62-13 Borgerhout BIBLIOTHEEK 3 ü 3 i MODEL DER SCHELDE VAN HANSWEERT TOT OOSTERWEEL (verlengd Mod. 11 P ro ev en in verband m et de dw ars stro m en b i j m a^m m n_vloed_ter hoogte van_de_mttoqj^van_ h et ^ h a a r _yan^ Z irnanpolde r.
DOEL DER STUDIE. Bij zw aar springtij verw ekt de vloed c irc a 1 h vbbr H.W. grote stroom snelheden in h et S chaar van Z im m erm anpolder. Deze strom ingen planten zich v o o rt to t in het v a arw a te r, w aar ze alsdan aanleiding geven to t dw ars strom ingen, welke een groot g evaar opleveren voor de a ld a a r op dat ogenblik voorbijvarende scheepvaart en wel in dergelijke m ate dat de v a a rt d e r grote zeeschepen uit veiligheidsoverw egingen gedurende deze periode uitgesloten is. Op bijlage 1 is in situatie de om geving van h e t S chaar van Z im m erm anpolder afgebeeld m et, in rood om lijnd, de zone w aar deze bovenverm elde dw ars stroom o p treedt. H et doel d ezer studie is bijgevolg : n a te gaan in h o e v erre h et m ogelijk is deze dw ars strom en te doen verdw ijnen, zoniet toch in dergelijke m ate te v erm in d eren zodanig d at de sch eep v aart a ld a a r geen h inder m e e r z al ondervinden. PROEVEN^ Cp h e t groot Scheldem odel w erden in de loop van 1962, tijdens aan gang zijnde proeven nopens k alib rerin g sw erk en t e r hoogte van Z andvliet, stroom m etingen m et behulp van oppervlakte d rijv e rs in de om geving van Z im m erm anpolder uitgevoerd. Deze m etingen gebeurden m et een zw aar sp rin g tij, nam elijk dit van 30.12.1955, dit wil zeggen H.W. = 5 m90 en L.W. = 0 m 40 te A ntw erpen. De bodem van het m odel bestond te r p laatse van de Z im m erm anpolder uit een v aste bodem.
- 2 - V erschillende oplossingen w erden b estu d eerd en telkens w erd, op h e t ogenblik van m axim um vloed- en m axim um ebstroom, h e t stroom beeld m et behulp van oppe rv lak ted rijv e rs fotografisch vastgelegd. H et ogenblik van m axim um vloed- en m axim um ebstroom w erd v o o raf bepaald uit m etingen uitgevoerd m et een stro o m - m olentje g ep laatst in een v a st punt in het m idden van het S chaar van Z im m erm anpolder dw ars van h e t haventje. Zo geeft bijlage 2 de u itslag d ezer stroom m eting w e er, hetgeen h eel duidelijk h e t tijd stip van m axim um vloed situ e e rt. A an de hand hierv an w erd h et ogenblik bepaald w aarop de stroom m eting, m et behulp van o p p erv lak ted rijv ers, diende uitgevoerd te w orden. H iero n d er zijn nu, in tabelvorm, de v ersch illende bijlagen sam engevat w elke het stroom beeld, bij v ersch illen d e m odeltoestanden, op h e t ogenblik van m axim um vloed of m axim um eb w e e r geven. B ijlage 3 actuele toestand, stroom beeld opgenomen bij m axim um vloedstroom. Bijlage 4 : actuele toestand, stroom beeld opgenom en bij m axim um e b stro o m. B ijlage 5 : S ch aar van Z im m erm anpolder afgedam d, m et behulp van een p rak tisc h op H. W. onoverstroom bare dam (cota k ru in + 5. 00), aan de opw aartse zijde - Stroom beeld bij m axim um vloed. i B ijlage 6 : S ch aar van Z im m erm anpolder af gedam d m et behulp van een dam (kruin op cota + 5. 00) t e r hoogte van h e t haventje en van een dam (kruin op cota + 3.00) 1500 m m e e r stro o m afw aarts gelegen - Stroom beeld bij m axim um vloed.
- 3 - B ijlage 7 : G edeeltelijke afdam m ing van h et S chaar door m iddel van twee o v erstro o m b are dam m en (cota + 3.00), één gelegen dw ars van h et haventje en een ander c irc a 1500 m m e e r n a a r afw aarts toe gelegen. Stroom beeld bij m axim um vloed. B ijlage 8 : T oestand bijlage 7 - Stroom beeld bij m axim um eb. B ijlage 9 : S chaar van Z im m erm anpolder gedeeltelijk afgesloten door een dam f m et k ru in op cota + 3mOÓ, gelegen c irc a 1500 m afw aarts h et haventje. v a s t s t e l l in g e n ^ a) De p ro ef w eergegeven op bijlage 5 toont aan dat h et uitgesloten is één enkele, p rak tisc h onoverstroom bare dam, toe te p assen. Inderdaad, zoals h et h ierd o o r geschapen stroom beeld aantoont, w ordt gans de vloedstroom, welke voorheen door h et S chaar van Z im m erm anpolder p a sse e rd e, nu afgesneden en tra c h t deze een uitweg te zoeken m e e r zuidw aarts gelegen in de P la a t van V alkenisse. De foto-opnam e geeft een duidelijk beeld van de concentratie d er stroom banen, gepaard gaande m et een gevoelige toenam e d e r snelheden, om de zuidelijke punt van de dam. Men kan zich bijgevolg verw achten aan grote u itsch u rin gen rondom h et hoofd, daarbij b e staat een grote kans dat zich een nieuwe geul n a a st de dam zal gaan vorm en; e r kom t nog bij dat de dw arsstro m in g in het v a arw a te r bij deze oplossing v erzw aard w ordt. O plossing in deze zin is dus zek er uitgesloten. b) Bij de p ro ef w eergegeven op bijlage 6 w erd g etrach t bovenverm eld euvel op te lo ssen door m e e r afw aarts een
- 4 - o v erstro o m b are dam ( cota + 3.00) bij H. W. aan te leggen, in de hoop dat deze la a tste de vloedstroom reeds in voldoende m ate zou red u ceren v o o ra le e r hij de onder a) verm elde dam b e re ik t. E r w erd h ie r w el een kleine w inst geboekt, m a a r sam en bundeling d er stroom banen om h et hoofd van de opw aarts gelegen dam b leef voortbestaan, alsm ede daarm ee gepaard gaande d w a rsstrom ingen, welke onaanneem baar zijn. c) De proef w eergegeven op de bijlagen 7 en 8 handelt over tw ee o v erstro o m b are dam m en (cota k ru in op + 3mf)0) a an gebracht op een onderlinge afstand van c irc a 1500 m in h et S chaar van Z im m erm anpolder. De bedoeling is dat de vloedstroom re e d s gedeeltelijk zou g ered u ceerd w orden door de m eest afw aarts gelegen dam zonder dat daarbij een te grote toenam e in stroom snelheid zou ontstaan zuidelijk d ezer afdam m ing, een tw eede reductie zou alsdan m oeten p laats vinden door de m e e r opw aartse aangelegde dam. Beide dam m en zijn aangelegd m et hun k ru in ongeveer op halftijhoogte, zodat steeds een gedeelte van de vloedstroom rond H.W. h ie ro v e r heen kan gaan. H et re su lta a t d e zer p ro ef w as h e el gunstig, ten e e rste de dw ars stroom aan de uitloop van h et S chaar van Z im m erm anp older is in aanzienlijke m ate v erm in d erd en ten tw eede tre e d t een concentratie d e r stroom banen om de zuidelijke punt d e r a f dam m ing p rak tisc h n iet op, wel is e r een toenam e d e r vloedsnelheden over de platen van V alkenisse w aar te nem en, m a a r deze v e rm e erd e rin g is v e rs p re id over gans h et platengebied en tre e d t zoals in vorige gevallen n iet lokaal op. G evaar van p laatselijk e uitschuringen is dus ook h e el gering. d) De p ro ef, w aarbij alleen een o v e rstro o m b are dam (cota kruin + 3.00) aan de afw aartse ingang van h et S chaar van. A.
- 5 - Z im m er m anpolder w erd aangebracht, gaf geen voldoening d a a r p rak tisc h geen verm indering d er dw ars strom ingen aan de o p w aartse uitloop van het S chaar v e rk re g en w ordt. b e s l u i t,. A an de hand van deze proeven m ag besloten w orden dat: 1 ) h et uitgesloten is h et S chaar van Z im m erm anpolder af te dam m en m et een onoverstroom bare dam op H.W., deze w erkw ijze zou de vloedstroom te z e e r co n cen treren rond h et uiteinde h ierv an w aar alsdan grote uitschuringen zouden optre d e n en h et r i sico zou bestaan dat de vloed zich een nieuwe weg zal tra c h te n te banen doorheen de P la a t van V alkenisse om h e t hoofd van de aangelegde dam heen. 2 ) h et aangew ezen is deze grote vloedstroom, welke ju is t voor H.W. optreedt, geleidelijk te red u ceren dit door twee of eventueel m e e rd e re dam m en, m et hun k ru in gelegen ongev e e r op de cota van h alftij, in het S chaar van Z im m erm an p older aan te leggen, zodat deze op h et ogenblik van h e t tij, w anneer grote vloedsnelheden optreden, o v e rstro o m b a ar blijven en alzo een rem m ende w erking op deze stroom u itoefenen en aldus de snelheid, m.a.w. de e n erg ie, geleidelijk afrem m en. A lzo is h et m ogelijk deze strom ing in h et S chaar geleidelijk te red u ceren om uiteindelijk to t een aannem elijke dw ars strom ing, voor wat de scheepvaart b e tre ft, in h et v a a tw a te r dw ars van de opw aartse uitloop van het S chaar van Z im m erm anpolder te kom en. 3 ) de geleidelijke reductie van de vloedstroom door het S chaar van Z im m erm anpolder, door h et aanleggen van m eerd ere o v erstro o m b are dam m en, w elisw aar een v e rm e erd e rin g
- 6 - d e r vloedsnelheden over de p laat van V alkenisse zal tew eegbrengen, m a a r deze toenam e zal zich, gelijkm atig v erd eeld, h ie ro v e r u itsp reid en zodat de kans voor h e t ontstaan van een nieuwe vloedgeul door deze P la a t heen p ra k tisc h gesproken z e e r klein is. B orgerhout, decem ber 1962. De wd. H oofdingenieur-d irecteur van Bruggen en Wegen, De H oofdingenieur-d irecteur van Bruggen en Wegen, D irecteu r van h et W aterbouwkundig L aboratorium, P. ROOVERS A. STERLING
KRABBENDIJKE Bijlage 1 N Uittreksel uit de hydrografische kaart der Schelde VL1SSINGEN - ANTWERPEN 1962 Schaal 1/50.000 *
PUNTSNELHEIDSMETING Midden Schaar Zim m erm anpolder vóór haventje Zim m erm anpolder Bijlage 2 AKTUELE TOESTAND Springtij 30-12-1955 VLOED ( Uur M.E.T.) >' ' V.
\ ui j la ^ c sj r * ZIMMERMANPOLDE^ PLAÄT VAN\V/ OfiOEVING SCHAAR VAN ZIMMERKAHEDIEER L E. N G T E 5 C H A A L SNELHEID SC HAAL n a tu u r 3 m /se c n a tu u r oestand zonder kunstwerken 62/10-18 dc 19/4/62 Vmax. VLOED 0h20
I VLOTTERMETING rtfakkvma SCHAAR VAN ZIJ-llERMANPOLDER ioo 200 300 4oo 500 m n a tu u r Toestand zonder kunstwerken 62/10-18 1 19/4/62 3 m /sec n a tu u r
Bijlage 5 T immerman n a tu u r m /sec n a tu u r
U M m ** O Bijlage 6 n a tu u r i/sec n a tu u r 62/1 2 Vm ax. VLOED Oh2
u ijia y e n atu u r /sec n a tu u r Vmax. VLCKD Ohi'O
n a t u u r m /se c n atu u r
u Ijia yc if SSjHï r wjjm 1 -L- - A \ "1 ~!* n a tu u r Dam (kruin 3m+.) in Schaar van Zimmerman' polder I500m. afw.haven Zimmermanpolder 62/14-25/4/1962. i/»*c natuur Viuax. VLOED 0h20