De meerwaarde van cliëntgericht overleg en de consequenties ervan naar eigen werkstructuren een kijk vanuit het beleid van een organisatie. Hilde Vens Directeur CAW Midden West-Vlaanderen 27-09-2011 De hamvraag : Waarom als beleids-/eindverantwoordelijke of directie investeren in cliëntgericht overleg? Waar zit de winst voor je eigen organisatie als je investeert in cliëntgericht overleg (C.O.)? Winst in de social profit =? = betere zorg, betere hulpverlening, betere kwaliteit van zorg aan cliënten/patiënten/klanten = betere bedrijfsresultaten : aantoonbare +++ evolutie via output indicatoren, effectmetingen = perceptie door derden (cliënten, de maatschappij, de subsidiërende instanties) als correcte, degelijk werkende, vooruitstrevende organisatie Welke factoren bepalen die output, die resultaten? Zie Excellence Model van de European Foundation for Quality Management = EFQM Betere resultaten dankzij goed leiderschap, MAAR ook mits ondermeer 1. efficiënt strategisch beleid 2. inzet van mensen en middelen 3. samenwerking Cliëntgericht Overleg kan als methodiek een opportuniteit zijn binnen deze 3 resultaatsbepalende criteria. 1
1. Strategisch beleid Strategisch beleid is verbonden met HRM beleid : enkele aandachtspunten - permanent leren - onderlinge samenwerking - betrokkenheid op eigen organisatie belang van positieve profilering - In een goed HRM beleid gaat het erom systematisch personeel te managen in een flexibele, open organisatie met oog voor veranderingen, op zodanig motiverende en op de organisatie afgestemde wijze, dat het personeel zoveel mogelijk toegerust wordt met bagage waarmee zij hun werk vorm en inhoud kunnen geven, zonder dat veelvuldige inmenging van een leidinggevende is vereist. Strategisch beleid wordt uitgedrukt in meerjarenplannen; deze worden gebouwd op diverse fundamenten, onder meer op - een goede omgevingsanalyse (wat bieden wij aan en waar zijn we goed in? welke ontwikkelingen verwachten we inz. noden maar ook inz. aanbod van andere spelers op de markt? wat willen we verder en evt. sterker aanbieden?...) - verwachtingen van de (subsidiërende) overheid Meerjarenplannen uitvoeren, kan je echter niet zonder middelen : - deze middelen zijn niet onbeperkt - de overheid is kritisch, veeleisend, soms ook controlerend (cijfermatig bewijzen dat je goed werk levert, dat je methodes efficiënter zijn..) - sectoren zélf vragen steeds meer middelen gezien toenemende, complexere zorg- of hulpvragen - sectoren wijzen zelf op groeiende nood aan o méér participatie cliënt (meer betrokkenheid, meer zelfverantwoordelijkheid) o méér deskundigheid (vorming) bij personeel en versterking actoren 1 lijn (ihkv. preventie) o samenwerking & afstemming tussen organisaties en sectoren Uitdagingen die hieruit voortvloeien voor de beleids-/eindverantwoordelijke 1) Hoe maak je de cliënt sterker, meer betrokken? 2) Hoe kom je tot meer deskundigheid, maar ook tot sneller, preventiever, adequater ingrijpen? 3) Hoe werk je mee aan meer afstemming in het hulpaanbod? Kan je die uitdagingen alleen aan? Met bestaande middelen? Kan je zonder grote meerkost actief investeren in meer intersectorale samenwerking??? Dit brengt ons bij het 2 resultaatsbepalende criterium mensen en middelen (ik laat fin. & infrastructurele middelen - alhoewel belangrijk uiteraard hier buiten beschouwing) 2
2. Mensen (= cliënt, diens context en de hulpverlener) en middelen (beperkt tot deskundigheid ) Hoe maak je de cliënt sterker, meer betrokken? - investeren in goede vraagverheldering - investeren in echte vraag-gestuurde zorg op maat : via Cliëntgericht Overleg o bepaalt de cliënt mee en is hij meer mee- verantwoordelijk o wordt verwacht (!!gezamenlijke argumentatie) enkel dure intensieve zorg in te zetten als gewone en reguliere niet volstaat, want bedoeling is : cliënt wordt minder (zorg)afhankelijk van professionelen en gaat minder shoppen C.O. is ongetwijfeld een goede zaak voor de cliënt die met diverse zorgverleners geconfronteerd wordt (zie ook vorige sprekers) Hoe kom je tot meer deskundigheid, maar ook sneller, preventiever, adequater ingrijpen? Continue zorg voor en investering in deskundige en gemotiveerde medewerkers : medewerkers = menselijk kapitaal om onze kernopdrachten te realiseren. We hebben er als eindverantwoordelijken alle belang bij onze veldwerkers gemotiveerd te houden en continu hun kennis en vaardigheden bij te spijkeren dit niet enkel via vormingen en studiedagen, Investeren in C.O. is een goede zaak voor de hulpverlener die werkt met complexe dossiers waarin meerdere partners Concrete meerwaarde voor uw medewerkers, en dus voor uw organisatie.. Waarom: - concrete steun, begrip ervaren in complexe dossiers - expertise uitwisseling : learning on the job = de meeste effectieve vorm van leren! - voeden van eigen visie op hulpaanbod versterken betrokkenheid basismedewerkers op eigen organisatievisie (verbreden draagvlak intern) - via uitwisseling tussen basiswerkers kunnen de visies over organisaties en sectoren heen naar elkaar toegroeien - creatievere oplossingen, maar ook verduidelijken prioriteiten en grenzen eigen aanbod - mogelijkheid tot interne reflectie (en draagvlak) m.b.t. nodige aanpassingen van eigen aanbod in de toekomst - verbreden persoonlijk netwerk (i.p.v. puur navigeren op sociale kaart) versterkt oplossingsgericht werken : een vlot te consulteren netwerk (snel juiste partners vinden) genereert tijdswinst voor eender welke functie! De kracht van een netwerk zit in de efficiëntie van samenwerking : het kan gaan van puur informatie-uitwisseling, tot complementair zorg opnemen, tot samen beleidsmatig aan de slag gaan...meteen de link naar het 3 resultaatsbepalende criterium samenwerking. 3
3. Samenwerking Hoe werk je mee aan meer afstemming, efficiëntere samenwerking in het hulpaanbod? Inzetten op C.O. betekent ook - zeer laagdrempelige profilering van eigen aanbod naar buiten toe - zich beter bewust worden van eigen mogelijkheden, grenzen, toekomstige uitdagingen - zich kwetsbaar opstellen nodigt uit tot kritische reflex intern op beleidsniveau, dynamiek, innovatie - inzicht in evt. overlapping voortaan tijd en middelen kunnen steken in echte hiaten - verhoogde kans om via intersectorale samenwerking hiaten, pijnpunten samen te signaleren en misschien snellere, meer passende respons van bevoegde overheden te krijgen. Voorwaarde : correcte, transparante interne terugkoppeling naar team en bredere organisatie! Samenwerking op de vloer realiseren (niet enkel onder directies) is een uitdaging voor elke dienst. een dwingende uitdaging! Zie ook Prof. Dr. Paul van Royen (conferentie ELGZ 11-12-2010) grote uitdagingen : - de geriatrische tsunami - toename van zowel chronische en complexe zorg als van problemen van geestelijke gezondheid - onevenwicht van het aanbod aan zorgverleners t.o.v. de nood aan zorg - sociale kloof in de gezondheidszorg (en zorg algemeen) Bezint eer ge begint Een aantal voorwaarden moeten vervuld zijn om de slaagkansen van C.O. te verhogen : - een grondige analyse van het probleem of de vraagstelling en dit op diverse domeinen - een goede voorbereiding van het overleg met duidelijke agenda, haalbare doelstellingen die liefst gezamenlijk overeengekomen zijn, zo mogelijk op korte en op langere termijn - elke deelnemer cliënt incluis - heeft een duidelijk mandaat naar het nemen van acties en neemt zijn verantwoordelijkheid op ook nà het overleg - goede leiding door een voorzitter - een degelijk verslag - bereidheid tot evaluatie - goede interne terugkoppeling ifv. leermogelijkheden voor de organisatie en bijsturing eigen beleid C.O. lost niet alles op en is niet voor alle vragen dé methodiek! Een grondige afweging is aan de orde : praktische tool vanuit CAW als hulpmiddel. 4
Vragen die je kunnen helpen bij het zorgvuldig overwegen van deelname aan/of organisatie van een cliëntgericht overleg 1. Hoe komt het dat je een cliëntgericht overleg wil organiseren/of aansluiten bij? 2. Wat is het doel van dit cliëntgericht overleg? (is het nodig in het licht van de continuïteit en de kwaliteit van de hulpverlening?) (finaliteitscriterium) 3. Strookt dit doel met een doel uit jouw werkplan met de cliënt? 4. Als jij het cliëntgericht overleg wil organiseren, stel je dan de vraag of het CAW de meest geëigende initiatiefnemer is, en of andere diensten het CAW ook in die rol zien, en waarom. 5. Is de cliënt akkoord met het organiseren van het overleg? 6. Is jouw team akkoord dat jij het overleg organiseert of eraan deelneemt? 7. Heb je met jouw cliënt besproken welke info je mag uitwisselen? (cliëntgericht overleg valt onder de regels van het gedeeld beroepsgeheim) + eventueel andere voorbereiding met de cliënt 8. Gaat het over een eenmalig cliëntoverleg of plan je meerdere? Zo ja, wat is de frequentie? 9. Welke diensten zijn wenselijk aanwezig op het overleg? Zullen deze diensten hierbij aanwezig zijn? Wat is hun respectievelijke motivatie tot overleg en hun rol? Is er bij deze diensten bereidheid tot open communicatie op het overleg rond thema s die belangrijk zijn voor jouw begeleiding? 10. Is er sprake van duidelijke opvolgafspraken/ verslag van het overleg? Wie krijgt mandaat over de opvolging? CAW Midden West-Vlaanderen 2011 5