Boxtel ontleent van oudsher een specifieke rol aan zijn ligging. Op een kruispunt van wegen tussen drie steden, op een verhoogde

Transcriptie

1 Boxtel ontleent van oudsher een specifieke rol aan zijn ligging. Op een kruispunt van wegen tussen drie steden, op een verhoogde plek langs de Dommel, is Boxtel ontstaan. De eerste vermelding van Boxtel dateert uit het laatste kwart van de 11e eeuw. De plaatsnaam Liempde wordt voor het eerst genoemd in Een gemeente die haar geschiedenis kan terugvolgen tot de middeleeuwen, kan niet anders dan veel aandacht schenken aan haar verleden en aan de monumenten die daarbij horen. De hernieuwde aandacht voor onze monumenten spreekt ook uit de nota s Cultuurhistorische As en Centrumvisie. Lees meer in deze folder over: Waarom is iets een monument? Gemeentelijke monumenten Een monument, daar kun je wat mee Toekomst Informatie

2 Deze folder biedt informatie over de verschillende vormen van monumentenbescherming en wat te doen als er iets aan monumenten moet veranderen. De folder is bovendien de eerste uitgave in een reeks over monumenten in de gemeente Boxtel. De gemeente is trots op het bezit van ruim 160 monumenten. We besteden vooral aandacht aan gemeentelijke monumenten, omdat de gemeente en de gemeentelijke Monumentencommissie daar een grote rol bij spelen. Bij rijksmonumenten is die rol voor de gemeente kleiner, zodat we bij deze monumenten minder lang stilstaan. Waarom is iets een monument? Objecten komen niet alleen op de monumentenlijst omdat ze mooi zijn. Monumenten zijn objecten die belangrijk zijn voor onze gemeenschap. Ze zijn belangrijk om hun cultuurhistorische waarde, architectonische of bouwhistorische waarde, waarde als deel van een groter geheel, de gaafheid, herkenbaarheid of zeldzaamheid. Een monument is te belangrijk om verloren te laten gaan. Monumentencommissie In de Monumentencommissie zitten onafhankelijke deskundigen die de gemeente adviseren. Zij doen voorstellen om objecten tot monument te verklaren en kunnen u helpen bij de zorg voor uw monument. Rijksmonumenten Rijksmonumenten vertegenwoordigen landelijk gezien een bepaalde cultuurhistorische, architectuurhistorische of stedenbouwkundige waarde. Rijksmonumenten moeten minimaal vijftig jaar oud zijn. Boxtel telt 68 rijksmonumenten, waaronder kasteel Stapelen, de Sint Petruskerk, het Hofje aan de Markt, de Heilig Hartkerk en behoorlijk wat boerderijen en twee beschermde dorpsgezichten in Liempde. In heel Nederland zijn er ongeveer De Rijksdienst voor de Monumentenzorg is verantwoordelijk voor de registratie en documentatie van rijksmonumenten. De bescherming van rijksmonumenten wordt geregeld in de Monumentenwet. Een object kan op de rijksmonumentenlijst komen op verzoek van de eigenaar, een belangenvereniging op het gebied van de monumentenzorg, of op initiatief van de gemeente of de Rijksdienst zelf. De minister van Onderwijs, Cultuur & Wetenschappen beslist of een object op de rijksmonumentenlijst wordt geplaatst. Die beslissing neemt de minister na afweging van de adviezen van de gemeente en de Raad voor Cultuur. Van alle rijksmonumenten zijn beschrijvingen opgesteld waarin de redenen worden opgesomd waarom het pand als beschermd monument is aangewezen.

3 Gemeentelijke monumenten Gemeentelijke monumenten hebben cultuurhistorische, architectuurhistorische of stedenbouwkundige waarde op plaatselijk niveau. De bescherming van deze monumenten is geregeld in de gemeentelijke monumentenverordening. Voor gemeentelijke monumenten geldt geen leeftijdsgrens. Onze gemeente telt al meer dan 100 gemeentelijke monumenten. Samen met de Monumentencommissie verzorgt de gemeente de registratie en documentatie van de monumenten. Hoe wordt een gemeentelijk monument aangewezen? Een object kan voor de gemeentelijke monumentenlijst worden voorgedragen door de eigenaar of gebruiker of een andere belanghebbende. Het merendeel van onze gemeentelijke monumenten is voorgedragen door de Monumentencommissie. Het College van B&W beslist of een object op de gemeentelijke lijst komt. Belanghebbenden krijgen de gelegenheid hun standpunt over de voordracht kenbaar te maken. Ook de deskundigen in de Monumentencommissie geven hun advies. Op basis van dat advies en na afweging van alle belangen neemt het college zijn besluit. Wat is beschermd? Van alle gemeentelijke monumenten zijn beschrijvingen opgesteld. In deze beschrijving zijn de redenen opgesomd waarom het pand als beschermd monument is aangewezen. In bepaalde gevallen is het mogelijk dat ook het interieur onder de bescherming valt. Beschermde stads- of dorpsgezichten Het is mogelijk om een stadsdeel of een dorpskern in zijn geheel te beschermen. Het rijk of de gemeente wijst zo n gebied aan, waarna het een beschermd stads- of dorpsgezicht is geworden. De gemeente Boxtel telt twee van rijkswege beschermde dorpsgezichten: de Kapelstraat en het Raadhuisplein in Liempde. Nederland telt ongeveer 350 rijksgezichten. Ook de gemeente kan dorpsgezichten beschermen. Het beschermd stads- of dorpsgezicht heeft tot doel de kwaliteiten van een gebied te beschermen. Anders dan de naam in eerste instantie doet vermoeden, is een beschermd stads- of dorpsgezicht niet onveranderbaar. De bestaande kwaliteiten en de karakteristieken van het beschermd gebied worden bewaakt in een gedetailleerd bestemmingsplan. De vormgeving van nieuwbouw in een beschermd stads- of dorpsgezicht moet aan hogere eisen voldoen dan bij nieuwbouw in niet-beschermde delen van de gemeente. De eisen worden per bouwplan afgestemd op de directe omgeving. Beeldbepalende of beeldondersteunende panden Naast de monumenten is er nog een groot aantal panden die van belang zijn voor het karakter van de gemeente, maar die niet waardevol genoeg zijn bevonden om als monument aangewezen te worden. Ook voor deze panden worden de verbouwingsplannen door de Monumentencommissie getoetst, omdat de hoofdvorm niet aangetast mag worden. Beeldbepalende panden hebben een hogere status dan beeldondersteunende panden. Beschermde gevelwanden Bij gevelwanden gaat het om een groep van gevels die voor bescherming in aanmerking komt. Meestal gaat het om de gevels van historische panden. Zo n groep historische gevels verdient het om bewaard te worden. In zo n groep kunnen ook gevels zitten die van mindere kwaliteit zijn. Door deze gevels toch op te nemen in de beschermde gevelwand, proberen we de gevel bij verbouwplannen alsnog te verbeteren. Archeologische monumenten Archeologische monumenten zijn overblijfselen uit vroegere tijden die zich in de bodem bevinden. Op een archeologisch monument mogen geen grondwerkzaamheden plaatsvinden. Zo blijft het bodemarchief intact. Boxtel heeft tot nu toe één door het rijk aangewezen archeologisch monument: het terrein van de voormalige Sint Janskapel aan de Kerkakkers in Liempde. Van dit monument is boven de grond niets te zien, maar het is bovengronds wel aangeduid.

4 Een monument, daar kun je wat mee Monumenten zijn er niet alleen om naar te kijken, ze worden ook gebruikt. Dat betekent dat ze onderhouden moeten worden, of dat er soms veranderingen in moeten worden aangebracht. Soms moeten monumenten gerestaureerd worden. Onderhoud blijft altijd nodig, maar restauratie en ook verandering van monumenten komen vaak voor. Eigentijds ontmoet historie Het grote misverstand rondom monumenten is, dat er niets aan zou mogen worden veranderd. Integendeel: u mag een monument verbouwen, zolang het monumentale karakter maar behouden blijft. Het gegeven dat de gemeente veel panden, gevelwanden etc. kent die het waard zijn beschermd te worden, wil nog niet zeggen dat Boxtel een openluchtmuseum moet worden. Wel is het zo dat u bij nieuwbouwplannen in een historische omgeving rekening moet houden met de schaal en maat van die bestaande bebouwing en de nieuwbouw met het nodige respect inpast. Vergunningen Voor veranderingen aan een monument heeft u altijd een monumentenvergunning en meestal ook een bouwvergunning nodig. Beide vergunningen kunt u gelijktijdig aanvragen bij de afdeling Wonen & Milieu. Om teleurstellingen of extra werk te voorkomen, is het verstandig de Monumentencommissie vooraf om advies te vragen bij het maken van uw bouwplannen. De deskundigen in de commissie kunnen u helpen bij het verwezenlijken van uw plannen, zonder daarbij het monumentale belang van uw pand uit het oog te verliezen. Wanneer krijgt u de vergunningen? Bij een gemeentelijk monument wordt uw plan getoetst door de Monumentencommissie Boxtel. Van deze commissie heeft u een positief advies nodig richting B&W. Als uw bouwplannen goedgekeurd zijn door het College van B&W, krijgt u een monumentenvergunning. Gaat het om een rijksmonument, dan worden uw plannen ook nog getoetst door de Rijksdienst voor de Monumentenzorg en heeft u ook van die instantie een positief advies nodig. Voor het krijgen van een bouwvergunning moeten uw bouwplannen aan een aantal criteria voldoen. Bijvoorbeeld uw plan past binnen het geldende bestemmingsplan, uw plan voldoet aan redelijke eisen van welstand, uw plan voldoet aan de technische eisen van het Bouwbesluit. Voor monumenten kan overigens vrijstelling worden verleend van een aantal eisen uit het Bouwbesluit. Houdt u er rekening mee dat daardoor de procedure voor een bouwvergunning anders is dan gebruikelijk.

5 Toekomst Alle gebouwtypen en -categorieën zijn geïnventariseerd in de monumentenverordening, maar nog lang niet alle objecten zijn beschreven. In onze gemeente zijn objecten die nog niet beschermd zijn, terwijl ze dat wel verdienen. De komende jaren gaan we deze objecten in kaart brengen, om zo de monumentenlijst aan te vullen. Een monumentenlijst is echter nooit compleet: wat vandaag een nieuw gebouw is, is over 100 jaar wellicht een monument. Deze folder is de eerste uit een reeks. U kunt van ons nog informatie verwachten over onder andere: Soorten monumenten Beschermde gevelwanden Beschermde dorpsgezichten Wandelroutes langs markante panden Kapelletjes Kleine objecten Handig om te weten Voor wat hoort wat Waarschijnlijk bent u trots op uw monument. Goed en regelmatig onderhoud zorgen ervoor dat uw monument nog lang bestaat. Omdat ook anderen van uw monument genieten, zijn er mogelijkheden voor subsidie voor onderhouds- en restauratiewerkzaamheden. U kunt subsidie aanvragen voor rijksmonumenten, gemeentelijke monumenten, beeldbepalende panden en beschermde gevels. Als u wilt weten welke mogelijkheden er zijn en hoe u daarvan gebruik kunt maken, neem dan contact op met Wonen & Milieu. En verder... Bestemmingsplan: In een bestemmingsplan is onder andere vastgelegd welke functies een pand mag hebben, bijvoorbeeld wonen of horeca. Welstandseisen: Bouwplannen worden getoetst in relatie tot de omgeving. Afwijkende kleuren en materialen mogen niet ontsierend zijn. Bouwbesluit: Alle technische eisen zijn in dit besluit opgenomen en zijn voor heel Nederland hetzelfde. Ze omvatten bijvoorbeeld eisen voor bouwkundige constructies, daglichttoetreding, geluidswering en ventilatie. Wanneer de voorschriften uit het Bouwbesluit in strijd zijn met het monumentenbelang, kan soms vrijstelling worden verleend. Beslissingstermijn: Bij gemeentelijke monumenten moet de gemeente binnen twaalf weken na ontvangst van een aanvraag om een monumenten- of bouwvergunning hebben beslist. Bij rijksmonumenten kan deze procedure maximaal zes maanden duren met een mogelijke verlenging van nog eens zes maanden. Publicaties: Verleende vergunningen worden wekelijks gepubliceerd in het Brabants Centrum en op Boxtel.nl Bezwaar maken: Belanghebbenden krijgen zes weken de tijd om bezwaar te maken tegen de verlening van een monumenten- of bouwvergunning. Bouwen zonder vergunning: Wanneer een monument is gewijzigd zonder de vereiste vergunningen, kan de eigenaar worden verplicht het pand weer in de oude staat terug te brengen. Weigert de eigenaar dit, dan herstelt de gemeente het pand in de oude staat op kosten van de eigenaar. Monumentenvergunning: Voor veranderingen, verbouwingen, onderhoudswerkzaamheden enzovoorts aan monumenten heeft u een monumentenvergunning nodig. Deze vergunning is ook vereist voor werkzaamheden aan beeldbepalende panden en voor panden opgenomen in een beschermde straatwand waarvoor u, volgens het Bouwbesluit, een bouwvergunning nodig heeft.

6 Informatie De gemeente Boxtel ondersteunt u bij de zorg voor uw monument. Niet alleen financieel, maar ook met kennis. Heeft u vragen? Wilt u vooroverleg over verbouw- of restauratieplannen? Laat u dan door ons informeren en adviseren. Gemeente Boxtel Algemeen Postbus DA Boxtel Telefoon: (0411) Fax: (0411) gemeente@boxtel.nl Internet: Secretariaat Monumentencommissie Boxtel & afdeling Wonen en Milieu gemeente Boxtel Jacq van der Last Postbus DA Boxtel Telefoon: (0411) Fax: (0411) jla@boxtel.nl Internet: zoekwoord monumenten Beschikbaar ter inzage Rapportage Cultuurhistorische As Boxtel Beleidsnota Centrumvisie Boxtel Monumentenverordening gemeente Boxtel Subsidieverordening gemeente Boxtel Redengevende beschrijvingen van monumenten