ENQUETE BIJ REDERS EN SCHEEPSJONGENS IN DE BELGISCHE ZEEVISSERIJ:

Transcriptie

1 MINISTERIE VAN LANDBOUW Bestuur der Economische Diensten DIENST VOOR DE ZEEVISSERIJ Koninginnelaan Oostende ENQUETE BIJ REDERS EN SCHEEPSJONGENS IN DE BELGISCHE ZEEVISSERIJ: - Het "Fonds voor scheepsjongens " - De visserij, nu en in de nabije toekomst 1 Monique TANGHE lie. sociologie Studie uitgevoerd in opdracht van het Ministerie van Landbouw, Dienst voor de Zeevisserij (dec. '76/m ei'77 Publikatie toegelaten mits bronvermelding

2 MINISTERIE VAN LANDBOUW Bestuur der Economische Diensten DIENST VOOR DE ZEEVISSERIJ Koninginnelaan Oostende ENQUETE BIJ REDERS EN SCHEEPSJONGENS IN DE BELGISCHE ZEEVISSERIJ: Het "Fonds voor scheepsjongens " De visserij, nu en in de nabije toekomst VLIZ (vzw) V L A A M S INSTITUUT VOOR DE ZEf ELANDERS MARINE INSTITUTE O ostende - Belgium Monique TANGHE lie. sociologie Studie uitgevoerd in opdracht van het Ministerie van Landbouw, Dienst voor de Zeevisserij (dec. '76/m ei'77 Publikatie toegelaten mits bronvermelding

3 INHOUDSOPGAVE b lz. In le id in g 1 Deel I : De enquête b i j de scheepsjongens 9 Hoofdstuk 1 : De scheepsjongen g e situ e e rd in z ijn m ilie u 9 Hoofdstuk 2 : De beroepsvorm ing en de beroepskeuze van de 12 scheepsjongen Hoofdstuk 3 : De scheepsjongen g e situ e e rd in z ijn beroep, en z ijn 15 houding ten opzichte van het Fonds voor Scheepsj ongens 1. De scheepsjongen en z i j n fu n k tie aan boord Het ve rlo o p van v a a rtu ig 16 3» B e z o ld ig in g 17 k. E le m e n ta ire kennis omtrent h et Fonds - vertegenw oordiging scheepsjongens O n thaal b i j aanm onstering Houding ten opzichte van het Fonds 19 7«Eig en v o o ru itz ic h te n omtrent het vissersb e ro e p 21 BESLU IT 22 T a b e lle n "Scheepsjongens" (T a b e l A1 à A28) 2*f Deel I I : De enquête b i j de re d e rs 33 Hoofdstuk 1 : De reder g e situ e e rd in z ijn m ilie u 33 Hoofdstuk 2 : De re d e r g e situ e e rd in z ijn beroep, en z ijn hou- 35 ding ten opzichte van het Fonds voor Scheepsj ongens 1. Ja a r w aarin de respondent re d e r werd 35 2 <, Aard van de onderneming 35 3» Aangemonsterde re d e rs 35 k. B e z it van vaartu ig e n ; scheepssklasse en v is te c h n ie k 35 5» A l dan n ie t scheepsjongen aan boord V/ij ze van b ezold ig in g der scheepsjongen, en fa m ilie ve rb a n d 37 7» Houding van de reder"tegen o ver het fin a n c ië le aspect van h et Fonds V is ie van de reder op het bemanningsprobleem in de v i s s e r i j ^+0 9. Houding van de bemanning b i j de aanm onstering der scheepsjongens ^3 10» Raad v/h Fonds voor Scheepsjongens sa m e n ste llin g en ve rte g e n woordiging 11. Bijw onen van vergaderingen van de b ero epsveren igin g Mf Mo Houding van de re d e r t. o. v. h et Fonds ^5 13. De v i s s e r i j nu en in de n a b ije toekomst V? 'ik. Standpunt van de reder omtrent beroepskeuze in de r ic h t in g van de v i s s e r i j 53 BESLU IT 3k T a b e lle n "R e d er" (T ab el B1 à B25) 56 Ter a f s lu it in g 66 V ra g e n lijs te n a ) fo rm u lie r "Scheepsjongens" 69 b) fo rm u lie r "R e d ers" 71 BIJLA G E : Conclusies <a.b.t. de vo rig e enquête (1972) 73 SUMMARY. * 76 kk

4 IN L E ID IN G - O BJEKT ; U i t de en q u êtes i e g e b le k e n d a t h e e l wat r e d e r s h e t momenteel n i e t zo goed meer z ie n z i t t e n in de v i s s e r i j en d a t v e le n van m ening z i j n d a t hun b e d r i j f zware t i j d e n d oorm aakt. Problem en z o a ls de o v e r b e v is s in g, de m a a tre g e le n t o t in s ta n d h o u d in g van de v is s t o c k s, de b em an n in g sp ro b lem atiek en de c o n c u r r e n t is le v i s i n v o e r u i t an d ere EEG - la n d en, z i j n z e k e r n i e t n ieu w maar w e l b ijz o n d e r a k t u e e l. De o v e rh e id z i e t z ic h d u i d e l i j k a l s t a a k, h e t v o o r tb e s ta a n va n de v i s s e r i j t e v e r z e k e re n. De v i s s e r i j g e e f t immers r e c h t s t r e e k s w erk aan 217 re d e rs en 1015 b em anning sled en ( l ), en o n re c h t s tre e k s aan zo wat 5»000 mensen i n de k u s t s t r e e k. H e r h a a ld e lijk werden door de o v e r h e id p ogin g en gedaan om h e t bem anningsprobleem op te lo s s e n. De jo n g s te m a a tre g e l va n de o v e rh e id om de " o n t v o lk in g " in de v i s s e r i j te g e n te gaan i s de o p r ic h t in g va n h e t " Fonds v o o r Sch eep sjo n g en s D i t Fonds h e e f t immers a ls d o e l de a a n w e rv in g va n s c h e e p s jo n gens aan boord van B e lg is c h e v is s e r s v a a r t u ig e n te b e v o rd e re n door hen een b e z o ld ig in g te v e r le n e n. Reeds in 1971 ( E. B. 2O ) werd h e t p r e m ie s t e ls e l opgeheven w a a r b ij de sch e e p s jo n g en 50 F p e r zeedag, en de r e d e r d ie s c h e e p s jo n g e n (s ) aan boord nam, 25 F p e r zeedag o n tv in g ( K. B. va n 1/ 3 / ). Deze s t u d ie h e e f t dan ook a ls d o e l, door m id d e l va n een e n q u ê te, meer in f o r m a t ie te v e rw e rv e n o m tren t h e t Fonds v o o r Sch eep sjo n g en s e n e r z ijd s en h e t h u id ig v is s e r s b e r o e p a n d e r z ijd s, en d i t zow el v a n u it h e t sta n d p u n t van de r e d e r a l s v a n u it d a t va n de sch e e p s jo n g e n. S in d s de enquête va n e n k e le maanden na de o p r ic h t in g van h e t v o r ig Fonds - b e s c h ik t de o v e r h e id o v e r geen gegevens meer met b e t re k k in g t o t de u it w e r k in g va n h e t F o n d s. De enquête a l s onderzoeksvorm i s h i e r z e k e r i n t e r e s s a n t. Ze i s immers de e n ig e m o g e lijk h e id om de houdin g te kennen va n d ie soms v e rg e te n groep van r e d e r s en s c h e e p s jo n gens d ie wegens o. a. la n g e a fw e z ig h e id op zee en t ijd s g e b r e k z e ld e n hun stem kunnen la t e n h o re n. ( 1) M in. va n V e rk e e rsw ezen, B e s tu u r van h e t Zeewezen ; " J a a r v e r s la g o v e r de e v o lu t ie van de v i s s e r s v l o o t in 1976 ".

5 H et h e rn ie u w d Fonds v o o r S c h e e p sjo n g e n s, z o a ls h e t th ans w o rd t to e g e p a s t s in d s z i j n in w e r k in g tr e d in g op 1 ja n u a r i 1976, werd o p g e ric h t op grond van de w et van 20 novem ber 1974 t o t w ijz ig in g va n de w et van 23 septem ber 1931 b e t r e f f e n d e de aan w e rv in g va n h e t p e rs o n e e l t e r z e e v i s s e r i j. H et v o r ig Fonds was o p g e r ic h t b i j overeenkom st dd. 27*7*71 tu s s e n de B e lg is c h e S t a a t ( M i n i s t e r i e va n Lan d bouw ),d e P r o v in c ie W e s t- V la a n d e re n en de R e d e r s c e n t r a le ; de m id d e le n van h e t Fonds m aakten d e e l u i t van h e t verm ogen va n de R e d e r s c e n t r a le. De w e rk in g va n h e t Fonds v o o r Sch eep sjo n g en s kan a ld u s sam engevat worden : aan de sch e e p sjo n g e n ( a l s d u sd a n ig a angem o n sterd ) w o rdt p e r zeedag een n e tto - b e d ra g van 414 F (n a a f t r e k va n b e d r i j f s v o o r h e f f in g ) u i t b e t a a l d, d i t v o o r z o v e r h i j n i e t meer dan 399 zeedagen a l s sch e e p sjo n g e n op z i j n a k t i e f h e e f t. De p a tro n a le R. S. Z. - b ijd r a g e n en de b e ta a ld e fe e s td a g e n d ie n e n even een s door h e t Fonds v o o r Sch eep sjo n g en s b e t a a ld t e w orden. H et Fonds w o rdt g e s p ijz ig d door b ijd r a g e n va n a l l e r e d e r s, b erekend op grond van hun bruto-besom m ingen, door h e t M i n i s t e r i e van Landbouw, door de P r o v in c ie W e s t- V la a n d e re n en d oor de o p b ren g st va n h e t verm ogen va n h e t Fo n d s. DE TOESTAND IN DE V I S S E R IJ SINDS 1970 : Hoe i s nu de to e s ta n d in de v i s s e r i j, qua bem anningspot e n t i e e l en a a n t a l v is s e r s v a a r t u ig e n? Wat i s de e v o lu t ie s in d s 197O? D a a rto e b e s tu d e re n we de vo lg e n d e t a b e lle n ( 1 ) : H et l i j k t e c h t e r aangewezen e e r s t even de a a n d a ch t te v e s t ig e n op h e t o n d e rs c h e id d a t d ie n t gem aakt tu s s e n de b e g r ip pen "s c h e e p s le e r jo n g e n " en "s c h e e p s jo n g e n ". V o lg en s de w et van 23.9*1931 kunnen de s c h e e p s le e rjo n g e n s e n k e l worden aangem onsterd a l s sch e e p sjo n g e n o f a l s lic h t m a t r o o s. B l i j k e n s h e t V lo o t v o r s la g van h e t B e s tu u r va n h e t Zeewezen worden ook m atrozen beneden 18 j a a r in g e d e e ld b i j de s c h e e p s le e rjo n g e n s ( d ie in b e d o e ld v e r s la g dan nog m e e s ta l b e t i t e l d worden a l3 sch e e p sjo n g e n s o f deks ch e e p sjo n g e n s, h e tg e e n u it e r a a r d w el e n ig e b e g r ip s v e r w a r r in g t o t g e v o lg kan h e b b e n ). Hierm ede moet v a n z e lfs p r e k e n d te rd e g e re k e n in g gehouden worden w anneer h ie r n a de t a b e lle n, g e b a se erd ( 1) M i n i s t e r i e va n V e rk e e rsw ezen, V lo o t v e r s la g 1976

6 op gegevens u i t h e t V lo o t v e r s la g, t e r sp ra k e komen. T a b e l 1 : In 1971 i s e r een s t i j g i n g va n h e t a a n t a l s c h e e p s le e r- jo ng ens w aar te nemen. Deze s t i j g i n g b e d ra a g t 6 fo. W a a r s c h ijn l i j k h e lp t de i n s t e l l i n g van h e t to e n m a lig Fonds v o o r Sch eep s jong en s deze s t i j g i n g t e v e r k la r e n. Doch in 1976, 5 j a a r na de o p r ic h t in g va n h e t Fo nd s, s t e l l e n we te r u g een d a lin g v a s t zow el t e O ostende, te Zeebrugge a ls te N ie u w p o o rt. Deze d a lin g in 1976 b e d ra a g t 24 /ó. W ij s t d i t, z o a ls v ro e g e re p o g in g e n, op een t e lk e n s s le c h t s t i j d e l i j k e u it w e r k in g van een m a a tre g e l? Ook in h e t g lo b a a l b e m a n n in g s p o te n tie e l i s e r k w a n t i t a t i e f een j a a r l i j k se a c h t e r u it g a n g. W anneer men de v e rh o u d in g n a g a a t van h e t a a n t a l m inder dan 18-j a r ig e n t o t h e t t o t a a l a a n t a l gem onsterden, dan z i e t men d a t d i t in de ja r e n 1973, 1974 en 1975 zo w at 10 fc b e d ro e g. D it c/<3 moet e c h t e r m erkbaar boven de 10 fö lig g e n om een bem anningsb e h o e fte van c i r c a man in de toekom st te v e rz e k e re n ( 2). In T a b e l 2 s t e l l e n we v a s t d a t ook h e t a a n t a l re d e r s j a a r l i j k s v e r m in d e r t. De g r o o t s t e d a lin g i s w e l v a s t t e s t e l l e n in O ostende. I n T a b e l 3 z ie n we ook een v e rm in d e rin g va n h e t a a n t a l bemande v a a r t u ig e n. Weerom t e O ostende v in d e n we de g r o o t s t e afnam e. U i t g e s p l i t s t n a a rg e la n g de s c h e e p s k la s s e, z ie n we eveneens een a c h t e r u it g a n g ; a l l e e n k la s s e IV i s meer dan v e rd u b b e ld. U i t T a b e l 1 kennen we re ed s h e t t e k o r t aan s c h e e p s le e rjo n g e n s in v e rh o u d in g t o t de t o t a l e aangem onsterde bem anning. T a b e l 4 to o n t ons nu h o t t e k o r t aan s c h e e p s le e rjo n g e n s in v e rh o u d in g t o t h e t a a n t a l v a a r t u ig e n. G e z ie n de w et va n 23 septem ber 1931 op de a a n w e rv in g van h e t p e rs o n e e l d e r v i s s e r i j, i s ie d e r v a a r t u ig d a t de z e e v i s s e r i j u it o e f e n t en w aarvan de bemanning te n m in s te u i t d r ie v o lw a s s e nen b e s t a a t, v e r p l i c h t één s c h e e p s le e rjo n g e n aan t e m o n ste ren. (2 ) z ie s t u d ie van K. M ic h ie ls e n "E n k e le beschouw ingen rond h e t bem anningsprobleem in de B e lg is c h e z e e v i s s e r i j ", au g u stu s 1966, b lz. 17

7 De v is s e r s v a a r t u ig e n, w aarvan de bem anning te n m in s te u i t 9 vo lw a ssen e n b e s t a a t, z i j n v e r p l i c h t e r 2 aan te m o n steren. U i t h e t c i j f e r m a t e r i a a l w eten we d a t e r e n e r z ijd s te lk e n s s c h e e p s le e rjo n g e n s aan boord z i j n van schepen d ie n i e t onder to e p a s s in g van de w et v a l l e n, en a n d e r z ijd s d a t e r h e e l w at v a a r t u ig e n te r z a k e n i e t aan de wet vo ld o e n ( i n 1976 was d i t 59 /c van h e t t o t a a l d e r v a a r t u ig e n ). H et t e k o r t aan s ch e e p s l e e r jong en s i s s in d s 1971 v e rm in d e rd. In 1976 bemerken we e c h t e r te r u g een g ro e ie n d t e k o r t aan s c h e e p s le e r jo n g e n s. Vanu i t s t r i k t w e t t e l i j k oogpunt b e d ra a g t d i t t e k o r t a ls d a n 58 H i e r b i j p a s t evenw el vo lg e n d e bem erking : De v e r p lic h t i n g een sch e e p sjo n g e n aan boord te hebben, z o a ls v o o rg e s c h re v e n d oor de w et van 23«9*31» i s f e i t e l i j k b e p a a ld o n r e a l i s t i s c h gew orden. Deze v e r p lic h t i n g kan in d e rd a a d in de p r a k t i j k o n m o g e lijk in t e g r a a l to e g e p a s t w orden. Ze v e r o n d e r s t e lt immers d a t de sch e e p sjo n g e n s zo w at 25 va n h e t g lo b a a l bemann in g s b e s ta n d zouden u itm a k e n! - W IJZ E VAN IN TERVIEW EN STEEKPROEF : B i j deze s t u d ie g in g e n we a l s v o lg t te w erk : Op 31 decem ber 1976 waren in de d r ie B e lg is c h e havens 85 in g e s c h e e p te s c h e e p s le e rjo n g e n s (dus beneden de 18 j a a r ), w aarvan e r 68 a l s sch e e p sjo n g e n aangem onsterd w aren, 6 a l s lic h tm a t r o o s en 11 a l s m a tro o s. Op d ie z e lf d e datum w aren e r 217 r e d e r s. H ie r moet aan toegevoegd worden d a t 31 decem ber in o n d e rh a v ig g e v a l geen b i j s t e r g e lu k k ig e keuze i s (O u d e ja a r s avond! ) maar noodgedwongen ( g e l e t op de v e r s la g p e r io d e van de g e ra a d p le e g d e r a p p o rte n ) m oest t e lk e n s van deze datum g e b ru ik gemaakt w orden. In w e r k e lijk h e id l i g t doorgaans h e t a a n t a l sch eepsjo n g en s w el wat h o g e r. Hun s p r e id in g o v e r de d r ie B e lg is c h e havens i s a l s v o lg t : - O ostende : 27 s c h e e p s le e rjo n g e n s en 68 re d e rs - Zeebrugge ( l ) : 46 s c h e e p s le e rjo n g e n s en 118 re d e rs - N ieuw p o o rt : 12 s c h e e p s le e rjo n g e n s en 31 r e d e r s. D aar verm oed werd d a t de s i t u a t i e in h e t v i s s e r s b e d r i j f v e r s c h i l t n a a rg e la n g de th u is h a v e n (O o ste n d e, Zeebrugge en N ie u w p o o rt), werd de p o p u la t ie - zow el de sch e e p sjo n g e n s a l s de re d e rs - in g e d e e ld in d r ie g ro e p e n. D a a r u it werd te lk e n s een a - s e le k t e s te e k p r o e f g e tro k k e n. D a a r o.a. d oor t ijd s g e b r e k en h e t n ie t - in s c h a k e le n van s p e c i f i e ke en q u ê te u rs n i e t overwogen w erd b i j een v r i j g r o te gro ep ( n l. meer dan 100 p e rs o n e n ) een enquête a f te nemen, werd g e o p te e rd v o o r h e t in t e r v ie w e n va n nagenoeg 100 p erso n e n, en werd a ld u s ( 1) Zeebrugge + B la n k e n b e rg e (V lo o t v e r s la g, M i n i s t e r i e van V e rk e e rsw e z e n, B e s tu u r Zeewezen)

8 de s te e k p r o e f b e p e rk t t o t 60 re d e rs en 36 s c h e e p s le e r jo n g e n s. Op d ie m a n ie r werd to c h 53 7 van h e t t o t a a l a a n t a l s c h e e p s le e r- jo ng ens en 28 a/c va n h e t t o t a a l a a n t a l re d e rs g e ïn t e r v ie w d. De r e p r e s e n t a t i v i t e i t va n de s te e k p r o e f i s dus z e k e r gew aarb o rg d. H et a a n t a l s c h e e p s le e rjo n g e n s en h e t a a n t a l re d e rs w erd g e l i j k v e r s p r e id o v e r de d r ie h a ven s, om zodoende een v e r g e lijk in g s - b a s is m o g e lijk te maken. Een n o o d z a k e lijk e b e p e rk in g v o lg d e u i t h e t f e i t d a t op 31 decem ber 1976 in N ie u w p o o rt maar 12 s c h e e p s le e rjo n g e n s aangem onsterd w are n. E r moet ook nog v e r m eld worden d a t deze s te e k p r o e f m. b.t. de s c h e e p s le e rjo n g e n s a l l e e n b e t r e k k in g h e e f t op s c h e e p s le e r jo ngens d ie 'r e g e lm a t ig " aangem onsterd z i j n. Deze enquête was h e e l t ijd r o v e n d, e n e r z ijd s door h o t h e r h a a l d e l i j k a fw e z ig z i j n van de re sp o n d e n t, a n d e r z ijd s door h e t n ie t - in s c h a k e le n van e n q u ê te u rs. D it l a a t s t e punt l i e t ons e c h t e r w el to e de v r a g e n l i j s t n i e t a lle e n u i t g e s tr u k tu r e e r d e v ra g e n samen te s t e l l e n, maar ook w el u i t e n k e le open v ra g e n. GEANALYSEERDE ELEMENTEN : In deze s t u d ie worden a c h te re e n v o lg e n s de v o lg e n d e punten* g e a n a ly s e e rd s h e t m ilie u w a a r u it de jong en s a fk o m s tig z i j n, hun o p le id in g, en hun b e r o e p s a k t i v i t e i t. De n ad ru k l i g t h i e r b i j v o o r a l op hun e r v a r in g. V e rtre k k e n d e van hun e r v a r in g, w o rd t ook gepoogd een a a n w ijz in g te geven o vo r hun v e rw a c h tin g e n in h e t b ero e p. Wegens t ijd s g e b r e k v/as h e t n i e t m o g e lijk een andere b e la n g r ijk e f a k t o r b i j deze p r o b le e m s t e llin g, n a m e lijk de v is s e - r i j s c h o o l, n a d e r t e a n a ly s e r e n. N ochtans werd t i j d e n s de gesp rekken r e g e lm a tig de r o l van de v i s s e r i j s c h o o l vernoem d. De en quête m. b.t. de re d e rs werd o n g eveer a n a lo o g opgebouwd. H i j w o rd t g e s itu e e r d in z i j n m ilie u en in z i j n o n d ern e m ing, w a a rin dan v o o r a l z i j n houdin g te n o p z ic h te va n h e t Fonds v o o r Sch eep sjo n g en s w o rdt g e a n a ly s e e r d. Steu n en de op d ie fa k - to re n samen, k r ijg e n we dan ook een i n d i k a t i e, n i e t a l l e e n van de to e s ta n d in h e t v is s e r s b e r o e p, nù, maar- ook i n de to e k o m st.

9 T a b e l 1 ; A a n ta l aangem onsterde bem anningsleden va n m in d er dan 18 j a a r, en v e rh o u d in g van d i t a a n t a l t o t h e t t o t a a l a a n t a l aangem onsterden in de b e tro k k e n gro ep (V lo o t - v e r s la g, M in. van V e rk e e rsw e z e n, B e s tu u r Zeew ezen) ja a r Scheepsle e r - j ongens O ostende Zee- Brugg e Nieuwp o o rt t o t a a l aan t a l aan gem onsterden... ni /o jo n g e re n op d i t to-: t a a l , , » , , , ,37 T a b e l 3 : H et a a n t a l re d e rs p e r haven (V lo o t v e r s la g, M in. van - V e rk e e rsw e z e n, B e s tu u r Zeewezen) f " j a a r O ostende Zeebrugge N ieuw p o o rt T o t a a l f :

10 Het aan tal benande vaartuigen volgens de scheepsklasse ( l ) en per haven (V lo o t v e r s la g, Min. van V e r k e e r s wezen, 'Bestuur Zeewezen) ( l ) &H EH EH p p «p p IPv o o to c co o o o +>+>+> ir\ o i-o c Ö CU cn m cd 1 I M 03 ft 0) O X i o CQ 9 t> > M H M M M E-i W O O - p o - p o 00 ö c3 > Erf PP O O -P O -P O o^t-!> H (=> rq R) EH

11 ö. - T a b e l 4 ' H et " l e g a a l " t e k o r t va n s c h e e p tle e r jo n g e n s (= v a n u it s t r i k t w e t t e l i j k oogpunt) ( V lo o t v e r s la g, M in. va n V e r k e e rsw e z en, B e s tu u r Zeewezen) j a a r w e t t e l i j k v e r e i s t a a n t a l I r e ë e l a a n t a l " l e g a a l " t e k o r t 'V e rk e e rd " gep la a t s t e sch eeps j ongens schepen d ie n i e t v o l doen aan de wet * CD

12 DEEL I : DE ENQUETE B I J DE SCHEEPSJONGENS HOOFDSTUK 1 : HET M IL IE U VAN DE SCHEEPSJONGEN In d i t dee-1 va n h e t onderzoek w o rd t gepoogd een d u id e l i j k e r b e e ld va n "h e t m ilie u " van de sch e e p sjo n g e n t e v e r k r i j gen (m e t"s c h e e p s jo n g e n " w o rd t h i e r v e r d e r u i t s l u i t e n d nog bed o e ld de s c h e p e lin g e n van m in d er dan 18 j a a r oud, en dus n i e t e n k e l de a l s d u sd a n ig aangem onsterde o p v a re n d e n ). Doch e e r s t worden e n k e le algem ene kenm erken va n de enquête g ro e p, z o a ls de g e b o o r te p la a ts, de w o o n p la a ts en de l e e f t i j d van de en q u êteg ro ep g e a n a ly s e e rd : - B i j de Zeebru gse sch eepsjo n g en s i s e r één d ie geb o ren werd in h e t b in n e n la n d, maar w o o n a ch tig i s aan de k u s t (T a b e l A 1) - De jo ng e o n d e rvraag d e v is s e r s komen a l l e n u i t de ku stg em een ten. D a a r b ij i s h e t ook h e e l d u i d e l i j k d a t a l l e n aanm onsteren in de haven h e t d ic h t s t b i j de w o o n p la a ts. S le c h t s één sch e e p sjo n g e n maakt daarop een u it z o n d e r in g ; h i j i s w o o n a ch tig te N ieu w p o o rt en m o n s te rt aan in O ostende (T a b e l A 2 ). - V a t de l e e f t i j d b e t r e f t, de ja rig e n vormen de m odale gro ep, met 47 7<>va n h e t t o t a a l a a n t a l o n d e rvra a g d e n. De 16- ja r ig e n v o lg e n met 33 5», de 18-ja r ig e n met 14 % en de 15- j a r ig e n met 6 c/o. A lle e n te O ostende z i j n a l l e lo if t ijd s g r o e p e n v e r te g e n w o o rd ig d. (T a b e l A3). Algem een w o rd t aangenomen d a t jo ng e v is s e r s v o o r a l u i t m ilie u s a fk o m s tig z i j n w aar de v a d e r ook in de v i s s e r i j werkzaam i s. Hoe i s d a t nu in onze en q u êteg ro ep? Wat i s h e t b ero ep van de v a d e r va n de sch e e p sjo n g e n s? Hoe i s de s a m e n s t e llin g van h e t g e z in,m e t an d ere woorden : hebben de jo ng ens b ro e rs o f/e n z u s te rs? W elk i s hun a a n t a l en hun l e e f t i j d en w at i s hun ople i d i n g? U i t h e t onderzoek hebben we vo lg e n d e r e s u lt a t e n bekomen : - h e t a a n t a l k in d e re n p e r g e z in (T a b e l A 4 ) : De m eeste g e z in n e n hebben 2 t o t 6 k in d e r e n. H et g e z in met 3 k in d e re n i s w e l i n de m e e rd e rh e id ( c i r c a 33 i van de g e z in n e n ). H et g e z in met 6 k i n d eren v o lg t met 19 7 S le c h t s één g e z in ( te N ie u w p o o rt ) h e e f t maar één k in d. Sn 2 g e z in n e n (ook in N ie u w p o o rt) hebben z e lf s 9 k in d e r e n.

13 h e t a a n t a l k in d e re n v o lg e n s g e s la c h t (T a b e l A 5) : I n de g e z in nen samen vormen de jongens een m in d e rh e id (70 jo n g en s t. o. v. 79 m e is je s ). de l e e f t ijd s g r o e p van de b ro e rs (T a b e l A 6) : H ie r z i j n a l l e le e f t ijd s g r o e p e n t o t en met 35 j a a r v e rte g e n w o o rd ig d. Toch beh o o rt n i e t m in d er dan 47 % van b ro e rs t o t de l e e f t i j d s k l a s se "10 t o t en met 15 j a a r ". a k t i v i t e i t (s ch o o lg a a n d o f a k t i e f in een beroep ) van de b ro e rs (T a b e l A 7) B i j de jongens d ie nog s c h o o l lo p e n, v o l gen e r 7 v i s s e r i j s c h o o l te O ostende, Zeebrugge o f N ie u w p o o rt, en 24 een an d e re vorm van o n d e r w ijs. De s p r e id in g va n z i j d ie v i s s e r i j s c h o o l v o lg e n, i s g e lijk m a t ig zow el t e O ostende, Zeebrugge a l s N ieu w p o o rt (w a t dus v o o r N ieu w p o o rt r e l a t i e f v e e l b e t e k e n t ). B i j de jo n g e re n d ie een an d ere vorm van o n d e rw ijs v o lg e n, z i j n e r een g ro o t a a n t a l d ie nog geen keuze gem aakt hebben : e n k e le n hebben "g een g o e s tin g " om v i s s e r i j s c h o o l te v o lg e n. E n k e le n mogen n i e t va n hun ouders : " op de te c h n is c h e sch o o l s t e e k t h i j geen k lo p u i t, om " to c h n a a r de v i s s e r i j s c h o o l te mogen; maar één i s ge- " noeg, den tweeden g a a t e r z e k e r n i e t n a a r to e ". Van degenen d ie w erken, w e rk t o n g eveer de h e l f t in de v i s s e r i j. E n k e le n z i j n werkzaam in de o v e r h e id s d ie n s te n, z o a ls de R.M.T. en h e t Zeewezen. Of z i j v r o e g e r in de v i s s e r i j g e w e rk t hebben, kon n i e t a c h t e r h a a ld worden. Z i j d ie n i e t in de v i s s e r i j b e tro k k e n z i j n, werken o. a. a ls p o stb o d e, timmerman, b ankbediende, ijz e r b in d e r, s p o o rw e g a rb e i d e r,... h e t beroep van de v a d e r (T a b e l A 8) : 33 9 va n i e v a d e rs van de jong en s w e rk t in de v is s e r ij, 47 % n i e t. Dus de h yp o th e se d a t v e e l jong en s u i t v is s e r s m ilie u s a fk o m s tig z i j n, i s op h e t e e r s t e z ic h t n i e t b e v e s t ig d. Doch wanneer men de 25 %' p e rs o nen d ie v r o e g e r in de v i s s e r i j g ew erk t hebben en nu h e t z i j e ld e r s i n de p r iv é - s e c t o r, h e t z i j in o v e r h e id s d ie n s t w erken, e r b i j t e l t, dan s t e l l e n we v a s t d a t to ch 58 c}o va n hun v a d e rs v i s s e r z i j n o f g ew eest z i j n. Van de v a d e rs van de o n d e rv ra a g den i s 17 r e d e r 5 d a a r u it kunnen w ij b e s lu it e n d a t de zonen van d ie I 7 %> (m its u i t s l u i t i n g van a lle r h a n d e o o rz a k e n ) ru im s ch o o ts de kans z u lle n k r ijg e n om z e l f v i s s e r te w orden, en

14 u it e r a a r d ook om o o it r e d e r te worden. U i t deze tab e.l A 8 kan te v e n s de a f v l o e i in g van de v is s e r s u i t de v i s s e r i j een z e e r a k tu e e l probleem - v a s t g e s t e ld w orden. Ze b e d ra a g t 25 i va n onze e n q u êteg ro ep. O m trent d i t n ijp e n d probleem in de v i s s e r i j t a s t e n w ij g ro te n d e e ls in h e t d u is t e r, want c i j f e r m a t e r i a a l en een k w a l i t a t i e f onderzoek o n tb r e e k t. De o v e r h e id s d ie n s te n w a a rin de v ro e g e re v i s s e r s v o o r a l te w e rk s t e l l i n g v in d e n, z i j n de R.M.T., h e t loodsw ezen en de Zeem acht. B e s l u i t ï Sam envattend kunnen we b e s lu it e n d a t ook in 1977, en s p i j t s v ro e g e re v o o r s t e lle n om h e t r e k r u t e r in g s v e ld u i t te b re id e n, de sch e e p sjo n g e n s nog a l t i j d u i t s l u i t e n d in de kustgem eenten g e re k ru te e rd w orden. M e e s ta l m onsteren ze ook aan in de haven h e t d ic h t s t b i j hun w onin g. M eer dan de h e l f t van de jongens komt ook u i t de t r a d it io n e le v i s s e r s m i l i e u s. C ir c a 17 /s van hun v a d e rs i s r e d e r. De a f v l o e i in g n a a r an d ere b e d r ijf s t a k k e n b ed ra a g t 25 Ook de h e l f t van hun b ro e rs w e rk t in de v i s s e r i j. H i e r b i j to c h nog e n k e le randbeschouw ingen : 58 io van de v a d e rs z i j n v i s s e r o f e x - v is s e r : Men kan z ic h a fv ra g e n o f d i t w el v o l s t a a t om na te gaan o f de jo ngen u i t h e t v is s e r s m ilie u kom t. De v a d e r kan z e l f de zoon z i j n va n een v i s s e r, o f z i j n b ro e r i s h e t m is s c h ie n. M aar ook de moeder kan h i e r i n een r o l sp e le n : z i j kan de d o c h te r z i j n van een v i s s e r, o fw e l op een o f a n d e r w ijz e to ch ook a fk o m s tig u i t h e t v is s e r s m i l i e u. Deze b ed enkin g i s pas g ere z e n b i j h e t e in d e van de e n q u ê te. B i j een vo lg en d e enquête ware h e t voorzeker aangewezen hierm ede re k e n in g te houden. a f v l o e i in g, een z e e r a k t u e e l probleem s A f v lo e iin g,o f s c h o o n v e e l a l a l s d u sd an ig a a n g e vo e ld en v o o r g e s t e ld, i s e i g e n l i j k n i e t n o o d z a k e lijk een probleem. H et kan ook een g e lu k k ig e oplo s s in g z i j n, en m is s c h ie n i s h e t h e e l e e n vo u d ig a ls een n o rm aal v e r s c h i j n s e l te beschouwen. H et l i j k t v e e le e r een probleem te z i j n, vo ld o e n d e (e n v o o r belanghebbenden g u n s tig e ) a fv lo e iin g s m o g e lijk h e d e n te sch ep p en. Imm ers, h e t z i e t e r n a a r u i t d a t s t r a k s b ijn a niem and nog v o o r gans de duur van z i j n b e ro e p s le v e n v i s s e r z a l w i l l e n w orden. In d ie o p t ie k, in d ie n jo n g e re n moeten a a n g e tro k k e n worden, dan z a l h e t lo g is c h e r w ijz e m oeten z i j n met h e t r e ë e l v o o r u it z ic h t d a t z i j op ie d e r moment en in g u n s tig e om standigheden n a a r i e t s an d e rs kunnen o v e rs ta p p e n. O n g e t w ijfe ld z u lle n de b e s te n s te e d s b l i j v e n v a re n z o la o g Ze maar kunnen.

15 HOOFDSTUK 2 : DB BEROEPSVORMING EU DE BEROEPSKEUZE VAN DE SCHEEPSJONGEN In d i t h o o fd s tu k worden n i e t a lle e n de s c h o o ls e o p le id in g va n de sch e e p sjo n g e n doch ook de m o tie ve n waarom h i j s c h e e p s jo n gen geworden i s, de houdin g van de ouders te g e n o v e r d ie k 0u a e,e n h e t e f f e k t van h e t Ponds v o o r Sch eep sjo n g en s b i j hun k eu z e, n a d e r o n d e rz o c h t. A l l e re sp o n d en ten hebben v i s s e r i j s c h o o l g e v o lg d (T a b e l A 9) 67 yc va n de jong en s h e e ft, d a a r h e t c e r t i f i k a a t va n s c h e e p s jo n gen b e h a a ld, sommigen va n hen z e lf s re ed s m eerdere c e r t i f i k a t e n, De u i t s p l i t s i n g n a a rg e la n g de haven to o n t ons d a t h e t a s p i r a t i e n iv e a u van de jo n g e v i s s e r s te Zeebrugge wat h o g er l i g t dan te Oostende en N ie u w p o o rt, v e r m its z i j a ld a a r doorgaans o v e r meer c e r t i f i k a t e n b e s c h ik k e n (T a b e l A 1 0 ). De jo n g ens d ie geen b re v e t b e h a a ld e n, b le v e n m e e s ta l n i e t la n g op sch o o l» Ze w ild e n e r immers zo v lu g m o g e lijk weg om te gaan v a r e n. Eén jo ngen v o lg t nog a vo n d sch o o l v o o r sch eepsjo n g ens» Op de v r a a g o f ze e e r s t a n d e r w erk g e z o ch t hebben, a n t woordden e r 33 neen en 3 j a (v a n de 12 o n d e rvraagde n u i t N ieu w p o o rt h o e f t geen e n k e l e e r s t a n d e r w erk g e z o c h t ). Eén jo n gen h e e f t o n g eveer een j a a r in e e r b a k k e r ij g e w e rk t, een tweede * h e e f t e n k e le maanden fa b r ie k s w e r k v e r r i c h t en een derd e h e e f t gew e rk t a l s lo o p jo n g e n. D ie d r ie jong en s hebben w e l e n k e le maanden v i s s e r i j s c h o o l g e v o lg d maar hebben geen b r e v e t. Z i j geven t e kennen d a t h e t h o ger inkomen in de v i s s e r i j en h e t d r in k g e ld hen a a n lo k k e n (T a b e l A 1 l ). De b e la n g s t e llin g v o o r de zee i s h e t b e la n g r ijk s t e m o tie f b i j de sch e e p sjo n g e n s om h e t v is n s r s b e r o e p te k ie z e n. Deze beweegreden h e e f t dan ook 49 fo van h e t a a n t a l v e rm e ld in g e n. D it m o tie f werd a ld u s door 09 i< va n de sch e e p sjo n g e n s a a n g e h a a ld, h e t z i j a l s h o o fd m o tie f h e t z i j a ls n e v e n g e s c h ik t m o t ie f. v o lg e n e n k e le u it s p r a k e n : " va n k 'le in s a f g ra a g gedaan, d a t z i t i n ' t b lo e d " H ie r " i k v a a r g ra a g, i k was nog op de I b i s en i k z e i, a l b u is i k, dan ga i k to c h " " w a t e r r a t " " i k zou h e t n i e t u ith o u d e n in een jo b aan de w a l "

16 In O ostende, g e v o lg d door N ie u w p o o rt, w o rdt de b e la n g s t e llin g vo o r de zee h e t m eest vernoem d ( r e s p e k t i e v e l i j k 62 /o en 55 f> va n v e r m eld ingen en door te lk e n s 71 i van de s c h e e p s jo n g e n s ). In Zeebrugge z i j n h e t de b e la n g s t e llin g v o o r de zee en ook w el de fa m ilie o m s ta n d ig h e d e n d ie de keuze b e p a le n (m et 29 c/c van de ve rm e ld in g e n en door 42 / va n de scheepsj ongens). Een n e g a tie v e h o u d in g t. o. v. de s ch o o l v o lg t op de d erd e p la a t s, met 10 p/o van de ve rm e ld in g e n en door 14 $ van de s c h e e p s jo n g e n s. H et m o tie f "in kom en " komt s le c h t s op de v ie r d e p l a a t s, met 6 l/r van de ve rm e ld in g e n en door 8 cfo van de sch eepsjo n g en s ( t a b e l A 1 2 ). A l l i c h t houdt d i t h o o f d z a k e lijk ve rb an d met h e t va n t o t o n g e w ijz ig d g e b le ve n Fo n d s-lo o n va n 285 F/ZD. O ver de b e z o ld ig in g v o lg e n meer g e d e t a ille e r d e beschouw ingen in h o o fd s tu k 3«Toch d ie n t h i e r b i j a l v a s t a a n g e s t ip t d a t t ijd e n s de enquête d u i d e l i j k de in d ru k n a a r v o o r kwam d a t h e t m o tie f "in kom en " e i g e n l i j k een b e la n g r ijk e r r o l s p e e lt dan e x p l i c i e t werd to e g e g e ven. De jong en s kunnen b e ïn v lo e d worden door hun o u d e rs; ook de w e rk in g van h e t Fonds v o o r Sch eep sjo n g en s kan e v e n tu e e l een s tim u la n s z i j n b i j hun keuze om sch e e p sjo n g e n te w orden. In de en q u êteg ro ep l i e t e n de ouders hun zoon v r i j b i j zijn keuze om sch eep sjo n g en te w orden. N ochtans waren e r 26 -fc d ie e e r s t c o n tr a waren en n a d ie n hun zoon v r i j l i e t e n in z i j n k eu z e. Soms was de o v e r re d in g s k r a c h t van een derd e p erso on d a a r b ij n o d ig : "de m e e s te r van s c h o o l kwam, dan was h e t oké" De ouders d ie e e r s t c o n tr a w aren, z i j n g e s itu e e r d te O ostende, en g lo b a a l g e z ie n deed z ic h d i t ook meer v o o r b i j de moeders ( t a b e l A 1 3 ). De w e rk in g va n h e t Fonds v o o r Sch eep sjo n g en s h e e f t de keuze van de jongens n i e t b e ïn v lo e d. A lle e n te Zeebrugge was e r een sch e e p sjo n g e n d ie door h e t Fonds g e s tim u le e rd w erd. Sommigen gaven w el te kennen d a t door h e t Fonds hun v e r d ie n s t e n h o ger lig g e n ( t a b e l A 14)«

17 B e s l u i t % ' 4* Sam envattend kunnen we b e s lu it e n d a t 67 fó van de sch e e p sjo n g e n s een c e r t i f i k a a t van sch e e p sjo n g e n b e z it. In Zeebrugge hebben de jo ng ens meer b re v e tte n b e h a a ld. H et elem en t " b e la n g s t e llin g v o o r de z e e " was de m eest aangeh aald e beweegreden b i j 69 van de sch eepsjo n g en s b.ij h e t m o tiv e re n van hun k eu ze. Ook b i j de enquête v,an 1972 h a a ld e d i t m o tie f de h o o g ste s c o r e. H i e r b i j moet w e l a a n g e s t ip t worden d a t h e t m o tie f "in kom en " een v e e l g r o te r e r o l s p e e lt b i j hun k eu ze, maar door v e le jongens u it e r a a r d n i e t e x p l i c i e t werd u it g e d r u k t. De i n s t e l l i n g en de w e rk in g van h e t Fonds v o o r S c h e e p s jo n gens h e e ft o g e n s c h ijn lijk hun keuze h e le m a a l n i e t b e ïn v lo e d. Ook in 1972 kwam men t o t d e z e lfd e c o n c lu s ie. Toch werd de in d ru k gew ekt d a t h e t Fonds- 0 lo o n, in d ie n op een b e v re d ig e n d p e i l, w e lis w a a r b e z w a a r lijk hun keuze kan b e ïn v lo e d e n (e e n v o u d ig u i t o n w etendheid ) doch n a d ie n, na a a n m o n ste rin g, w el te rd e g e hun a a n b lijv e n in de v i s s e r i j kan d e te rm in e re n. De ouders l i e t e n hun k in d e re n v r i j b i j hun k eu z e, a lh o e w e l e r in h e e l w at g e z in n e n e e r s t wat te g e n sta n d m oest overwonnen w orden. H i e r b i j ook nog vo lg e n d e bem erking : De v r a a g werd g e s t e ld "Z o u d t ge sch e e p sjo n g e n geworden z i j n in d ie n h e t Fonds v o o r Sch eep sjo n g en s n i e t b estond? ", waarop e r 35 b e v e s tig e n d a n t woorden en s le c h t s één o ntkennend. T ijd e n s de en quête i s gaandeweg h e t id e e g e g ro e id d a t e i g e n l i j k d ie z e lf d e v ra a g ook had moeten g e s t e ld geworden z i j n aan de r e d e r s, u it e r a a r d dan g e fo rm u le e rd a ls v o lg t?, oudt g i j ( i n akkoord met uw bem anning) een sch e e p sjo n g e n aan boord hebben genomen in d ie n h e t Fonds v o o r Sch eep sjo n g en s n i e t b esto n d? ". D it l i j k t in d e rd a a d in de p ra k t i j k h e t kern p ro b leem t e z i j n, en in een v o lg e n d e, h i e r b i j a a n s lu ite n d e enquête zou h ie ro p m oeten een antw oord g e z o ch t w orden.

18 HOOFDSTUK.3 : DB SCHEEPSJONGEN EN Z I J N BEROEP» De e r v a r in g d ie de sch e e p sjo n g e n in z i j n b ero ep re ed s h e e f t opgedaan, w ordt in d i t h o o fd s tu k g e a n a ly s e e r d, o.a. in h e t k a d e r van de s c h e e p s k la s s e w a a rin h i j z i j n l e e r t i j d d o o rb re n g tf h e t v e r lo o p va n s c h ip, de b e z o ld ig in g, h e t a a n t a l zeedagen en h e t w erk aan b o o rd. Ook z i j n houding te n o p z ic h te van h e t Fonds w o rd t o n d e rz o c h t. Ten s l o t t e w o rdt hen g e vra a g d o f ze va n p la n z i j n in de v i s s e r i j t e b l i j v e n, de redenen va n hun keuze h iero m t r e n t en e v e n tu e e l de f u n k t ie d ie z i j hopen u i t te o e fe n e n. 1. De s c h e e p s le e rjo n g e n en z i j n f u n c t ie aan_boord 34 van de 36 resp o n d enten (s c h e e p s le e r jo n g e n s ) v a r e n a ls s ch e e p sjo n g e n, dus te n l a s t e van h e t Fo n d s. De twee o v e r ig e re s p o n d e n te n,d ie t e Oostende aanm onsteren, v a re n n i e t meer a l s s ch e e p sjo n g e n, w at u it e r a a r d n i e t wegneemt d a t z i j n o r m a lit e r moeten b l i j v e n beschouwd worden a l s s ch e e p sjo n g e n, d a a r op grond van de wet van 23 septem ber 1931 a l l e jo n g e re n d ie aangem onsterd en geen 13 j a a r z i j n, a ie s c h e e p s le e rjo n g e n beschouwd w o rd en.h et.maximum a a n ta l Fonds-aeedage-u \an b e id e n i s nog n i e t b e r e ik t ; één jongen v a a r t roed s a l s m a tro o s, de a n d ere jo n g en v a a r t a l m o to r is t (T a b e l A 15). T e lk e n s w o rd t te ru g g eg aan n a a r de p e rio d e w a a rin d ie twee s c h e e p s le e r jo n gens nog a l s sch e e p sjo n g e n aangem onsterd w aren. Op a l l e s c h e e p s k la s s e n worden sch e e p sjo n g e n s aangem o n sterd; 44 van de resp o n d en ten brengen hun l e e r t i j d door in s c h e e p s k la s s e I I I, g e v o lg d door 33 / in k la s s e I I (T a b e l A 1 6 ). 56 jc va n de ondervraagde jo ng e v is s e r s w erken op een p la n k e n v is s e r en 36 / op een b o k k e n v is s e r (T a b e l A 17)» 19 /- van de resp o n d enten hebben 50 t o t 100 zeedagen op hun a k t i e f. D aarop v o lg e n 14 f- d ie 0 t o t 50 zeedagen hebben, en 14 A' d ie re e d s 300 à 350 zeedagen b e r e ik t hebben. (T a b e l A 1 8 ). De ta a k van een sch eepsjo n g en aan boord i s h e e l v e r s c h e i den, o f zou h e t to c h moeteh z i j n. Een sch e e p sjo n g e n i s immers aan boord om een geoefend v i s s e r te w orden. H e rh a a ld e l i j k vernam en we e c h t e r d a t, v o o r a l aan boord va n g r o t e r e

19 sch ep en, de sch e e p sjo n g e n r iis b r u ik t w o rdt en a l t i j d h e t z e l f de werk t e doen k r i j g t. De v r a a g werd z e lf s g e s t e ld waarom n o o it eens een a r b e id s in s p e c t e u r c o n t r o le komt u it o e f e n e n aan b oord, v o o r a l dan op de g r o te r e v a a r t u ig e n. Nu v o lg t een k o r te opsomming van w at hun w erk meer s p e c if ie k in h o u d t : - h u is h o u d e lijk w erk, z o a ls a a rd a p p e le n s c h i l l e n, a f was, k o f f i e z e t t e n, k u is e n ; - h u lp op dek, z o a ls de k o r re in h a le n, de v i s oprap en, w assen, k u is e n, g u tte n, s o r t e r e n, w egbergen, a a n v u lle n, a l l e s. onderhouden, i j s scheppen en kappen, n e t t e n h e r s t e l l e n ; - de w acht a a n le re n en h e t s tu r e n a a n le r e n, de g a rn a le n in zeven doen, m a t e r ia a l aan bren gen, w in g en, n a a ld e n v u lle n, aan de g a lg e n s ta a n. Op de v r a a g "k u n t ïï m ij een k le in e o m s c h r ijv in g geven van uw w erk aan boord? " antw oorden v e le n : " a l l e s z o a ls de anderen " " e v e n v e e l a ls de m atrozen, met d i t v e r s c h i l : w i j z i j n ook h e e l de dag u i t bed en z i j s la p e n " " v u i l t j e va n a l l e n o p k u isen " " m an n etje va n a l l e s, a l s z i j werken z i j n w i j e r ook " A l l e resp o n d e n te n werken ook 's n a c h ts. E e t v e r lo o g van v a a r t u ig V e e l re d e rs nemen aan d a t h e t v e r lo o p van v a a r t u ig b i j de sch e e p sjo n g e n s h e e l hoog i s. U i t onze s te e k p r o e f kunnen we n o ohtans b e s lu it e n d a t 64 fi van de resp o n d e n te n nog n i e t van v a a r t u ig v e ra n d e rd w are n. d ie éénm aal v e ra n d e rd w aren, 5 Van de o v e r ig e 36 c/ó w aren e r 61 f d ie tw eem aal v e ra n d e rd e n en 5 d ie d rie m a a l v e ra n d e rd e n. H et v e r lo o p i s w e l h e t g r o o t s t te N ie u w p o o rt. Sommigen onder hen v a a rd e n a l s p la a t s v e r v a n g e r, a n d eren v e ra n d e rd e n u i t noodzaak na s lo p in g va n h e t s c h ip o f b i j h e t u i t de v a a r t nemen van h e t s c h ip. O ve r de m o t iv a t ie b i j h e t v e r lo o p la t e n we de sch e e p sjo n g e n s z e l f aan h e t woord : (T a b e l A 1 9 ). " 'k heb de zak gekregen na een r u a ie aan boord " " s la g e n va n een m atroos " " de s c h ip p e r s ta k me teg en "

20 op m ijn e e r s t e s c h ip va a rd e i k mee a l s lic h t m a t r o o s aan 1 '/o, we m aakten P en i k heb maar F g ekreg en " " 'k had een s le c h t e baas " " ' t Was e r a l t i j d zagen en h a r t e f r e t e n " " op een r e i s moest i k n a d ie n nog P to e d ra g e n en m ijn s ig a r e t t e n b e t a le n " De sch e e p sjo n g e n s worden v o o r e e r s t b e z o ld ig d met h o t Po n d s. D a a r b ij ontvan gen z i j h e e l va a k ook h e t z i j een fc op de besomm ing, h e t z i j d r in k g e ld, h e t z i j een p én d r in k g e ld ( l ), en d i t zow el te O ostende, te N ieu w p o ort a l s te Zeebrugge; 20 c/o van de o n d ervraagden w o rdt e c h t e r u i t s l u i t e n d v i a h e t Ponds bez o ld ig d. H i e r u i t b l i j k t d u id e l i j k d a t de s t e l l i n g d ie v e e l re d e rs aannemen, a l s zouden de sch e e p sjo n g e n s in O ostende en N ie u w p o o rt geen fo k r ijg e n, z e k e r n i e t r e le v a n t i s. 44 f' k r i j g t h e t Fo n d s-lo o n en een r/: u i t b e t a a l d, 27 CP k r i j g t h e t Fo n d s-lo o n en fc en d r in k g e ld, en 8 $ k r i j g t h e t Fo n d s»lo o n en d r in k g e ld u i t b e t a a l d. Ook i s e r b i j h e t to e kennen va n h e t /o op de besomming een o n d e rs c h e id v a s t te s t e l l e n ; sommige re d e rs geven n a a rg e la n g de p r e s t a t i e van de jo ngen na e n k e le t i j d een Jo op de besomming, sommigen v e r m eerderen d i t /1. B i j an d eren h e e f t d ie p r e s t a t ie v e r m e e r d e r in j van de jo ngen h e le m a a l geen in v lo e d ; z i j geven dan ook v a n a f h e t b e g in h e t z e lf d e op de besomming. De u i t s p l i t s i n g n a a rg e la n g de s c h e e p s k la s s e t c o a t ons d at d i t c r it e r iu m n i e t r e le v a n t i s om de b e t a lin g s w ijz e te v e r k l a re n (T a b e l A 2 0 ). ( l ) d r in k g e ld : - h e t z i j de o p b ren g st va n de ve rk o o p van v i s ( o f s c h a a l- en w e e k d ie re n ), d ie onder de bem anning v e r d e e ld w ordt - h e t z i j een b e p a a ld fo op de bruto-besom m ing, te v e r d e le n onder de bem anning - h e e ft geen b e t re k k in g met " d e e l v i s "

21 Nu de n e tto - b e z o ld ig in g s o d e rt 1 ja n u a r i 1977 i s g e b ra c h t van 265 F P 414 F, denken 44 ft van cle sch e e p sjo n g e n s d a t de r e d e r s h e t to e g e s ta n e ft n i e t z u lle n v e rm in d e re n, 28 ft d en kt d a t ze d a t w el z u lle n doen, en 28 -j had d a a ro m tre n t geen men in g. D aar de en q u êtes gehouden werden k o r t na de ve rm e e rd e r in g van de b e z o ld ig in g, w aren e r nog e n k e le n d ie n i e t w is te n d a t de h u id ig e n e tto - b e z o ld ig in g nu (s e d e r t ) 414 F b e d ra a g t. O m trent deze lo o n s v e rh o g in g w aren a l l e jo n g e re n e n t h o u s ia s t. Een b ed rag van 285 F p e r zeedag was n a a r onze m ening z e k e r n i e t meer v e ra n tw o o rd. E n k e le u it s p r a k e n % (T a b e l A 21) "n e e n, onze baas was ook k o n te n t d a t we m eer k re g e n " " j a, maar dan s c h ie t e r n i e t s meer o v e r " " j a, d u r f j e meer '/. v ra g e n, dan zeggen z e, i k b e t a a l a l zoveel aan h e t Fo nds, met 414 F kun je a l een brood kopen " " gaan e r o v e r d is k u t e r e n j a l s e r één b e g in t, dan doen ze h e t a lle m a a l " " hoe meer d a t ze moeten b e t a le n, hoe m in d er p " Elen en^ a;i^ e_lcerin is o m tren t h e t Fonds - v e rte g e n w o o rd ig in g s cheeps j ongens U i t T a b e l A 22 b l i j k t d a t de k e n n is van h e t Fonds b i j de sch e e p sjo n g e n s n i e t v e e l v e r d e r r e i k t dan de " b e z o ld ig in g " 30 ft va n de b etro k k e n e n w eten ook h e t d o e l va n h e t Fo n d s. D at h e t Fonds o.m. g e s p ijz ig d w o rdt door de S t a a t, w eten 33 ft van de jo n g e n s, en d a t h e t ook g e s p ijz ig d w o rd t door de r e d e r s, w eten e r 28 ft. De s a m e n s te llin g van de Raad van h e t Fonds k e n t to c h één jo n g e n, n l. te N ie u w p o o rt. De v r a a g : " V in d t U h e t w e n s e lijk d a t de sch e e p sjo n g e n s v e rte g e n w o o rd ig d zouden z i j n in de Raad van h e t Fonds? " werd door 78 ft p o s i t i e f b ean tw oord, 14 'ft had geen m ening en 8 ft antw oordde neen (T a b e l A 2 3 ). Ie d e re e n s p ra k z i j n v o o r k e u r u i t v o o r " een o u d er, bevoegd perso on " a l s a f g e v a a r d ig d e va n de Sch eep sjo n g en s in de Raad. E n k e le u it s p r a k e n van v o o rs ta n d e rs : " j a, e r zou b e t e r iemand in z i t t e n, dan kunnen w i j ook eens on 8 geda,cht zeggen "

22 j a, maar w ie? " " j a, ' t zou m oeten, maar v e rg a d e rin g e n z i j n to c h a l t i j d maar v o o r de g ro te " 5. O n th a a l b i j a a n m o n ste rin g A l l e o n d ervraagden hebben b i j hun a a n m o n ste rin g a l s s ch e e p sjo n g e n, met de an d e re bem anningsleden in z a k e lo o n geen m o e ilijk h e d e n ondervonden (T a b e l A 2 4 ). Z i e h ie r hoe ze v in d e n d a t ze opgevangen worden : " hebben l i e v e r één mee " " g ra a g, moeten dan z e l f h e t w erk n i e t doen " 1 ze moeten w at d rin k g e ld a f s t a a n " Eén jo n g en g a f to e ; " a l s e r jo n g en a l t i j d de b o te r o p e te n " i e t s g e b e u rt, dan moet de " op t s c h ip v r o e g e r m oesten ze een k w a r t je a f s t a a n " " de stuurm an en de andere "k o p a je " b e s lis s e n a l s e r een jo n g en m eegaat en h o e v e e l h i j k r i j g t " " h an g t a f van de kops,je " 6. Houding t. o. v. h e t Fonds In h e t onderzoek werd e x p l i c i e t ook een en a n d e r g e vra a g d o m trent de houdin g van de sch eepsjo n g en s te g e n o v e r h e t Fonds v o o r S c h e e p s jo n g e n s. G lo b a a l beschouwd z i j n 92 / va n de o n d ervra a g d e sch e e p sjo n g e n s h e t Fonds in p r in c ip e g u n s t ig gestem d. C ir c a 36 /- va n de resp o n d en ten v e r k la r e n z ic h o n v o o r w a a r d e lijk pro h e t Fo n d s. Zo wat 56 'y- v e r k la r e n z ic h p ro h e t Fonds maar wensen z e k e re a a n p a ssin g e n o f v e ra n d e rin g e n (T a b e l A 2 5 ). In T a b e l A 26 v in d e n we de a a n p a ssin g e n en de v e r a n d e r in gen z o a ls ze door de jong en s z e l f worden v o o r g e s t e ld. M eer dan de h e l f t van de o n d e rvraag d e n, n l. 53 /* gaven te kennen d a t h e t Fo n d s- lo o n a lle e n z e k e r n i e t vo ld o e n d e i s (46 y~ va n de v e r m e ld in g e n ). Ze mensen dan ook Fo n d s- lo o n én een p op de besomming te o n tvan g en. H i e r b i j moet verm e ld w orden d a t de v e rm e e rd e rin g van h e t F o n d s- lo o n, va n een n e t t o b ed rag van 285 F n a a r 414 F, door a l l e sch e e p sjo n g e n s z e e r g u n s tig o n th a a ld werd, en t e r e c h t.

23 " D ie jo ng en s e te n dag en n a c h t, d ie e te n een h e e l brood en e r moet nog w at b i j l i g g e n, met h e t Fo n d sg e ld a lle e n kom j e e r n i e t "» " o n kosten : e to n en k le r e n, v e e l s l i j t a g e, 285 F was v e e l t e w e in ig " " norm aal d a t r e d e r s fo g even, an d ers s te k e n w ij e r aan to e " " ze zouden moeten een v e rg o e d in g v o o r k le r e n g even, ook w anneer ze geen z o 'n p a p ie r van sch e e p sjo n g e n hebben" De co n tra - Fo n d s houdingen werden zo g e fo rm u le e rd : " E e t Fo n d sg e ld i s v e e l te w e in ig, de re d e rs s te k e n a l l e s in hun zak" " ze w i l l e n d ie jong en s a a n tre k k e n, p r o f it e r e n, en n i e t bet a l e n. A ls de s t a a t b in n e n k o rt geen to e la g e g e e f t v o o r de mazout dan rekenen de re d e rs hun o n kosten door in ons d r in k g e ld. D at ze maar genoeg rfo geven en geen Fonds" V ó ó r 1 ja n u a r i 1977 bedroeg h e t n e tto - b e d ra g van de Fo n d s b e z o ld ig in g 285 F/ZD, en h e t ste m p e lg e ld 315 F * Een v e r d e r e v e r k l a r i n g i s h i e r w el o ve rb o d ig (19 fo van de v e rm e ld in g e n en door 22 c/c van de sch eepsjo n g en s o p g e m e rk t). H et a a n t a l '"Fondsdagen" ( n l. 399 ZD) werd door 14 J va n de o n d ervraagden t e k o r t bevonden, in d ie z in d a t w anneer een jongen h e t v e r e i s t e a a n t a l Fondsdagen b e r e ik t h e e f t, h i j soms m o e i l i j k heden o n d e rv in d t wanneer h i j op ja r ig e o f een nog jo n g e re l e e f t i j d a l s lic h tm a t r o o s o f m atroos w i l aanm onsteren en de r e d e r v o o r hem nog geen s o c ia le b ijd r a g e n w i l b e t a le n. D aard o o r kan h e t gebeuren d a t jo n g e v i s s e r s n a a r an dere b e d r ijf s t a k k e n u i t z i e n en v o o r de v i s s e r i j v e r lo r e n g aan. Ook werd v o o r g e s t e ld h e t F o n d slo o n aan de in d e x te k o p p elen (t e lk e n s 12 fc va n de v e rm e l d in g en en door 14 Lfo van de sch eepsjo n g en s ve rn o em d ). H et F o n d slo o n i s onvoldoende v o lg e n s 5 P va n de v e rm e ld in g e n ; 6 fc van de o n d ervraagden wensen dan ook n i e t a l l e e n Fo n d slo o n en een /o op de besomming, maar méér Fo n d slo o n én een cfo % /