Gelderse Bestuursscan Gemeente Nijkerk
Inhoudsopgave Voorwoord 2 Deskresearch 3 Kansen- en ontwikkelanalyse 7 Bijlage: Zelfanalyse 9 1
Voorwoord De gemeenten in Gelderland staan voor grote opgaven. Economische, demografische en andere ontwikkelingen vragen om een krachtige gemeenschappelijke aanpak van kansen en problemen. Nieuwe taken op het gebied van zorg, jeugd en arbeidsparticipatie stellen hogere eisen, waardoor gemeenten meer moeten samenwerken. Om deze redenen is in opdracht van de provincie Gelderland en de VNG afdeling Gelderland de adviescommissie gestart met het project Sterk bestuur in Gelderland. Het project gaat na of de Gelderse gemeenten en hun samenwerkingsverbanden voldoende zijn toegerust om ook in de toekomst de kwaliteit te bieden waar inwoners recht op hebben. Om dit te onderzoeken heeft de Adviescommissie de volgende onderzoeksmethoden gehanteerd. Er is gestart met een deskresearch om inzicht te krijgen over de feitelijke situatie van de gemeente. Vervolgens heeft de gemeente een zelfanalyse ingevuld, waarbij zij een beeld heeft geschetst van huidige en toekomstige ontwikkelingen en haar visie daar op. De deskresearch en de zelfanalyse vormden de onderleggers voor het gesprek met het MT, het college en (een delegatie van) de gemeenteraad. Na afloop van dit gesprek is door de Adviescommissie een kansen- en ontwikkelanalyse opgesteld, die de basis vormt voor het regionale rapport en handvatten geeft voor antwoorden op de toekomstbestendigheid van de gemeente, haar positie in de regio en bijbehorende samenwerkingsverbanden. Tot slot danken wij de gemeente voor haar medewerking en de constructieve gesprekken. Namens de adviescommissie Sterk Bestuur in Gelderland, mr. G.J. de Graaf, voorzitter 2
Deskresearch De deskresearch op de volgende pagina s is opgesteld op basis van gemeentelijke documenten. 3
Nijkerk is een gemeente in de provincie Gelderland. De gemeente telde op 1 mei 2014 40.618 inwoners en heeft een oppervlakte van 72,05 km² (waarvan 2,53 km² water). Nijkerk is centraal gelegen tussen de Veluwe en Eemland. De gemeente Nijkerk omvat de gelijknamige kern Nijkerk, Nijkerkerveen en Hoevelaken en de buurtschappen Holkerveen, Driedorp en Appel. Hoevelaken is bij een gemeentelijke herindeling in 2000 bij de gemeente Nijkerk gevoegd. De gemeente grenst aan de Gelderse gemeente Putten en Barneveld en de Utrechtse gemeenten Bunschoten en Amersfoort. Bevolking: De bevolkingsomvang is in de periode 2001-2014 toegenomen met 11%. De groene druk - de verhouding tussen het aantal 0- tot 19-jarigen en het aantal 20- tot 65-jarigen - bedraagt in de gemeente Nijkerk 45,3%. De grijze druk - de verhouding tussen het aantal personen van 65 jaar of ouder tot het aantal personen van 20 tot 65 jaar - is met 29,3% lager dan de groene druk. De grijze druk is in de gemeente lager dan gemiddeld in de groep gemeenten van vergelijkbare grootte. In de gemeente wonen relatief minder allochtonen (10,4%) dan gemiddeld in de groep gemeenten met een vergelijkbare bevolkingsomvang (13,4%) en ook minder dan het gemiddelde van de provincie Gelderland (14,5%). 50,2% van de inwoners is vrouw. Werkgelegenheid: De omvang van de beroepsbevolking bedraagt 18.600. Momenteel zijn er 20.114 banen. Er zijn daarmee 672 banen per 1.000 inwoners, tegenover 611 in gemeenten met vergelijkbare omvang en 693 gemiddeld voor de provincie Gelderland. Sinds 2001 is het aantal banen met 10% toegenomen. In vergelijking met de groep gemeenten van vergelijkbare bevolkingsomvang bevinden zich in de gemeente Nijkerk meer vestigingen van bedrijven: 140 vestigingen van bedrijven per 1.000 inwoners tegenover 116 in de referentiegroep. Sinds 2001 is het aantal vestigingen toegenomen met 50%, naar een totaal van 3.494. Woningen: In 2012 bedroeg het aantal woningen in de gemeente Nijkerk 15.547. 72,1% van de woningvoorraad maakt deel uit van de koopsector. Dit aandeel is groter dan in gemeenten uit dezelfde grootteklasse. 24,1% van de woningen in de gemeente bevindt zich in de sociale huursector en 3,8% in de particuliere huursector. Sinds 2000 is de woningvoorraad van deze gemeente toegenomen met 2.416 (+18%) woningen. De gemiddelde WOZ-waarde is met 282.000, hoger dan het gemiddelde in Gelderland ( 237.000, ) en gemeenten van vergelijkbare omvang ( 239.000, ). De functiemengingsindex (FMI) weerspiegelt de verhouding tussen banen en woningen en varieert tussen 0 (alleen wonen) en 100 (alleen werken). Bij een waarde van 50 zijn er evenveel woningen als banen. In de gemeente Nijkerk bedraagt de FMI: 52,7. Daarmee is de gemeente iets meer een werk- dan woongemeente. Inkomen: Het gemiddeld besteedbaar inkomen van particuliere huishoudens (inclusief studenten) in de gemeente bedraagt 37.500, en is hoger dan het gemiddeld besteedbaar inkomen in de groep gemeenten van vergelijkbare bevolkingsomvang ( 35.700, ). Dit ligt ook boven het provinciaal gemiddelde van 34.500, in Gelderland. Er vallen in totaal 2.770 personen terug op een uitkering, relatief gaat het om 107 op de 1.000 personen in de leeftijd 15-65 jaar. Het aandeel personen dat gebruikmaakt van een uitkering is kleiner dan gemiddeld t.o.v. de groep gemeenten van vergelijkbare omvang. Gemeenteraad (totaal 27 zetels) CDA 7 zetels ChristenUnie/SGP 6 zetels PRO 21 5 zetels De Lokale Partij 5 zetels VVD 4 zetels College van Burgemeester en Wethouders Burgemeester Gerard Renkema (CDA) Wethouder René Windhouwer (CDA) Wethouder Geert Horst (CU/SGP) Wethouder Marly Klein-Schuurs (VVD) Gemeentesecretaris Mathilde Haalstra Organisatiemodel De organisatie is opgebouwd volgens het directiemodel. De directie bestaat uit de gemeentesecretaris/algemeen directeur en een adjunct-directeur. Daarnaast zijn er 6 afdelingen: Staf, Facilitaire Dienstverlening, Infra & Wijkbeheer, Maatschappelijke en Ruimtelijke Ontwikkeling, Publiekswinkel en Samenlevingszaken. De afdelingen kennen verschillende teams. Bestuurlijke stabiliteit: Na de verkiezingen van maart 2014 is er een coalitie van CDA, SGP/CU en VVD gevormd. De coalitiepartijen hebben samen een meerderheid van 17 van de 27 zetels en werken op basis van het coalitieakkoord Samen de uitdaging aangaan!. De huidige burgemeester is in 2007 benoemd. Vergeleken met de vorige bestuursperiode (2010-2014) is de samenstelling van de coalitie niet gewijzigd. Organisatie op orde: De uitvoering van het collegeprogramma en aanpassing van de ambtelijke organisatie staan de komende jaren centraal. Onderdeel van het coalitieakkoord is dat er een verandervisie op de nieuwe rol van de gemeentelijke organisatie zal worden opgesteld. De veranderingen in de samenleving, de transitie van de zorg naar de lagere overheden en de noodzakelijke bezuinigingen vragen om een andere rol van de gemeente. Bij deze rol past een kleinere, flexibele ambtelijke organisatie. Dit moet resulteren in besparingen van in totaal 2 mln. 100 plaatsen zullen verdwijnen, maar het werk niet. Dat wordt uitbesteed en daarom verwacht het college, dat 80 fte s elders ondergebracht kunnen worden. De organisatie staat wat dat betreft aan de vooravond van een ingrijpende verandering. In het Coalitieakkoord 2014-2018 Samen de uitdaging aangaan! is een kleinere, flexibele organisatie met een meer faciliterende en regisserende rol en aanzienlijk minder beleidsontwikkeling aangekondigd. De Verandervisie Anticiperen op Participeren geeft kaders hoe dit verandertraject er uit ziet. Het aanpassen van de gemeentelijke organisatie aan zijn nieuwe rol in de samenleving vergt een programmatische aanpak onder aansturing van het college, met als eerst verantwoordelijke de wethouder bedrijfsvoering.
Financiële positie: Nijkerk staat onder repressief toezicht van de provincie Gelderland. De meerjarenbegroting is echter niet sluitend en behoeft aanvullende bezuinigingen oplopend tot circa 4 mln. De meeste bezuinigingen zijn concreet en de realisatie daarvan lijkt haalbaar. Het dekken van verwachte meerjarige (2015-2018) tekorten heeft de gemeente overgelaten aan de nieuwe raad in 2014. Het college heeft hierbij een pakket aangeboden van ruim 5,8 mln. aan structurele bezuinigingen. Dit betekent dat 2014 in het teken zal staan van keuzes om de verwachte financiële tekorten vanaf 2015 e.v. op te lossen. Het spreekt voor zich dat het daadwerkelijk en op tijd realiseren van de opgenomen maatregelen van groot belang is voor het herstellen van het structurele evenwicht. De weerstandsratio bedraagt 1,4 en is daarmee voldoende (beschikbare weerstandscapaciteit/risico s: 8,7 miljoen / 6,3 miljoen). Samenwerking: Het uitgangspunt voor fte- en kostenbesparing op de organisatie moet mede bereikt worden door meer samen te werken met andere gemeenten, regio s en samenwerkingsverbanden en meer aan marktpartijen uit te besteden. De gemeente Nijkerk vindt het belangrijk om met anderen samen te werken, waar dat mogelijk is. Zo kan men gezamenlijk profiteren van elkaars kennis en kunde en zijn er soms financiële voordelen te behalen door samenwerking. Zo maakt de gemeente Nijkerk met zeven andere gemeenten deel uit van de Regio FoodValley: topregio in Europa op het gebied van gezonde en duurzame voeding. Nijkerk doet daarnaast met zes andere gemeenten mee aan een regionaal alcoholpreventieproject, genaamd Fris Valley. Met dit project willen alle gemeenten het alcoholgebruik onder jongeren terugdringen. Nijkerk werkt daarnaast samen in de Regio Amersfoort op het gebied van Economie, Ruimte en wonen en Verkeer en vervoer. Uitgangspunten: Samenwerking in regionaal verband moet concrete meerwaarde opleveren voor Nijkerk, qua kennisdeling, schaalvoordelen, bestuurlijke invloed en toekenning financiële regelingen. Strategie en Leiderschap: Niet alleen op gemeentelijk niveau, maar ook in de samenleving zelf vinden grote veranderingen plaats. Zo willen inwoners en ondernemers meer ruimte om zelf zaken te regelen. Inwoners en bedrijven willen meer invloed hebben op het beleid van de overheid. In het besef dat de overheid niet (meer) alles kan regelen, wil Nijkerk die ruimte zoveel mogelijk bieden. De inzet van inwoners en bedrijven is hierbij onontbeerlijk. Om de uitdagingen waar we voor staan te realiseren, moet binnen de gemeente Nijkerk veel veranderen. Ze gaan meer integraal werken en focus aanbrengen. Daarvoor halen ze schotten tussen afdelingen weg, zodat ze beter kunnen aansluiten bij de leefwereld van onze inwoners. Nijkerk werkt toe naar een andere rol van de gemeente in de samenleving. Het coalitieakkoord berust op drie pijlers: - Een actief betrokken samenleving waarin inwoners en bedrijfsleven ruimte krijgen en verantwoordelijkheid nemen voor zichzelf en voor elkaar. - Een vitale economie die een positieve bijdrage levert aan de werkgelegenheid, de zelfstandigheid van onze inwoners en een welvarende samenleving. - Een veilige gemeente voor alle inwoners. Interactie met de samenleving: Het nieuwe college staat samen met de raadsleden en inwoners van Nijkerk voor een uitdagende opdracht. Nijkerk pakt deze handschoen op en staat daarbij open voor initiatieven van inwoners, verenigingen en het bedrijfsleven. Als gemeente doen ze een stapje terug, maar wel onder het motto: Samen de uitdaging aangaan! In 2012 heeft Nijkerk een Participatienota opgesteld. De Bestuursvisie van dit college borduurt hierop voort: de besluitvorming in college en raad wordt zo ingericht dat (organisaties van) inwoners en ondernemers vanaf het begin invloed hebben op de planvorming van de gemeente. In 2012 heeft Nijkerk voor het laatst meegedaan aan een Burgerpeiling. De resultaten zijn hierboven af te lezen. Bezuinigingen: Om een sluitende begroting te krijgen, moet Nijkerk 4 miljoen bezuinigen. De hervorming van de ambtelijke organisatie moet vanaf 1 januari 2016 een structurele bezuiniging opleveren van 1,2 miljoen euro, oplopend naar 2 miljoen euro vanaf 1 januari 2017. Kern van het bezuinigingsplan om de andere bezuinigingen te bereiken is dat Nijkerk samen met de maatschappelijke stakeholders in themabijeenkomsten in overleg gaan over hoe deze bezuinigingen kunnen worden gerealiseerd. Het gaat hierbij om de thema s welzijn, sport, beheer openbare ruimte en economie en werkgelegenheid. De uitkomsten van deze bijeenkomsten zijn een advies aan het college. Aan de hand van dit advies zal er een concreet bezuinigingsvoorstel gedaan worden. Binnen het Sociaal deelfonds (decentralisaties) ontstaat een structureel tekort van circa 2 miljoen euro. Het algehele netto tekort per inwoner bedraagt 1.042, (bron: VNG Schuldenmonitor 2012). Krimp: De gemeente heeft te maken met een positief migratiesaldo. De gemeente heeft daarnaast te maken met een natuurlijke bevolkingsaanwas. Richting 2040 zal het inwonersaantal licht stijgen (tussen 0%-5%; prognose PBL). Grondproblematiek: Het grondbeleid is niet langer gericht op een actief grondbeleid met als hoofddoel het verwerven van grond. Om die reden kan nu veel vaker een actief/faciliterend grondbeleid of passief/faciliterend grondbeleid worden toegepast zonder grootschalige grondaankopen. Rekening houdend met bovenstaande uitgangspunten heeft de gemeente Nijkerk in de Nota Grondbeleid 2013 gekozen voor transparant en eenduidig grondbeleid dat strategisch en compact is. Risicoprojecten: Weidelaan (mede door faillissement ontwikkelaar), verkoop Zijdevlinder de Terrassen en de terugkoopverplichting van de Westkadedijk. De winstverwachting op de grexen is teruggelopen, maar nog steeds positief.
Samenwerking 4 O s: Via de regio Amersfoort en regio FoodValley werkt Nijkerk samen met onderwijsinstellingen, bedrijven en maatschappelijke organisaties aan een gezamenlijke strategische agenda. De gemeente werkt o.a. samen de Nijkerkse Ondernemersvereniging, de Bedrijvenkring Hoevelaken-Nijkerk en de Regiegroep Binnenstad. Uit de MKB-monitor 2012/2013 blijkt dat Nijkerk als 10 e scoort van de 56 Gelderse gemeenten (best scorende onderdeel: imago). Nijkerk heeft 13 basisscholen en 4 scholen voor voortgezet onderwijs. Er is een Wmo-adviesraad en Wwb-adviesraad actief. Decentralisaties sociaal domein: De gemeente organiseert de ondersteuning via vier Sociale Gebiedsteams: Hoevelaken, Nijkerk-centrum, Nijkerk-Paasbos en Nijkerkerveen-Corlaer. Op 1 oktober 2014 zijn Nijkerk-centrum en Nijkerkerveen-Corlaer al begonnen. De overige twee starten voor 1 januari 2015. Jeugdzorg: Samenwerking met FoodValley gemeenten. Er is een akkoord bereikt met Bureaus Jeugdzorg in Gelderland en Utrecht over de functies die het bureau in 2015 gaat uitvoeren. Ook zijn er afspraken gemaakt over het budget. Uitgangspunt: regionaal wat moet (FoodValley), lokaal wat kan. De doorontwikkeling van het Centrum voor Jeugd en Gezin als toegangspoort voor afnemers van jeugdzorg per 1 januari 2015 vindt parallel plaats aan de transitie en transformatie van de Jeugdzorg naar de gemeenten. Het Inkoopplan Sociaal Domein Nijkerk 2014 2015 is vastgesteld en met partijen worden overleggen gevoerd die moeten resulteren in contracten. Voor Jeugd geldt dat inkoop regionaal wordt uitgewerkt en de inkoop van WMO taken wordt lokaal ingekocht. Op 30 oktober ligt de lokale verordening voor in de raad. AWBZ/Wmo: I.s.m. gemeenten Regio Amersfoort. Op 30 oktober 2014 ligt de lokale verordening Wmo voor in de raad. De ambitie is om iedere burger zolang mogelijk en zo zelfstandig mogelijk mee laten doen in de maatschappij. De zorgmijders en complexe situaties met multiproblematiek worden besproken in het vangnetoverleg Nijkerk. Participatiewet: Er wordt samengewerkt met de (arbeidsmarkt)regio Amersfoort. Er wordt samengewerkt met het Werkbedrijf Regio Amersfoort. Alle taken op het gebied van de huidige WWB voert Nijkerk zelf uit. Passend onderwijs: Samenwerking met Regio Noord-Veluwe, o.a. met Stichting Leerlingzorg Noordwest Veluwe. Via het OOGO worden aanvullende afspraken gemaakt in Lokale Educatie Agenda (LEA)-verband. Operationele samenwerking: Via de Omgevingsdienst de Vallei wordt samengewerkt bij de uitvoering van taken op het gebied van de Wabo. GBLT (Gemeenschappelijk Belastingkantoor Lococensus-Tricijn) is opgericht per 1 januari 2011 en heft en int waterschapsbelasting en gemeentelijke belastingen voor zes waterschappen en vier gemeenten. Het gaat om de gemeenten Zwolle, Leusden, Dronten en Nijkerk (toegetreden 1 januari 2013). Voor deze gemeenten geeft GBLT ook uitvoering aan de Wet WOZ. Er worden daarnaast diverse samenwerkingen verkend: Samenwerking P&O: Leusden, Barneveld, Nijkerk, Woudenberg en Bunschoten. Woudenberg en Scherpenzeel hebben reeds een gezamenlijke afdeling. ICT, diverse trajecten: grootschalige samenwerking met hierboven genoemde gemeenten (er zal in 2014 meer duidelijkheid komen over haalbaarheid). Crisisbestrijding: met Barneveld en Scherpenzeel. Gaat hier om bundeling van capaciteit en kennis. Bestaande samenwerkingsverbanden: In de gemeentebegroting 2014 zijn de verbonden partijen (rechtspersonen waarin de gemeente een bestuurlijk en financieel belang heeft) opgenomen. Het betreft onder andere de volgende samenwerkingen: - Veiligheids- en Gezondheidsregio Gelderland-Midden (VGGM; GR) - Gemeenschappelijk Belastingkantoor Lococensus (GR) - Regio De Vallei (GR) - Omgevingsdienst De Vallei (GR) - Regio FoodValley (GR) - Regionale Vuilverwerking Ullerberg (GR) - Gastvrije Randmeren - Regio Amersfoort (GR) - Regio Noord-Veluwe (GR) Domein Aantal samenwerkingsverbanden Aantal gemeenten Sociaal 17 97 Veiligheid 5 81 Bestuurlijk 10 129 Fysiek 3 81 Totaal 35 181
Kansen- en ontwikkelanalyse Op 11 november 2014 heeft de Adviescommissie Sterk Bestuur in Gelderland gesproken met het managementteam, het college van burgemeester en wethouders en de fractievoorzitters van de gemeenteraad. De Adviescommissie heeft gesproken met vertegenwoordigers die zich bewust zijn van de eisen die de huidige tijd aan gemeenten stelt en wat dat betekent voor Nijkerk in relatie tot andere gemeenten en dan met name in de FoodValley. Voor de gemeente Nijkerk is de regio Amersfoort van evenveel belang als de regio FoodValley. Ook de Regio Noord-Veluwe is voor de gemeente Nijkerk in dit verband van belang. De Adviescommissie constateert dat de gemeente Nijkerk streeft naar behoud van de zelfstandigheid en open staat voor samenwerking met andere gemeenten. Onderstaand geven wij naar aanleiding van deze gesprekken aan waarin naar onze mening kansen liggen, alsmede punten die in onze ogen verder ontwikkeld kunnen/moeten worden. Algemeen beeld Nijkerk is een groeiende gemeente met een toename van circa 150 woningen per jaar. Veel van de nieuwbouw heeft een Nijkerker als koper. Een groot deel van de woningen die zij achterlaten worden betrokken door gezinnen die terugverhuizen naar Nijkerk en Amersfoortse gezinnen. Nijkerk is een gemeente met een hands-on, een zakelijke, mentaliteit. De samenwerking met Flevoland is er niet/nauwelijks. Er bestaan historisch geen banden. Kansen Organisatie Nijkerk heeft een slanke ambtelijke organisatie die volop reorganiseert. Men werkt aan een traject van de cultuuromslag, een verandervisie en veranderplan. De komende jaren zal dit nog verder zijn beslag krijgen. De organisatie is zich ervan bewust dat er in de nabije toekomst, met bijvoorbeeld de inwerkingtreding van de 3D s, behoefte is aan de moderne, flexibele ambtenaar. Hieraan wordt binnen de organisatie gewerkt. Financiën De financiële positie van de gemeente is goed. De gemeente moet op zijn tellen passen, maar dit is ook gebeurd. De begroting 2015 is vastgesteld zonder amendementen. Via het veranderplan zullen de bezuinigingen vorm krijgen. Deze bezuinigingen zijn het gevolg van samenwerking, uitbesteding en anders organiseren bijvoorbeeld via participatie. Hiernaast heeft de gemeente ook een investeringsplan. De transitie van het sociaal domein probeert de gemeente Nijkerk zo veel mogelijk budgettair neutraal te realiseren (dit betekent een beleidswijziging voor de huishoudelijke hulp en het doen van onderzoek naar het instellen van een vangnet). Bestuur De gemeenteraad zit kort op het college. Bovendien schuwt de raad een stevig debat onderling en met het college niet. Het debat van de raad is op inhoud, meer dan politiek. De democratische legitimatie van de samenwerking in de FoodValley ervaart de raad soms als lastig. 7
Intergemeentelijke samenwerking Nijkerk wil zelfstandig blijven, nu en in de toekomst. Nijkerk werkt samen met drie regio s en wil dat ook in de toekomst blijven doen. Deze spreiding van de samenwerkingsoriëntatie schaadt niet. Met de Regio Amersfoort is samenwerking ten aanzien van de arbeidsmarkt en het werkplein. Ook diverse andere strategische dossiers als wonen, bedrijven/economie en infrastructuur worden binnen de Regio Amersfoort aangepakt. Nijkerk is een stevige partner, volledig en betalend lid. De provinciegrens wordt wel als belemmering ervaren in geval er sprake is van sturing door provinciale subsidies. De samenwerking in de Regio FoodValley ervaart Nijkerk als gunstig. Nijkerk heeft een focus op voedselproductie. Nijkerk juicht de nieuwe strategische agenda met meer focus op economie en mobiliteit toe. Het mobiliteitsfonds is een voorbeeld van een gezamenlijk regionaal wapenfeit van de samenwerking. Nijkerk biedt meer dan de helft van de werkgelegenheid in de voedselproductie in de regio FoodValley. De samenwerking met de Regio Noord-Veluwe is gericht op bijvoorbeeld passend onderwijs en de sociale werkplaats. De samenwerking met deze regio is overigens zeker strategisch - minder intens en relevant dan met Regio Amersfoort en FoodValley. De samenwerking met Putten, Leusden en Bunschoten is voor Nijkerk plezierig. Deze samenwerking is gericht op de bedrijfsvoering. Men typeert deze samenwerking als een kruisbestuiving van de organisaties. De identiteit van deze gemeenten sluit onderling goed aan. Nijkerk ziet de voordelen voor de efficiëntie en effectiviteit van de samenwerking. Het grotere (qua inwonersaantal) Barneveld maakt dus geen deel uit van deze operationele samenwerking. Uitbreiding van de samenwerking, zowel voor wat de beleidsvelden als de gemeenten betreft, is op dit moment niet aan de orde. De banden met Bunschoten zijn goed, ook tussen de colleges van beide gemeenten. De middelbare school het Corlaer College in Nijkerk trekt veel leerlingen uit Bunschoten. De dijk die beide gemeenten verbindt, reflecteert de geografische en historische band. Ontwikkelpunten Organisatie Het ambtelijk apparaat kent eenpersoonsfuncties. Door samenwerking met andere gemeenten worden de kwetsbaarheden die dat oplevert opgevangen. Vermeld moet zijn dat de organisatie hard werkt aan verbetering en vernieuwing. Intergemeentelijke samenwerking Nijkerk is trots en zelfbewust en hecht daarom sterk aan het behoud van zelfstandigheid. Tegelijkertijd wordt een sterkere behoefte aan intergemeentelijke samenwerking geconstateerd. Het verzwaren van de regionale samenwerking met beleidsrijke taken staat op gespannen voet met het behoud van lokale zeggenschap. De provincie zou simpele regiocontracten moeten maken die veel minder criteria bevatten. Volgens Nijkerk zijn meer flexibiliteit en maatwerk en minder dogmatisme gewenst. Adviescommissie Sterk Bestuur in Gelderland, Namens deze, Charlotte Nauta 8
Bijlage: Zelfanalyse 9
Vragenlijst Sterk Bestuur in Gelderland Ter voorbereiding op het gesprek met de Adviescommissie Sterk Bestuur in Gelderland heeft de gemeente een vragenlijst ingevuld. Het onderzoek voor het project is opgebouwd uit: deskresearch (inventarisatie feiten); vragenlijst (inventarisatie meningen); gesprek Adviescommissie Sterk Bestuur in Gelderland met regio en gemeenten. De antwoorden op deze vragenlijst staan daarom niet op zichzelf maar dienen in de context van het totale onderzoek gezien te worden. Onderwerpen vragenlijst Voorliggende rapportage omvat de resultaten van de vragenlijst die door de gemeente is ingevuld. Achtereenvolgens komen de volgende onderwerpen aan bod: Kenmerken van de gemeente Realisatie van de opgaven door de gemeente Samenwerken op strategisch, tactisch en operationeel niveau Belang bij en bijdrage aan samenwerken Decentralisaties Invullen vragenlijst De vragenlijst is toegestuurd aan het college van Burgemeesters en Wethouders. Zij zijn aanbevolen om de vragenlijst ter consultatie voor te leggen aan de fractievoorzitters. Ook kon men maatschappelijke organisaties en het bedrijfsleven betrekken bij het invullen van de vragenlijst. Drie niveaus van samenwerken In de vragenlijst is onderscheid gemaakt tussen drie niveaus in samenwerken: Strategische samenwerking: economische, ruimtelijke ordenings- en infrastructurele keuzes en maatregelen die bijdragen aan het versterken van de (internationale) concurrentiepositie van de regio; Beleidsvorming en -uitvoering: het maken van beleidskeuzes en de beleidsuitvoering van gemeentelijke taken in het fysieke en sociale domein; Bedrijfsvoering en dienstverlening: het beheer van de ambtelijke organisatie en de uitvoering van gemeentelijke diensten die zich richten op buurten, wijken en dorpskernen ( schoon, heel en veilig ). 10
1. Karaktereigenschappen van uw gemeente 1.1 In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen? Vraag Het College van B en W beschikt over de capaciteiten om de huidige taken uit te voeren of uit te laten voeren. De gemeenteraad beschikt over de capaciteiten om de huidige taken uit te voeren of uit te laten voeren. De ambtelijke organisatie beschikt over de capaciteiten om de huidige taken uit te voeren of uit te laten voeren (kwaliteit). De ambtelijke organisatie heeft voldoende capaciteit om de huidige taken uit te voeren of uit te laten voeren (kwantiteit). De gemeente is in staat om voldoende kwalitatief goed personeel aan te trekken. De financiële positie van de gemeente is een belemmering voor het adequaat functioneren van het lokaal bestuur. De nieuwe strategische opgaven zijn voor de gemeente aanleiding om de omvang van het totale takenpakket te heroverwegen (kerntakendiscussie). Onderlinge verhoudingen tussen College en Raad zijn goed. Antwoord Helemaal mee eens Helemaal mee eens Mee oneens Niet eens en niet oneens 1.2 Op welke twee punten vindt u dat de organisatie van uw gemeente positief scoort ten opzichte van de organisaties van andere gemeenten? 1. Kwaliteit 2. Klantgerichtheid 1.3 Wat zijn twee verbeterpunten binnen uw organisatie? 1. ICT 2. Personeelsbeleid 1.4 Welke drie kenmerken kenschetsen het politiek/bestuurlijk klimaat van uw gemeente het best? Maatschappelijk betrokken Gericht op de burger Oplossingsgericht 11
2. Realisatie van de opgaven door uw gemeente 2.1 In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen? Vraag Antwoord De gemeente is in staat om lokale doelen te stellen. De gemeente is in staat om lokale doelen te bereiken. Inwoners hebben daadwerkelijk invloed op het lokale beleid van de gemeente. Ondernemers hebben daadwerkelijk invloed op het lokale beleid van de gemeente. Maatschappelijke organisaties hebben daadwerkelijk invloed op het lokale beleid van de gemeente. 2.2 In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen? Vraag Antwoord De (financiële) positie van de gemeente maakt regionale samenwerking noodzakelijk. De (financiële) positie van de gemeente maakt ambtelijke samenwerking met andere gemeente(n) noodzakelijk. De gemeente verkent een ambtelijke fusie. De gemeente verkent een bestuurlijke fusie (herindeling). Helemaal mee oneens Helemaal mee oneens 12
3. Samenwerken op strategisch, beleidsmatig en operationeel niveau 3.1. Welke aangrenzende of omliggende gemeenten zijn uw belangrijkste strategische samenwerkingspartners? In regio In andere Gelderse regio Buiten Gelderland Barneveld Scherpenzeel Ede Wageningen Veenendaal Elburg Ermelo Harderwijk Hattem Heerde Nunspeet Oldebroek Putten Regio Amersfoort Veenendaal Rhenen Renswoude 3.2 In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen? Vraag De bestuurlijke invloed van de samenwerkingspartners voor de strategische opgaven is evenredig. De ambtelijke inzet van de samenwerkingspartners voor de strategische opgaven is evenredig. Antwoord 3.3 Hoe waardeert u de samenwerking voor de strategische opgaven? Goed. 3.4 Welke aangrenzende of omliggende gemeenten zijn uw belangrijkste beleidsmatige (dus niet: PIOFA) samenwerkingspartners op het vlak van economische, ruimtelijke en sociaal-maatschappelijke functies? In regio In andere Gelderse regio Buiten Gelderland Barneveld Elburg Regio Amersfoort Scherpenzeel Ermelo Veenendaal Ede Harderwijk Rhenen Wageningen Hattem Renswoude Heerde Nunspeet Oldebroek Putten In de toekomst verwacht de gemeente Nijkerk met minder gemeenten samen te werken, namelijk een samenwerking met de gemeenten Scherpenzeel, Ede, Barneveld en Wageningen. 13
3.5 In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen? Vraag Antwoord De bestuurlijke invloed van de partners voor de beleidsmatige samenwerking is evenredig. De ambtelijke inzet van de partners voor de beleidsmatige samenwerking is evenredig. 3.6 Hoe waardeert u de beleidsmatige samenwerking tussen de partners? Goed. 3.7 Met welke gemeenten werkt u op operationeel niveau (dienstverlening en bedrijfsvoering) samen? In regio In andere Gelderse regio Buiten Gelderland Dronten Leusden Zwolle. Dit zullen in de toekomst: Putten. 3.8 In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen? Vraag Antwoord De bestuurlijke invloed van de partners voor de operationele samenwerking is evenredig. De ambtelijke inzet van de partners voor de operationele samenwerking is evenredig. 3.9 Hoe waardeert u de operationele samenwerking? Goed. 14
4. Bijdrage aan samenwerking De thema s zijn als volgt gecategoriseerd: Speler: De gemeente geeft aan zowel veel belang te hebben als veel middelen aan het thema bij te dragen in het regionale samenwerkingsverband. Contextbepaler: De gemeente geeft aan weinig belang te hebben, maar wel veel middelen bij te dragen aan het thema in het regionale samenwerkingsverband. Omstander: De gemeente geeft aan weinig belang te hebben en ook weinig middelen bij te dragen voor dit thema in het regionale samenwerkingsverband. Afhankelijke speler: de gemeente geeft aan veel belang te hebben bij het thema, maar weinig middelen bij te dragen aan het thema in het regionale samenwerkingsverband. 4.1 Strategische opgaven in de regio 15
4.2 Beleidsvorming en -uitvoering in de (sub)regio 16
4.3 Bedrijfsvoering en Dienstverlening Hierin is het volgende uitgevraagd: Planning en control, Communicatie, Shared Service Center, ICT, Personeel (uitwisseling), Sociale Dienst, Belastinginning, Afvalverwerking, Juridische dienstverlening, Cultuur(historie). 17
5. Drie decentralisaties in het verschiet 5.1 In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen? Vraag Antwoord De gemeente heeft een goed zicht op de gevolgen van de decentralisatie van de Begeleiding uit de Awbz De gemeente heeft een goed zicht op de gevolgen van de Participatiewet De gemeente heeft een goed zicht op de gevolgen van de decentralisaties van de Jeugdzorg 5.2 Met welke gemeenten bereidt u de decentralisatie van de Begeleiding uit de Awbz voor? Awbz Jeugdzorg Participatiewet Niet beantwoord Barneveld Ede Scherpenzeel Elburg Ermelo Harderwijk Hattem Heerde Nunspeet Oldebroek Putten 18
Sterk Bestuur in Gelderland is een samenwerkingsproject van de provincie Gelderland en VNG Gelderland