Erfgoedinspéctie Ministerie van Onderwijs, Culmur en Wetenschap

Erfgoedinspéctie Ministerie van Onderwijs, Culmur en Wetenschap > Retouradres Postbus 16478 2500 BL Den Haag Gemeente Heerenveen t.a.v. College van Burgemeester en Wethouders Postbus 15000 8440 GA HEERENVEEN Koninginnegracht 25 Den Haag Postbus 16478?b00 BL Den Haag www.erfgoedinspectie.nl Contactpersoon J.M.M. Nuijten 1 4 31-70-412 4064 nuijten@erfgoedinspectie,nl IPC 3500 Onze referentie 400949 Datum 17 april 2012 Betreft Toezending verslag natraject Bijlagen 1 Geacht college, Naar aanleiding van het gesprek tussen mw. Van der Lely en dhr. Van der Schaaf van uw gemeente en de inspecteurs van de Erfgoedinspectie, mw. Nuijten en mw. Van den Berg, op 3 april j.l. stuur ik u hierbij onze conclusies met betrekking tot de vorderingen van de voorgenomen acties op het gebied van de zorg voor de instandhouding van rijksmonumenten en de beschermde gezichten. Dit gesprek vond plaats in het kader van onze inspectie, het bijbehorende rapport Instandhouding rijksmonumenten en aanwijzing beschermd gezicht Gemeente Heerenveen, aprii 2010, en uw bestuurlijke reactie van 14 oktober 2010. Het verslag van bovengenoemd gesprek is als bijlage bij deze brief opgenomen. Het is al eerder via de e-mail aan uw medewerkers in conceptvorm toegestuurd en naar aanleiding van hun opmerkingen door ons aangepast. Conclusie In het gesprek zijn alle aanbevelingen uit de rapportage doorgesproken. Aan de orde kwamen de bestuurlijke voornemens van de gemeente met betrekking tot deze aanbevelingen en de huidige stand van zaken van deze voornemens. Naar aanleiding van deze stand van zaken komt de Erfgoedinspectie tot de conclusie dat u probeert de processen inzichtelijk en efficiënt te laten verlopen. De zorg voor het erfgoed is bij u goed geborgd. Wij gaan er van uit dat u verder gaat met de voorgenomen acties om de kwaliteit van de zorg voor de rijksmonumenten en de beschermde gezichten binnen uw gemeente te verbeteren. Er bestaat geen aanleiding om uw gemeente op korte termijn opnieuw te inspecteren. Met vriendelijke groet, Drs. J. R. M. Magdelijns Hoofdinspecteur monumenten en archeologie Pagina l

Erfgoedinspectie Ministerie von Onderwijs, Cultuuren Wetenschap Erfgoedinspectie Koninginnegracht 25 Den Haag Postbus 16178 2500 BL Den Haag www.erfgoedinspectie.nl Contactpersoon J.M.M. Nuijten vers ag Nagesprek met gemeente Heerenveen over de inspectie Instandhouding rijksmonumenten en aanwijzing beschermd gezicht T +31-70-412 4064 F +31-70-412 4014 nuijten@erfgoedinspectie.nl Datum 16 april 2012 Vergaderdatum en -tijd Vergaderplaats 3 april 2012, 11.00-12.30 uur Gemeentekantoor Heerenveen Aanwezig: Gemeente Heerenveen: mw. P. van der Lely (beleidsadviseur stedenbouw, afd. Ruimtelijke Ontwikkeling), dhr. K. van der Schaaf (Vergunningverlener, afd. Vergunningen) Erfgoedinspectie: mw. H. Nuijten (inspecteur), mw. B. van den Berg (inspecteur) Algemene opmerkingen: De gemeente meldt dat de laatste twee jaar als gevolg van de economische crisis nauwelijks meer aanvragen zijn binnengekomen voor wijzigingen aan rijksmonumenten, zeker niet voor grote ingrepen. Ook doordat meer wijzigingen vergunningvrij kunnen worden aangebracht komen er minder aanvragen voor een monumentenvergunning binnen. Hierdoor kunnen sommige verbeterpunten op het vlak van de effectiviteit die de gemeente in haar bestuurlijke reactie heeft aangekondigd, nog niet goed worden getoetst omdat deze nog te weinig aan de orde zijn gekomen. De gemeente heeft deze wel al in gang gezet. De gemeente heeft de aanwijzingsprocedure gestart voor 254 nieuwe gemeentelijke monumenten. Deze bezitten sinds de start van deze procedure allemaal voorbescherming. Ondanks dat de gemeente geen subsidie hiervoor beschikbaar kan stellen, zijn er relatief weinig zienswijzen binnengekomen. De aanwijzing van het beschermd gezicht Oranjewoud geschiedt op zeer korte termijn, maar is enkele keren om agendatechnische reden uitgesteld. Daardoor gebeurt het toch nu later dan in het rapport is aangekondigd. Het Pagina 1 van 9

ErlgocdinspccUc bestemmingsplan voor dit gebied is bijna klaar en is al met de RCE doorgesproken. Hieronder volgt puntsgewijs een toelichting op de aanbevelingen van de Erfgoedinspectie (april 2010), gevolgd door de bestuurlijke reactie van de gemeente (14 oktober 2010) en een toelichting op de huidige stand van zaken (3 april 2012). Stand van zaken van de aanbevelingen uit het inspectierapport EFFECTIVITEIT Onderzoek Aanbeveling 1. Vraag bij belangrijke objecten of ingrijpende restauraties standaard om een bouwhistorisch onderzoek. Wij nemen deze aanbeveling over. Op grond van het beleid zal de gemeente bij belangrijke objecten en/of ingrijpende restauraties om een cultuurhistorisch onderzoek vragen. Een dergelijk onderzoek is ruimer dan alleen een bouwhistorisch onderzoek en omvat ook aspecten van stedenbouw en de omgeving. Zoals onder Algemene opmerkingen gesteld zijn er heel weinig aanvragen voor ingrijpende wijzigingen binnengekomen sinds de inspectie is uitgevoerd. Er zijn om deze reden nog geen bouwhistorische onderzoeken uitgevoerd, maar de gemeente bekijkt elke aanvraag kritisch en zal bij grotere ingrepen zeker een onderzoek vragen. Aanbeveling 2. Stel criteria op om te bepalen in welke gevallen een dergelijk onderzoek verplicht wordt en hoe diepgaand dat moet zijn. Ook deze aanbeveling nemen wij over en wij zullen binnen zes maanden criteria opstellen wanneer om een bouwhistorisch onderzoek zal worden gevraagd. Aanbeveling is niet gerealiseerd. De gemeente stelt zelf geen criteria meer op, maar zal gebruik maken van de Richtlijnen bouwhistorisch onderzoek. Aanbeveling 3. Attendeer eigenaren erop dat voor dergelijk onderzoek financiële regelingen bestaan. Deze aanbeveling nemen wij over. Indien de gemeente een onderzoek verlangt en er financiële regelingen hiervoor bestaan, dan zal de gemeente eigenaren uiteraard daarop attenderen. Verslag nagesprek gemeente Heerenveen - inspectie Jnslandhouding rijksmonumenten cn asnwij/'ing beschermd gezicht

ti f80f.dirisper.tte Is nog niet voorgekomen, zie de opmerkingen onder Aanbeveling 1. Aanbeveling 4. Zorg er voor dat de uitkomsten van dergelijke onderzoeken worden geïmplementeerd in de plannen. Wij nemen deze aanbeveling gedeeltelijk over. Er zal namelijk naar onze mening per geval en per aanvraag moet worden beoordeeld en beargumenteerd moeten worden afgewogen in hoeverre uitkomsten ook letterlijk moeten worden geïmplementeerd of sturend moeten zijn. De Erfgoedinspectie licht toe dat zij eveneens bedoeld had met deze aanbeveling dat per geval moet worden afgewogen en beargumenteerd hoe met de uitkomsten moet worden omgegaan. Ook dit is echter nog niet voorgekomen in Heerenveen, zie de opmerkingen onder Aanbeveling 1. Planbehandeling Aanbeveling 5. Draag er zorg voor dat de procedure van een monumentenvergunning binnen de wettelijke termijn wordt afgehandeld. De gemeente neemt deze aanbeveling over. Er is nu nog sprake van termijnoverschrijdingen omdat de gemeente geen goed systeem heeft voor de termijnbewaking. Met de invoering van de Wabo is de gemeente bezig om het totale work-flow systeem opnieuw in te richten, aangezien een Monumentenvergunning (activiteit monumenten) onderdeel wordt van de Wabo-vergunning. Dit is inmiddels gereed. Voor een gedeelte worden de termijnoverschrijdingen ook veroorzaakt doordat het advies van de monumentencommissie van hüs en hiem moet worden ingewonnen. De gemeente is voornemens om met hüs en hiem afspraken te maken om dergelijke termijnoverschrijdingen te voorkomen. Het systeem dat voor de Wabo is ingevoerd werkt prima, er zijn geen termijn overschrijdingen meer geweest. Ook de advisering door hüs en hiem geschiedt sneller dan voorheen, doordat veel lokaal kan worden afgedaan en doordat aanvragen niet meer eerst hoeven te worden geagendeerd in het steunpuntoverleg, omdat dit overleg is opgeheven. Advisering monumentencommissie Aanbeveling 6. Zorg er voor dat bij de commissie naast restauratietechnische kennis ook voldoende cultuurhistorische kennis beschikbaar is ten behoeve van de behandeling van bouwplannen. Wij onderschrijven deze aanbeveling en zullen daarom verlangen dat bouwplannen voor het veranderen van monumenten voortaan zullen worden behandeld in de Grote Verslag nagesprek c^erneeme Heerenveen inspectie Instandhouding rijksmonumenten en aanwijiing beschermd gezicht

frrlgocdinsptclic Monumentencommissie. Dit heeft onder meer tot gevolg dat er bij de behandeling van het bouwplan voldoende kennis beschikbaar moet zijn. Daarnaast onderschrijft de gemeente het belang dat er vanuit de gemeente een goede kennisoverdracht plaats vindt naar de commissie om haar te helpen om tot een zorgvuldig (breed) advies te komen. Het gaat hier met name over kennis over achtergronden en context. De monumenten- en de welstandscommissie van hüs en hiem zijn opgegaan in de nieuwe Adviescommissie Ruimtelijke Kwaliteit. Kleine adviesaanvragen worden lokaal behandeld, dit gaat snel door mandatering. Grote zaken zullen in de brede commissie worden geagendeerd. De kennisoverdracht tussen commissie en gemeente verloopt beter. NB. In de bestuurlijke reactie is ten onrechte niet ingegaan op de onderstaande aanbevelingen. Besluit Aanbeveling 12. Neem in de besluiten alleen de opmerkingen uit de meest recente adviezen op. De besluiten zijn een stuk korter en kernachtiger geworden. Aanbeveling 13. Verwijs in het besluit naar de betreffende adviezen met datum en naar de bijbehorende tekeningen met datum en kenmerk. Er wordt in de besluiten verwezen naar adviezen en tekeningen met datum en kenmerk. Het digitale Wabo-systeem helpt hier heel veel bij omdat hierbij deze zaken automatisch worden ingevuld. Aanbeveling 14. Maak vaker gebruik van de mogelijkheid om aanvragen opnieuw aan het adviesorgaan voor te leggen na een aanpassing. Indien nodig gaan plannen opnieuw naar de adviesorganen. Aanbeveling 15. Zorg voor terugkoppeling van de besluiten naar de adviesorganen; de monumentencommissie heeft hier zelf ook al geregeld om gevraagd in haar jaarverslagen. Verslag naocsprek gemeente Hccrcnvcer. - inspectie instendhouding rijlcsmcnumenlcn on aanwijzing beschermd gc/icht

frfgokdh-ppcl ie Ontwerpbesluiten worden altijd opgestuurd naar de RCE en de commissie, bij wijzigingen worden ook de definitieve besluiten opgestuurd. WAARBORG Kennis Aanbeveling 16. Zorg er voor dat bij de gemeente naast restauratietechnische kennis ook voldoende cultuurhistorische kennis beschikbaar is ten behoeve van de behandeling van bouwplannen. Wij onderschrijven het belang van cultuurhistorische kennis. Daarom is ook recentelijk een uitgebreide Erfgoednota opgesteld. Deze cultuurhistorische kennis is dan ook allereerst via deze Erfgoednota geborgd. Verder is op de afdeling Visie en Beleid kennis aanwezig en kan er een beroep worden gedaan op de Monumentencommissie en de plaatselijke werkgroepen. Het onderwerp cultuurhistorie is helemaal geïntegreerd in de gebiedsgerichte benadering van Heerenveen. Binnen de afdeling Ruimtelijke Ontwikkeling is voldoende kennis aanwezig; zowel bij de ambtenaren als binnen de gemeenteraad is men doordrongen van de noodzaak cultuurhistorie te integreren in beleid. Beleid Aanbeveling 17. Pas de Monumentenverordening volgens plan aan tot een Erfgoedverordening. Dit is onderdeel van het erfgoedbeleid. De gemeente neemt de aanbeveling daarmee over. De gemeenteraad heeft 4 oktober 2010 deze Erfgoedverordening vastgesteld. Aanbeveling 18. Vertaal de uitbreiding van de gemeentelijke monumentenlijst in een passende uitbreiding van de ambtelijke capaciteit. In de werkplanningen vanaf 2010 is al rekening gehouden met de extra hoeveelheid werk die de verdubbeling van het aantal gemeentelijke monumenten inhoudt. Aanbeveling is, deels op andere wijze, gerealiseerd. Ten behoeve van het aanwijzingsproces is tijdelijk extra capaciteit ingehuurd. Verder wordt in het kader van de Visie op deregulering bekeken hoe regelgeving kan worden vereenvoudigd met behoud van kwaliteit, dit levert extra capaciteit op. Daarnaast komen er als eerder gezegd weinig plannen binnen als gevolg van de recessie en het vergunningvrij bouwen waardoor ook extra capaciteit is vrijgekomen. Aanbeveling 19. Schrap de beleidsregel in de Kadernotitie Herziening beleid aan-, uit en Verslag nagesprek gemeente Heerenveen inspectie Instandhouding iijksmonumenten en aamvijzing beschermd gezicht

Fn'gccdiPspccLic bijgebouwen die het mogelijk maakt dat zeer grote aan-, uit en bijgebouwen kunnen worden gerealiseerd bij monumenten en beeldbepalende panden en bij bouwwerken in het toekomstige beschermde gezicht. Wij nemen deze aanbeveling niet over. Wij zijn van mening dat om een monument te behouden, gunstige voorwaarden voor de gebruikswaarde moeten geschapen. Het bieden van extra mogelijkheden voor aan- en uitbouwen is daar een voorbeeld van. Dat levert een gunstiger resultaat op dan een monument dat weliswaar in zijn oorspronkelijke staat behouden blijft, maar waarvoor geen geschikte functie kan worden gevonden en daardoor langzaam in verval raakt. Bij de afweging om extra bijgebouwen toe te staan, moet uiteraard ook gelet worden op het cultuurhistorisch belang, aangezien er ook een Monumentenvergunning is vereist. Bij de uitbreiding van de woning aan de Tjeerd Roslaan is overigens door de Rijksdienst een positief advies verstrekt. De gemeente vindt dat het cultuurhistorisch belang voldoende geborgd is. Aanbeveling is niet gerealiseerd. Over o.a. deze beleidsregel is intensief overleg gevoerd met de RCE. Sinds de inspectie zijn de wettelijke regels versoepeld en kan er meer vergunningvrij worden gebouwd, ook bij rijksmonumenten en in een beschermd gezicht. De gemeente geeft aan dat de beleidsregel voldoende waarborgen bevat die een afweging van de cultuurhistorische waarden noodzakelijk maken bij elke ingreep. In het bestemmingsplan voor het toekomstige beschermde gezicht, dat al bijna gereed is, wordt strak bestemd zodat deze waarborgen gegarandeerd worden. De gemeente geeft aan hierdoor maatwerk te leveren voor elke locatie. Aanbeveling 20. Zorg dat ruimtelijke nota's worden geïnspireerd door cultuurhistorisch waardevolle objecten en gebieden. Betrek hierbij ook het toekomstige beschermde gezicht. De cultuurhistorisch waardevolle objecten en gebieden gaan de gemeente aan het hart. Bij ruimtelijke nota's zal er dan er ook zeker aandacht zijn voor het behoud daarvan. Dat geldt ook voor het toekomstig beschermde gezicht. Zeker nu er sprake is van een Erfgoednota zal de inhoud daarvan input zijn voor andere nota's. Aanbeveling 21. Actualiseer de Welstandsnota. Neem hierbij specifieke uitgangspunten op voor monumenten en beeldbepalende panden, en voor bouwplannen in het beschermde dorpsgezicht. Aan de herziening van de Welstandsnota wordt reeds gewerkt. Daarbij is het uitgangspunt de gebiedsindeling van de Nota Cultuurhistorisch erfgoed over te nemen. De gemeente neemt deze aanbeveling dus over. Aanbeveling wordt nog gerealiseerd. Verslag nagesprek gcmccnic- Hccrcnvcer. - inspecuc Instandhouding rijksmonumer.lc-i cn esnwijying 6 beschermd ge/'chi

De actualisatie van de nota heeft vertraging opgelopen. De planning is dat vóór de zomer van 2012 een nota van uitgangspunten voor de nieuwe welstandsnota zal worden opgesteld. In 2013 wordt de nieuwe nota verwacht. De gebiedsindeling van de Erfgoednota zal de basis vormen. Toezicht en handhaving Aanbeveling 22. Maak het toezicht op de monumenten en het beschermde gezicht planmatig en inzichtelijk door deze specifiek op te nemen in een nota toezicht en handhaving. Hiertoe hebben wij al besloten in het kader van de vaststelling van de Nota Cultuurhistorisch Erfgoed. De gemeente zal bij de eerstvolgende herziening van het handhavingsbeleid zich buigen over de prioriteitsstelling, waarbij het uitgangspunt is dat monumenten in de lijn van de reguliere (bouw)controles worden meegenomen, maar met een andere prioriteitstelling. Tevens wordt er een protocol "afstemming vergunningverlening - handhaving erfgoed" opgesteld. Dit zal in de loop van 2011 worden uitgevoerd. Aanbeveling is niet gerealiseerd. Het in de bestuurlijke reactie genoemde protocol is niet gerealiseerd; in de politiek ligt de prioriteit bij veiligheid en gezondheid. NB. Op onderstaande aanbeveling is ten onrechte niet ingegaan in de bestuurlijke reactie. Aanbeveling 22a. Draag zorg voor overdracht van kennis binnen de afdeling handhaving. In de praktijk verloopt het toezicht en de handhaving bij monumenten goed; er is veel contact tussen de afdelingen handhaving en vergunningverlening. Bij monumenten wordt altijd de vergunningverlener meegevraagd ten behoeve van de noodzakelijke kennis. De Erfgoedinspectie wijst de gemeente op een nieuwe cursus van Erfgoed in de praktijk, speciaal bedoeld voor toezichthouders. Aanbeveling 23. Stel zo veel mogelijk informatie over de monumentenzorg beschikbaar via de gemeentelijke website. De gemeente neemt deze aanbeveling over en zal zoveel mogelijk informatie via de website beschikbaar stellen. Aanbeveling wordt gerealiseerd. Er zal nog meer informatie op de gemeentelijke website worden geplaatst. Hier is al wel de Erfgoednota te downloaden. De gemeente heeft een informatieve brochure ontwikkeld bedoeld voor eigenaren van nieuwe gemeentelijke monumenten. Deze zal ook binnenkort op de site worden geplaatst, evenals een overzichtslijst van alle objecten. De ambtenaren zijn binnenkort zelf verantwoordelijk voor het vullen en bijhouden van de gemeentelijke website. verslöq nagesprek gemeenre Heerenvc-.t-p inrpectie Instancihouding rijksmonumenter, en ««pnwijzing beschermd gezicht

Cri'oocoir.sfcciie Informatieoverdracht Aanbeveling 24. Draag zorg voor een regulier overkoepelend overleg met alle plaatselijke historische werkgroepen. Wij nemen deze aanbeveling ter harte. Momenteel gebeurt het al één-op-één. De gemeente zal daarnaast nadrukkelijker historische verenigingen vragen deel te nemen aan diverse klankbordgoepen die in het kader van diverse projecten worden gevormd. De historische werkgroepen zijn betrokken bij de totstandkoming van de Erfgoednota. Met werkgroep Oud-Heerenveen, die zich het meest inzet voor cultuurhistorie, is twee keer per jaar bestuurlijk en ambtelijk overleg. Er bestaan korte lijnen tussen de werkgroep en de gemeente: men weet elkaar te vinden en maakt gebruik van eikaars kennis. Aanbeveling 25. Zorg voor een verdere verbetering van de interne informatieoverdracht m.b.t. monumentenbeleid, vergunningverlening, ruimtelijke ordening en beschermd gezicht. De gemeente is van mening dat er al sprake is van een voldoende interne informatieoverdracht. Dit is geborgd via diverse overlegstructuren tussen de afdeling Visie & Beleid en de afdeling Publiek. De gemeente neemt deze aanbeveling echter over en zal daar waar dit mogelijk is deze informatieoverdracht verder versterken. Aanbeveling 26. Draag zorg voor continuïteit in de kennis over de monumentenzorg. De gemeente onderschrijft het belang van continuïteit in de kennis van de monumentenzorg en zal zich zeker inspannen om daarvoor zorg te dragen. Deze kennis is in ieder geval geborgd doordat binnen de gemeentelijke organisaties meerdere afdelingen en personen zich met dit onderwerp bezighouden. Elk jaar worden de bijeenkomsten van Erfgoed in de praktijk over Actualiteit en Ontwikkelingen bijgewoond. Documentatie Aanbeveling 27. Zorg dat de dossiers voor monumentenvergunningen goed geordend en compleet zijn. De nieuwe dossiers worden inmiddels volgens een nieuw systeem geordend. Alleen dossiers van voor een bepaalde datum kennen nog het oude ordeningsysteem. Daarmee is deze aanbeveling reeds door de gemeente overgenomen. Verslag nsgesprek gemeente Heercnvccn - inspectie Instsndhouding rijksmonumenten cn csiiwij?ing beschermd ge/icht

Erfgcjf-.cinf-peci e Beschikbaar gestelde of gebruikte documenten: > Nota cultuurhistorisch erfgoed gemeente Heerenveen (deel 1, 2 en 3) (sept. 2010) > Geselecteerd als gemeentelijk monument. En nu? (brochure gemeente Heerenveen ) Verslag nagesp.ek gemeente Keerenveen inspectie hisrendhordiiig rijksmonumenten eu eenwijiing beschermd gezicht