel het afstemmen van bestaande en eventueel nieuw te ontplooien activiteiten, waarbij de onderhoudsverantwoording bij het particulier initiatief wordt neergelegd. Op de vraag in welke mate deze acties en doelstellingen zijn gerealiseerd komen we later terug. 1 Deelnotitie Kunst, Cultuur en Musea, gemeente Hof van Twente, 2003 4
2.2 beeldende kunst in de gemeente Hof van Twente Beeldende kunst is onlosmakelijk verbonden met de gemeente Hof van Twente. Deze verbondenheid komt tot uiting in de aanwezigheid van kunst: via de kunstwerken en de organisaties die zowel professioneel als voor liefhebbers actief zijn op het gebied van beeldende kunst. 2.2.1 gemeentelijk kunstbezit De gemeente Hof van Twente kent voornamelijk een collectie buitenkunstwerken. In totaal bezit de gemeente een kleine 90 kunstwerken die op verschillende plaatsen te bewonderen zijn. Een echte collectie binnenkunst kent de gemeente niet. De werken die in het kader van de BKR in het bezit waren, zijn - als uitwerking van het eerder vastgestelde kunstbeleid - geïnventariseerd. Vervolgens zijn werken gedeeltelijk ondergebracht bij de Stichting Kunstuitleen Goor en voor een deel teruggegeven aan de kunstenaars of rechthebbenden. Vanuit de verschillende voormalige gemeenten is in het verleden divers beleid gevoerd. Collectievorming en aankoop vonden voornamelijk plaats door de verschillende kunststichtingen. Hierbij legde elke organisatie eigen accenten in het beleid. In 2006 verscheen het boekje Kunst in Hof van Twente met daarin een overzicht van de collectie buitenkunst. 2.2.2 instellingen Binnen onze gemeente zijn een 7-tal organisaties actief op het terrein van beeldende kunst. Het gaat hierbij zowel om professionele instellingen als de Kunstvereniging Diepenheim als om stichtingen die zich vooral bezig houden met de actieve en passieve beoefening van kunst. Kenmerkend voor de gemeente Hof van Twente is dat de instellingen verspreid zijn over de diverse kernen en voormalige gemeenten. Op het gebied van de organisatie van tentoonstellingen, exposities en manifestaties zijn de onderstaande organisaties actief: de Kunststichting Markelo organiseert jaarlijks een tweetal exposities met o.a. een educatief karakter alsmede de organisatie van de jaarlijkse kunstfietsroute. De Stichting Kunstmanifestatie Delden organiseert jaarlijks een kunstmanifestatie met de onderdelen kunst, literatuur en concert rondom de oude Blasiuskerk. Stichting Perron I, galerie voor installaties / experimentele kunst, organiseert in samenwerking met de Deldense Stichting MIKC 6 tot 8 exposities per jaar van (internationale) kunst. Perron I heeft een vaste museale expositieruimte in het voormalige stationsgebouw in Delden. Op een aantal plaatsen binnen de gemeente worden exposities georganiseerd, voornamelijk in de voormalige gemeentehuizen of andere openbare ruimtes. Het betreffen hier geen optimale tentoonstellingsruimten die voldoen aan specifieke inrichtingseisen. Uitzondering hierop vormt de Kunstvereniging Diepenheim. In een speciaal voor exposities opgericht gebouw worden manifestaties van beeldende kunst georganiseerd. De Kunstvereniging kent een landelijke uitstraling. Zij maken deel uit van de landelijke culturele infrastrucuur en ontvangen subsidie van het ministerie van OCW, de provincie Overijssel en de gemeente Hof van Twente. De activiteiten van de Kunstvereniging kenmerken zich, naast de expositiefunctie, ook als schakel tussen kunstenaar, kunst, diverse culturele- en overheidsinstellingen. De Kunstvereniging werkt aan een verdere professionalisering en zoeken naar professionele samenwerkingsverbanden. Op het onderdeel Kunstuitleen is de Stichting Kunstuitleen te Goor actief. De stichting exploiteert een kunstuitleen ter bevordering van beeldende kunst. De collectie van meer dan 600 werken is verkregen door de uitvoering van de voormalige Beeldende Kunst Regeling en door aankopen die destijds door de Commissie Beeldende Kunst Goor ten behoeve van de 5
kunstuitleen zijn aangekocht. In 2007 betrok de Kunstuitleen een nieuwe ruimte aan de Laarstraat in Goor. Het aantal uitleningen door de bijna 200 abonnees is sindsdien aanmerkelijk gestegen. De Stichting Beeldende Kunst te Goor is actief op het onderdeel kunstaankoop en tracht door middel van aankoop van kunst, de beeldende kunst bij een zo groot mogelijk publiek onder de aandacht te brengen. Inmiddels heeft de Stichting een 15-tal kunstwerken aangekocht ter verfraaiing van het straatbeeld in Goor. Tevens organiseert de stichting tentoonstellingen, zoals de tentoonstelling Kunst in de Hofkerk in september 2007. De Stichting Jan Broeze te Markelo heeft tot doel de vorming, het beheer en de instandhouding van een collectie kunstwerken van de Markelose schilder Jan Broeze. Sinds enkele jaren is de collectie ondergebracht in een depot in museumboerderij Eungs Schöppe. 2.2.3 platform beeldende kunst In de deelnotitie Kunst, Cultuur en Musea staat dat gezien de diversiteit van de activiteiten op het terrein van beeldende kunst en om recht te doen aan de plaatselijk ontplooide activiteiten lijkt het ons wenselijk een Platform Beeldende Kunst op te richten waarin de betreffende organisaties in vertegenwoordigd zijn met als doel het afstemmen van bestaande en eventueel nieuw te ontplooien activiteiten. De verschillende organisaties hebben zitting in het platform dat sinds 2003 een groot aantal keren bijeen is geweest. De functie van het platform bleek aanvankelijk in het licht van de gemeentelijke herindeling functioneel. De instellingen maakten voor zover dat nog niet het geval was kennis met elkaar en elkaars werkzaamheden. Er werden bijeenkomsten op de verschillende locaties georganiseerd. Naast het aspect van kennismaking en afstemming werd een aantal activiteiten gezamenlijk opgepakt. Zo speelden leden van het platform een rol bij de invulling van beeldende kunst in het nieuwe gemeentehuis. Gaandeweg bleek echter vanuit het platform behoefte te ontstaan aan een wat meer inhoudelijke invulling. 2.2.4 expositiebeleid De gemeente ziet op het gebied van het expositiebeleid voor zichzelf voornamelijk een voorwaardenscheppende rol. Door het ondersteunen van de verschillende organisaties zijn deze in de gelegenheid exposities te organiseren. Afstemming en coördinatie kunnen plaats vinden in het platform beeldende kunst. Daar zal ook een agenda van activiteiten worden bijgehouden. 2.2.5 educatie De gemeente hecht aan de educatie van kinderen en jongeren op het gebied van kunst en cultuur. Instellingen als de muziekschool en het creatief centrum van De Reggehof ontvangen daartoe jaarlijkse subsidie. Op het gebied van beeldende kunst organiseert De Reggehof gemeentebreed een cursusaanbod. Ook vanuit de lokale organisaties worden projecten georganiseerd, zoals door de Kunst Stichting Markelo. Deze stichting houdt voor schoolkinderen open ateliers waarbij de kinderen zelf actief kunnen schilderen. De basisscholen in de gemeente Hof van Twente werken samen in de CuBaHof. Hierin zijn, naast enkele medewerkers van De Reggehof, alle scholen middels een afgevaardigde vertegenwoordigd. De CuBaHof verzorgt jaarlijks voor alle groepen een afwisselend cultureel programma op het gebied van muziek, toneel en dans. De CuBaHof streeft naar een goed aanbod van kunst- en cultuur op de basisscholen binnen Hof van Twente. 6
2.3 financieel kader Het structurele budget ten behoeve van beeldende kunst in de gemeente Hof van Twente bedraagt in 2007 72.495. Hiervan is het grootste deel bestemd voor de verschillende instellingen en organisaties. Deze worden via prestatiesubsidies toegekend. Voor een deel worden ook bedragen ten behoeve van accommodaties uitgekeerd, zoals bij de Kunstvereniging Diepenheim en Perron I in Delden. Voor het onderhoud van kunstwerken is voor 2007 een bedrag van 2.600 via Openbare Werken begroot. Ten behoeve van beeldende kunst is aan incidentele subsidies in 2007 6.000 uitgekeerd. Deze subsidies, ten behoeve van projecten of incidentele activiteiten, kwamen vooral ten goede aan activiteiten die een groot publieksbereik kenden. Zo trok de expositie Kunst in de Hofkerk meer dan 1.500 bezoekers. Het jaarlijkse Kunstmoment Diepenheim kende in de maand oktober vele duizenden bezoekers. Uitgaven in 2007 ten behoeve van beeldende kunst: Deldense Beeldende Kunstenaars (Stratenplan) 1.319 Deldense Beeldende Kunstenaars (Perron I) Huur gebouw NS 3.391 4.888 Kunst Stichting Markelo 2.081 Kunstvereniging Diepenheim Onderhoud gebouw 23.550 15.431 Stichting Beeldende Kunst Goor 13.266 Stichting Collectie Jan Broeze 1.302 Stichting Kunstmanifestatie Delden 1.328 Stichting Kunstuitleen 3.339 Totaal onderhoud 2007 2.600 Totaal 72.495 Structurele subsidies beeldende kunst 2007 Stichting Beeldende Kunst Goor (expositie Hofkerk) 5.000 Stichting Kunstmoment Diepenheim 1.000 Totaal 6.000 Incidentele subsidies beeldende kunst 2007 Totaal structurele subsidies 2007 72.495 Totaal incidentele subsidies 2007 6.000 Totaal uitgekeerde subsidies beeldende kunst 2007 78.495 7
2.4 resultaten van het beleid 2.4.1 gemeentelijk kunstbezit De inventarisatie van gemeentelijke kunstobjecten (inclusief BKR-werken) is afgerond. De BKR-werken (ongeveer 80) zijn aan de kunstenaars of hun rechthebbenden voor zover traceerbaar teruggegeven. Een deel van de collectie is via de Kunstuitleen te leen. De collectie De Leeuw is in 2007 geveild. De opbrengst is bestemd voor kunst in Delden. Aan de inwoners van de gemeente is gevraagd actief mee te denken voor een passende bestemming. Van een gericht aankoop- en onderhoudsplan is nog geen sprake. Een onderhoudsplan is ook nog niet opgemaakt. Deze onderdelen vormen het hoofdbestanddeel van het nieuwe beeldende kunstbeleid. 2.4.2 instellingen Door de structurele subsidie aan de diverse instellingen zijn deze (mede) in staat gebleken hun activiteiten te organiseren. Dit resulteerde onder andere in de organisatie van grotere exposities als Kunst in de Hofkerk (SBKG in 2007). Gefinancierd door zowel de gemeente, provincie als ook het rijk, heeft de Kunstvereniging Diepenheim haar naam in de Nederlands kunstwereld verder verstevigd. Met de organisatie van een aantal exposities per jaar en deelname aan diverse projecten behoort deze instelling tot de meest toonaangevende in Oost Nederland. 2.4.3 platform beeldende kunst In februari 2004 werd de eerste bijeenkomst van het Platform georganiseerd. Kennismaking en uitwisseling van informatie waren zo vlak na de gemeentelijke herindeling de belangrijkste doelstellingen. Het Platform is sinds zijn start 8 keer bijeen geweest. 2.4.4 expositiebeleid Ondanks dat het organiseren van exposities geen expliciete taak voor de gemeente is, is in het gemeentehuis wel kunst aanwezig. In het gemeentehuis zijn twee etages benoemd naar kunstenaars: Jan Broeze (1896-1983) en Riemko Holtrop (1914-1996). In de vergaderruimtes hangt een wisselcollectie van werken van beide kunstenaars. De werken van Broeze zijn in bruikleen van de Stichting Jan Broeze. De werken van Holtrop zijn in het bezit van de gemeente. Plaatselijke beeldend kunstenaars zijn betrokken geweest bij diverse activiteiten en onderhoud van kunst. De gemeente Hof van Twente telt zo n 40 kunstenaars die zich professioneel met beeldende kunst bezig houden. In het gemeentehuis is werk van Erwin Middelhuis, Karin Hodes en Maja Ouwerkerk aanwezig. 2.4.5 educatie Er bestaat geen gerichte educatie op het gebied van beeldende kunst. Voor kinderen en jongeren vonden voornamelijk vanuit de verschillende instellingen (incidentele) activiteiten plaats. Zo houdt de Kunst Stichting Markelo voor schoolkinderen open ateliers waarbij de kinderen zelf actief kunnen schilderen. De tentoonstelling Food/Non Food (2006) was met name gericht op de schooljeugd. De stichting MIKC heeft met dit project de tweede prijs gewonnen in het kader van het Overijsselse Productiefonds Kunst en Cultuur 2006. Voor het ontwerp van het project Waste not want won men de eerste prijs bij de provincie in 2007. 8
3. nieuw beleid 2009 2011 3.1 visie op gemeentelijk kunstbeleid De visie op het gemeentelijke beeldende kunstbeleid kan als volgt worden geformuleerd: Beeldende kunst vormt een onlosmakelijk deel van de samenleving in de gemeente Hof van Twente. Wij willen dat beeldende kunst daarom beschikbaar en bereikbaar is. Wij vinden dat beeldende kunst dynamisch kan zijn. We streven naar hofbrede beschikbaarheid. Beeldende kunst heeft niet alleen een esthetische functie, maar fungeert ook als onderdeel van recreatie, toerisme en economie. Deze visie is gebaseerd op de uitgangspunten van de deelnotitie uit 2003. De gemeente is voorwaardenscheppend en maakt de inhoudelijke ontwikkeling binnen de diverse lokale organisaties mogelijk. Daarnaast wordt uitgegaan van een duidelijk herkenbare plaats voor beeldende kunst binnen de samenleving. Om vorm te geven aan deze visie wordt het huidige kunstbeleid voortgezet met daarin de rol van de diverse lokale organisaties. Tevens zal op enkele terreinen intensivering van beleid plaats vinden. Dit zal met name gebeuren op het gebied van aankoop en onderhoud van beeldende kunst. 3.2 continuering bestaand beleid: subsidies aan instellingen en doorstart platform De diverse lokale organisaties op het gebied van beeldende kunst, van professioneel tot amateurs, zijn en blijven de motor voor de lokale kunst. Deze instellingen maken het mogelijk dat er exposities zijn, workshops en andere activiteiten. Actieve beeldend kunstenaars kunnen bij of via deze instellingen exposeren of een andere bijdrage leveren. De gemeente zal dan ook de bestaande instellingen blijven subsidiëren. De kunstuitleen zal worden gestimuleerd, evenals de organisatie van incidentele activiteiten en projecten. Het budget voor incidentele subsidies zal ten behoeve van de beeldende kunst daartoe worden verhoogd. Het bestuur van de Stichting Beeldende Kunst Goor heeft aangegeven medio 2008 met de activiteiten te zullen stoppen. Een van de belangrijkste activiteiten van de stichting was de aanschaf van beeldende kunst, bestemd voor de openbare ruimte. Door de inzet van de stichting is met name de aanwezigheid van beeldende kunst in de kern Goor zichtbaar geworden in het straatbeeld. Bij het verder formuleren van aankoopbeleid zal rekening worden gehouden met het verdwijnen van de stichting. Bij de totstandkoming van cultureel centrum Het Beaufort in Markelo wordt, via de werkzaamheden van een gelijknamige projectgroep, gewerkt aan een onderdeel beeldende kunst binnen het jaarprogramma van de stichting. Met de stichting zullen nadere afspraken worden gemaakt over de te verrichten en subsidiabele activiteiten. Alle organisaties hebben vanaf het begin zitting gehad in het Platform Beeldende Kunst. Na de periode van kennismaking en uitwisseling verkeerde het Platform in onzekerheid over zijn functie. De gemeente wil het Platform graag handhaven. Hierbij wordt gedacht aan een Platform dat informatie uitwisselt en probeert in navolging van het gemeentelijk overleg van musea en molens te komen tot een gezamenlijke agenda en publiciteit. Verder zal er sprake zijn van overleg met de nieuw op te richten Stichting Beeldende Kunst Hof van Twente. De werkzaamheden van het Platform zullen nader worden uitgewerkt. 9
3.3 investeringen en intensiveringen van beleid: de gemeentelijke kunstcollectie, participatie, bijdrage aan ruimtelijk en economisch beleid Op welke wijze gaan wij aan onze visie verder invulling geven? De gemeente heeft bij de uitvoering van het beeldende kunstbeleid de beschikking over een aantal beleidsinstrumenten. Om tot een hofbrede benadering te komen zal een Stichting Beeldende Kunst Hof van Twente worden opgericht. Een van haar eerste taken zal zijn het formuleren en verder uitwerken van een integraal aankoop- en onderhoudsplan. Onderdelen daarvan zijn advisering, aankoop, beheer en onderhoud van de gemeentelijke kunstcollectie. De participatie op het gebied van beeldende kunst kan verder worden vergroot. We willen dat iedereen in aanraking kan komen met beeldende kunst. We willen dat vooral kinderen en jongeren zich ook zelf actief bezig kunnen gaan houden met beeldende kunst. We stellen door middel van incidentele subsidie middelen beschikbaar voor de organisatie van projecten op het gebied van beeldende kunst. Het imago van een kern of gemeente wordt steeds belangrijker. Het beeld dat iemand heeft bepaalt of hij er voor kiest vrije tijd door te brengen. Of om er zelf te gaan wonen of een bedrijf te vestigen. Beeldende kunst kan het imago van een gemeente versterken. Toerisme en recreatie maken gebruik van dat imago. Activiteiten en evenementen op het gebied van beeldende kunst maken dat Hof van Twente graag bezocht wordt. Culturele instellingen, kunstenaars en galeries spelen een rol bij de economische ontwikkeling binnen de diverse kernen. 4. activiteiten en/of uitvoering nieuw beleid 4.1 Stichting Beeldende Kunst Hof van Twente: aankoop en onderhoud Om uitvoering te geven aan een verantwoord aankoop- en beheersplan beeldende kunst gaat de gemeente over tot de oprichting van een Stichting Beeldende Kunst Hof van Twente. De Stichting kan, vanuit haar eigen expertise, het college gevraagd en ongevraagd adviseren over de concrete uitvoering van de aanschaf en onderhoud van beeldende kunst. De gemeenteraad stelt hierbij de kaders, het college voert uit en houdt zich het recht voor om op basis van andere afwegingen een advies van de Stichting niet op te volgen. Hiertoe zal een reglement worden opgesteld dat ter goedkeuring aan het college zal worden voorgelegd. Het bestuur van de Stichting bestaat uit personen met brede expertise op het gebied van beeldende kunst. De gemeentelijke visie zal leidraad zijn bij de werkzaamheden van de Stichting. De Stichting zal zelf, in overleg met de wethouder en in overeenstemming met de geformuleerde uitgangspunten, een prioritering en tijdsplanning verbinden aan haar taken. Er zal periodiek overleg zijn met de gemeente. Een eerste opdracht aan de Stichting zal zijn de procedures van het aankoop- en onderhoudsplan nader uit te werken. Samenwerking met het Platform Beeldende Kunst is essentieel voor het creëren van een breed draagvlak. Ten behoeve van het aankoopbeleid zal jaarlijks een bedrag van 25.000 beschikbaar worden gesteld. Aan de Stichting zal nadrukkelijk de opdracht worden gegeven om voor aanvullende financiering op het gebied van beeldende kunst zorg te dragen. De Stichting zal voorstellen doen over een verdere invulling van de percentageregeling. Deze regeling, als 1%-regeling al opgenomen in de Deelnotitie Kunst, Cultuur en Musea, stelt dat een percentage van de (stichtings)kosten kan worden besteed aan beeldende kunst bij de uitvoering van gemeentelijke bouwprojecten of projecten waaraan de gemeente deelneemt, tot een maximum van 45.000. Hierbij wordt overigens gesteld dat de met het 10
aankoopbeleid samenhangende collectievorming niet het doel op zich zelf is, maar het gevolg van het gemeentelijk beeldend kunstbeleid. Bij de uitvoering van het onderhoudsplan zullen nadere afspraken met de buitendienst Openbare Werken worden gemaakt. Ten behoeve van het jaarlijks onderhoud komt een bedrag van 15.000 jaarlijks beschikbaar. 4.2 stimulering van educatie en participatie Beeldende kunst moet beschikbaar en bereikbaar kunnen zijn voor iedereen. De gemeente hecht in het bijzonder aan de educatie van kinderen en jongeren op het gebied van kunst. Het Creatief Centrum Hof van Twente ontvangt daartoe jaarlijkse subsidie. Op het gebied van beeldende kunst organiseert het Creatief Centrum gemeentebreed een cursusaanbod. De basisscholen in de gemeente Hof van Twente werken samen in de CuBaHof. Hierin zijn alle scholen via een afgevaardigde vertegenwoordigd. De CuBaHof verzorgt jaarlijks voor alle groepen een afwisselend cultureel programma op het gebied van muziek, toneel en dans. De CuBaHof streeft naar een goed kunst- en cultuurbeleid op de basisscholen binnen Hof van Twente. In overleg met de CuBaHof zal worden onderzocht op welke wijze aandacht voor beeldende kunst binnen hun aanbod verder vorm kan krijgen. Gedacht kan daarbij worden aan lesbrieven over lokale kunstenaars. Ook kunnen lokale kunstenaars actief projecten uitvoeren op school. Voor projecten op dit gebied zal een beroep gedaan kunnen worden op incidentele subsidie. Ook voor de plaatselijke organisaties zal de mogelijkheid bestaan een beroep te doen op incidentele subsidie. De te organiseren projecten moeten tot doel hebben kinderen en jongeren te stimuleren bezig te zijn met beeldende kunst. Andere activiteiten en projecten, die de participatie aan beeldende kunst stimuleren, kunnen voor incidentele subsidie in aanmerking komen. De regels voor deze incidentele subsidie zullen worden uitgewerkt in nieuwe beleidsregels beeldende kunst. Ten behoeve van incidentele projecten op het gebied van beeldende kunst zal jaarlijks een bedrag van 12.500 beschikbaar worden gesteld. 4.3 economie en toerisme In 2007 verscheen de gemeentelijke nota Laat je verleiden in de Hof over recreatie en toerisme. Een van de uitgangspunten van deze nota is dat er gestreefd wordt naar verdere kwaliteitsverbetering voor en beleving van de bezoeker. Binnen de toeristische infrastructuur is er ook voor beeldende kunst een duidelijke plaats. Een (bescheiden en eenduidig) systeem van beschrijving van kunstwerken, monumenten en cultuurhistorische locaties versterkt de herkenbaarheid. De evenementen op het gebied van kunst, die door het jaar in de diverse kernen plaats vinden, kunnen toeristisch beter benut worden via marketing en promotie. Het organiseren of creëren van activiteiten op het gebied van dagrecreatie zal verder worden versterkt. Binnen de gemeente bestaat een structuur van wegen, wandel-, fiets- en ruiterpaden die zich door de aanwezigheid van kunstwerken kan onderscheiden. Tijdelijke en permanente routes langs cultureel markante plaatsen worden verder ontwikkeld. Een voorbeeld daarvan is de oprichting van de Koningstocht, dit is een kunstwandelroute tussen Delden en Diepenheim. Doel van de Koningstocht is een impuls te geven aan het kunstklimaat en een breed publiek onderweg te laten kennismaken met beeldende kunst. Omdat het landschap van Hof van Twente inspirerend werkt voor landschapskunst (land art) zal ook deze vorm van beeldende kunst worden ingezet. Landschapskunst als onderdeel van plattelandsvernieuwing is een toeristisch recreatief middel om bezoekers te trekken. 11
Binnen de marketing en promotie van de gemeente Hof van Twente zal beeldende kunst een belangrijke rol spelen. Kunst en cultuur vormen een wezenlijk onderdeel van de gemeente. De kernen Delden en Diepenheim zullen, gezien hun culturele infrastructuur, verder worden geprofileerd als kunststadjes. De gemeente kan kunstgerelateerde attributen gaan inzetten als relatiegeschenk. Binnen het in ontwikkeling zijnde evenementenbeleid zal ruimte zijn voor grootschalige evenementen rondom beeldende kunst. De kernen Delden en Diepenheim kennen van oudsher een sterke culturele infrastructuur. Dit uit zich onder meer in de aanwezigheid van instellingen als de Kunstvereniging in Diepenheim en Perron I in Delden. Daarnaast leven en werken kunstenaars in deze kernen. Er is in beide kernen sprake van een aanbod aan galeries. Er zijn evenementen en festivals op het gebied van kunst en cultuur. De gemeente wil de samenwerking tussen galeries en kunstinstellingen in het evenement Kunstmoment Diepenheim bevorderen, door dit structureel gaan subsidiëren. Hiermee is een bedrag gemoeid van 2.000 per jaar. De afgelopen decennia hebben ontwikkelingen op het gebied van citymarketing, de creatieve klasse en belevingseconomie invloed gehad op de plaats van kunst en cultuur in de samenleving. Kunst en cultuur zijn niet langer slechts ter opluistering maar vervullen wel degelijk een belangrijke rol bij de vraag hoe een samenleving eruit kan zien. De vraag welke aspecten van deze ontwikkelingen ook van toepassing kunnen zijn op de schaal van Hof van Twente. De gemeente houdt rekening met deze bedrijfstak. In Diepenheim wordt van oudsher de Kunstvereniging betrokken bij vraagstukken van ruimtelijke ordening. De reconstructies van Grotestraat en Goorseweg in 2001 en het daardoor ontstane plein zijn in gezamenlijk overleg met de gemeente tot stand gekomen. Ook in de ontwikkeling rondom het cultureel centrum De Pol heeft de Kunstvereniging, samen met de plaatselijke stichting Kunst op Straat een voortrekkersrol. De opwaardering van het cultureel centrum ontwikkeld vanuit een culturele / kunstzinnige visie zal verder bijdragen aan de lokale infrastructuur. Culturele instellingen worden hiermee volwaardige spelers binnen de lokale economie. 12
5. financiële middelen 5.1 welke extra middelen zijn nodig Ten behoeve van de structurele subsidie aan de instellingen en organisaties is in de begroting een bedrag opgenomen van 60.538. Hierin is geen subsidie meer opgenomen voor de Stichting Beeldende Kunst Goor. Doordat deze stichting haar werkzaamheden medio 2008 zal staken zal er minder subsidie benodigd zijn. Vandaar dat het totale bedrag aan structurele subsidies lager uitvalt dan in 2007. Ook de post onderhoud is hieruit verdwenen. In de nieuwe regeling stellen wij voor dat het voor organisaties en instellingen mogelijk wordt om voor projecten en incidentele activiteiten incidentele subsidie te kunnen ontvangen. Hiervoor zal het al beschikbare, algemene budget voor incidentele subsidie met 12.500 dienen te worden verruimd. De uitgangspunten om voor deze subsidie in aanmerking te kunnen komen zullen in nieuwe beleidsregels beeldende kunst nader worden uitgewerkt. In paragraaf 4.1 zijn de werkzaamheden van de Stichting beschreven. Ten behoeve van de aanschaf van beeldende kunst zal jaarlijks een bedrag van 25.000 beschikbaar worden gesteld. Bij de toepassing van de percentageregeling zal dit bedrag niet worden aangesproken maar zullen kosten bij de betreffende kredieten worden meegenomen. Met het onderhoudsplan is, na een eerdere inventarisatie, de verwachting dat vooralsnog een bedrag van 15.000 voldoende is. Het bedrag zal worden aangewend conform een door de Stichting op te stellen onderhoudsplan. Voor de opstart van de Stichting Beeldende Kunst Hof van Twente is vooralsnog een bedrag van 2.000 subsidie opgenomen. Bestaand budget Structurele subsidie (raming 2008) 60.538 Budget voormalige S.B.K.Goor 13.266 Totaal 73.804 Raming kosten beeldende kunst 2008 conform begroting Benodigd budget Structurele subsidie (zonder onderhoud ) 57.938 Aankoopbudget 25.000 Onderhoudsbudget 15.000 Budget incidentele subsidies t.b.v. beeldende kunst 12.500 Stichting Beeldende Kunst Hof van Twente 2.000 Kunstmoment Diepenheim 2.000 Totaal 114.438 Aanvullende subsidie Benodigd budget beeldende kunst 114.438 Bestaand budget 73.804 Extra benodigd budget 40.634 13
Samenvatting Beeldende kunst speelt een belangrijke rol in de gemeente Hof van Twente. De gemeente is rijk aan een groot aantal buitenkunstwerken. In bijna elke kern houden zich een of meer instellingen bezig met beeldende kunst. Al langer bestond de behoefte om te komen tot een nieuw gemeentelijk beeldende kunstbeleid. De nu voorliggende nota werd als concept ter inspraak vrijgegeven op 15 januari 2008. Gemeentelijke instellingen en organisaties zijn bij de voorbereiding en inspraak betrokken geweest. De visie op het gemeentelijke beeldende kunstbeleid kan als volgt worden geformuleerd: Beeldende kunst vormt een onlosmakelijk deel van de samenleving in de gemeente Hof van Twente. Wij willen dat beeldende kunst daarom beschikbaar en bereikbaar is. Wij vinden dat beeldende kunst dynamisch kan zijn. We streven naar hofbrede beschikbaarheid. Beeldende kunst heeft niet alleen een esthetische functie, maar fungeert ook als onderdeel van recreatie, toerisme en economie. Deze visie is gebaseerd op de uitgangspunten van de gemeentelijke deelnotitie uit 2003. De gemeente is voorwaardenscheppend en maakt de inhoudelijke ontwikkeling binnen de diverse lokale organisaties mogelijk. Daarom worden de lokale organisaties gesubsidieerd. Daarnaast wordt uitgegaan van een duidelijk herkenbare plaats voor beeldende kunst binnen de samenleving. Om vorm te geven aan deze visie wordt het huidige kunstbeleid voortgezet met daarin de rol van de diverse lokale organisaties. Daarnaast zal op enkele terreinen intensivering van beleid plaats vinden. Dit zal met name op het gebied van aankoop en onderhoud van beeldende kunst plaats vinden. Hiertoe zal een Stichting Beeldende Kunst Hof van Twente in het leven geroepen worden die een integraal aankoop- en onderhoudsplan zal ontwikkelen. Door middel van incidentele doelsubsidies zullen activiteiten, projecten en manifestaties mogelijk worden gemaakt. Nadruk zal daarbij komen te liggen op activiteiten die de participatie rondom beeldende kunst, en dan vooral van kinderen en jongeren, vergroten. De stichting Kunstmoment Diepenheim zal een structurele subsidie gaan ontvangen. Binnen de marketing en promotie van de gemeente Hof van Twente zal beeldende kunst een zichtbare rol spelen. Culturele instellingen zijn volwaardige spelers binnen de lokale economie. 14
Bronnen Deelnotitie Kunst, Cultuur en Musea, Gemeente Hof van Twente, 2003 Kunst in de Hof van Twente, Gemeente Hof van Twente, 2006 Diverse jaarverslagen en notities van gesubsidieerde instellingen 15
16